De positieve aandacht voor Marokkaanse moeders moet meteen weer kapot
Hassnae Bouazza
Als niet-westerse biculturele Nederlander hier opgroeien betekent onvermijdelijk met andere ogen bekeken worden. En dat geldt niet alleen voor jou, maar ook voor je ouders, zeker wanneer ze er anders uitzien, omdat de moeder bijvoorbeeld een hoofddoek draagt.
Als kind leer je navigeren tussen de oordelende blik en woorden van de buitenwereld en – in mijn geval – de liefdevolle warmte thuis, die schril afsteekt bij de stigmatiserende etiketten die volstrekte vreemden op je plakken.
Het contrast tussen hoe ik mijn ouders zag, hoe mijn ouders daadwerkelijk waren, en hoe vreemden ons zagen, was reusachtig. Dat geldt niet alleen voor mij. Je groeit op, wordt volwassen en klimt op de sociale ladder, maar de buitenwacht blijft achter. Die blijft steken in platte oordelen en vastgeroeste ideeën over jou, je familie en cultuur.
Je wordt daarbij niet als individu gezien, maar als deel van een groep en dat betekent dat je altijd verantwoordelijk wordt gehouden voor wat iemand anders uit die groep doet. Je kunt het gerust een vorm van maatschappelijke gijzeling noemen.
Kijken en zien
Het gros van de biculturele Nederlanders trekt zich daar niets van aan, dat volgt hoge opleidingen en krijgt mooie banen. Maar het stigma blijft. En bij mij knaagde het altijd dat mensen mijn moeder en vader niet zagen zoals ze waren. Dat er niet de minste bereidheid was om hen te zien en dus niet naar hen te kijken of staren, wat constant gebeurde.
Gezien worden is niet op de rug gefilmd in reportages met een dreigend muziekje eronder, niet in relatie tot sociaal-maatschappelijke problemen, niet als achterlijke exoot, ludieke figurant of bruikbare shtick en zonder die eeuwige saus van vooringenomen pedanterie.
Maar gewoon als gelaagde, complexe mensen met hun normen en ideeën, ambities en dromen, maar ook humor, nukken en grillen. Als volwaardige, gelijkwaardige mensen. Zonder de ballast van andermans vooroordeel.
Obscene karikatuur
Dus toen de Marokkaanse voetballers voor de camera’s hun succes met hun ouders vierden en de moeders in al hun vrolijke spontaniteit zichtbaar werden voor iedereen, was dat ontroerend en herkenbaar voor veel mensen als ik. De moeders kwamen in beeld zoals wíj hen kennen. En wat gebeurde er? Mensen vonden hen leuk en werden erdoor geraakt.
Voor even werd het beeld op een onbevangen, onverwachte manier gecorrigeerd. Daar had het bij kunnen blijven, als ook niet dat liefdevolle moment afgebroken moest worden door Rosanne Hertzberger in NRC, die er meteen een obscene karikatuur van maakt. Alsof een tomeloze liefde voor je moeder meteen blinde verering inhoudt zonder enig oog voor haar feilbaarheid en het besef dat er genoeg moeders zijn die je het liefst bij elk levend organisme weg zou willen houden.
Moeders zijn gewoon mensen, vanzelfsprekend. Maar míjn moeder, en veel moeders zoals zij, zijn nooit eerlijk en op gelijke voet bejegend, ze zijn nooit voor vol gezien, altijd gewantrouwd en weggezet als onderdanig, achtergesteld en onderontwikkeld.
Air van superioriteit
Daarom waren de reacties van veel mensen op het stuk van Hertzberger fel. Omdat het kleinste flardje positiviteit weer kapot getrapt moest worden, om ons eraan te herinneren dat we minderwaardig zijn.
Iemand vond de ‘defensieve’ reacties van ‘Marokkanen’ ‘deprimerend’, twitterde hij. Dat mensen als ik te horen krijgen dat we op moeten kankeren als we kritisch zijn, dat is pas deprimerend. Tegen racisme ageren en verrot gescholden worden, voor gelijkheid pleiten en weggezet worden als achterlijk, erop wijzen dat een oordeel niet klopt, waarna vreemden je met een air van superioriteit toespreken – dat is pas deprimerend.
Dat we iedere dag te horen krijgen dat we er niet bij horen, dat is pas deprimerend.
We hoeven aan niemands norm te voldoen of beledigingen dankbaar in ontvangst te nemen. Rosanne mag schrijven wat ze wil, wij mogen reageren hoe we willen. Zo werkt een vrij debat.
Dit jaar heeft Hassnae drie boeken uit: ‘Een Koffer vol Citroenen‘, ‘Arbeidsmigranten in Nederland‘ en ‘Streetfood‘, met Soenil Bahadoer. Bezoek haar eigen website, Aicha Qandisha.
Hassnae Bouazza, 28.12.2022 @ 12:01
RSS