Coïtus spiritualis
René Süss
Illustratie: Fred de Heij
De katholieke theologe Marianne Moyaert zegt in Trouw:
‘Er is een tendens binnen de theologie vooral te focussen op teksttradities. De identiteit van het geloof zou dan gevormd worden door teksten. Ik noem dat, excuseert u mij, zéér protestants. Religieus leven draait niet vanzelfsprekend om het lezen en bestuderen van teksten. Neem de katholieke traditie. Het draait ook om rituele praktijken…’
‘Zéér protestants’! Ik beschouw dat niet als een diskwalificatie. Het is stellig zo dat na de verwoesting van de tweede tempel in het jaar 70 de bron van de Joodse spiritualiteit -noodgedwongen, maar niet malgré coeur!- in het tekstuele moet worden gezocht, in de teksten van de Schrift die niet alleen worden gelezen en bestudeerd – de ‘rituele praktijken’ -, maar waaruit en waarmee wordt geleefd: tekstuele spiritualiteit. (Zie in mijn De Geest bemint de buitenkant, p. 94-117). Als dat – ook – protestants is, sluit ik me daar graag bij aan.
Erotisch spel
Maar er is hier nog iets anders aan de orde. In de coïtus spiritualis, waarover later meer, worden de teksten, met name die van de Tora, in een onverwacht, maar voor de hand liggend, erotisch spel betrokken.
‘Bien étonné de se trouver ensemble’! Zoals Luther Paulus’ brief aan de Galaten zijn Kethe von Bor noemde – en dat was niet badinerend als grapje bedoeld! – zo veranderde ook Walter Benjamin de geliefde in een tekst en de tekst in de eigenlijke geliefde. Het was na de blauwtjes die hij bij Asja Lacis en Jula Cohn en ook bij de Duits-Russische Olga Parem (tijdens een verblijf op Ibiza) had gelopen, voor zijn gevoel noodgedwongen, het geval. Zijn lach immers hoe ‘zauberhaft‘ ook – ‘Wenn er lachte, ging eine ganze Welt auf‘ – wist tenslotte geen van de dames te vermurwen! Ik ken trouwens geen foto’s van Benjamin waarop hij ons, als was het maar flauwtjes, toelacht.
Hoe dan ook, beiden zowel Luther als Benjamin hielden er een geestelijke bruid op na.
Joods rechtssysteem
Overigens, in het Jodendom geldt dat het verhalende, het rituele en het morele niet tegen elkaar worden uitgespeeld. Zij kennen ook geen rangorde: ‘Le rite est le geste parallèle au récit‘ (M-A. Ouaknin). Het doen is het kenmerkende (Exodus 24:7). Dat wordt zowel in de halacha, het Joodse rechtssysteem, als in de haggada, de Joodse verteltraditie, duidelijk.
René Süss schreef onder andere Luthers Theologisch Testament, zijn proefschrift over het virulente antisemitisme van Maarten Luther. Hij maakte er een paar vijanden mee. Ook schreef hij De Geest Bemint de Buitenkant, over de lichamelijkheid in het jodendom. Zijn meest recente boek gaat weer over Luther en heet Luther, een Sympathieke Potentaat.
René Süss, 18.03.2014 @ 07:54
5 Reacties
op 18 03 2014 at 09:11 schreef Pickelhaube:
Niet dat de Hieros Gamos en het letterneuken van de protestante Sola Scriptura hetzelfde zijn, maar dat houd je toch.
op 18 03 2014 at 17:26 schreef MNb:
“worden de teksten … in een onverwacht, maar voor de hand liggend, erotisch spel betrokken”
Vandaar de veelvuldige spirituele masturbatie onder theologen en andere religieuze tekstlezers. Ach, het houdt ze van de straat.
op 18 03 2014 at 20:06 schreef Pickelhaube:
@MNb Wat is het probleem met spirituele masturbatie nou weer? Het hele universum kwam voort uit een godheid die zat te rukken!
It is written in the Papyrus of Nes-Min that the Sun spake in his name Toum and said:
‘… I copulated with my fist, I emitted semen into my shadow, I ejaculated into my own mouth, I sent forth issue as Shu, I poured myself out as Tefnut. Shu and Tefnut … brought to me my eye … I wept over them: mankind came into being from the tears which came forth from my eye. Shu and Tefnut brought forth Keb and Nut, and Keb and Nut brought forth Osiris and the Blind Horus and Set and Isis and Nephthys from the belly, one after another, and they brought forth their multitudes upon this earth.’
op 18 03 2014 at 23:10 schreef Thomas E:
Ik snap van dit warrige stuk NIKS. Kom op, bij zo’n beetje elk geloof is ‘het doen’ (laatste alinea) een essentieel onderdeel. Het is gewoon de rituele beleving van de geschreven teksten, en die veranderen vaak mee met de tijd. Om daar ook nog een spirituele coitus in te willen zien…. ik vind ’t ver gezocht.
op 19 03 2014 at 00:01 schreef Thomas E:
Sorry, foutje. Moet zijn: ‘en die verandert vaak mee met de tijd’. Want slaat terug op ‘de rituele beleving’.
RSS