Beste Vriend

Peter Breedveld

Illustratie: John Gabriël Stedman

Ik moet bekennen dat ik me tijdens het lezen een beetje zat te ergeren aan de treiterige zelfvoldaanheid die sprak uit Robert Vuijsjes nieuwe roman Beste Vriend. Ik meende een satirische roman te lezen over Bekende Nederlanders, over de hang naar roem van een nihilistische generatie, die nooit aan de schaduw zal ontsnappen van de generatie die haar voorging, die der babyboomers.

Maar op een geven moment wist ik het wel. Vooral dat slepende Jip-en-Janneke-stijltje:

Sammie zei niets.
Ik vroeg of hij moe was.
Sammie knikte.
Ik vroeg of hij vond dat papa te laat thuis was.
Hij knikte weer.
‘Hij is niet blij’, zei Venus.
Ik vroeg of dat waar was.
Sammie zei ja.

Ik dacht: ‘Zo krijg je je boek wel vol, natuurlijk’. Ook al omdat veel personages niet bij hun naam worden genoemd, maar een etiket krijgen opgeplakt: ‘De acteur waarvan iedereen dacht dat hij homo was’, ‘de verloofde van de beroemde advocaat’, ‘de vertegenwoordiger van de Marokkaanse gemeenschap’, ‘de ex-profvoetballer die graag bij de televisie wilde werken’, ‘de Champagne die waarschijnlijk prosecco was.’

Best geestig, maar na de zesde keer niet meer, en ik zat me net af te vragen wanneer het verhaal nou eens diepgang kreeg, óf het nog diepgang zou krijgen, toen ik een keiharde klap in mijn ballen kreeg. Net op het moment dat ik het niet meer verwachtte.

Dat gebeurde toen de hoofdpersoon van het boek, Samuel Green, vertelde over zijn gescheiden ouders en zijn jeugd. Zijn vader kreeg een zoon met een andere vrouw, die Ernst heet (de zoon, niet de andere vrouw) en de aandacht voor Samuel, die toch al niet overhield, daalde uiteindelijk naar een absoluut nulpunt:

Ik wilde niet zeggen hoe het voelde als ik op bezoek kwam bij mijn vader en Ernst na het eten zijn pyjama aandeed en naar zijn kamer ging. In het begin bracht mijn vader me nog met de auto naar huis, later zei ik dat hij oud genoeg was om met de tram te gaan.

Vooral die eerste zin is hartverscheurend. Samuel is verstoten door zijn vader, en als ik beter had opgelet, had ik in de gaten dat zijn totale obsessie met roem, de vernederingen die hij ervoor ondergaat, het gezin dat hij ervoor verwaarloost, het gezelschap dat hij ervoor verdraagt, niets anders is dan een brandend verlangen om zijn vader trots te maken. Samuel vraagt zich steeds af of zijn vader zal kijken naar de programma’s waarin hij optreedt.

Beste Vriend is een shakespeareaans drama over een tragische held die niet anders kan dan zijn eigen ondergang bewerkstelligen. Niet in staat te beseffen hoezeer hij boft met zijn liefhebbende vrouw, Venus, die evenwel bezig is de strijd voor hun huwelijk zo langzaam aan op te geven, en zijn aandoenlijke zoon, Sammy, die natuurlijk net zoveel behoefte heeft aan de liefde van zijn vader als Samuel.

Op het moment dat Samuel beseft dat hij de verkeerde graal aan het najagen is, is het uiteraard te laat. En als hij dan probeert zijn fouten te herstellen, blijkt hij net zo’n egoïstische klootzak te zijn als zijn vader. Niet in staat om liefde te geven, alleen maar om te nemen, en alles voor iedereen kapot te maken.

Dan blijken Vuijsjes simpele schrijfstijl en zijn sardonische, milde getreiter razend effectief te zijn. De lezer wordt er als het ware door in slaap gesust. Maar net als hij zich veilig waant, denkt dat hij zit te lachen om de rare fratsen van semi-BN’ers, van postmodernistische hedonisten die weinig andere interesses hebben dan het aantal keer dat ze op Twitter worden gementioned en de momenten dat ze de show weten te stelen in praatprogramma’s, blijkt Vuijsje feilloos de hunkering naar liefde te hebben beschreven van een generatie die zelf niet in staat is om lief te hebben. Want te druk bezig met zichzelf.

Knap ook, hoe Vuijsje steeds weet te vermijden iets over het beroep van Samuel Green te onthullen:

Sammy zei: ‘Wat wilde je vroeger later worden?’
‘Vroeger wilde ik later worden wat ik nu ben,’ zei ik. ‘Ik wilde nooit iets anders worden.’
Sammie vroeg: ‘Hoe heet het ook weer, wat jij bent?’
Hij wist toch hoe het heette? Daar gingen we het niet over hebben.

Was weer een poos geleden dat ik zo emotioneel raakte van een boek. Vuijsje heeft zijn verpletterende debuut weten te evenaren. Applaus.

Tweet

boeken, Peter Breedveld, 13.02.2012 @ 08:02

[Home]
 

Δ