De cancelcultuur van Ivan Krastev
Peter Breedveld
Illustratie: Alissa Levy.
De Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev combineert volgens de Groene Amsterdammer ‘de idealen van de liberaal’ met het ‘realisme van de conservatief’. Hij lijkt me een nogal zelfgenoegzaam mannetje, omdat hij zijn stellingen, volgens De Groene, lachend en grijnzend poneert. Ik vind hem een Oost-Europese Bas Heijne, zo oppervlakkig en dom is zijn nonsens.
Zo hebben we sinds 2014 volgens Krastev in Poetins wereld geleefd, waarin Poetin het initiatief nam en het Westen lijdzaam toekeek. Alsof de VS geen landen is binnengevallen en heeft bezet, Afghanistan niet heeft laten vallen als een baksteen en de rest van de wereld zich niet steeds klakkeloos heeft geplooid naar de Amerikaanse nukken.
Over de coronacrisis zegt Krastev dat het ‘ontbrak aan een narratief, aan helden en aan betekenis’. Moet ik echt uitleggen hoe nonsensicaal dat is? Corona is een verhaal over helden en schurken, moed en verzet, en eendrachtig bouwen aan een betere wereld. “Als één man achter Rutte”, nu al vergeten? Het geklap voor de ‘helden in de zorg’? De obsessie met superschurk Willem Engel?
Nationalisme en heldenverering
Krastev beweert zulke dingen omdat anders zijn eigen narratief niet klopt, over het liberale Westen dat het nationalisme heeft afgezworen en daarmee ook zijn helden, en daardoor een leegte heeft achtergelaten die door extreemrechtse politici als Victor Orban en Donald Trump wordt ingevuld. De Oekraïense president Zelensky laat volgens Krastev zien dat nationalisme en heldenverering ook een kracht ten goede kan zijn.
Maar dan moeten we eerst af van het door de liberalen geïntroduceerde vermaledijde individualisme. Voor dit soort geblaat, waar een partij als het CDA in Nederland decennialang terecht voor is weggehoond, is de laatste jaren veel markt in progressieve kringen. Daarbinnen wordt ook veel gescholden op John Stuart Mill, grondlegger van het liberalisme en dus van het individualisme, waardoor de mensen niks meer voor elkaar overhebben en “geatomiseerd” langs elkaar heen leven.
Pogrommetje
Nee, dan het feodale tijdperk, waarin de mensen met elkaar voor elkaar in de weer waren, dag en nacht, onder het toeziend oog van een kasteelheer, altijd een vaderlijke figuur die het beste met zijn horigen voorhad. Ging er eens iets fout, dan werd er eendrachtig een pogrommetje georganiseerd in het dichtstbijzijnde joodse dorp, waarna de batterij van het gemeenschappelijke narratief weer voor een tijdje opgeladen was en de mensen weer helden hadden om trots op te zijn.
Of de 19e eeuw, de tijd van de natiestaat. Goed, er waren veel oorlogen, maar de mensen wisten tenminste wat ze aan elkaar hadden. Gretig lieten zij zich als kanonnenvlees inzetten om te helpen bouwen aan een nationaal narratief, met heroïek en idealen, en te sterven voor een slogan.
Krastev zit al die stuitende domheid onweersproken uit te braken in De Groene Amsterdammer, en landt al snel aan bij de identiteitspolitiek, ook al zo breed verafschuwd in ons land sinds niet alleen roofkapitalisten, christendemocraten, christelijke macrobioten en nationalistische socialisten, maar ook etnische en culturele minderheden en lhbti-plussers zich eraan bezondigen. Volgens Krastev is ook dat de schuld van het individualisme.
Racistische volksliederen
‘We leven in de tijd waarin het uiten van je eigen uniekheid dé manier is om aanwezig te zijn in de wereld’, zegt hij. ‘Door iedereen te vertellen wie je bent, maar niet alleen dat, door ook te eisen dat anderen jouw eigen zelfbeeld op een haast exacte manier herkennen en erkennen.’
Alsof dat niet een behoorlijk accurate omschrijving van nationalisme is, met al die heldenverering en trots op je vlag, en die racistische volksliederen.
Ik vind dat Krastev vrijwel constant de plank misslaat, maar hier zit ie er echt spectaculair naast. Het komt namelijk niet door het individualisme dat mensen van kleur, non-binaire mensen, trans mensen, lhbti-plussers en noem maar op erkenning eisen van wie ze zijn, het komt door het door Krastev bejubelde collectivisme, van de door hem betreurde ‘gedeelde waarden’ die we in het Westen niet meer zouden hebben.
Gedeelde waarden
Die gedeelde waarden betekenen namelijk dat we allemaal dezelfde seksualiteit hebben, dezelfde gezinsvorm, hetzelfde geloof, dezelfde afkomst, hetzelfde narratief, dezelfde cultuur. Dat betekende dat mensen uit de koloniën er niet bij hoorden, homo’s tot voor kort nog chemisch werden gecastreerd, alternatieve gezinsvormen op z’n best werden ontmoedigd en andersdenkenden werden gecanceld. Collectivisme.
Wat moeten mensen die niet in dat keurslijf passen, die andere dingen voelen, denken, een ander narratief hebben, als ze zichzelf niet willen uitwissen, zich niet willen opofferen voor de heerschappij van de witte hetero? Vechten voor acceptatie, uiteraard. Of, zoals conservatieve angsthazen het noemen: identiteitspolitiek. Feitelijk is ook dát een vorm van collectivisme. Wil je dat wij offers brengen voor de gemeenschap? Maak ons dan ook deel van die gemeenschap, en accepteer dat die mede uit transen, homo’s en mensen van kleur bestaat. Maak ons deel van jullie narratief, van jullie identiteit.
Witte hetero-chauvinisten
Volgens Krastev is zo ideologie voor identiteit verruild, maar het is precies andersom: de identiteitspolitiek van het nationalisme is verruild voor een ideologie, die van inclusie en diversiteit in éénheid. Het zijn niet de lhbti-plussers en mensen van kleur, de Black Lives Matter-activisten die zich afzetten tegen witte hetero-chauvinisten, het zijn de identiteitspolitiek-roepers die zich afzetten tegen diversiteit.
Ik heb het altijd een enorme mind-fuckery gevonden dat het gezeur over identiteitspolitiek iets anders zou zijn dan identiteitspolitiek. Het zijn witte mannen als Krastev, Wierd Duk en Arnold Karskens die hun hegemonie bedreigd zien en daarom teruggrijpen naar de 19e-eeuwse achterlijkheid van nationalisme, imperialisme en kolonialisme en die elk kwartaal wel ergens tot een massaslachting leidde, en uiteindelijk tot de Eerste Wereldoorlog.
Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan, maar steunen via Patreon kan weer wel en sinds kort ook met een Tikkie. Wordt dat symbool van de Hollandse krenterigheid tenminste voor iets nuttigs ingezet. Adverteren? Mail mij.
Peter Breedveld, 15.06.2022 @ 09:23
RSS