Bangladesh
Peter Breedveld
Eerder deze week hebben we allemaal gehuild om deze foto van twee slachtoffers van de ingestorte textielfabriek in Bangladesh. Een omhelzing in de dood, gruwelijk maar erg mooi. De man, met zijn bloedende ogen, doet erg denken aan de beelden van Rooms-katholieke martelaren in de vele antieke kerken en kathedralen die ik heb bezocht. Er zit een zekere warme erotiek in de arm van de vrouw, de zachtheid ervan. Haar naar achter hellende bovenlichaam, de man die zich aan haar vastklampt. De dramatiek.
Uitgebuite onderklasse
Martelaren van de uitgebuite onderklasse. Meteen werden we op Facebook en Twitter bestraffend toegesproken door de donderpredikers. Die mensen zijn nu dood omdat jíj niet meer wilt betalen voor je kleding. Omdat jíj een spotgoedkoop overhemd wilt, en een broek voor een onrealistische prijs. Omdat het jóu niet kan schelen dat mensen in erbarmelijke omstandigheden moeten werken, zodat de prijs van je textiel laag kan blijven.
Een onzinnig verwijt. Je kunt het mensen in Nederland niet kwalijk nemen dat ze proberen de kosten van hun levensonderhoud zo laag mogelijk te houden. Zeker, vergeleken met een arbeider in Bangladesh is een Nederlandse arbeider rijk, met elke dag vlees op z’n bord, relatief goede gezondheidszorg, warm, stromend water uit de kraan en, met een beetje geluk, een auto voor de deur.
Kiloknaller en plofkip
Maar dat moet allemaal worden betaald uit een salaris van rond de 1500 euro. Na de vaste lasten – huur, gas, water, elektriciteit, heffing zus en zo, verplichte verzekering dit en dat, de prijs van de boodschappen valt elke week weer tegen, het openbaar vervoer voor vrouw en kinderen eveneens – is het een wonder dat er iets overblijft voor een versnapering bij de televisie, laat staan een uitje met de kinderen naar de dierentuin.
Is het zo iemand kwalijk te nemen dat-ie kiest voor de kiloknaller en de plofkip in plaats van de twee tot drie keer zo dure biologische scharrelkip? Mag zo iemand alsjeblieft proberen de kosten te drukken van de kleding voor zijn kinderen, die alwéér een nieuwe broek nodig hebben, en nú alweer uit hun schoenen zijn gegroeid?
Geen keuze maar noodzaak
Kopen bij de Primark is geen keuze, dat doe je uit pure noodzaak. Echt, de meeste mensen lopen liever in Boss en Chanel, maar dat kunnen ze simpelweg niet betalen. Of moeten ze hun drie weken vakantie aan de Turkse Rivièra, de enige onderbreking van hun troosteloze bestaan – dag in, dag uit geestdodende arbeid voor een ondankbare baas – soms ook opgeven zodat de textielarbeiders in Bangladesh betere gebouwen krijgen om in te werken?
Neen, je moet bij de ‘ondernemers’ zijn, die het normaal vinden dat hun winst wordt gemaximaliseerd ten koste van de veiligheid, de gezondheid en de levenskwaliteit van mensen die zo arm zijn, dat ze onder een brug moeten wonen. Primark maakt honderden miljoenen winst met de verkoop van betaalbare kleding en groeide het afgelopen halfjaar met 23 procent in omzet. Een resultaat waarvoor velen, in de woorden van financieel directeur John Baston, ‘een moord zouden plegen‘.
Mensenlevens zijn goedkoop
Zo gezegd, zo gedaan. Primark weet dat de omzet weer snel daalt als ze de prijzen van haar producten opvoert. Om de aandeelhouders tevreden te houden – die willen immers dat heerlijk malse biologische vlees blijven eten van runderen die hun hele leven door geisha’s zijn gemasseerd en zacht in slaap zijn gezongen voordat ze werden verdoofd en geslacht, en comfortabele kleding blijven kopen van ontwerpers en kleermakers die vorstelijk worden betaald en die het aan niets ontbreekt – worden dus de productiekosten laag gehouden.
Dat kan, want mensenlevens zijn goedkoop. De overheid in Bangladesh interesseert het geen biet dat haar burgers worden uitgebuit. Niks geen arbowet, minimumloon of verbod op kinderarbeid, dus het is allemaal legaal, wat Primark doet. Die voelt zich niet gedwongen om een beetje minder winst te maken omdat mensen op een menselijke manier moeten worden behandeld.
Kinderen misbruiken
Daar kan best wat aan worden gedaan. Westerse toeristen die kinderen seksueel misbruiken in landen als Vietnam en Thailand, worden tegenwoordig in hun eigen land aangepakt, waarom zou hetzelfde niet kunnen met westerse ondernemers die de plaatselijke bevolking in een arm land onderdrukken en mishandelen?
Steun Frontaal Naakt, het enige echte dissidente geluid in Nederland! Stort op rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U o.v.v. ‘Frontaal Naakt’.
Peter Breedveld, 11.05.2013 @ 09:13
22 Reacties
op 11 05 2013 at 09:48 schreef joris:
Het is inderdaad niet terecht om de verantwoordelijkheid van uitgebuite kledingarbeidsters bij consumenten neer te leggen die niet bereid zouden zijn iets meer te betalen.
Al was het maar omdat het niet zo is dat de wantoestanden in de kledingindustrie zich alleen bij goedkopere merken voordoen. Ook de kledingarbeidsters van de duurdere en zelfs exclusievere merken worden op exact dezelfde wijze uitgebuit.
op 11 05 2013 at 10:14 schreef Rob:
Het ergste is dat ook dure kleding in Bangladesh, Vietnam en China wordt geproduceerd. Italiaanse topmerken klagen steen en been over de “vervalsingen” op de markt. Niet van echt te onderscheiden, want gemaakt met origineel restmateriaal door dezelfde Chinezen die ook het echte produkt in elkaar zetten. (Het label Made in Italy mag er op omdat bepaalde eindafwerking in Italie gebeurt). En dan koop je ineens dezelfde tas van Prada voor 100 euro in plaats van 1500. Die resterende 1400, minus materiaalkosten, verdwijnen in de zakken van de Prada-top. In plaats van er een eerlijk en normaal loon mee te betalen, of normale arbeidsomstandigheden mee te financieren. Als de consument al fout is, dan is hij fout omdat hij nog in die bespottelijke merkenshit gelooft en dus dit soort graaiers blijft financieren.
op 11 05 2013 at 11:38 schreef helena:
ja je hebt wel gelijk dat de producent aangepakt moet worden. Inderdaad, de vaste lasten zijn voor mensen die al niet veel verdienen in ons land al zo hoog.
Maar volgens mij hoeven de kleren ook echter helemaal niet zoveel duurder te worden als er veel betere arbeidsomstandigheden zouden zijn voor deze mensen (en betere gebouwen om in te werken). http://www.schonekleren.nl/informatie/faq/zijn-schone-kleren-duurder : “De productiekosten bedragen slechts ongeveer 2 tot 3 % van de totale kosten van een kledingstuk. Als de lonen worden verhoogd, heeft dat een minimaal effect op de totale prijs van een kledingstuk. Het is dus maar de vraag of je de kosten voor eerlijke arbeidsomstandigheden uiteindelijk terug ziet op het prijskaartje van je nieuwe broek. Ter illustratie: grote merken geven 25 keer meer geld uit aan advertenties, als aan lonen”.
Wat mensen ook nogal eens vergeten, is dat kleding ook vervuilend is.. (de productie er van en ook de latere fasen van de kleding, bv als je ze thuis wast, dan komen vervuilende stoffen in het milieu). De productie van katoen kost erg veel water etc etc.
Enfin. Punt vind ik wel dat er mensen zijn die niet nadenken bij wat ze kopen. Zo stond in de Volkskrant een interview met enkele mensen die in de Primark wat hadden gekocht. van één uitspraak werd ik ietwat misselijk. Sheila Sitalsing citeerde die uitspraak nog in haar meest recente column in de VK.
ze zei iets van : “Ik help zwerfdieren in Spanje, Laat anderen zich maar inzetten voor mensen en kinderen. Als die mensen daar meer gaan verdienen, gaan ze ook meer vlees eten. Dat is misschien cynisch, maar zo zie ik het wel”.
op 11 05 2013 at 13:27 schreef herman van der helm:
Als fervent naaktloper zorg ik al voor minder kledinggebruik. Maar of dit de misstanden daar helpt voorkomen?
Ik denk dat het stoer,cool en hip maken van maatschappelijk verantwoord produceren voor een kledingmerk een kans zou kunnen zijn. Je onderscheid je en dat brengt dan extra geld in het laadje.
op 11 05 2013 at 13:56 schreef Dirk:
Ik laat de kinderen zelf kiezen waar en wat ze kopen. 1 voorwaarde: geen kinderarbeid en geen dure merken. Primark kopen we dus bewust niet. Noem me naief, maar zonder afnemers is het toch echt snel gedaan met de handel.
op 11 05 2013 at 14:13 schreef okto:
Hm, ik vind het toch ietwat makkelijk om verantwoordelijkheid zo af te schuiven. Als je dit tot in extreme doortrekt, is er helemaal niemand meer ergens verantwoordelijk voor. Dan zijn b.v. mensen die elk jaar op vliegvakantie naar Turkije gaan totaal niet verantwoordelijk voor het klimaatprobleem, terwijl ze dat volgens mij toch echt wel zijn, want je hoeft dat niet te doen.
Geen kleding dragen is in deze samenleving meestal (helaas) geen optie, maar met de gretigheid waarmee er doorgaans kleding aangeschaft wordt bekruipt mij toch echt wel het gevoel dat mensen eerder te weinig dan te veel op hun aandeel in de verantwoordelijkheid van misstanden in Bangladesh gewezen worden. (In de naieve veronderstelling dat dat iets zou helpen, uiteraard, maar ja, als je nooit iemand ergens op wijst schiet het helemaal niet op)
op 11 05 2013 at 15:49 schreef MNb:
“Een onzinnig verwijt.”
Het is niet helemáál een onzinnig verwijt. Begrijp me goed, toen ik zelf in Nl op het bestaansminimum zat kocht ik mijn spullen ook zo goedkoop mogelijk (behalve mijn versterker, maar die gaat nu dan ook al 20 jaar mee). Maar zodra ik daarboven uit kwam ging ik mijn geld niet alleen spenderen aan extra luxe – of liever gezegd, een belangrijk deel van die extra luxe bestond uit min of meer verantwoord voedsel en kleding. Hoe het grootste deel van de Nederlanders tot de middenklasse behoort kunnen meer mensen dat doen.
Verder is je analyse juist, maar nog niet dik genoeg aangezet. Of het nou om de goedkoopste of iets meer verantwoorde spullen gaat, hoe dan ook gaat maar een armzalig laag percentage naar de arbeiders en boeren. Dat besefte Marx ook al en die is niet zo populair meer. Het kapitalisme is anno 2013 nog net zo pervers als toen en Verelendung werkt nog op dezelfde manier.
op 11 05 2013 at 17:37 schreef Gerry:
Grotendeels ben ik het met je eens. Kapitalisme, met dat streven naar winstmaximalisatie ten koste van alles is een probleem en daar plukken we nu de wrange vruchten van. Er zit iets heel scheef aan alles voor de aandeelhouder. Maar dat wil niet zeggen dat consumenten helemaal niks te verwijten is. Wat dat betreft kan ik me bij Mnb aansluiten.
op 11 05 2013 at 18:31 schreef justHarry:
Ok, ik hoor alsmaar over goedkope T-shirts hier in NL die daar vandaan komen. Ik heb me rot gezocht maar ze niet kunnen vinden! 5 euro op z’n minst, is dat goedkoop ervanuitgaande dat, zoals de media bericht, de waarde niet meer is dan dan 20 eurocent? Wie verdient hieraan? Zeker niet de westerse consument!!!
op 11 05 2013 at 18:48 schreef Pyt van der Galiën:
Daar kan best wat aan worden gedaan. Westerse toeristen die kinderen seksueel misbruiken in landen als Vietnam en Thailand, worden tegenwoordig in hun eigen land aangepakt, waarom zou hetzelfde niet kunnen met westerse ondernemers die de plaatselijke bevolking in een arm land onderdrukken en mishandelen?
Omdat die Westerse ondernemers geen strafbare feiten begaan. Althans niets waar ze in West-Europa of Noord-Amerika voor vervolgd kunnen worden. Primark is juridisch niet verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden in Bangladesh of China. Uiteraard zouden ze hun invloed aan kunnen wenden om die arbeidsomstandigheden te verbeteren, maar dat zie ik in dit geval niet gebeuren. Beter loon en betere arbeidsomstandigheden zou de concurrentiepositie kunnen ondergraven. Primark is geen quasi-monopolist als bijv. Shell.
Het antwoord ligt uiteindelijk in Bangladesh zélf, in zelforganisatie en het opzetten van vakbonden.
op 11 05 2013 at 20:28 schreef dewanand:
namaste Peter,
mooi betoog, vooral die laatste alinea over rijke blanken die voor een paar euro’s uitgehongerde zwarte kindjes anaal en vaginaal misbruiken. dit is neokoloniale seksuele terrorisme door blanken.
Technische oplossingen zat:
bouw robot fabrieken voor kledingproduktie in Duitsland, investering hooguit vijf miljard euro, maar produktie is volcontinu, in massa bulk en spotgoedkoop, deed china vijf jaar geleden al.
ontwikkel vlas textiel, ook warm, vezels kunnen verrijkt worden, organisch, binnenlands. Er was iemand die al kleding maakt met brandnetel vezels in Nederland, miljard euro investeren erin, massaproduktie met robots en klaar is kees, einde uitbuiting en import katoen.
Technisch kan alles. Bangladesh heeft Karl Marx nodig nu, klassen oorlog, maar ja ze geloven in Allah en gaan dus lang wachten op een bakje halal kaviaar met champagne na de Ramadan.
dewanand
op 12 05 2013 at 09:09 schreef Arjan:
Heb jij enig idee wat er aan invoer- en uitvoerrechten betaald moet worden op kleding uit Azië? Ik zou zeggen minder Marx.
op 12 05 2013 at 10:40 schreef Gerry:
Er is iets raars met bedrijven verantwoordelijkheid geven. Want een bedrijf kan natuurlijk nooit echt verantwoordelijk zijn, het zijn de mensen binnen het bedrijf, die de beslissingen nemen. En hier zijn mensen die het best vinden om hun kleding te laten maken in zulke slechte omstandigheden voor een hongerloontje. Waarschijnlijk mensen die in het dagelijks leven als heel normale, nette mensen functioneren. Maar binnen het bedrijf nemen ze monsterachtige beslissingen. En ze hebben niet door, hoe wreed ze zijn.
op 12 05 2013 at 13:35 schreef MNb:
Voor Arjan:
http://www.marxists.org/archive/marx/works/1888/free-trade/
“The system of protection,” says Marx, “was an artificial means of manufacturing manufacturers, of expropriating independent laborers, of capitalizing the national means of production and subsistence, and of forcibly abbreviating the transition from the medieval to the modern mode of production.”
Of Arjan is groot voorstander van in- en uitvoerrechten of hij spreidt alleen maar zijn onwetendheid ten toon.
op 12 05 2013 at 15:17 schreef Pyt van der Galiën:
@Gerry
Ik denk niet dat het veel zin heeft mensen binnen een bedrijf iets te verwijten. Binnen het systeem waarin zij leven is hun gedrag volstrekt logisch. Arbeid is een productiefactor als alle andere. Ik denk dat ze met een – voor ons – merkwaardig schuldvrij gevoel naar de doden kunnen kijken. Enigszins vergelijkbaar met Obama die naar ik vermoed ook geen slapeloze nachten heeft van de onschuldige slachtoffers die bij de aanvallen met drones vallen. Diezelfde Obama kan best moeite hebben een vlieg dood te slaan.
op 12 05 2013 at 17:39 schreef Sofia van der Linde:
Het is niet aan de consument om onderzoek te doen naar hoe kleding wordt geproduceerd. Merk of goedkoop; het komt vaak uit soortgelijke fabrieken. Kledingmerken en importeurs moeten strafrechtelijk vervolgd kunnen worden als zij mensen uitbuiten en onder gevaarlijke omstandigheden laten werken. Kleding die niet verantwoord is geproduceerd moet gewoon de EU niet inmogen. Deze producenten moeten ook worden verplicht om volledig openheid van zaken te geven waar de kleding in elkaar is gezet, waar de stoffen zijn geweven en waar de grondstoffen zijn verbouwd.
Consumenten hebben niet de middelen om uit te zoeken waar en hoe alle kleding en schoenen die in Nederlandse winkels liggen, zijn geproduceerd, maar overheden kunnen die openheid bij het grootbedrijf afdwingen.
op 12 05 2013 at 17:51 schreef Gerry:
@Pyt
Niet iedereen nee, maar wel de mensen die de beslissingen nemen. Die bepalen waar het spul gemaakt wordt en accoord gaan met deze manier van produceren, of het niet willen weten. Daar zit iets scheef, dat mensen die dat doen, niet eens het idee hebben dat ze bezig zijn met iets heel verkeerds. Hoe makkelijk ze dit soort zaken wegmoffelen voor hun eigen geweten. En dat dat in deze maatschappij als normaal en goede bedrijfsvoering gezien wordt.
op 13 05 2013 at 10:53 schreef Rena:
De inkoopsprijs voor een paar schoenen is hooguit 50% van wat wij er voor moeten betalen in de winkel. Meestal eerder rond de 30%. Dat laat ook wel zien dat er veel geld terecht komt bij ’tussenpersonen’. En inderdaad ook dure schoenen kunnen is China gemaakt zijn, of in Italië, door goedkope Chinese arbeiders.
Het valt mij als consument zwaar om een een soort midden te vinden. Niet alleen qua kleding maar ook qua levensmiddelen. Biologisch geeft bijv. ook niet altijd de garantie dat het allemaal o.k. is, dat hebben diverse uitzendingen van de Keuringsdienst van Waarde laten zien.
op 13 05 2013 at 12:13 schreef Mirwais:
“Don’t be guilt-tripped into thinking that poor wages and dangerous working conditions in Bangladesh’s textile industry are because western consumers – often finding it more and more difficult to balance their budget – want cheaper clothes.
Information from unions in Bangladesh shows that wages could be doubled with almost no effect on the prices we pay.
What would make the most difference would be for brands and manufacturers to negotiate decent terms and conditions for textile workers with their trade unions, and for the Bangladeshi Government to enforce stronger safety laws.”
– http://action.goingtowork.org.uk/page/content/bangladesh
op 15 05 2013 at 09:18 schreef Daan:
De ondernemers wassen hun handen in onschuld, zij leggen de winstmaximalisering wel op, maar de uitvoerenden, onderaan de ladder zijn degenen die moeten kiezen tussen hun baan en inkomen, niet slecht, maar zeker niet top en genoeg om hypotheek, vrouw en kinderen te bekostigen, en de ver van hun bed arbeidsomstandigheden van de productielanden
op 15 05 2013 at 14:17 schreef Herbert:
@Rena, de prijs af fabriek is geen 50% maar hooguit 5% van de verkoopsprijs. Tussen fabriek en klant zit nog een enorm distributieapparaat en de kosten plus lonen die in Nederland worden gemaakt. En dan maken ze op die schoenen 5% winst en dan heb je het goed gedaan.
Als de lonen van die arbeiders zouden verdubbeld worden dan merk je daar in de kostprijs amper wat van.
op 17 05 2013 at 22:42 schreef Leo Schmit:
Peter:’waarom zou hetzelfde niet kunnen met westerse ondernemers die de plaatselijke bevolking in een arm land onderdrukken en mishandelen?’
De foto toont twee welgevoede en welgeklede mensen die half onder het puin zijn begraven na de instorting van het gebouw waarin zij werkten. De vrouw draagt een gouden (?) armband. De foto is mooi, geen twijfel.
Maar de conclusie over onderdrukking en mishandeling is mij te snel.
Het sjoemelen met veiligheidsregels voor de bouw is schering en inslag in landen zoals Bangladesh, Egypte, er zijn nog veel andere voorbeelden. Sommige landen hebben ervan geleerd, zoals Indonesie waar ook wel het een en ander is ingestort.
De bouwinspectie in B heeft gefaald, zoveel is duidelijk. Ik weet niets van het textielbedrijf dat dit gebouw in gebruik had, maar van opzet met deze gevolgen kan geen sprake zijn. Mogelijk heeft men te goeder trouw deze lokatie gehuurd of gekocht en voor de productie ingericht.
Ik ben het eens met Pyt.v.G en zie geen reden om Primark en haar consumenten hierop aan te spreken.
Ik koop zelf heel weinig textiel. Geen nieuwe auto’s, geen meubilair, kringloop is zo mooi. Ik draai nog steeds viniel. Kom bij mij luisteren.