CPB-model deugt niet
Thomas Colignatus
Illustratie: Nikolai Fomin
Gisteren heeft de directie van het Centraal Planbureau de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s gepubliceerd. Pijnlijk is dat het gebruikte model niet deugt. Burgers die op 9 juni gaan stemmen krijgen apert onjuiste informatie en de verkiezingen zijn zo in karakter aangetast. Niet de vrijheid van keuze zal voorop staan maar de invloed van misinformatie.
Nog pijnlijker is dat de buitenwacht hier de ogen voor sluit. De directie van het CPB wordt boven kritiek geplaatst terwijl juist discussie wenselijk is. De onaantastbare status van de directie van het CPB is extra bizar omdat zij de wetenschap censureert en het ambtenarenrecht misbruikt voor onheus ontslag van ondergetekende. Franz Kafka en Lucia de Berk zouden hier een nieuw boek over kunnen schrijven.
Sinds circa 1970 is de situatie op de arbeidsmarkt ontspoord waarbij het advies door het CPB een rol speelt. Ik werkte van 1982-1991 als econometrist en wetenschappelijk medewerker op het CPB en ontwikkelde in 1989/90 een nieuwe economische analyse zodat de situatie hier cruciaal verbeterd kan worden. Volledige werkgelegenheid bij stabiele lonen en prijzen is mogelijk terwijl CPB-modellen (ook het Athena-model dat ik heb helpen maken) dit gangbaar uitsluiten.
Die analyse mocht echter niet besproken worden en ik zag me met onwaarheden ontslagen. Het ambtenarenrecht biedt geen bescherming wanneer de rechter al te gemakkelijk geloof hecht aan het bevoegde gezag en geen nader onderzoek doet. De stelling van de directie is dat ik niet in de hiërarchie en het team zou passen, wat innerlijk tegenstrijdig is maar wat de rechter toch accepteert.
Met zulk misbruik van het ambtenarenrecht is wetenschap onmogelijk en zijn de pretenties van de directie ten aanzien van het wetenschappelijk karakter van het CPB onhoudbaar. Ik ben daarentegen een net en bescheiden wetenschapper en houd vast aan die normen. De kwestie loopt al 20 jaar en inmiddels zijn al drie betrokken CPB-ers overleden. Het lijkt me dat de kwestie nog steeds waard is om opgelost te worden, ook gezien de huidige economische situatie.
Om de werkloosheid te bestrijden en bij gebrek aan inzicht in de juiste analyse is sinds circa 1980 gekozen voor een neoliberale aanpak met deregulering, ook op financiële markten. Dit heeft uiteindelijk de kredietcrisis veroorzaakt. In het CPB-boek De grote recessie (Balans 2009) en het Centraal Economisch Plan 2010 schept de CPB-directie een te rozig beeld van de eigen rol. Men vergelijkt zich met andere grote instituten die ook slecht raamden.
Maar de juiste vergelijking is met economen die waarschuwden en graag ook met de onheus ontslagen medewerker die al twintig jaar een andere analyse geeft. Men stelt dat het omvallen van Lehman en de daaropvolgende crash niet te voorzien zouden zijn. Maar dit miskent dat men een fragiele situatie als fragiel moet onderkennen. Niemand verlangt dat exact wordt geraamd wanneer de bel klapt maar dát het moet gaan gebeuren, dat moet de economisch adviseur voor het landsbeleid toch kunnen aangeven.
Het CEP 2010 waarschuwde afgelopen maart voor Griekenland en risico’s ten aanzien van andere landen maar de tekst miskent de ernst van de situatie. De CPB-directie houdt zich niet aan wetenschappelijke normen en faalt zo ook op economisch terrein.
De kwestie is complex, met zowel vragen van economische theorie en werkelijkheid, beleidskeuzen en inmiddels dus ook vragen van wetenschappelijke integriteit. Ik adviseer derhalve tot een parlementaire enquête naar de werkloosheid en de rol daarbij van het CPB.
Thomas Colignatus is econometrist en presenteert een oplossingsaanpak voor de economische crisis die echter door de directie van het CPB is gecensureerd. Zie ook zijn andere artikelen op Frontaal Naakt. Zie ook de LibDem Voice.
Thomas Cool/Colignatus, 21.05.2010 @ 11:54
18 Reacties
op 21 05 2010 at 12:23 schreef M.Nieuweboer:
Ik kan me niet herinneren dat de onheus ontslagen econometrist waarschuwde voor de crisis. Ik kan me wel herinneren dat het voorspellend vermogen van elk economisch model akeling dicht bij nihil is.
Wat die waarschuwingen betreft: als er drie economen discussiëren over hun vakgebied zijn er vier meningen, alle vier gebaseerd op de natte vinger. Allicht dat er dan altijd wel een voorspelling uitkomt.
Schrijf een boek, zou ik zeggen. Als u een beter model in elkaar hebt gedraaid, daarop voorspellingen baseert en die keer op keer uitkomen dan ligt de Nobelprijs in het verschiet.
Zolang uw belangrijkste vraagstelling is: “hoe kan ik de rest van de wereld ervan overtuigen dat Thomas Cool een groter genie is dan Keynes en Tinbergen samen, terwijl iedereen die het daarmee oneens is wetenschappelijke censuur pleegt?” geef ik u echter weinig kans.
op 21 05 2010 at 12:43 schreef 'dinho:
Deze kwestie is te groot voor mijn kleine hersentjes. De factoren die tegenwoordig invloed hebben op het stemgedrag van de kiezer worden talrijker en ondoorzichtiger. Het CPB, polls, spindoctors en de media hoeven maar te blazen en de politieke partijen bewegen de andere kant op. Nog niet zo lang geleden stond een politicus ergens voor, en daar stemde je dan op.
op 21 05 2010 at 12:55 schreef yurp:
Wát is er nu precies het probleem met het CPB model? Dat lees ik hier eigenlijk helemaal niet in. Wel weer veel geklaag over het onterechte ontslag. Al met al een weinig inhoudelijk stukje. Waarom biedt je hier een podium voor, Peter?
op 21 05 2010 at 13:25 schreef Expat:
@Yurp
Wat er mis mee is, is o.a. dat de VVD zich er op kan beroepen dat er veel banen bijkomen, terwijl de SP en PvdA zich erop kunnen beroepen dat de koopkracht (per hoofd) stijgt. Probeer dat eens inzichtelijk te krijgen voor jezelf: méér uren werken, minder betaald krijgen! Wat willen we nou eigenlijk in dit land?
op 21 05 2010 at 15:32 schreef Henk:
Zelfs als complottheorie is dit verhaal wat mager, je kan beter Thomas.
Maar gelukkig zitten er weer de vaste meedeiners als volledige werkgelegenheid in met stabiele lonen en prijzen. De enige landen die dat voor elkaar kregen waren communistische landen en andere autoritair bestuurde landen. Maar of zij nou voorop liepen in de welvaart? Maar volgens de theoriën is volledige werkgelegenheid onwenselijk en leidt dat juist tot sterke verhoging en lonen en prijzen. Immers, de arbeid is dan schaars en dan kan je er een goede prijs voor vragen. Dat zou je toch moeten weten, Thomas.
Verder stel je dat je met het Athenamodel hebt mogen meehelpen. Maar in de tussentijd is er wel wat veranderd en ook de modellen worden daar op aangepast. Om het even bij jouw stokpaardje te houden: er zijn tussen 1991 en nu een miljoen banen bijgekomen, met name onder Paars.
En een parlementaire enquête naar CPB omdat je daar ontslagen bent doet me toch sterk denken dat je een onverbeterlijke querulant bent.
op 21 05 2010 at 15:48 schreef Rob:
Hè, wat een opluchting om zoiets te lezen, maar ja Nederlanders zijn niet zo snugger ! Of….Saludos Cordiales
op 22 05 2010 at 15:40 schreef Rob:
Economie moet sowieso worden bijgeplaatst op de vuilnishoop van de academische geschiedenis. Dat is geen wetenschap maar astrologie met andere middelen.
op 22 05 2010 at 15:55 schreef Expat:
@Rob (15:40)
Dat is de vraag. Minder vérstrekkend (maar minstens net zo juist) is het, als je zou beweren dat de economie (als wetenschap) onder politieke controle staat, en dat daarom de economie (als onderwerp) wellicht wat minder diepgaand onderzocht wordt dan wenselijk is. Economie is namelijk een van die gebieden waar ideologie en wetenschap elkaar overlappen. Kijk bijvoorbeeld alleen al maar eens naar het woord “verdienen”, dat heeft zowel de betekenis van “inkomen” als wel “[i]terechte[/i] beloning”. Het bestaande (in de vrije-markt economie) wordt heel vaak in één moeite door meteen maar als het wenselijke voorgesteld.
op 24 05 2010 at 12:07 schreef moslima:
Ach, ook de VVD kan niet rekenen:
op 24 05 2010 at 21:02 schreef Thomas Colignatus:
@ Yurp: “Wel weer veel geklaag over het onterechte ontslag. Al met al een weinig inhoudelijk stukje. Waarom biedt je hier een podium voor, Peter?” Antw: Ja, ik dacht dat je niet zou plaatsen, Peter, maar desalniettemin bedankt, want een woord van protest, hoe zwak ook geformuleerd, is op zijn plaats.
@Yurp: “Wát is er nu precies het probleem met het CPB model? Dat lees ik hier eigenlijk helemaal niet in.” Antw: Mijn probleem is steeds dat ik het met leken niet kan bespreken omdat zij het toch niet begrijpen terwijl collega-economen mijn analyse negeren. Maar wat denk je van dit publieksboekje: http://www.dataweb.nl/~cool/SvHG/Hulst/WerkeloosheidEnArmoede.pdf Een Belg schrijft me: “Ik heb intussen het boek “Werkloosheid en armoede. De oplossing die werkt” gelezen. Als “eenvoudige” jurist heb ik er toch veel van opgestoken. Ik moet eerlijk bekennen dat ik tot nog toe niet aan zo een maatregel zou hebben gedacht om de werkgelegenheid te stimuleren.” Is dit een aanmoeding ?
@ M.Nieuweboer: “Ik kan me niet herinneren dat de onheus ontslagen econometrist waarschuwde voor de crisis.” Antw: Zie DRGTPE 2005, p299 punt f onderaan, http://www.dataweb.nl/~cool/Papers/Drgtpe/DRGTPE-NoPrinting.pdf, waarin ik schrijf dat het toenmalige economische beeld vertekend is en dat het financiele systeem aanpassing behoeft.
@ M.Nieuweboer: “Schrijf een boek, zou ik zeggen. Als u een beter model in elkaar hebt gedraaid, daarop voorspellingen baseert en die keer op keer uitkomen dan ligt de Nobelprijs in het verschiet.” Antw: Het boek DRGTPE ligt er, en ik ga niet steeds ramingen geven, daarvoor ontbreken de middelen. Met verstand de ontwikkelingen duiden, dat lukt wel.
@Henk: “Maar volgens de theoriën is volledige werkgelegenheid onwenselijk en leidt dat juist tot sterke verhoging en lonen en prijzen. Immers, de arbeid is dan schaars en dan kan je er een goede prijs voor vragen. Dat zou je toch moeten weten, Thomas.” Antw. Daar heb ik dus een oplossing voor verzonnen.
op 24 05 2010 at 21:10 schreef Thomas Colignatus:
@Henk: “Om het even bij jouw stokpaardje te houden: er zijn tussen 1991 en nu een miljoen banen bijgekomen, met name onder Paars.” Antw: Die Nederlandse werkgelegenheid komt vooral door een overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans, waardoor landen als Griekenland weer tekorten krijgen, met als gevolg waarvan we nu die Euro crisis hebben … Zie http://www.dataweb.nl/~cool/Papers/Drgtpe/Crisis-2007plus/2009-03-31-MacroLesson.pdf. Mijn analyse biedt echter een antwoord.
@Henk: “En een parlementaire enquête naar CPB omdat je daar ontslagen bent doet me toch sterk denken dat je een onverbeterlijke querulant bent.” Antw: Ik adviseerde eerst tot een enquete wegens de werkloosheid en dat paper werd van publicatie tegengehouden, waarna het logisch is dat tegenhouden ook mee te nemen in het advies tot een enquete. Voor de chronologie, zie: http://www.dataweb.nl/~cool/Thomas/Nederlands/TPnCPB/Collegas/Index.html
op 24 05 2010 at 21:42 schreef Thomas Colignatus:
@M.Nieuweboer: “Zolang uw belangrijkste vraagstelling is: “hoe kan ik de rest van de wereld ervan overtuigen dat Thomas Cool een groter genie is dan Keynes en Tinbergen samen, terwijl iedereen die het daarmee oneens is wetenschappelijke censuur pleegt?” geef ik u echter weinig kans.” Antw: Dat is natuurlijk niet mijn belangrijkste vraagstelling en het is een flauwe manier om te reageren op iemand die met een onheus ontslag in een vrijwel hopeloze positie is geplaatst. Ik respecteer het werk van Keynes en Tinbergen zeer, en bouw erop voort. De juiste reactie is: wanneer u dit werk van Keynes en Tinbergen ook respecteert, dan is het verstandig om die parl. enquete naar de werkloosheid en de rol van het CPB te houden. Mocht blijken dat ik ongelijk heb, wat altijd kan, dan zijn we slechts de kosten van die enquete kwijt en winnen we meer zekerheid omtrent de kwaliteiten van de directie van het CPB. Mocht blijken dat ik gelijk heb, dan zien we daarna wel weer verder. In ieder geval is het zeer onhandig om van mij te verlangen dat ik in de huidige situatie zou laten zien dat ik een groter genie ben dan Keynes en Tinbergen samen, want u weet dat iemand die door de directie van het CPB met leugens ontslagen wordt ook in het verdomhoekje wordt gezet, zodat u van zo iemand sowieso iets onmogelijks verlangt. Kunnen we alsjeblieft een beetje realistisch blijven en zo’n enquete houden?
op 25 05 2010 at 12:28 schreef Henk:
Thomas schrijft:”@Henk: “Om het even bij jouw stokpaardje te houden: er zijn tussen 1991 en nu een miljoen banen bijgekomen, met name onder Paars.” Antw: Die Nederlandse werkgelegenheid komt vooral door een overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans, waardoor landen als Griekenland weer tekorten krijgen, met als gevolg waarvan we nu die Euro crisis hebben.
Met mijn welnemen, dat is onzin. Nederland heeft al decennialang een overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans, ook wel de handelsbalans genoemd. Dat overschot was er ook in tijden van hoge werkloosheid van de jaren ’80. De werkelijkheid is dat de Nederlanse economie veel sterker een dienstenindustrie geworden. Verliesgevende arbeidsintensieve industrie in Nederland is of gewoon verdwenen of deels verplaatst naar lage lonenlanden. Dat er zoveel banen bij zijn gekomen heeft te maken dat vrouwen massaal de arbeidsmarkt opkwamen, door de automatisering en een flexibeler arbeidsmarkt.
En eerlijk gezegd snap ik je queeste tegen het CPB m.b.t. werkloosheid niet. Die is sinds de late jaren ’90 erg laag en heeft ook niet de neiging om te gaan stijgen.
op 25 05 2010 at 14:09 schreef Expat:
Maar Henk, leg jij het me dan eens uit als jij het wel snapt:
CPB rekent alle programma’s door. Met hetzelfde model, naar ik aanneem. VVD maakt banen, andere partijen behouden en verbeteren de koopkracht (zonder een dergelijke kunstmatig opgefokte banengroei). Dit zijn de CPB uitkomsten. De rest is min of een een lineaire combinatie van deze twee. (Oftewel, die zitten er tussenin).
Nu vraag ik je: Hoe is het in godsnaam mogelijk dat deze cijfers gepikt worden door de (parlementaire) pers en het publiek? Wat hebben we in godsnaam aan al die banen wanneer méér arbeid (gerekend in uren) ons met zijn allen mínder oplevert? Dan ben je toch bezig met het creëren van verborgen werkloosheid? Hier moet toch minstens iets niet deugen, hetzij het CPB hetzij de VVD?
(PS slechts zijdelings hieraan gerelateerd, maar wel amusant is deze vid : http://www.youtube.com/watch?v=thSTpGnWEAs&feature=player_embedded De vraag waarom we deze rechtse broekzak vestzak weg geld marktrotzooi nog wensen te continueren, nee, zelfs verder willen intensiveren als het aan de VVD ligt, laat ik dan verder maar buiten de beschouwing.)
op 26 05 2010 at 11:14 schreef Henk:
@Expat: een model is geen statisch ding. Een model wordt steeds weer aangepast omdat de uitkomsten net weer wat anders zijn dan gedacht.
Neem bijvoorbeeld 65-plussers. Dat is nu al voor een deel een rijke bevolkingsgroep. (Lage) hypotheek afgelost, hoge prijs geboden voor huidige woning, eindloonpensioen, kinderen de deur uit, etc.
Gaat deze pensionado zijn geld verbrassen aan de Costa’s of huurt hij een woning met alle gemakken en diensten voorzien in Nederland. Of een tussenvorm? Alleen dat al maakt een model enigszins koffiedikkijkerij.
Als meer gewerkte uren minder oplevert dan daarvoor, dan betekent dat dat het hooguit om parttime banen gaat op laag niveau.
Maar in de praktijk blijk dat dat niet zo is. En in elke organisatie zit wel wat verborgen werkloosheid. Maar die heb je ook nodig als je ineens wat meer capaciteit nodig hebt. Dat is op zich geen probleem.
op 26 05 2010 at 12:07 schreef Expat:
@Henk, ik snap niet voor welke van de aangestipte anomalieën jouw redenering een verklaring of rechtvaardiging is.
Los daarvan behoort een model wél “statisch” te zijn. (Althans in de zin van dat het gedurende het doorrekenen van verschillende alternatieven niet verandert, zoals de spelregels van een sport ook niet veranderen tijdens het spel).
In strikt economische zin is het tegendeel van “statisch” overigens: “dynamisch”. Dat betekent dat er meerdere periodes in zo’n model zitten terwijl de uitkomsten van periode n vervolgens weer gebruikt worden als de input (de “data”) voor periode n+1. Maar ik geloof niet dat dit nog relevant is voor de onderhavige problematiek.
op 26 05 2010 at 14:53 schreef Henk:
Een model kan juist niet statisch zijn, omdat je de werkelijkheid na probeert te spelen. Nederland 2010 is anders dan Nederland 2001. Dat heeft dus gevolgen voor je model.
Dat heeft niets te maken met het veranderen van de spelregels tijdens het spel.
op 26 05 2010 at 15:15 schreef Expat:
@Henk, je redeneert onzuiver en je legt me woorden in de mond.
Ik heb gezegd dat het model statisch is in de zin van niet-veranderlijk tijdens de doorrekeningen (daar sloeg de vergelijking op van de regels en het spel). Verder heb ik gezegd dat een model (economisch gezien) statisch is als het geen dynamisch model is. Maar daar heb ik bij gezegd dat dat niet relevant is voor de hierboven aan de orde gestelde problematiek. (We weten immers niet precies welk model het CPB gebruikt heeft.)
Verder draai je om het eigenlijke punt heen : ik snap niet voor welke van de aangestipte anomalieën (21-5 13:25, 25-5 14:09) jouw redenering (van 11:14) een verklaring of rechtvaardiging is.