De beste films van 2023

Peter Breedveld

Het was weer een mooi filmjaar, met heel erg veel hele mooie films, waarvan ik een groot deel, zo niet het grootste, nog moet zien. Alleen op het Camera Japan-festival in Rotterdam zag ik al genoeg films om deze top-10 mee te vullen. Camera Japan had een ongewoon sterk programma, afgelopen jaar.

Er staat best veel Amerikaans werk in deze lijst, terwijl ik altijd zeg dat ik wel klaar ben met Amerikaanse films. Mijn favoriete filmlanden zijn Japan, Frankrijk en Spanje. Nu waren er zelfs twee Amerikaanse actiefilms waar ik als doorgewinterde filmkenner, zo durf ik mezelf best te noemen, niet omheen kan. Ik zie een trend van actiefilms die de grens met auteursfilms overschrijden.

Genoeg geluld. Hier zijn mijn tien favoriete films van 2023, en straks tijdens het rennen bedenk ik me opeens dat ik een bepaalde film, die er beslist in had gemoeten, totaal was vergeten.

10) Shinzo Katayama en Eiji Uchida: Life of Mariko in Kabukicho

Bar-eigenaar klust er bij als privédetective en wordt door de FBI ingehuurd om een excentrieke wetenschapper op te sporen die er meet een radioactief, buitenaards wezen vandoor is. Waarom de FBI daar een privédetective voor nodig heeft, weet ik ook niet. De FBI-agenten worden door Amerikaanse amateurs worden gespeeld, want dat is altijd zo in Japanse film. Westerse personages worden steevast gespeeld door mensen die op zaterdagavond in de tietenbars van Roppongi Hills lijken te zijn geronseld.

Deze absurdistische klucht is een fraai portret van de rosse buurt Kabukicho in Tokio, met een parade van excentrieke personages met elk hun eigen verhaal. De film is als een Chinese puzzel, met verhalen in verhalen in verhalen. Subliem geacteerd, door de Japanse acteurs, althans, en sfeervol gefilmd. Er zitten aan het einde tenenkrommend slechte special effects in, maar toch wist de finale me te ontroeren. Een hele rare film, maar met een warm kloppend hart. Heel erg Japans, dit.

9) Christopher McQuarrie: Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One

Ik heb die maskers in de Mission: Impossible-serie altijd belachelijk gevonden. Dat je even een masker opzet en iedereen gelooft dat jij Tom Cruise bent. Maar ik heb me er bij neergelegd, want de rest van MI is altijd zo verrekte goed. Deze nieuwste MI-film overtreft alle andere, met een bloedstollend spannend verhaal, ongelofelijke stunts, grootse actiescènes, intrigerende personages en sfeerrijke locaties. Vooral het stuk in Venetië is oogstrelend mooi. En Tom Cruise, daar heb ik zo’n ontzag voor. Iedereen begint dan altijd over de Scientology Church, het interesseert me geen biet dat hij daarbij zit. Cruise is fantastisch, ik kijk graag naar hem.

8) Chad Stahelski: John Wick 4

In de laatste John Wick-film is alles opgeblazen tot groteske proporties: de premisse, de personages, het geweld en de lang uitgesponnen actiescènes, waarin je steeds dezelfde boeven opnieuw het loodje ziet leggen. Er zijn verbluffende scènes bij, zoals de shoot-out in een 19e-eeuws Parijs herenhuis, van bovenaf gefilmd, ik geloof wel 20 minuten lang, de scène bij de Arc de Triomphe, gevechten tussen het langsrazende verkeer, dat vreemd genoeg maar niet wordt stilgelegd. De politie is in Parijs in geen velden of wegen te bekennen. Om de eindstrijd op de trappen van de Sacre Coeur moest ik lachen, want in de handen van een mindere regisseur zou die na drie minuten gaan vervelen. Hier is Wick na 10 of 15 minuten eindelijk boven en wordt ie weer naar beneden gedonderd, zodat alles weer opnieuw begint. Ik moest ook lachen om de scène waarin Ian McShane door het Louvre loopt, op weg naar een ontmoeting met boef Bill Skarsgård. Het duurt belachelijk lang, hij passeert zowat alle meesterwerken die er hangen, terwijl zijn voetstappen pesterig door de gang echoën. Briljant. Alles is briljant aan deze film, niet in het minst de cinematografie.

7) Anshul Chauhan: December

De vader van een meisje dat door haar klasgenote is vermoord, hoort dat de moordenares een nieuw proces krijgt en zet alles op alles om haar achter de tralies te houden. Gaandeweg wordt duidelijk dat de veroordeelde nooit een eerlijk proces heeft gehad en dat zijn dochter deel uitmaakte van een groep die haar vreselijk pestte. Deze intense rechtbankfilm legt genadeloos de donkere onderstroom van een zelfgenoegzame samenleving bloot en is daarnaast een onthutsend portret van de zelfvernietiging van een man in geestesnood.

6) Yui Kiyohara: Remembering Every Night

Vrouwen in een Japanse voorstad bewegen door hun omgeving, kruisen elkaars paden, worden een tijdje gevolgd en geven dan het stokje door aan het volgende personage in deze cinematografische estafette. Lange, biologerende takes, mooi, naturalistisch acteerwerk en een diep humanisme geven deze film een kalmerend effect. Ik zag dit op het Camera Japan-festival, waar veel mensen de zaal halverwege de film verlieten. Niet voor iedereen, dus. Ik wil dit elke dag wel.

5) Celine Song: Past Lives

Een heerlijke, warme, melancholieke film over een Koreaanse man en vrouw die elkaar in New York ontmoeten na elkaar sinds hun jeugdjaren niet meer te hebben gezien. Regisseur Song registreert subliem de spanning tussen de twee, die geliefden hadden kunnen zijn als dingen net iets anders hadden gelopen, als er eerder iets was gezergd, als één van hen net wat doortastender was geweest. Nu is ze getrouwd met een Amerikaan en damn, het is nog een hele geschikte gast ook.

4) Albert Serra: Pacifiction

Een vertegenwoordiger van de Franse koloniale overheid op een Polynesisch eiland onderzoekt de geruchten dat er weer nucleaire tests in de regio worden voorbereid. Met de botte arrogantie van een typische koloniaal, maar wel met Franse zwier, schoffeert hij links en rechts iedereen die hem niet genoeg ter wille is. Licht absurdistische, lome film voelt een beetje als een koortsdroom.

3) Michelle Garza Cervera: Huesera

Vrouw heeft heerlijk leventje, wordt zwanger en takelt dan geestelijk helemaal af. Post-natale depressie als superenge horrorfilm, ik vind het geniaal. De film rekent ook af met de opgelegde, dwingende zwangerschapsromantiek, wat we vroeger de “babymaffia” noemden. Bloedstollende film is ook nog eens fantastisch mooi geschoten.

2) Todd Field: Tár

Tár is, behalve het relaas van een genie dat ten onder gaat aan haar eigen solipsisme ook een behoorlijk enge spookfilm over een vrouw die wordt geplaagd door de geest van een vrouw die ze tot zelfmoord heeft gedreven. Je kunt dit wel tien keer zien en steeds een andere film voorgeschoteld krijgen en uren met je vrienden lullen over wat alles precies betekent. Een Rorschach-test van een film. Kate Blanchet is fe-no-me-naal, maar goed, dat is ze echt altijd.

1) Martin Scorsese: Killers of the Flower Moon

Witte kolonisators die zich verrijken door met inheemse vrouwen te trouwen en ze letterlijk doodziek te maken, is de geschiedenis van de westerse beschaving in een notendop. Scorsese maakte er een meeslepend epos van dat me drie uur op het puntje van mijn stoel hield. Robert de Niro is ouderwets goed als charismatisch-charmante psychopaat die zijn neef Leonardo DiCaprio op faustiaanse wijze naar de zwartste diepten van zijn eigen ziel manipuleert. Maar het is Lily Gladstone die als de Osage-echtgenote van DiCaprio het middelpunt van de film vormt. Ingetogen maar overrompelend, een stille kracht, zeer indrukwekkend.