De Brexit-kronieken (4): burgers als wisselgeld
Marco de Baar
Bijna twee jaar geleden gingen de Britten naar de stembus, en ze kozen met een kleine meerderheid voor de Brexit. In deze serie bekijk ik de Brexit van verschillende kanten. Vandaag deel vier, over een van de duistere kanten van de Brexit: de immigratie-aversie.
Direct na het referendum werd gepoogd de motivatie van de de Leave-stemmer te begrijpen. Dat gaf een gemixt beeld. Een attitude-analyse van een jaar later gaf een veel duidelijker beeld. Wat bleek? Alle praatjes over de Britse soevereiniteit en gekozen leiders ten spijt ging het de Leave-stemmers voornamelijk om een thema: immigratie. Ook bleek dat de Leave-stemmers zich helemaal niet druk maakten over de economische risico’s van Brexit.
EU-burgers
We hebben in deel drie al gezien hoe de Leave-campagne inspeelde op de angst voor immigratie door moslims uit Turkije, Syrië en Noord Afrika. Vandaag proberen we de volgende vragen te beantwoorden:
1) Als je een hekel hebt aan immigratie, hoe beschouw je dan de EU-burgers die volledig legitiem naar het VK zijn verhuisd om daar te werken en te leven, die premies en belastingen hebben betaald en pensioen hebben opgebouwd?
2) Hoe denk je over burgers uit het gemenebest die naar het VK komen?
3) En hoe gaat de politiek om met deze groepen om?
Al in 2016 bleek dat een van de belangrijkste ministers over de Brexit in Mays kabinet, Liam Fox, de in het VK levende EU burgers niet beschouwd worden als een groep wiens rechten moeten moet worden beschermd, maar als een belangrijke troef (“bargaining chip“) die gespeeld kan worden in de onderhandelingen met Europa. Op 27 februari 2017 stelde May dat vanaf 15 maart 2017 EU-burgers hun recht op verblijf zouden verliezen. Dit was om te voorkomen dat “half Bulgarije en Roemenië” gebruik zouden maken van de bestaande regelingen en nog voor de Brexit naar het VK zouden komen.
Daklozen deporteren
EU-burgers moesten, ondanks de geldende EU-verdragen, hun recht op verblijf in het VK opnieuw aanvragen door een onmogelijk, 85 pagina’s dik formulier in te vullen. Men begon EU-daklozen te deporteren. Dit beleid, waarvan later bleek dat het illegaal was, werd voortvarend ingezet.
Overigens, it backfired. Daarnaast kregen honderden EU-burgers onjuiste deportatieaankondigingen, waarvoor May later haar verontschuldigingen aanbood.
Deporteren en dan verontschuldigen? De EU-burgers zijn blijkbaar ondanks de geldende EU-verdragen onder de ‘Hostile Environment Policy‘ geplaatst. May was minister van Binnenlandse Zaken van 2010 tot 2015. Onder haar bewind werd in 2010 de zogenaamde ‘Hostile Environment Policy‘ ingevoerd, maatregelen om het dagelijkse bestaan van illegalen onmogelijk te maken, met als doel ze te ontmoedigen om in het VK te blijven. Huiseigenaren, banken en artsen mochten allemaal geen service aanbieden aan illegalen. Er werden doelen gesteld voor het aantal illegalen dat per maand zou moeten worden gedeporteerd en er werd een ‘eerst deporteren, en pas dan in beroep’-beleid ingevoerd.
De Windrush-affaire
Tijdens een persconferentie in 2013 moest een rood aangelopen Cameron toegeven dat de Hostile Environment Policy was ingevoerd om de opkomende extreemrechtse partij UKIP de wind uit de zeilen te halen.
In de jaren vijftig kwam een generatie Caraïbische werkers naar het VK. Zij waren nodig om het VK op te bouwen na de Tweede Wereldoorlog. Deze Windrush-generatie kreeg geen expliciete documentatie om haar verblijf te regelen, maar de landingskaarten werd bewaard als bewijs van hun wettige verblijf in het VK. Om de deportatiedoelen te halen, zijn de landingskaarten vernietigd, en zijn mensen uit de Windrush-generatie en hun nazaten als illegaal behandeld. Windrushers konden hun werk en huis verliezen en hun bezittingen. Er zijn schrijnende gevallen van patiënten die medische hulp is ontzegd, zoals Albert Thomson, die 44 jaar in het VK verbleef.
Op 16 mei werd bekend dat minstens 63 Windrushers zijn gedeporteerd en waarschijnlijk meer. Al snel bleek dat ook andere groepen slachtoffer waren van de hostile environment policy, zoals uit de bredere Gemenebest, buitenlandse studenten en broodnodige medische specialisten. De Windrush-affaire is een enorm schandaal in het VK.
Settled status
Windrush heeft ook enorme gevolgen voor Brexit. Ten eerste barste de Windrush-bom tijdens de Gemenebest-vergadering in april van 2018, net op het moment dat Liam Fox, na een reeks van teleurstellende gesprekken met grote opkomende economieën, zijn visie voor een “global britain” zou delen met de beoogde partners uit de Gemenebest. Global Britain was al geen heel sterk plan, maar nu was het gedoemd om te falen.
Ten tweede heeft Windrush enorme gevolgen voor de onderhandelingen over de rechten van de drie miljoen EU-burgers die werken en leven in het VK en de 1,5 miljoen VK-burgers die leven en werken in de EU. Feitelijk vertrouwen de EU-onderhandelaars na Windrush de Home Office niet meer, en willen ze het VK-registratiesysteem voor EU-burgers verbeteren. Dat is niet zonder reden.
Ondanks de positieve berichten in december 2017, dat er voldoende vooruitgang was geboekt en dat EU burgers in het VK de ‘settled status‘ konden aanvragen, bleven er veel vragen onbeantwoord. Ook zetten de opmerkingen van Davis, nog geen twee dagen na de onderhandelingen, dat niets is afgesproken tot alles is afgesproken, deze onderhandelingen onder druk.
Belangenorganisatie The3Million beoogt een spreekbuis te zijn voor de EU-burgers in VK en heeft 128 (tot nu toe onbeantwoorde) vragen over de settled status voor EU-burgers en een lijst van risico’s voor bepaalde groepen van EU-burgers opgesteld. The3million maakte zich ook sterk tegen de exemption clause. De Home Office heeft informatie opgeslagen over alle burgers, inclusief de EU-burgers. VK-burgers kunnen hun data opvragen en inzien. De exemption clause stelt dat immigranten en EU-burgers dat recht niet hebben. In gevallen waar de settled status niet wordt toegekend, is procederen hierdoor vrijwel onmogelijk.
Waanzin gaat door
Een onderbelicht probleem zijn de 900.000 VK-burgers in de EU. Dit zijn grotendeels gepensioneerde Britten die zijn verhuisd naar Zuid-Europa. Daarbij maakten ze gebruik van de overwaarde van hun huis in het VK en hun pensioen. Deze groep kampt met grote onduidelijkheden en risico’s. Een heel acuut probleem is dat, doordat de financiële sector in het VK geen passporting rights krijgt, er problemen dreigen met hun pensioen. De expats, georganiseerd in Brexpats Hear Our Voice, proberen via gerechtelijke stappen af te dwingen dat ze hun EU-burgerschap kunnen behouden.
Het aantal EU burgers dat in het VK werkt, neemt voor het eerst in acht jaar af. De waanzin gaat gewoon door.
De tussenstand
1) Door de Brexit is de status van bijna vier miljoen mensen onduidelijk geworden. Deze mensen hebben niets verkeerds gedaan en gehandeld volgens het geldende recht. Ze hebben gewerkt, en belasting en premies betaald.
2) Omdat in de cynische logica van de Brexiteers alles uitwisselbaar is, is gepoogd om de status van EU-burgers in het VK als bargaining chip in te zetten. Dat daarmee ook de status van hun eigen burgers in de EU onduidelijk blijft, wordt blijkbaar geaccepteerd.
3) Cameron heeft, opgejaagd door het succes van UKIP, de hostile environment policy laten invoeren door May.
4) De hostile environment policy is onwettig en onjuist toegepast op enkele EU-burgers.
5) De hostile environment policy, in combinatie met het vernietigen van landingskaarten van de Windrush-generatie is ook misbruikt om een hele groep legaal verblijvende mensen de illegaliteit in te duwen. drieenzestig mensen zijn onterecht gedeporteerd. Mensen zijn huis en bezittingen verloren en in enkele gevallen is urgente medische hulp ontzegd.
6) Global Britain, het initiatief om met de oude Gemenebest-partners intensieve handelsrelaties op te zetten is in de kiem gesmoord wegens het Windrush-schandaal.
Dit is het vierde deel van de Brexit-kronieken. Lees ook delen één, twee en drie.
Fysicus Marco de Baar is hoofd van het kernfusieonderzoek in DIFFER, het Nederlandse instituut voor fundamenteel energieonderzoek. Als liberaal is hij voor de volledige ontplooiing van het individu, inclusief een rijke intellectuele en culturele ontwikkeling. Hij kan niet accepteren dat de VVD de anti-intellectuelen en de cultuurbarbaren van de PVV gedoogt. Lees zijn blog over Wetenschap en Wetenschapsbeoefening.
Marco de Baar, 25.05.2018 @ 10:05
RSS