De sneakers on the ground
Fréderike Geerdink
Scène uit The Tale of Princess Kaguya.
De klap die Erdogan te verduren kreeg in de lokale verkiezingen van zondag1, is vergelijkbaar met de klap die ISIS te verwerken kreeg in Kobani in het prille begin van 2015. De CHP speelde haar rol als grote broer met slagkracht met verve, net zoals de VS deed met haar vliegtuigen die Kobani bombardeerden. De betovering is verbroken: Erdogan is niet onverslaanbaar. Net zoals de slag om Kobani de betovering verbrak: ISIS kan wél worden verslagen. Maar wie hielp eigenlijk wie? Wie had wie het meest nodig? Waren de Syrische Koerden nergens zonder de bommen van de VS, of was het net andersom? En in Turkije, hielpen de Koerden daar de CHP, of was het andersom? En wie zal uiteindelijk zegevieren?
De Koerdische politieke beweging, en de HDP die eruit is voortgekomen, vecht niet tegen de dictatoriale leider. Het strijdt tegen een systeem en gaat door tot die strijd gewonnen is. Ze weten wat ervoor nodig is: een solide visie en doordacht alternatief, en daarbij vasthoudendheid gecombineerd met een strakke organisatie. Dat hebben ze allemaal.
Maar de laatste paar jaar heeft het systeem een monster geproduceerd dat in de weg staat in de strijd voor democratie: Recep Tayyip Erdogan. Hij is een uitwas van het systeem. Een kwaadaardige uitwas, die moet worden verwijderd voordat de meer fundamentele strijd weer verder kan gaan. Net zoals ISIS in Syrië, zou je kunnen zeggen. De strijd van de Koerden in Syrië is ouder dan de opkomst van ISIS, net zoals de strijd van de Koerden in Turkije ouder is dan de autoritaire macht van Erdogan. De barbarij van ISIS stoppen werd de eerste prioriteit.
Grote broer
In Kobani gingen de Koerden een samenwerking aan met een macht die het Syrische systeem – de Assad-dynastie – steeds in het zadel had gehouden: de VS en het Amerikaanse leger. Bijna iedereen is het erover eens dat de Koerden ISIS nooit hadden kunnen verslaan zonder de hulp van de VS, maar de Koerden zeggen dat het andersom is. Ze zijn er zelfs van overtuigd dat de overwinning op ISIS uiteindelijk niet gunstig uit zal pakken voor de VS. Het Amerikaanse systeem van hegemonie over de wereld, kapitalisme en patriarchaat is, in de analyse van de Koerden, niet verenigbaar met menselijke waardigheid. Het is een afbrokkelend systeem dat gedoemd is ten onder te gaan. De Koerden werken aan een systeem om het te vervangen als de tijd er rijp voor is. De Amerikaanse bommen hebben geholpen de ruimte te creëren die de Koerden in het noorden van Syrië nodig hadden om te experimenteren met hun alternatieve systeem.
En zoals Erdogan kan worden vergeleken met ISIS, is de CHP vergelijkbaar met het Amerikaanse leger: een grote broer met voldoende slagkracht om de gezamenlijke vijand te verzwakken. De Koerdische beweging moest die slagkracht alleen nog wel ontketenen. In Kobani deden ze dat door zo onvermoeibaar te vechten met hun ouderwetse wapens dat de VS niet meer om ze heen konden, in Turkije besloten ze hun kiesrecht in te zetten. De HDP schoof in een aantal belangrijke steden zelf geen kandidaten naar voren en riep haar achterban op haar stem aan de oppositie (lees: de CHP) te geven. Dat deed de achterban, en de CHP gaf Erdogan een eerste oplawaai. Net zo’n eerste oplawaai als ISIS in Kobani kreeg. Ook deze klap zal, hopelijk, een langere serie van nederlagen voor Erdogan inluiden, tot er electoraal weinig tot niets meer van hem over is.
Pijnlijk offer
Het grappige is: de CHP beseft niet dat de Koerden de sneakers on the ground zijn, zoals de Koerden in Syrië de boots on the ground. De partij ziet niet dat de overwinning die de Koerden haar hebben bezorgd, zich uiteindelijk tégen de CHP zal keren. Het systeem waarover de CHP weer de scepter wil zwaaien, is volgens de Koerden net zo goed niet verenigbaar met menselijke waardigheid. De geschiedenis van de republiek Turkije is daarvan het bewijs, doordrenkt als zij is met bloed dankzij het Kemalistische gedachtegoed dat nog altijd de basisideologie is van de CHP. De Koerden hebben er (tijdens de republiek) meer dan wie ook onder de lijden gehad: ze zijn in massa’s vermoord, hun bestaan is ontkend, hun identiteit onderdrukt. Stel je in dat licht even voor, trouwens, wat een pijnlijk offer het voor Koerden moet zijn geweest, zondag, om op de CHP te stemmen.
‘Wij zijn de soldaten van Atatürk!’, (Turkijes vader des vaderlands en de grondlegger van het Kemalisme, maar dat ten overvloede) scandeerde een deel van de aanhangers van Ekrem Imamoğlu, de spiksplinternieuwe CHP-burgemeester van Istanbul, toen die gisteren op het punt stond te gaan speechen. Imamoğlu legde ze het zwijgen op, want de slogan is verontrustend voor religieuze Turken, een groep landgenoten die Imamoğlu ook wil representeren. De nieuwe burgemeester erkende de bijdrage van de Koerden aan zijn overwinning genereus. Fantastisch, maar eerlijk gezegd doet hij me denken aan een Amerikaanse commandant in Syrië die zich hard maakt voor de Koerden en oprecht probeert een ware bondgenoot te zijn, terwijl iedereen weet dat hogere machten zo’n bondgenootschap nooit zullen toestaan. Een paar commandanten met het hart op de goeie plaats kunnen een rot systeem niet veranderen.
Democratie van onderop
Hoe sterker de CHP, hoe zwakker Erdogan wordt en hoe meer werkruimte er zal ontstaan voor de Koerden. Net zoals de Koerdische beweging in Syrië met assistentie van de VS ruimte creëerde om te experimenteren met hun alternatief dat uitgaat van democratie van onderop, waarin diversiteit wordt gefaciliteerd en vrouwen een prominente rol spelen. De CHP kan zich maar beter realiseren dat hun slagkracht niet meer is dan dat: slagkracht. Die is nu even sterk, maar uiteindelijk niets vergeleken met de kracht van de grassroots-beweging van de Koerden die zich met (daadwerkelijk) linkse Turkse groepen hebben verenigd in de HDP. Dat vuur zal het Turkse systeem en daarmee ook de CHP doen smelten tot er niets meer van over is – net zoals de Koerden geloven dat de VS niet zal overleven. Het resultaat? Iedereen wint.
1. [Ondanks dat de officiële uitslagen er nog niet bekend zijn gemaakt, kunnen we probleemloos stellen dat de verkiezingen voor Erdoğan dramatisch zijn verliepen.]↩
Fréderike Geerdink is journalist. Als Turkije-kenner en Koerdistan-correspondent leert ze veel over Nederland. Steun haar met een financiële bijdrage op Patron.
Fréderike Geerdink, 02.04.2019 @ 06:33
RSS