Brood en spelen
Jasper Mekkes
Scène uit Kwaidan (Kobayashi Masaki, 1964)
Er is een relatie tussen traditie, machtswellust, protest en zoethoudertjes. Geef het fanatiek conservatieve, xenofobe deel van het volk brood en spelen en het houdt zich weer een tijdje koest.
En dan maar hopen dat het deel van de bevolking, dat wel vooruit wil, ondertussen het recht op waardering en respect voor ieders vrijheid en ontwikkeling vergeet. Het recht om kritisch na te denken, te schrijven, te spreken, te creëren en te inspireren voor de opvoeding van een nieuwe generatie.
Maar dat is natuurlijk ijdele hoop. Er zullen altijd weer mensen zijn die zich in plaats van geld of macht tot vervelens toe de ontwikkeling en ontplooiing van iedereen tot doel stellen; door kritisch te blijven meedenken en die kritiek te blijven uiten – of gewoon door in alle stilte het goede voorbeeld te geven.
Onderdrukking als reactie op gerechtvaardigde kritiek is dan ook zo oud als de weg naar Rome.
Stierenvechten
Een oude traditie veranderen, hoe dringend ook, doen machthebbers nooit zo graag. Er zijn zelfs zich progressief wanende politici die tradities als stierenvechten verdedigen – omdat het hun meer gaat om macht dan om opvoeding en verbetering.
Nu ben ik persoonlijk niet zo van het verbieden van dingen, maar ik weet wel iets beters om met mijn kinderen te doen dan kijken naar iemand die een machteloze stier verwondt om vervolgens samen met de rest van het publiek te genieten van het doden van een ander levend wezen.
Op een heldere avond met ze naar de sterrenhemel kijken bijvoorbeeld; om te bespreken wat daar allemaal te zien is. Of met ze kijken naar de migratie van rendieren, zalmen, gierzwaluwen of kraanvogels; migraties die al duizenden jaren op dezelfde manier verlopen – en zich niets aantrekken van de met de machtswellust mee-meanderende grenzen van staten en de macht.
Burgemeesters van steden die het belangrijk zeggen te vinden dat de openbare orde gehandhaafd blijft, zouden zich op zijn minst moeten uitspreken tegen gebruiken die ongezond, wreed of neerdrukkend zijn voor mensen – en andere dieren. Zo geven zij de jeugd niet alleen het goede voorbeeld maar ook hoop op een beter leven met een vrije ontwikkeling in een mooiere, vredelievende, natuurlijker wereld.
Goed en slecht
Maar dat vereist natuurlijk wel het inzicht en de moed om onderscheid te maken tussen goed en slecht. En degenen die neerdrukkende, pijnlijke of kwetsende tradities verdedigen door de xenofobe conservatieve fanatici die ze koesteren de hand boven het hoofd te houden om hun eigen macht te behouden, zullen vroeg of laat gewoon uit het zadel gewipt worden.
Hoewel het soms eerder laat dan vroeg wordt. Inmiddels zijn we heel wat gele hesjes, boeren, bouwers, leraren en verpleegkundigen verder, want zowat iedereen komt tegenwoordig in opstand tegen de leegte van Ruttes afbraakpolitiek, maar het vormt geen enkel gevaar voor de macht die hij personificeert.
Toch is er behalve Rutte zelf en een handjevol hooligan-journalisten inmiddels niemand meer te vinden die niet helemaal klaar is met Rutte.
Het tragische aspect van onze de facto oligarchie, met ‘liberalen’ als Rutte, Macron, Johnson en Trump, is dat dergelijke oligarchen als geen ander weten dat hun macht nog wat langer gerekt kan worden door fanatiek conservatieve xenofoben in te schakelen voor het neerdrukken van de voor oligarchen altijd nogal vernederende kritiek van vooruitstrevenden. De machtsbeluste politicus weet heel goed dat vooruitstrevend protest door weinig effectiever wordt onderdrukt dan door het fanatiek conservatieve en xenofobe deel van het volk zelf.
Brood en spelen
Geef dat deel van de burgers brood en spelen en ze zullen de macht waar nodig helpen om gerechtvaardigde kritiek tegen hun achterhaalde gebruiken te onderdrukken. Maar, veel belangrijker voor de machthebber, ze zorgen er en passant ook voor dat vergelijkbare, met het protest tegen die gebruiken samenhangende, maar voor de positie van machthebbers veel gevaarlijker kritiek de kop in wordt gedrukt.
Het is de eeuwige roep om vrijheid, gelijkheid en broederschap die het zwijgen opgelegd dient te worden, om de status quo te behouden.
Altijd in de geschiedenis van de mensheid werd die vrijheid, die gelijkheid en die broederschap met grof geweld de kop ingedrukt door fanatiek conservatieve, xenofobe machthebbers en hun spiegelbeelden in de media en op straat. Met als doel het neerdrukken van vrije individuen en het tegenwerken van hun ontwikkeling.
Niet omdat die machthebbers zo van het volk of haar tradities houden, maar omdat ze zo van macht houden. Het volk en hun gebruiken kunnen voor hen beter niet vooruitgaan; niet ontwikkelen. Het is de reden dat potentiële dictators in hun machtswellust zo staan te popelen om het volk juist mee naar achteren te nemen; door het verleden, het ‘pure’ volk, haar ‘land van oorsprong’ en haar ‘oorspronkelijke’ tradities te verheerlijken.
Fysiek geweld
Ze weten dat het in een oligarchie veel belangrijker is om de gewelddadige fanatiek conservatieve xenofoob te vriend te houden dan de vredelievende progressief.
De vreedzame avant-garde van progressieven kan weliswaar de onkunde en daarmee de onmacht van de oligarch pijnlijk treffend onder woorden brengen, met als enige wapen de vernederende werking van ironie, maar machtsbeluste oligarchen zijn nergens banger voor dan voor fysiek geweld. Dat blijft toch de taal die de macht het best begrijpt.
De achterhaalde oplossing, naast gewelddadige onderdrukking, is brood en spelen; een oplossing die de oude Romeinse keizers al gebruikten. Het is dan ook een kwestie van tijd tot Rutte zich in navolging van Macron gaat afficheren als de Romeinse oppergod Jupiter.
Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.
Jasper Mekkes, 28.11.2019 @ 08:02
RSS