De Brexit-kronieken (10) strong and stable no more
Marco de Baar
Illustratie: Kobayashi Eitaku
Meer dan twee jaar geleden gingen de Britten naar de stembus, en ze kozen met een kleine meerderheid voor de Brexit. In deze serie bekijk ik de Brexit van verschillende kanten. Deel 9 liet zien hoe May en Europa plots tot een deal kwamen en in dit deel kijken we wat er sindsdien allemaal is gebeurd.
De Chequers-deal was voor de rechterflank van de conservatieven al een probleem, maar deze nieuwe deal kwam echt aan als een dreun. Dominique Raab trad af op 14 november omdat hij zich er niet achter kon scharen. Dat was zeer opmerkelijk, aangezien Raab zelf verantwoordelijk was voor de onderhandelingen met Barnier. Raab zal niet gemist worden. Als ilustratie van Raabs persoon noem ik graag de wel héél vreemde toespraak die hij gaf op 8 november. Hierin stelt hij dat het enige tijd kostte voordat hij begreep dat het VK een eiland is dat afhankelijk is van het ferryverkeer via Dover. Je gelooft me niet? Bekijk het filmpje in dit artikel. Dezelfde Raab die nog geen drie maanden eerder zelfverzekerd meldde dat hij al die verhalen over logistieke en aanvoerproblemen maar gezeur vond.
Politiek instabiel
Binnen de conservatieven brak de leiderschapsstrijd weer eens uit. En alle varianten van allerlei deals passeerden weer eens de revue, aangevuld met het woord “plus.” Men wilde bijvoorbeeld een “Norway plus” of een “Canada plus-plus-plus“. Alsof er nog tijd zou zijn om dat intern te regelen, laat staan dat er tijd zou zijn om dat met Europa te regelen. Het werd weer eens pijnlijk duidelijk dat het VK zelf niet weet wat het wil.
In reactie op het enthousiasme over Noorwegen kwam op 7 december een verassende bijdrage van het conservatieve Noorse parlementslid Heidi Nordby Lunde. Zij schreef een stuk in The Guardian (en gaf een interview voor Channel 4 News, bekijk die video!) waarin ze stelt dat het VK niet welkom is in de Europen Economic Area Agreement (EEAA) waartoe Noorwegen hoort. Simpelweg omdat ze vreest dat het VK, met die Brexiteers die zich niet aan regels willen houden, politiek te instabiel is en een risico betekent voor de EEAA.
De ERG startte een zogenaamde 1922-procedure. Dit is een interne procedure om het leiderschap binnen de conservatieve fractie ter discussie te stellen. In tegenstelling tot de geclaimde voorbereiding en slagkracht duurde het heel erg lang voordat de benodigde 48 brieven binnen waren, bijna een maand. Op 12 december was een avondsessie genoeg om Mays leiderschap binnen de conservatieve fractie te bevestigen. Er mag maar één 1922-procedure per jaar gevoerd worden en wat dat betreft zit May even rustig. May heeft wel moeten beloven dat ze bij volgende verkiezingen niet nogmaals als lijsttrekker zal optreden.
Minder macht
De ERG blijkt veel minder macht te hebben dan ze zelf altijd suggereerde. Jacob Rees-Mogg maakte zich nog even onsterfelijk belachelijk door na de verloren procedure te claimen dat May toch weg moest, ondanks dat de meerderheid haar binnen de conservatieven haar steunde omdat na spot over de contradictie met zijn positie over Brexit weer in te trekken.
Een groep van zes Schotse politici bracht een zaak aanhangig bij het Europese hof van justitie. Hun positie was dat bij iedere Europese procedure landen het recht hadden om terug te komen op hun beslissing en dat dat ook zou moeten kunnen gelden voor Artikel 50. Het hof deed een uitspraak op 10 december en geeft de politici gelijk. Met andere woorden, hoewel een verlenging van artikel 50 onderhandeld zou moeten worden, kan het VK dit artikel unilateraal intrekken.
Deze zaak werd voorbereid en gesteund door Queen’s Councel Jo Maugham (QC) van “The Good Law Project” (volg deze man op Twitter!) en aanhangig gemaakt door Aiden O’Neill. Let op: Lord Keen Qeen’s Councel, die optrad namens de Britse overheid, probeerde te voorkomen dat deze zaak ontvankelijk werd verklaard. Dus.. De Britse overheid probeert parlementariërs de mogelijkheid te ontnemen om de precieze juridische positie te onderzoeken. Laat dit even tot je doordringen…
Hele kabinet schuldig
En het is geen incident. In november vroeg het parlement om het volledige “Legal Advice” over de nieuwe deal in het bijzonder in relatie tot de backstop. Wat zou er met de backstop gebeuren als na twee jaar onderhandelen er geen deal zou zijn voor de toekomstige samenwerking? Het kabinet weigerde om dit volle advies te delen met het parlement maar stelde voor om een samenvatting te verspreiden. Op 4 december werd een motie van minachting van het parlement (contempt of paliament) ingediend door Kier Starmer (Labour) en aangenomen met een meerderheid van 311 tegen 293. Het de eerste keer in de geschiedenis van het VK dat het hele kabinet schuldig is bevonden aan minachting.
Oorspronkelijk was besloten om over de deal in het parlement te stemmen op 11 december en er was gegarandeerd dat die stemming zou doorgaan. De discussies in de week daarvoor lieten echter duidelijk zien dat Mays deal het niet ging halen. In een normale wereld wil je dat zo snel mogelijk weten en is een snelle stemming essentieel. May echter probeert haar parlement voor een voldongen feit te stellen en verdaagde de stemming tot in januari. De uiteindelijke deal moet nu nog door het Britse parlement bekrachtigd worden. Na een discussie in december bleek de deal onacceptabel te zijn voor het parlement. May besloot de stemming niet te houden, maar over het kerstreces te tillen.
May wilde, als de deal niet door het parlement geloodst kan worden, drie weken gebruiken om een alternatief plan te ontwikkelen. Haar tactiek was even lomp als helder. De klok tikt en hoe langer het duurt, hoe nijpender het wordt om iets te bekrachtigen. Daarbij stelde May wederom dat het “deze deal of geen deal” wordt.
Coup gepleegd
Afgelopen week brak het Britse parlement de hegemonie van May, en trok het initiatief naar zich toe. Een voorstel werd ingediend dat de premier verplichtte om binnen drie werkdagen na verlies een alternatief plan te presenteren. Het voorstel werd door de voorzitter van het Lagerhuis, Bercow, ter stemming voorgedragen. Dit is een afwijking van bestaande gebruiken en procedures, en de rechterflank van de conservatieven was woedend. Volgens de rechtse media zou Bercow niet staatsrechtelijk hebben gehandeld, en zelf een coup hebben gepleegd. Dat zou de eerste coup in de geschiedenis zijn waarbij het parlement meer macht krijgt.
Conservatieven aan de rechterflank vonden dat Bercows onpartijdigheid ter discussie zou staan. Andrea Leadsom merkte op dat hij wellicht handelen tegen het advies van specialisten van de gebruiken in het Lagerhuis en vroeg zelfs om het geschreven advies van deze specialisten. Bercow werd zelfs aangevallen over een anti-Brexit sticker die hij in zijn auto zou hebben. Het was een spektakel zonder weerga, met veel theater en drama.
Maar het voorstel werd ter stemming gebracht, en May verloor. Ook verloor May een stemming over de mogelijkheid van belastingherzieningen in geval van een no-deal met 303-296.
Grootste nederlaag
Iedereen heeft de stemming over de deal gezien. De verwachting, dat May dinsdag de grootste nederlaag uit de geschiedenis van het Lagerhuis zou gaan lijden, werd overtroffen. Ze verloor met een marge van 230 stemmen. Zoals ik in de afgelopen blogs heb beschreven, heeft May dat volledig aan zich zelf te wijten: ze heeft steeds gepoogd om anderen voor het blok te zetten: haar eigen kabinet, haar fractie, Europa, het Lagerhuis, de DUP-fractie. En op een bepaald moment sta je er alleen voor.
Corbyn bracht gisteren een motie van wantrouwen ter tafel. Voor de bühne, want je kon uitrekenen dat die motie het niet zou halen. Weer een dag verspild. May zal nu zeer binnenkort met een plan B komen dat lijkt op haar plan A. Er gaan stemmen op om een 2e referendum te houden, als enige mogelijke oplossing om uit de impasse te komen, maar het is moeilijk voorstelbaar dat dat zou kunnen lukken zonder steun van Labour.
De geruchten gaan dat May verlenging van Artikel 50 zal aanvragen en de EU schijnt al te hebben aangegeven te willen verlengen tot juli. Dat zou betekenen dat de UK nog zelfs zal meedoen aan de verkiezingen voor het Europese parlement en dat deze onzalig show wellicht nog even voortduurt.
Geweld van extreemrechts
“Taking back control” was het adagium van de Brexiteers. De soevereiniteit van de gekozen Britse parlementsleden moest onaantastbaar zijn. Alle argumenten voor Brexit en de “holding all the cards,” de ”sunlit uploads” en de “eat your cake and have it” zijn ondertussen verdampt. Het enige argument om nog door te gaan is dat het volk gestemd heeft voor Brexit en dus nu ook Brexit moet krijgen. Er gaan stemmen op die beweren dat dat tot een volkswoede zou leiden en geweld van extreemrechts zou faciliteren.
May ging in 2017 nog naar de stembus om een mandaat te krijgen voor haar Brexit en ze verloor haar meerderheid en daarmee ook haar mandaat. Haar slogan was “Strong and stable”. I beg to differ.
Dit is het tiende deel van de Brexit-kronieken. Lees ook delen één, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht en negen.
Fysicus Marco de Baar is hoofd van het kernfusieonderzoek in DIFFER, het Nederlandse instituut voor fundamenteel energieonderzoek. Als liberaal is hij voor de volledige ontplooiing van het individu, inclusief een rijke intellectuele en culturele ontwikkeling. Hij kan niet accepteren dat de VVD de anti-intellectuelen en de cultuurbarbaren van de PVV gedoogt. Lees zijn blog over Wetenschap en Wetenschapsbeoefening.
Marco de Baar, 17.01.2019 @ 11:43
RSS