De Grenzeloze Generatie
Frans Smeets
Het is weer zover. We hebben er weer een generatie bij. De Geenstijl-generatie heeft de schoolbanken nog niet verlaten of de ‘Grenzeloze eneratie’ neemt het stokje al over. Jeugd-demonisering verkoopt in elke tijd goed. Zelfs de Oude Grieken klaagden al over het verval van hun jeugd. Dat zullen de heren van Motivaction in hun zucht naar aandacht ook gedacht hebben.
‘De grenzeloze generatie heeft onbeperkte mogelijkheden. Een pa en ma die maar niet volwassen willen worden, laat staan wil opvoeden. Het is een generatie met een gebrek aan verantwoordelijkheid en een overdaad aan egoisme. Dit uit zich in allerlei jeugdproblemen als obesitas, alcohol -en drugsmisbruik, schooluitval, schulden en publieke agressie. Een jeugd gefascineerd door uiterlijk, kicks, status en netwerken.’
Wie het filmpje van de heren op Youtube bekijkt, ziet vooral veel nattevingerwerk, tegeltjeswijsheden, een hoop goedkope vooroordelen en de angst, bij de Motivaction-oprichter Frits Spangenberg, voor zijn ouderdom. Met als klap op de vuurpijl de ‘we-weten-toch-allemaal-dat..’-argumentatie om aan te tonen hoe erg het allemaal is.
Maar heb ik iets gemist? Waren Eddy en Patsy als ultieme jaren ‘70-iconen niet het boegbeeld van een generatie die aan alle bovengenoemde voorwaarden voldeed? Is het niet juist deze graaigeneratie die zich, natuurlijk uit idealisme, al jaren wentelt in haar prépensioen en die wil dat de huidige jeugd tot zevenenzestig doorwerkt, omdat anders haar camperreisjes en bootjes onbetaalbaar worden?
Als ik mijn middelbare school vergelijk met die van mijn puberende neefjes, dan is er veel veranderd.
Ik werd op mijn middelbare school geconfronteerd met de eerste generatie Kweekschoolstudenten uit de jaren ‘70 die het allemaal heel anders zou gaan doen. De oude garde kon of wilde ze niet begrijpen, waardoor er binnen de lerarengroep twee kampen ontstonden. Voor ons als pubers was dit machtsvacuüm een vals Walhalla. Soms mochten we roken in de klas, in de kelder werd bier getapt, orde heerste er zelden en wie voor de conciërge een sigaar meenam, die kon gerust enkele uurtjes wegblijven. Viel er een les uit, dan zaten we in de kroeg, soms met leraar en al, te gokken om geld. Enkele leraren hielden aan dit kroegbezoek een iets te jong vriendinnetje over. Leraren die met hun nieuwe autoriteit het gezag niet konden handhaven, werden de klas uitgejaagd. De meeste jaren ‘70 leraren waren zo vaak ziek of overspannen (gingen allemaal binnen enkele jaren in de WAO) dat we soms halve dagen vrij hadden.
In het weekend was het natuurlijk stappen. Geregeld waren er knokpartijen tussen motorclubs, punks, Turken uit België, en de disco-boys. Drinken werd actief door iedereen aangemoedigd. Geregeld werden er mensen het ziekenhuis ingeslagen of zwaar vernederd. Het was een jungle. Ik ben enkele jaren elk weekend totaal bezopen geweest zonder dat ik ooit maar iets hoorde over gevaren van alcohol of dat agressie ook maar een punt van zorg was.
Nu bij mijn neefjes is het heel anders. Ze mogen het schoolterrein niet verlaten, ze moeten op tijd aanwezig zijn, vrije uren zijn studie-uren, roken en alcohol zijn ten strengste verboden, continue wordt er verslag gegeven over hun gedrag en voortgang. Terwijl ons werd verteld dat carrière niet belangrijk was, moeten zij al zeer vroeg hun studierichting kiezen. Bij samenscholingen op straat komt direct de politie en wordt er voor futiliteiten bekeurd. Werd ons nog geleerd hoe je van Belgisch vuurwerk de beste knallers kon maken, voor hun betekent het afsteken van een rotje met een beetje pech dat je een DNA-monster wordt afgenomen. Een klap uitdelen op het schoolplein, een kleine diefstal of andere kwajongensstreken betekent altijd een gang naar de rechter. Hoezo grenzeloos?
En natuurlijk gebruiken de Rouvoetjes van deze wereld steevast dit soort ‘onderzoek’ van Motivaction om hun ongenoegen te uiten over de doorgeslagen individualisering. Het woord individualisering waarmee we al twintig jaar mee om de oren worden geslagen als de oerknal van al het kwaad. Zelfs de koningin (lees Balkenende) kon het dit jaar niet laten om individualisering als oorzaak van een kille samenleving te benoemen.
Ik denk dat het voor mensen, jong en oud, juist veel moeilijker is geworden om een eigen weg te kiezen. Er is helemaal geen sprake van doorgeslagen individualisering. Het beeld bij de Rouvoetjes van de losgeslagen jeugd en onverantwoordelijke ouders is vooral een ongenoegen over de snelle veranderingen die plaats hebben gevonden. Een verlies aan controle. Het klassieke gezin waarin kinderen alleen onder de veilige invloed van pa en ma opgroeiden. Of een overheid die via verzuilde instituties nog het idee heeft te kunnen sturen. Of oudjes die de snelheid van de veranderingen niet kunnen bijbenen.
Het beeld van een jeugd in verval is incorrect, vaak gestoeld op een heimwee naar oude tijden. Wie met wat afstand naar de zaak kijkt ziet, dat ook in vroegere tijden, het continue misging in opvoedingszaken en dat er sprake was van een verloederde jeugd. Heropvoedinggevangenis Veenhuizen, Keetje Tippel, misbruik door religieuzen in tehuizen, langharig tuig, de kampementen van Lubbers en nu de hangjongeren. (Wat is er trouwens mis mee om rond te hangen op die leeftijd?)
En die veranderingen van welvaart, communicatie (internet) en mobiliteit hebben natuurlijk de jeugd veranderd. Net zoals het ons veranderd heeft. Maar is het slechter geworden? Mwaa, ik denk van niet. Het is wel moeilijker geworden om te kiezen voor jezelf. En zeker als je jong bent en niet al te sterk in je schoenen staat.
Het gedrag dat we afkeuren bij onze jeugd of volwassen medemens komt niet vanuit doorgeslagen individualisering, maar is groepsgerelateerd. Een doorgeslagen individualist noemen we paradijsvogel en die doet nooit een vlieg kwaad. Individualisering is juist een nastreefbaar doel voor een betere en veiligere wereld. Iemand die de lokale sigarenboer een pistool op zijn kop zet voor geld om Nikes te kopen of wat goud om zijn nek te hangen, is desperaat om er maar bij te horen. Niks individualisering. De SUV-rijder die denkt dat de kilo’s van zijn auto’s hem het recht geven om op een zebrapad voetgangers de stuipen op het lijf te jagen, maakt geen individuele afweging, maar wil zijn status in de groep ten koste van alles bevestigd zien. En als je kind plotseling met pink en wijsvinger omhoog, met zijn broek op zijn kont, al sissend en rappend zijn ding gaat doen, dan is het gewoon een onzekere puber die wanhopig op zoek is naar erkenning binnen de groep of indruk wil maken op de meisjes.
Jongeren zijn in een wereld, waarin voortdurend beelden en opvattingen op hen wordt losgelaten, niet grenzeloos, maar hebben moeite om hun eigen weg te kiezen en daarin hun grenzen aan te geven. Terwijl de klassieke begrenzers als ouders en overheid vaak op een geforceerde manier proberen controle over hun kroost en onderdanen te houden via allerlei verboden en geboden, begeven de adolescenten zich in een onrustige wereld van beelden die allemaal iets van hen willen. Het is juist de rust en tijd die ontbreekt om in vrijheid eigen keuzes te maken.
De massaliteit en diversiteit van beeld wordt verward met onbegrensdheid en individualisering. Dat klopt niet, omdat de keuzes die gemaakt worden niet gemaakt worden vanuit een individuele overweging, maar vooral voortkomen uit een ongecontroleerde dynamiek van een groepsproces. Alsof je in een open zee in een draaikolk zit.
De heren van Motivaction met hun stereotype jaren ‘90 managersjargon – wie heeft hier niet genoeg van – zijn zelf niet in staat om hun eigen slaapverwekkende tijdsbeeld eens te overstijgen en lekker te gaan individualiseren. Als ouders ergens last van hebben, dan zijn het wel van deze marketingbureaus die het voor elkaar hebben gekregen dat elk kind begint te zeuren en te krijsen tegenover een grote gele M. En dan zullen we het maar niet hebben over de marketing om maar jeugdig, fris en opgewekt te blijven als rondzeulende ouder.
Als voormalig directeur van Motivaction en ESOMAR heb ik de heer Spangenberg hier nooit over gehoord toen marketing nog zijn portemonnee vulde. Nu bij hemzelf de beentjes stram worden moet de jeugd en de nieuwe ouders ineens in het gareel. Of is het motief misschien nog eenvoudiger aangezien diverse ministeries, waaronder VWS (Rouvoet, Klink) graag onderzoeken laten doen door Motivaction? Een behaagziek boekje is altijd goed voor de financiën.
Het is ieder geval op een gemakkelijke en pseudowetenschappelijke manier willen scoren over de rug van jonge mensen die gewoon hun weg zoeken. Egoïstisch en Grenzeloos gedrag van kleine bange mensen.
Knutselaar en idealist Frans Smeets zal niet rusten totdat iedereen een volstrekt doorgeslagen paradijsvogel is geworden. Verder verdenkt hij de schrijvers van De Grenzeloze Generatie er van dat ze symmetrie in de vensterbank hebben staan. Maar daarover een volgende keer meer.
Frans Smeets, 31.12.2009 @ 10:12
29 Reacties
op 31 12 2009 at 10:30 schreef Berend van de weerdt:
Geweldig verhaal, zo herkenbaar!
op 31 12 2009 at 10:37 schreef Superjan:
Op de valreep van 2009, het meest indrukwekkende en ware stuk dat ik dit jaar op een weblog gelezen heb.
op 31 12 2009 at 10:48 schreef uberVU - social comments:
Social comments and analytics for this post…
This post was mentioned on Twitter by FrontaalNaakt: Weer een dik rapport vol ouwelullengezeik over de ‘jeugd van tegenwoordig’: http://tinyurl.com/ylcufsv…
op 31 12 2009 at 11:02 schreef Barry:
Zelf elk weekend gezopen, gevochten in en rond voetbalstadions of met Turken in de disco, net als iedereen fietsen gejat, wauws van de pillen en speed op houseparty’s gestuiterd, vuurwerkgevechten gehouden, onveilig geneukt – en moet je nu de mensen horen waar ik dat allemaal mee deed.
De enige wetenschappelijk verantwoorde conclusie lijkt mij dat er weer eens een generatie bange ouwe zeikerds is opgestaan.
op 31 12 2009 at 11:13 schreef Joop:
Scherp stuk. Goed gezien!
op 31 12 2009 at 11:41 schreef wytze visser:
Mooi stuk. Volledig eens met conclusie over individualisme & groepsgedrag.
op 31 12 2009 at 11:51 schreef rena:
Heel herkenbaar. De leraren hadden baarden en voornamen. Je hoefde ze eigenlijk nooit serieus te nemen. Spelling was ook al niet te belangrijk. Ik heb er nog last van.
Heel veel leeftijdgenoten werden losgelaten. Opvoeden was destijds niet iets waar de meeste ouders bewust mee bezig waren.
Weer een nieuw jaar voor de boeg..we zouden het beter kunnen doen…
op 31 12 2009 at 12:01 schreef Yezkilim:
Frans, een uitstekend artikel van jou en, zo te zien, inderdaad een onzinnig stuk van genoemde heren!
Ik kijk vol spanning uit naar een uitgebreid mopperverhaal, door jou bijvoorbeeld, over de huidige generatie 67-plussers, met wat meer inhoud dan alleen een beschrijving van het verschijnsel hang-oudere.
op 31 12 2009 at 13:49 schreef Vasti:
“Jongeren zijn in een wereld, waarin voortdurend beelden en opvattingen op hen wordt losgelaten, niet grenzeloos, maar hebben moeite om hun eigen weg te kiezen en daarin hun grenzen aan te geven. Terwijl de klassieke begrenzers als ouders en overheid vaak op een geforceerde manier proberen controle over hun kroost en onderdanen te houden via allerlei verboden en geboden, begeven de adolescenten zich in een onrustige wereld van beelden die allemaal iets van hen willen. Het is juist de rust en tijd die ontbreekt om in vrijheid eigen keuzes te maken.”
Smeets,
Dat heb je goed gesignaleerd en omschreven.
Op scholen zou volgens mij ook meer vanuit dit gezichtspunt lesgegeven moeten worden.
Met b.v maatschappijleer zouden de “ins and outs” van het menselijke wezen veel dieper behandeld moeten worden om daarmee ook meer inzicht te krijgen op het algeheel functioneren van de mens en de jongeren zo te helpen in hun ontwikkeling.
op 31 12 2009 at 13:56 schreef vetklep:
Erg mee eens.
Als er 15 a 20 jaar geleden was voorspeld in wat voor dwangbuis we nu moeten leven, had het hele land in brand gestaan.
Ik ben blij dat ik mijn portie vrijheid nog gehad heb. En ik heb medelijden met “de jeugd” die moet opgroeien in de allesoverheersende spruitjeslucht “van tegenwoordig”.
op 31 12 2009 at 14:03 schreef Terrebel:
Ik ben blij dat ik de vrijheid van de jaren 70 en 80 nog heb meegemaakt. Bij veel schoolfeesten lopen al gewapende agenten rond om “die losgeslagen jeugd” in bedwang te houden. Nou, mijn 14-jarige zoon is een stuk conservatiever dan zijn pa. Toevallig.
op 31 12 2009 at 14:34 schreef Konaldinho:
Onderzoek maakt meer kapot dan je lief is. Onderzoek is het meest manipulatieve argument in een debat. Met onderzoek wordt elke gedachtewisseling in de kiem gesmoord.
Waar blijft de Keuringsdienst van Steekhoudende Onderzoeksresultaten?
op 31 12 2009 at 14:50 schreef Jonckheer Den Steyven Knoet:
Smeets:
Het moet wel uit mijn tenen komen, maar ik ben het een keer met je eens. Ik herken de situatie die je schetst. M.n. de middelbare schooltijd.
Als ik na ga wat ik me toen allemaal gepermitteerd heb, dan hebben mijn kinderen een strafkamp momenteel.
Maar het moet ook niet te gek worden. Freiheit gut, controle besser.
De zeventiger jaren waren echt spielerei. Docenten krijgen tegenwoordig veel meer voor hun kiezen. Het is een loodzwaar beroep voor menigeen.
op 31 12 2009 at 15:37 schreef Perik:
Fijne analyse. Zet zorgwekkende braafheid van mijn puberzoon in een heel ander licht. Het ‘merk als neo-subcultuur’-verschijnsel dat ik voor de klas tegenkom ook prettig neergezet.
op 31 12 2009 at 15:47 schreef joke:
Zoals altijd: verhelderend.
En voor jullie allemaal een goede wisseling en de beste wensen toegewenst!
op 31 12 2009 at 16:58 schreef Frits Spangenberg:
Frans Smeets heeft bijna helemaal gelijk maar mist de kern van het betoog in het boek De grenzeloze generatie. Ik weet ook wel van de voorbeelden die hij noemt, dat neemt niet weg dat Nederland in de toenemende mondiale concurrentiestrijd het steeds zwaarder zal krijgen. En dat daar in positieve zin iets aan is te doen is een gedachte die te kostbaar is om achteloos te negeren. Luister zondag 3/1 van 19.00-20.30 naar Link op Radio I. Frits Spangenberg
op 31 12 2009 at 17:50 schreef hj:
Op wat voor concurrentiestrijd doel je precies, Frits? En op welke manier zet dit onderzoek volgens jou aan om daar in positieve zin iets aan te doen?
op 31 12 2009 at 18:37 schreef Smeets:
De heer Spangenberg refereert waarschijnlijk aan de economische concurentie met India en China. Zeg maar de bekende economische riedels om iets gedaan te krijgen. Waarom dan alleen de jeugd de prijs moet betalen is me een raadsel ? En hoe repressie, orde en tucht dit doel dient zie ik ook niet..?
Als de concurentie het probleem is zie ik liever een onderwijsheffing op babyboomers dan schooluniformen voor pubers.
op 31 12 2009 at 18:48 schreef Chaimae:
Goed stuk!
Ik als net 20-jarige heb de kwellingen op het middelbaar onderwijs aan den lijve ondervonden. Het klappen van de zweep ken ik dus. Het begon heel onschuldig, dat je in de pauze niet het schoolplein mocht verlaten. Nou, daar hield ik me dus heel demonstratief niet aan. Vond het fijn om een wandeling buiten te maken in de pauze. Ook omdat ik niet op goede voet stond met mijn klasgenoten. Zij vonden me een vreemde vogel, en ik vond ze maar dom. Afijn, op een gegeven moment werden mobiele telefoons verboden. Die mocht je niet meenemen. Hoe wouden ze dat dan controleren, vroeg ik me af? Dus nam de concierge het voetstoots aan wanneer je zei geen telefoon bij je te hebben. Nou, echt de ene regel naar de andere binnen een aantal maanden. Werkelijk niks mocht meer. Als ik klaar was met mijn huiswerk, en ik pakte de nrc-next omdaar wat uit te lezen werd me dat ontzegt. Dat moest ik maar naar schooltijd doen, of in de pauze. ”Maar, ik ben klaar met mijn huiswerk, en bovendien hoort dit ook bij de stof.” Maar nee hoor, dat mocht niet.
Dit is inmiddels drie jaar geleden, maar ik denk dat het er alleen maar erger op is geworden.
op 31 12 2009 at 18:52 schreef dick jansen:
Ach heer Smeets, het is toch de eeuwige slingerbeweging? Wij mochten in de jaren vijftig ook niets; thuis niet en op school al helegaar niet. Gezagsgetrouw en altijd gewezen op je toekomst (wederopbouwtijd). Komt allemaal best goed.
op 31 12 2009 at 20:06 schreef Ab:
Smeets,
helemaal eens met je. Mijn dochters hadden/hebben het om twee redenen aanzienlijk moeilijker op school dan ik destijds.
Enerzijds omdat de scholen met name de orde ferm ter hand nemen, anderzijds omdat dit helaas niet hand in hand gaat met het weer op redelijk peil brengen van het niveau van het onderwijs. Kinderen uit VWO 5 die serieus raden dat Amstelveen in Overijssel ligt, die jou en jouw volledig door elkaar halen, die… nou ja, zijn er meer voorbeelden nodig?
Wij hadden in ieder geval nog een aantal leraren oude stijl die gewoon les gaven in de zin van kennis overdragen.
En het is de generatie Spangenberg die het onderwijs hebben opgezadeld met een gigantische serie maatschappelijke problemen die door de school zouden moeten worden opgelost in lessen maatschappijleer. En die bedachten dat er zoiets als het Studiehuis moest komen: leerlingen die geheel zelfstandig de informatie en kennis zouden vergaren en bewerken, de leraar als een soort coach hierbij.
En zie wat er van komt: tucht en orde gekoppeld aan een volledig gebrek aan kennisoverdracht.
Dat nog steeds veruit het grootste deel van de jongeren idealen heeft, serieus iets wil bijdragen aan de maatschappij, is ondanks de Rouvoeten, de PvdA onderwijsmaffia en de Spangenbergen. En geeft aan dat de jeugd van tegenwoordig ten opzichte van die van mijn generatie, van die van 1800 en die van 1650 (Cats klaagde ook steen en been over de jeugd) niet veel slechter is geworden.
En zoals je terecht schrijft: net zo onzeker als wij, het erbij willen horen is van alle tijden.
Ten opzchte van de concurrentie vanuit India en China sturen we ze echter met twee hsnden op de rug gebonden de boksring in.
MAar dankzij Rouvoet weten we in ieder geval wanneer het schaamhaar begon te groeien…..
op 31 12 2009 at 20:12 schreef Ab:
Typ-les zat nog niet in ons vakkenpakket….. hsnden is bedoeld als handen. En een i in opzchte doet ook wonderen voor de leesbaarheid….
op 31 12 2009 at 21:22 schreef MNb:
Ik weet niet op wat voor middelbare school jullie hebben gezeten, maar ik kreeg tussen 1975 en 1981 beslist niet de kans om te roken, bier te drinken en te vechten op school. Dat wil niet zeggen dat ik op een goede school zat maar dat is een ander verhaal. Ik heb wel geleerd waar Amstelveen ligt, wat het verschil is tussen jou en jouw en nog een paar dingen. Ik heb trouwens op dezelfde school gezeten als Joost Zwagerman en die kijkt ook niet enthousiast terug.
Voor de rest heeft Smeets natuurlijk gelijk. Het argument dat Spangenberg hierboven aanhaalt is ook al flauwekul. In de eerste plaats hoorde ik het 30 jaar geleden al en is Nederland sindsdien meer dan twee keer zo rijk geworden. Om Krämer en Trenkler, Lexicon van hardnekkige misverstanden maar weer eens te citeren:
Voor alle grote industrielanden op aarde geldt dat de binnenlandse levensstandaard bijna uitsluitend wordt bepaald door de groei van de binnenlandse arbeidsproductiviteit, terwijl de exportsuccessen op de wereldmarkt slechts een marginale invloed hebben op de welvaart in eigen land.
Daaraan zij toegevoegd dat Nederland vooral handelt met andere Europese landen. Dankzij de EU is dat eigenlijk ook binnenlandse handel. Maw Nederland exporteert nauwelijks.
Spangenberg zou enige economie kunnen gaan studeren. Dat verhoogt wellicht zijn arbeidsproductiviteit en dat is weer een prima remedie voor zijn economische angsten.
op 31 12 2009 at 21:29 schreef Marjolein:
Nee, dan onze Minister van Jeugd en Gezin. Opeens laat hij weer van zich horen, en nog wel met een Monitor. Hij signaleert weer een heel ander probleem, en ik citeer: ‘Ook is er een groeiende groep jongeren wat kampt met het probleem van overgewicht’. Die schat. Het is ook een enorm drama. En het vloeit voort uit het hedonisme van de jeugd. Maar het narcisme zet daar dan wel weer een rem op, lijkt me. Veel ernstiger vind ik het ontbreken van spelling- en taalvaardigheid, bij de jeugd en bij de Minister. Laten we ze allemaal toetsen! Onmiddellijk!
op 01 01 2010 at 03:20 schreef diadorim:
2.18 “de babyboomers hadden veel meer collectieve waarden”
huh?
de opkomst van de tegencultuur 68 wordt juist weer verklaart uit het “laat maar gaan” gedrag van hun ouders.
op 02 01 2010 at 08:48 schreef sigme:
Verder verdenkt hij de schrijvers van De Grenzeloze Generatie er van dat ze symmetrie in de vensterbank hebben staan. Maar daarover een volgende keer meer.
Daar kijk ik alvast naar uit!
op 02 01 2010 at 22:50 schreef Mephisto:
Ik vind “grenzeloos” juist wel mooi!
Wanneer ik dan eindelijk mijn Europees paspoort krijg, nadat al die maffe landsgrenzen eindelijk zijn vervallen tot provincies en deelraden, weiger ik dat gelijk. Ik zeg maar nee, dat krijg ik wellicht mijn wereldburgerpas. Grenzeloos!
Beter dan ME-ers voor de McD in Kopenhagen, stukken beter :-)
op 04 01 2010 at 01:31 schreef pieter:
ik herken me in de 70-80 schooljaren. zels ken ik enkele van de leraren die van de jonge leerlingen gesnoept hebben.Het waren meestal de zielepieten die geen generatiegenoten konden schaeken.
op 04 01 2010 at 23:34 schreef Mephisto:
Beste Smeets, mijn complimenten. Nu ik de tijd eens heb genomen het hele stuk te lezen, ben ik onder de indruk. En lees ik dat u kinderen heeft :-)
Mooi, deze aanklacht tegen alle restricties, in een wereld vol verleidingen. Ik zou het zelf ook niet weten, als ik nu zou opgroeien…
RSS