De Komiek

Peter Breedveld

Dick Matena is de beste striptekenaar van Nederland, of in elk geval één van de Grote Drie, als de Nederlandse stripwereld tenminste een Grote Drie heeft. Matena kan een verhaal in beelden vertellen als geen ander.

Mijn persoonlijke favoriet is zijn nihilistische science fictionstrip Lazarus Stone en ik hoop dat zijn western-strip Dandy een keer in album wordt uitgebracht. Voor Donald Duck heeft hij de beste verhalen van Broer Konijn en De Grote Boze Wolf getekend van iedereen op de hele wereld – zeker weten. Virl is pure poëzie. Ik kan niet genoeg krijgen van zijn sierlijk minimalistische tekenstijl en de bijzondere camerastandpunten die hij altijd kiest, de gelaagdheid van zijn tekeningen, die vaak wel driedimensionaal lijken.

Zijn literatuurverstrippingen trek ik echter niet. Ik ben het niet eens met zijn keuze om de integrale tekst van romans in de strippagina’s te verwerken, waardoor de lezer gedetailleerde beschrijvingen krijgt van handelingen en situaties die hij in één oogopslag voor zich ziet. Zijn versie van Gerard Reves De Avonden en Jan Wolkers’ Kort Amerikaans zijn waanzinnig mooi getekend, in een bijna fotorealistische stijl, maar de tekst en de tekeningen zitten elkaar vreselijk in de weg. Zijn andere literatuurverstrippingen heb ik daarom gelaten voor wat ze zijn.

Met zijn nieuwe boek De Komiek heeft Matena zich nu toegelegd op de verstripping van een theaterstuk van Freek de Jonge. Qua tekenstijl is hij weer teruggekeerd naar het speelse minimalisme uit de tijd dat hij nog echte strips tekende, maar wel met verwijzingen naar 19e-eeuwse illustratoren als A.B. Frost en John Tenniel, wier invloed duidelijk zichtbaar is in Matena’s magnifieke illustraties voor Hafid Bouazza’s Arabische Bibliotheek. Dat levert groteske, surrealistische tekeningen op.

Toch is hier ook weer wat raars aan de hand. Matena lijkt De Komiek te hebben getekend met fijnschrijvers of viltstiften die na een pagina of drie opraakten, waarna hij een nieuwe stift ter hand nam. Zijn lijnen worden namelijk steeds grijzer, en om de zoveel pagina’s zijn ze weer zwart en begint de vergrijzing weer. Dit staat vreselijk armoedig en amateuristisch. De tekeningen lijken ook, te zien aan de slordige afwerking, in grote haast te zijn gemaakt.

Daarnaast slaan Freek de Jonges teksten op papier zo dood als bier in een melkglas. In wezen kijken we 120 pagina’s lang naar een komiek, Freek de Jonge, die op een podium zijn teksten staat te schreeuwen. Zijn publiek bestaat uit grote fronsende, eierachtige hoofden zodat het allemaal iets van een nachtmerrie krijgt, en op zeker moment zien we op de achtergrond ook taferelen uit het Nieuwe Testament, maar wat dat te betekenen heeft, is me volstrekt onduidelijk.

Eigenlijk vind ik ook die teksten van Freek de Jonge niks aan. Het is niet veel meer dan wat quasidiepzinnig geneuzel, gelardeerd met platte grappen en een weinig subtiele moralistische boodschap. Misschien was dat vernieuwend voor een generatie die was opgegroeid met Toon Hermans en Snip en Snap, tegenwoordig is – mede dankzij Internet en DVD – het aanbod uit binnen- en buitenland zo overweldigend dat er heel wat beters voor het grijpen ligt voor wie eens onbedaarlijk wil lachen om zijn eigen en andermans leed.

Echt een inferieur product van een grootmeester in zijn werk. Ik wou dat Matena eens ophield met die verstrippingen van literatuur en kleinkunst, en weer ging doen waar hij echt ontzettend goed in is: stripverhalen maken. Er zit een klassieker in hem, dat weet ik zeker. Een nieuwe Asterix, een Nederlandse Blueberry, een literaire space-opera, ik weet het niet, maar niet die slaafse volgzaamheid ten aanzien van andermans teksten. Matena heeft zelf namelijk zat te vertellen. Het zou doodzonde zijn om die verhalen verloren te laten gaan.

Freek de Jonge en Dick Matena: De Komiek; uitgeverij Augustus; 120 pagina’s in zwart-wit, prijs 24,90. Deze bespreking is eerder gepubliceerd in Vrij Nederland.

Tweet

Peter Breedveld, strips, 21.11.2009 @ 04:46

[Home]
 

Δ