De onvrede van Thierry Baudet
Jona Lendering
Illustratie: Jacques Touchet
Literatuurwetenschapper Ernst van den Hemel en theoloog Wilfred van de Poll schrijven in Trouw een mooi stukover de theorie van Thierry Baudet, dat een linkse elite Nederland aan het verkwanselen is. Bij wijze van repliek wijzen Van den Hemel en Van de Poll erop dat links al tien jaar steeds rechtser wordt – volgens mij is dat proces al sinds de PvdA-nota Schuivende Panelen (1987) gaande overigens – en dat de door Baudet gevreesde multiculturalisten helemaal niet bestaan.
Daarin hebben ze gelijk, maar volgens mij heeft Baudet, in al zijn verongelijkte woede, wel degelijk een probleem bij de lurven.
Internationalisering
Ik vrees namelijk dat de voorspelling van Christopher Lasch is uitgekomen: er is een elite ontstaan die internationaal is gevormd, internationaal is georiënteerd en vooral naar zijn internationale collega’s kijkt voor de aai over de bol die iedereen van tijd tot tijd nodig heeft. Nu is “elite” een erkend lastig te definiëren begrip, maar in dit blogstukje volstaat het om te werken met familiegelijkenissen (en af te zien van definities, ideaaltypen, typen en andere categoriseringen). Er bestaan niet duidelijk af te bakenen maar daarom niet minder reële elites in het bedrijfsleven, aan de universiteiten, in de kunsten, enz.
Daarvoor zijn goede redenen. De economie is geïnternationaliseerd, de wetenschap is het gemeenschappelijk bezit der mensheid, de artistieke avantgarde kijkt niet op een grens meer of minder. Door verbeterde communicatiemiddelen neemt deze internationalisering toe, met als nadeel dat er minder loyaliteit is naar de thuisbasis.
Burger negeren
De ergernis daarover is reëel. Het is vervelend dat de Nederlandse belastingbetaler opdraait voor de bail-outs die nodig waren voor bankiers die meenden wereldspelers te zijn. Steeds weer brengen de universiteiten naar buiten dat hun onderzoek het internationaal buitengewoon aardig doet, maar het is gênant dat we een oudhistorisch onderzoeksnetwerk “impact of Empire” hebben dat nou niet bepaald het vuur uit de sloffen loopt voor de re-enactors die het verleden aan u uitleggen bij de monumenten van de limes (u weet wel, de plaats waar de “impact of Empire” in eigen land het grootst is). Ik vind het pijnlijk dat het Rijksmuseum zóveel internationale allure heeft dat de directie durfde te verwachten dat Amsterdammers er wel een gevaarlijkere fietsroute voor over zouden hebben (meer). Dit laatste is gelukkig teruggedraaid, maar de vanzelfsprekendheid waarmee de directie de burger meende te mogen negeren, vind ik nog steeds schokkend.
Verplichting jegens de gemeenschap
De onvrede is er. Nog vorige week publiceerden de VU en Trouw een onderzoekje naar de emotionele staat van de burgerij, die met één woord viel te typeren: woede. Die zal ook niet weggaan, tenzij we bankiers, academici, kunstenaars enz. hebben die begrijpen dat hun loonschaal-12-inkomens een verplichting impliceren jegens de gemeenschap: “het privilege van de ware aristocraat is plicht”, zoals Don Quichot zegt in De man van La Mancha. (Tussen haakjes: de ridder met het droeve gelaat is weliswaar verdwaasd, maar de spanning zit in het feit dat hij zijn morele kompas wél op orde heeft, terwijl de zogenaamde realisten dat niet hebben.)
Ik sta gevoelsmatig dichter bij Van den Hemel en Van de Poll dan bij Baudet, maar volgens mij herkennen ze alle drie het werkelijke probleem niet. Baudet verklaart de onvrede door een Linkse Kerk te postuleren die hij, zoals zijn critici terecht opmerken, nergens kan aanwijzen. Omgekeerd negeren Van den Hemel en Van de Poll waar de onvrede vandaan komt. De woede is echter reëel. We lijden wel degelijk onder onze elites – ze zijn alleen niet links.
Pseudowetenschap en kwakgeschiedenis
Misschien is Lasch’ theorie niet juist, maar dat is voor dit stukje eigenlijk van ondergeschikt belang. Het gaat me erom dat het stuk van Van den Hemel en Van de Poll staat in de traditie waarmee de universiteit pseudowetenschap en kwakgeschiedenis bestrijdt: benoem de feiten, wijs op redenatiefouten, ga eventueel in op de methode maar negeer de achterliggende bezorgdheid. Hun stuk zal daarom ineffectief zijn.
Eerder gepubliceerd op Lenderings blog Mainzer Beobachter. Jona Lendering is als historicus werkzaam bij Livius Onderwijs, wanhoopt aan de toekomst van de geesteswetenschappen en schrijft daarom, of desondanks, een boek over het ontstaan van het christendom en rabbijnse jodendom. Tegenwoordig is hij ook columnist bij Sargasso.
Jona Lendering, 18.09.2013 @ 07:40
11 Reacties
op 18 09 2013 at 07:53 schreef okto:
[..maar negeer de achterliggende bezorgdheid. Hun stuk zal daarom ineffectief zijn.]
De laatste zin is waar. Over die achterliggende bezorgdheid: een groot deel daarvan vindt z’n oorsprong in onbegrip. De wereld en haar problemen worden steeds complexer (bankencrisis, klimaatprobleem, etc), en bovendien wordt de gemiddelde burger steeds meer overstelpt met een stortvloed van informatie hierover. Er is een aanzienlijk deel van de bevolking dat in de onderste regionenen van de IQ-normale-verdelingscurve zit, en wat deze kwesties en andere niet kan bevatten. Als mensen een probleem niet begrijpen en er wordt maar over door ‘gezanikt’ dan worden ze vanzelf boos.
Dat maakt de problemen echter niet minder urgent. En hoe je dit op moet lossen weet ik ook niet. Nog maar meer uitleggen heeft gewoon geen zin.
Ik vrees dat we gewoon klem zitten.
op 18 09 2013 at 08:16 schreef OMC:
Prima stuk, maar: kunstenaars met een loonschaal-12-inkomen?
op 18 09 2013 at 08:51 schreef Gert:
Marco Borsato? Voetballers?
op 18 09 2013 at 08:58 schreef Lorenz:
Zeer sterke analyse. Maakt duidelijk dat het opportuun is om een verhaal voor de ‘burgerij’ en lagere regionen te hebben. Het stemvolk, de massa waar de elite toch een beetje voor uit moet kijken. Een alternatief voor met name Wilderiaans/Telegraaf populisme. Reframen dus. Liefst met een oplossing in plaats van alleen maar agitatie en schuld.
op 18 09 2013 at 10:46 schreef smeets:
Ik ben het volledig eens met Jona. En dat ben ik zelden met iemand.
op 18 09 2013 at 11:24 schreef Ralph van der Geest:
Ik vind het een goed stuk maar volgens mij raakt het de essentie van wat er in de wereld aan de hand is niet.
Ten eerste: er is geen economische crisis al wordt ons dat dagelijks door de sheeplemedia wijs gemaakt. Geld en schulden zijn kunstmatige creaties en die laatsten kunnen met één druk op een knop geelimineerd worden net zoals ze op die manier gecreeerd zijn terwijl geld te pas en te onpas er bij wordt gedrukt.
Ten tweede: heel de ellende van deze wereld zit ‘m in essentie in de schromelijk ongelijke bezitsverhoudingen die we de kapitalistische economie noemen. Dat (en dat voort laten bestaan) heeft nu geleid tot de ultime crisis: een ecologische crisis. Een Aarde die leeg geperst en gezogen is en een heel klein groepje dat alle ellende veroorzaakt heeft dat zijn uiterste best doet de allerlaatste restjes er nog even uit te slurpen voor het eigen gewin.
Gisteren hebben we kunnen horen hoe die ‘visie’ in Nederland voortaan gaat heten: ‘de participatiesamenleving’.
Het leek wel een copy/paste van Mussolini.
op 18 09 2013 at 12:15 schreef laarmans:
Beste Jona,
Ik ben het oneens met je zin dat door de internationalisering er minder loyaliteit is naar de thuisbasis.Ik denk dat het proces andersom gaat.Door de globalisering, de internationalisering en de digitalisering zijn er grote groepen mensen die naar de oude,vertrouwde basis teruggrijpen.Nederland is niet Nederland.Nederland is de optelsom van regionale gebieden,elk met hun eigen dialect of taal( Fries),cultuur en gebruiken.
In de grote steden is het eigene verdwenen, maar in de kleine plaatsjes en dorpen bloeit de streekcultuur volop.Nederland is veel meer dan de Randstad, dat vergeten grote stadsmensen weleens.Daarom ben ik niet bang dat( zoals PVV ers denken) Nederland in al zijn uniekheid achter de dijken en in de zee verdwijnt.
op 18 09 2013 at 19:01 schreef Olav:
Met Ralph zeg ik: Ontwaakt, verworpenen der aarde.
En: Er waart een spook door Europa!
Er zit mij ook al langer iets dwars wat dat betreft. Misschien moet ik eens proberen er een stukje over te schrijven.
op 18 09 2013 at 19:28 schreef chp:
Ik vind dit een warrig stuk. Baudet heeft “wel degelijk een probleem bij de lurven”, maar “het werkelijke probleem” herkent hij niet. Wat is dan het werkelijke probleem? Er is onvrede, begrijp ik, en die onvrede heeft met elites te maken. Die elites zijn niet meer lokaal geworteld. Althans, dat zegt Lasch. De theorie van Lasch kan ook fout zijn, maar dat maakt niet uit, want eigenlijk is het probleem niet onvrede, maar het negeren van “achterliggende bezorgdheid”. Enz enz.
Lendering noemt drie bronnen van onvrede bij de burger. (1) De ‘bailouts’ van banken. Dit is een schande idd. Maar is dit een culturele kwestie, of een sociaal-economische? Ik denk ’t laatste. Dit gaat over sociale rechtvaardigheid. (2) We hebben een oudhistorisch onderzoeksnetwerk dat “niet bepaald het vuur uit de sloffen loopt”. Wat het probleem is weet ik niet, maar het lijkt me niet iets waar de burger wakker van ligt. (3) De fietstunnel onder het Rijksmuseum dreigde voor fietsers gesloten te blijven. Dit is wel erg lokaal en triviaal.
Wat is het probleem? Onvrede? Bezorgdheid? Het negeren van onvrede? Waar gaat de onvrede over? Met een opsomming van klachten over van alles en nog wat komen we niet verder.
op 19 09 2013 at 09:31 schreef MNb:
“Wat is dan het werkelijke probleem?”
Op die vraag heb ik op deze pagina antwoord proberen te geven:
http://mainzerbeobachter.com/2013/09/17/thierry-baudet/
Op die site is trouwens ook een boeiende oudhistorische feuilleton te vinden.
op 20 09 2013 at 00:34 schreef Sasha Berkman:
De pvda was al aan het verrechtsen voor den uil.
RSS