De Politicus van het Jaar, of: het basismateriaal van Gijs Rademaker
Fréderike Geerdink
Make the Yuletide gay!
Ik schrijf dit voor de winnaar van de Politicus van het Jaar-verkiezing (PvhJ) bekend wordt, en ik ga geen update plaatsen over wie het werd. Het doet namelijk niet ter zake voor het punt dat ik wil maken. Namelijk: die verkiezing moet stoppen, en wel onmiddellijk.
De manier waarop het organiserende Een Vandaag en het hoofd opiniepeiling aldaar, Gijs Rademaker, zich verschuilen achter het ‘panel’ als ze kritiek krijgen op het lijstje genomineerden, is een gotspe. “Wij wijzen de genomineerden niet aan, dat doet het panel!” Júllie beheren dat panel, Rademaker. Júllie methodiek zorgt ervoor dat wélke eigenschap belangrijk is om genomineerd te worden? Zoals je zelf zegt in dit filmpje, nadat collega Vullings je geïnteresseerd vraagt of het helpt om een beetje een duidelijk type te zijn: ‘Ja Joost, je moet weten wat de mensen in het land willen en dat goed kunnen verwoorden, en alleen dan maak je een kans.’
Theo en Thea-gevoel
Als je een verkiezing voor beste politicus houdt en als door de gekozen methodiek dát de criteria zijn, dan is het toch al zo klaar als een klontje? Dan kán er toch niets anders uitkomen dan de grootste schreeuwers? Daar ben je als organiserend comité dan toch verantwoordelijk voor?
In hetzelfde filmpje vraagt Vullings wie er eerder allemaal PvhJ zijn geweest – want dat weet hij niet he, dat moet hij vragen. Nou, legt Rademaker uit, losjes zittend op de roltrap in het parlementsgebouw waar hij als een vis in het water is, dat waren heel verschillende mensen, zoals Wouter Bos en Jan Marijnissen maar ook bijvoorbeeld Geert Wilders en Thierry Baudet.
Weet je, als ik schrijf, lees ik de tekst in mijn hoofd altijd meteen op om hem te beoordelen. Daar dient zich dan meteen een toon bij aan, geheel automatisch, en die toon zegt alles over of een tekst goed is of niet. Te kabbelend of babbelend, te ronkend of saai, te hautain of juist te diep door te knieën. Lees die dialoog tussen Rademaker en Vullings hierboven nog eens en check in welke toon je dat doet. Het heeft subiet een Theo en Thea-gevoel. Wat is het basismateriaal vandaag? Witte mannen met macht!
Maar even voor de goede orde: in 2015 won het Geert Wilders, in 2016 won Geert Wilders en in 2017 won Thierry Baudet. Heel verschillende mensen!
Buiten je eigen frame kijken
Die schreeuwerds van politici, die hebben journalisten als Gijs Rademaker geheel in hun zak. Hij beseft niet dat Dijkhoff zijn proefballonnetjes niet in zijn uppie kan oplaten maar daar de pers bij nodig heeft. Dat weet ik, dat hij dat niet beseft, want als je die werkelijkheid in al zijn naaktheid tot je laat doordringen, dan hou je gewoon op met die verkiezing. Het is een mechaniek dat zichzelf in stand houdt. Dijkhoff, Baudet, Wilders of Rutte, de kampioenen der proefballonnen, lachen zich vast helemaal kapot. Ze houden hun proefballonnetje vast, ze willen hem oplaten maar zomaar loslaten, dat zou geen effect hebben. Dus zorgen ze dat er eerst journalisten aanwezig zijn met camera. De camera die aanspringt, dat is eigenlijk de schaar waarmee het ballontouwtje wordt doorgeknipt. Daar gaat ‘ie! Kijk! Het journaille propt er nog net geen wenslichtje bij in.
Waar die ballon terecht komt, dondert niet joh. Het duurt toch nog even voor ‘ie daalt, want de proefballon mag zich dagenlang, zo niet maanden, in de warme belangstelling van andere journalisten wentelen. Mediabreed wordt er gefactcheckt en becommentarieerd, er komen reportages en peilingen, noem het allemaal maar op. En dan is daar de redactie van Een Vandaag, en die stuurt haar panelleden de maandelijkse enquete waar uiteindelijk de Politicus van het Jaar uitrolt. Daarin staan niet alleen de bewindslieden en de fractievoorzitters van alle partijen in de Tweede Kamer, maar ook, en nu komt het, de politici die die maand veel in de belangstelling stonden. Nee maar! Die politici die de journalisten met hun schaar behulpzaam waren! Een cirkel was zelden zo mooi en verschrikkelijk rond.
Maar er is een lichtpuntje, want Gijs Rademaker twijfelt zelf ook wel eens, twittert hij. Eigenlijk altijd zelfs, want dat zorgt er wel voor dat je ook buiten je eigen frame blijft kijken.
Stompen in het gezicht
Denkt hij dat écht? Dat hij buiten zijn eigen frame kijkt? Zie hem in dit filmpje, waarin het ook over de proefballonnetjes van Dijkhoff gaat. Hij zegt dat die proefballonnetjes wel wérken bij de mensen in het land, en dan, letterlijk: “Of het nou gaat om die wijken die je extra moet straffen, de kernenergie, Sinterklaas en demonstreren, mensen vinden dat gewoon goeie ideeën!”
Welke mensen zijn dat dan, Rademaker? Het basismateriaal he? Ik schreef net dat die ballonnen nog een hele tijd blijven zweven, maar dat is maar ten dele waar. Want bij ándere mensen, zeg maar het veelkleurige materiaal dat je er alleen bij pakt als je het nodig hebt, komen die ballonnen neer alsof het stompen in hun gezicht zijn. Bij mensen die in die wijken wonen bijvoorbeeld, en die ervoor moeten vrezen dat de discriminatie die ze al sinds decennia ervaren in ons rechtssysteem, in een wet wordt vastgelegd. En bij mensen die zich verzetten tegen racisme en dat doen op de dag en locatie die hen daarvoor de aangewezen plek lijkt omdat dat hun grondwettelijk recht is, óngeacht wat ‘de mensen’ ervan vinden, en die graag zouden willen dat hun regering iets zou doen om hun strijd tegen diepgewortelde ongelijkheid te steunen.
Waar zijn die mensen in jouw panel, Rademakers? Denk je dat die zich welkom voelen om bij jou mee te stemmen over de politici die die maand ‘veel in de belangstelling stonden’? Daar zit vast, noem eens een dwarsstraat, Farid Azarkan van DENK ook wel eens bij, maar hoe staan DENK-politici doorgaans in de belangstelling? Daar heeft de illustere hoofdredacteur onlangs nog een blog over geschreven. Dán kom je vast wel in het lijstje, maar veel mensen die níet jouw basismateriaal zijn, worden onpasselijk van een lijstje dat op die manier wordt samengesteld en keren zich er vanaf. Terwijl je dáár moet zijn met je camera en microfoon want bij hén – de mensen die die proefballonnen op hun kop krijgen dus – moet je loyaliteit als journalist liggen.
Neo-fascistische tendensen
Wat te doen? Moeten we weer terug naar de eerste decennia van de PvhJ-verkiezing, waarin de deskundige parlementaire verslaggevers beslisten? Natuurlijk niet. We moeten ermee ophouden. Want niet alleen de methodiek is verneukeratief en versterkt neo-fascistische tendensen, ook het hele idee dat journalisten zich op wat voor manier dan ook bezig moeten houden met zo’n verkiezing, moet overboord. Het is níet onze taak om heren met macht veren in hun reet te steken. De journalistiek is géén speeltuin voor witte mannen, Rademaker en consorten, maar een vak met een serieuze functie in de maatschappij en die gooien jullie op deze manier te grabbel.
Een Vandaag zal wel doorgaan op het ingeslagen pad, daar twijfel ik niet aan. Maar ooit komt er een dag waarop Rademaker en vele andere journalisten zich kapot schamen voor de manier waarop ze er actief aan hebben bijgedragen fascisme in Nederland te normaliseren en wie weet aan de macht te brengen. Hoe snel die dag komt, lijkt me afhankelijk van hun bereidheid buiten hun frame te kijken. Rademakers gelooft vast echt dat hij dat doet, maar op basis van bovenstaande stel ik vast dat het niet waar is.
Dat blijkt trouwens ook uit zijn reactie op de klacht dat er vorige week bij Pauw vier witte mannen aanschoven, waaronder Rademaker en Vullings, om over de PvhJ te praten. Hij twittert: ‘Ik ben enorm voor meer vrouwen aan tafel bij Pauw en in de politiek. Mocht je daaraan twijfelen.’ Ja, ik twijfel daar aan. Als het waar was, had je geweigerd naar de studio te komen als er niet ook minstens een vrouw zou aanschuiven, of, doe eens gek, een zwarte man of vrouw, al zou ik me kunnen voorstellen dat die ervoor passen met zo’n rijtje genomineerden. Of zijn die er niet, zwarte politiek commentatoren? Om met Rademaker te spreken: Goh.
Ik stel ook vast dat ik hier in totaal 1359 woorden voor nodig heb. Moet je zien hoe Noam Chomsky het doet, in vijf zinnen.
Fréderike Geerdink is journalist. Als Turkije-kenner en Koerdistan-correspondent leert ze veel over Nederland.
Fréderike Geerdink, 17.12.2018 @ 20:32
RSS