De dictatuur van het Verdrag van Maastricht
Jasper Mekkes
Ik ben geen fan van de Italiaanse regering van dit moment. Maar zeg nou zelf; de begrotingsplannen van Italië, die de Europese Commissie een tijdje geleden afkeurde, waren ronduit geweldig.
En ze waren niet alleen een manier om een kwakkelende economie een boost te geven à la de New Deals van Roosevelt; ze kozen bovendien partij voor de burger in plaats van voor grote bedrijven – en namen eindelijk eens lekker stelling tegen de nuttigheidsmoraal van het neoliberalisme.
Zo wilde de Italiaanse regering bijvoorbeeld:
– 35 miljard euro extra uitgaven aan bijstandsuitkeringen,
– de pensioenleeftijd verlagen
– en een belastingverlaging voor burgers doorvoeren
Strafprocedure
De Europese Commissie zag af van een strafprocedure tegen Italië nadat de Italiaanse premier voorstelde het begrotingstekort terug te brengen tot 2,04 procent. Het verdrag van Maastricht eist maximaal drie procent, maar Europese regels stellen ook eisen aan het terugbrengen van de staatsschuld, waardoor het begrotingstekort van Italië nog wat lager moest.
Dat terwijl iedere zichzelf respecterende econoom inmiddels zou kunnen weten dat, om een economie ook op de wat langere termijn te verbeteren, er gericht geïnvesteerd moet worden in sociale (en duurzame) doelen. Keynes heeft dus gewoon gelijk en bovendien is het neoliberale gedachtengoed van Hayek en Friedman zoals we weten inmiddels volstrekt achterhaald. Vandaar dat het volgen van het verdrag van Maastricht niets meer of minder dan een politieke keuze is, in plaats van een keuze gebaseerd op objectieve wetenschappelijke kennis die een land en haar burgers vooruit kan helpen.
Sociale doelen
Maar politiek blijft een wonderlijk spel; om de macht. Want heeft u enig idee wat het begrotingstekort van Frankrijk dit jaar is door de toezeggingen die Macron deed om zijn vege lijf te redden van de gele hesjes? Maar liefst 3,5 procent.
In Italië wilde men vooruitstrevende sociale doelen stellen. Plannen waar democratisch voor gekozen was. Maar het verdrag van Maastricht zorgde er voor dat in ieder geval een deel van die plannen aangepast moesten worden. Er zouden toch ook zomaar eens sociale doelen gesteld worden door een Europees land, schande!
Een sterke groei in combinatie met een beperkt aantrekkende inflatie is namelijk de ideale combinatie voor obligatie- en aandelenmarkten. En een laag begrotingstekort zorgt voor een lage inflatie. Met andere woorden: wat we in Nederland al eens zagen nadat Rutte bij Unilever op schoot wilde zitten: de financiële markten bepalen dankzij het verdrag van Maastricht precies welke keuzes Europese politici kunnen maken.
Het is de reden dat de wetenschappelijk uitstekend onderbouwde sociale doelen van een politicus als de Griekse Varoufakis destijds met veel misbaar werden weggehoond in Europa; door doodsbange politici als Dijsselbloem, die qua kennis van de economie wisten dat ze niet konden tippen aan Varoufakis – en die bovendien gekluisterd waren aan de suboptimale politieke afspraken uit het Verdrag van Maastricht.
Zwarte vrouw
In het Frankrijk van Macron zag je iets heel anders gebeuren dan in Italië. Niet alleen qua regering; want hoewel de misschien wat te jonge Macron nou niet bepaald een heldere visie heeft om van het neoliberalisme af te komen, heeft hij verrassende, leuke en vooruitstrevende ministers aangesteld. Laura Flessel bijvoorbeeld, een zwarte vrouw en voormalig topsporter, als minister van sport. Of een hoogleraar in de wijsbegeerte (en hartstochtelijk pleitbezorger van onderwijs in Grieks en Latijn) Jean-Michel Blanquer.
Maar behalve de regering was ook het begrotingstekort van Frankrijk dus nogal anders dan dat van Italië.
En waarom we de Europese Commissie niet horen over een Frans begrotingstekort van 35 procent in 2019 moge duidelijk zijn. In heel Frankrijk is inmiddels een opstand gaande tegen het neoliberalisme waar het verdrag van Maastricht Europeanen toe veroordeelt. Dat we in de Nederlandse media weinig tot geen scherpe analyses over die opstand horen doet niets af aan haar impact, ook op de rest van Europa.
Protesterende leraren
In Frankrijk heb je inmiddels niet alleen Gilets Jaunes en Verts (Groen; voor duurzaamheid) maar bijvoorbeeld ook de Stylos Rouges: tienduizenden protesterende leraren – in het hele land. Die protesteren net als in Nederland voor een beter salaris, kleinere klassen en onderwijs gericht op kwaliteit in plaats van kwantiteit en rendement.
Het feit dat iemand als Blanquer bij uitstek een minister is die voor kwalitatief goed onderwijs gaat, bewijst dat de opstand breder is dan tegen Macron en zijn regering; het neoliberalisme van het verdrag van Maastricht zelf staat in Frankrijk ter discussie. Macron is voor Europese begrippen dan ook een nogal vooruitstrevend en dus te koesteren politicus – zij het natuurlijk weer eentje met wat minder visie, onder meer dus op dat neoliberalisme.
Burgers kapotmaken
Het verdrag van Maastricht is een verdrag dat ten koste van de kracht van nationale democratieën het neoliberalisme in de lucht moet houden. Daar worden, als het moet, individuele burgers voor kapotgemaakt – zie wat er in Frankrijk gebeurt of wat er onder de bezielende leiding van neoliberaal Dijsselbloem gebeurde met de Grieken.
Tenzij de burger massaal in opstand komt in een land als Frankrijk, dat samen met Duitsland de leider van Europa is – en tenzij de burger in dat land het neoliberalisme zelf aanvalt.
Dan is opeens the sky the limit. Omdat dan de macht van de politicus zelf gevaar loopt. Die macht is dan opeens net even belangrijker dan een neoliberaal wurgcontract, dat immers slechts ten koste gaat van Europese burgers met wat minder geld.
Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.
Jasper Mekkes, 25.01.2019 @ 09:20
RSS