De Bolle Gogh
Peter Breedveld
Ik was nooit een uitgesproken fan van Theo van Gogh. Ik had wat films van hem gezien, waarvan ik 06 en Blind Date goed vond en Terug naar Oegstgeest me tegenviel. Ik zag hem weleens op TV en vond hem afstotelijk en vermakelijk tegelijk en ik las elke week zijn nieuwe column op De Gezonde Roker. Daar ergerde ik me vaak aan, want te rechts-reactionair en tegen het racistische aan af en toe, maar ik vond zijn columns ook grappig en waanzinnig goed geschreven. Ik reageerde er weleens op, meestal kritisch, maar er was een moment dat ik het voor hem op begon te nemen, ik meen me te herinneren toen iedereen over hem heenviel omdat hij Abou Jahjah voor “pooier van de profeet” had uitgemaakt.
En toen hij als een beest werd afgeslacht, ben ik Frontaal Naakt begonnen, naar model van De Gezonde Roker. Ik wilde al heel lang een website, maar over strips en literatuur en film en zo. Mijn vaste lezertjes zullen het misschien niet geloven, maar ik haat dus politiek en ik vind politici verachtelijk. Het liefst zou ik schrijven over totaal onbelangrijke dingen, zoals Soranews24. Dingen waar iedereen blij van wordt.
Smadelijke godslastering
Ik ben heel lang erg overstuur geweest van de moord op Van Gogh, en heel erg boos. Ik werd nog bozer toen het maatschappelijke debat erover de teneur kreeg dat Van Gogh het er wel een beetje naar gemaakt had, met als klapper het wettelijke verbod op smadelijke godslastering dat minister van Justitie Piet Hein Donner weer uit de mottenballen wilde halen, omdat een gruwelmoord nou eenmaal is wat je krijgt als je met het geloof van mensen spot.
D66-voorzitter Lousewies van der Laan kreeg geen linkse steun in de Tweede Kamer voor haar motie om het recht op godslastering juist te beschermen. Jacques van Doorn, Anil Ramdas, tal van columnisten en opiniemakers schreven dat Van Gogh had gekregen waar hij om had gevraagd. Van Doorn schreef naar aanleiding van de moord zelfs dat woorden dodelijker zijn dan kogels. Minister van Landbouw Laurens Brinkhorst zei dat Ayaan Hirsi Ali’s film Submission, geregisseerd door Van Gogh, vergelijkbaar was met het opsteken van een sigaret in een munitiedepot. Een dominee zei in zijn zondagspreek dat Van Gogh een koekje van eigen deeg had gekregen. Totale, maagomdraaiende waanzin. En overal om me heen hoorde ik mensen zeggen dat moord natuurlijk verkeerd is, “maar…”
Toon matigen
“Maar Van Gogh ging ook wel ver”, “je moet mensen niet tot in het diepste van hun ziel kwetsen”. Iemand zei tegen me dat hij als christen wel ontzag had voor de moslims, die bereid waren hun geloof te verdedigen. U zult het niet geloven, maar Joost Eerdmans, ja die islamofobe antisemiet van JA21, floot Ayaan Hirsi Ali terug en zei haar dat ze haar toon tegen moslims moest matigen.
Er is veel veranderd in de afgelopen 20 jaar. Nu ben je een landverrader als je je toon tegen moslims waagt te matigen.
Geitenneukers
Dit kwam allemaal weer naarboven toen ik vannacht de laatste hoofdstukken van De Bolle Gogh las, de biografie van Theo van Gogh door Jaap Cohen, de zoon van de voormalige Amsterdamse burgemeester tegen wie Van Gogh in zijn columns vreselijk tekeer ging, Job Cohen. De ernstige bedreigingen, de luchtige reacties van Van Gogh daarop, de afschuwelijke moord, waarbij Van Gogh om genade had geschreeuwd, en had gezegd: “We kunnen er toch over praten?” Cohen vermeldt niet wat jarenlang in mijn hoofd is blijven spoken, namelijk dat Van Gogh had geschreeuwd, “Auw, auw, het doet pijn!”
Cohen herinnert zich de nasleep ook anders. Hij noemt wel dat afstoffen van het verbod op smadelijke godslastering, maar schetst verder een land dat eensgezind rouwde om het verlies van Van Gogh, terwijl de goegemeente juist zijn stinkende best deed om Van Gogh als de dader van zijn eigen moord af te schilderen. NRC-columnist Frits Abrahams maakte in New York zelfs iedere Amerikaan, die diens afschuw over de moord uitsprak, wijs dat Van Gogh moslims uitmaakte voor ‘goatfucker’, en dat hij het er dus zelf naar had gemaakt. De mensen die, net als ik, overstuur waren door de moord, zijn behoorlijk in de steek gelaten in die eerste jaren.
Cohen benadrukt dat Van Gogh alleen diegenen voor geitenneuker uitschold die zich met een beroep op de islamitische geschriften intolerant opstelden jegens het vrije westen, vrouwen, homo’s enzovoort. Van Gogh werd constant verkeerd geïnterpreteerd door politiekcorrecte types die achter elke boom een moslimbasher zagen, zoals dat heette toen het woord ‘islamofoob’ nog niet was ingeburgerd. Het was een beetje zoals nu types achter elke boom een antisemiet zien.
Suikerzieke Joden
Maar dat Van Gogh zijn grondwettelijk gewaarborgde vrijheid van meningsuiting gebruikte zoals Leatherface zijn motorzaag in The Texas Chainsaw Massacre, wordt in De Bolle Gogh ook meer dan duidelijk.
Een groot deel van zijn leven stond in het teken van een column die hij schreef voor het filmblad Moviola, met onder andere de zin: “Wat ruikt het hier naar caramel. Vandaag verbranden ze alleen suikerzieke joden”. Het was een “sick joke”, gericht tegen schrijver en filmmaker Leon de Winter, van wie Van Gogh vond dat hij als Jood het leed van de Holocaust exploiteerde en daar walgde hij van, van mensen die in zijn ogen hun leed of dat van anderen exploiteerden. Hij ging net zo snoeihard tekeer tegen Monique van der Ven, die een dood kind te betreuren had en Ronald Giphart, die een boek schreef over zijn overleden moeder. Als Van Gogh je hypocriet vond, gingen alle remmen los.
In het geval van Leon de Winter werd hij dus niet gedreven door antisemitisme, maar door zijn weerzin tegen De Winter zelf. Dat hij met zijn “sick joke” zoveel andere Joden kwetste, zag hij blijkbaar als collateral damage. Hij werd ervoor veroordeeld en vond dat zo verschrikkelijk dat hij volgens zijn vriend Max Pam aan diens tafel in tranen uitbrak, lees ik in De Bolle Gogh. Er werd een tweede rechtszaak aangespannen door onder andere Sonja Barend en Ronny Naftaniel, toen de column door Van Goghs uitgever werd opgenomen in een bundel, toen werd Van Gogh vrijgesproken. Het hoger beroep daartegen werd geseponeerd door een vormfout.
Beurt van Mengele
Het verbaasde me te lezen dat, toen historicus Evelien Gans een aanklacht tegen Van Gogh wilde indienen omdat hij over haar had geschreven dat ze in haar vochtige dromen een beurt kreeg van Josef Mengele, Ronny Naftaniel haar had gezegd dat hij haar best wilde helpen, maar dat hij de belediging als een persoonlijke zag en niet als belediging van het Joodse volksdeel. Naftaniel zag Van Gogh sowieso niet als antisemiet maar als provocateur, staat in De Bolle Gogh.
Een naargeestige provocateur, zo wordt wel duidelijk in het boek. Cohen schrijft er heel genuanceerd over en toont ook aan dat Van Gogh zich door Joodse vrienden liet overtuigen dat hij te ver was gegaan door onschuldige Joden zo hard te raken in zijn privéoorlogjes met Leon de Winter, Sonja Barend en andere bekende Nederlanders. Jaren later begon hij obsessief over moslims te schrijven, voerde hij net zo’n soort offensief tegen Fatima Elatik als tegen Leon de Winter, en schreef hij over Nederlandse moslims in termen van “vijfde colonne” en dergelijke. Maar wanneer hij met Marokkaans- en Turks-Nederlandse moslims samenwerkte, of ze interviewde, behandelde hij ze altijd met het grootste respect en toonde hij oprechte interesse. Elatik zegt tegen Cohen dat Van Gogh volgens haar gewoon een gevoelige jongen was die een dikke knuffel nodig had, of iets van die strekking.
De hypocriete Gogh
Zo’n grote hekel als hij had aan hypocrisie, zo hypocriet was hij zelf. Over de door hem gehate schrijver Michaël Zeeman schreef hij herhaaldelijk dat die zijn vrouwen in elkaar sloeg, terwijl hij zelf geen schoon blazoen had, wat dat betreft. In zijn jonge jaren had hij een relatie met een “levend kunstwerk”, Julia Hazenberg, die van hem rake klappen kreeg. Om dan anderen met zoveel zelfverzekerdheid, op basis van geruchten, de morele les te lezen… Ik zou zeggen misschien niet doen, Theo.
In zijn woede over de moord op zijn vriend Pim Fortuyn beschuldigde hij iedereen, die had gewaarschuwd voor Fortuyns racistische en islamofobe politiek, ervan moordenaar Volkert van der Graaf te hebben aangezet tot die moord. Een verwijt dat nog steeds dankbaar wordt gebruikt door de fans van Geert Wilders om iedereen met kritiek op hun Führer te diskwalificeren. Maar dit was allemaal kort nadat hij Fatima Elatik had gestalkt met advertenties in Het Parool en allerlei andere treiterijen om het zijn enorme publiek goed in te peperen dat Elatik een bedreiging voor de democratische rechtstaat was. Nog een voorbeeld van Van Goghs hypocrisie, dus.
De lieve Gogh
Dit alles wordt door Cohen ongesluierd voor het voetlicht gebracht, maar hij beschrijft ook uitgebreid de gulle, hartelijke, betrokken, warme, liefdevolle Theo van Gogh, die zich vooral in persoonlijke relaties manifesteerde. De Van Gogh die iedereen, die hem maar één keer gesproken had, het gevoel gaf dat-ie belangrijk voor hem was. Van Gogh was ook een geweldige vader, als ik Cohen mag geloven. Een conservatieve vader, die zijn zoon Lieuwe verbood een piercing te nemen. Een “do-as-I-say-not-as-I-do”-vader. Ook een vader die zijn zoon een plastic zak met twee bananen en twee flessen Hero ontbijtdrank als lunch mee naar school gaf, wat wat mij betreft culinaire kindermishandeling is.
Aandacht voor Van Goghs seksleven is er ook in overvloed. Cohen getroost zich nogal wat moeite erachter te komen of het nou waar is wat Van Gogh beweerde, namelijk dat hij als 17-jarige seks met zijn moeder heeft gehad en of dat misschien de oorzaak is van de eenzaamheid, waarin hij zichzelf als in een kooi had teruggetrokken en voor zijn grenzeloosheid. Maar zijn moeder ontkent, en verder was er niemand bij, dus we zullen het nooit zeker weten.
Zombie Gogh
Dit om aan te geven dat Cohen een behoorlijk compleet beeld van Van Gogh construeert in een lijvig boek. Ik kwam er aanvankelijk wat moeilijk doorheen, want zo geweldig interessant vond ik bijvoorbeeld zijn Wassenaarse jeugd niet, maar gaandeweg begon ik het te vreten, en afgelopen nacht heb ik het dus helemaal uitgelezen en kon ik er urenlang niet van slapen.
Helemaal achterin De Bolle Gogh staat namelijk een schilderij van zijn zoon Lieuwe, een portret van diens vader als zombie, ‘Night of the Living Dad‘, zo aangrijpend, zo hartverscheurend en intens, dat ik er nog steeds ondersteboven van ben.
Is het Vrije Woord u écht lief? Steun me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL24 ASNB 8832 6749 39 (N.P. Breedveld, ASBN Rijswijk), BIC ASNB NL21.
boeken, Peter Breedveld, 29.11.2024 @ 12:43
RSS