Ayip
Suna Floret
“De Nederlanders zijn zo individueel. Ze gaan bijna nooit bij elkaar op bezoek en kennen hun eigen neef niet eens!” Dit hoor en denk ik zelf ook vaak genoeg. Als ik denk aan de Turkse tradities die ik heb meegekregen, dan snap ik de achterliggende gedachte en het doel van deze tradities, maar of het (nog steeds) mooi is, dat denk ik niet. Het is namelijk niet zo makkelijk om de schoonheid van de Turkse tradities in Nederland in praktijk te brengen. Sterker nog; het wordt bijna iets lelijks.
Ik begin met het Suikerfeest. Een feestje waar vooral de kinderen, terecht, van kunnen genieten. Ze krijgen snoepjes, zakgeld, een nieuwe outfit en een hoop kusjes. In het dorp waar mijn ouders vandaan komen was het Suikerfeest een gelegenheid om gezamenlijk eten te maken, schapen te slachten, het vlees uit te delen aan de armen en respect te tonen aan de ouderen. Daar nam je dan ook uitgebreid de tijd voor. Ochtenden, middagen, hele avonden zaten de buren bij elkaar muziek te maken, te eten en van elkaars vriendschap te genieten. Dit begon voor de vrouwen al dagen voor het Suikerfeest om het eten en dergelijke voor te bereiden. Het was een feest. Het had een betekenis.
Dat is in Nederland anders. Het voelt, voor mij in ieder geval, meer als een sleur in plaats van een feest. Ik vind het een groot toneelstuk. Je moet een paar dagen bij mensen langs die je de rest van het jaar niet ziet of spreekt. Maar omdat ze ouder zijn, moet je respect tonen en langs gaan. Dan ben je daar op visite, bij mensen die negen van de tien keer de vrienden van je ouders zijn en jij ze dus weinig te vertellen hebt. Er wordt gevraagd of het goed met je gaat, je krijgt thee en zoetigheid en na een kwartiertje gaat de deurbel: de volgende gasten. Daardoor ontstaat er de gelegenheid om op te staan, op weg naar het volgende adres. De jongeren proberen dit vaak in een avond al op te lossen, want drie avonden op bezoek, dat trek je niet.
Als je tegen je ouders zegt dat je geen zin hebt, krijg je het woord ayip naar je toe geslingerd, wat zoiets als ’schaam je’ betekent. Dan ga je alsnog, want je wilt je niet schamen. Het wordt vaak vergeten dat het ayip is in de wereld van de ouderen en het de jongere generatie niks kan schelen. Mij niet in ieder geval. Als je niet op bezoek wil komen, dan kom je gewoon niet, simpel zat.
Toen ik als student nog bij mijn ouders woonde en toevallig tentamens had, had ik gewoon pech. Want in je kamer blijven zitten, terwijl er binnen zoveel visite zit, dat is ayip. Dus dan zit je in de woonkamer, zwijgend, met de vrienden van je ouders, te luisteren naar gesprekken die weinig te maken hebben met jouw belevingswereld.
Dan komt er nog eens bij dat je langs moet bij mensen die een kind krijgen, iemand die pas getrouwd is, als een oudere naar Mekka gaat, van Mekka terugkomt, een nieuw huis heeft gekocht, een been heeft gebroken, op vakantie gaat, terug is van vakantie en ga zo maar door. Voordat je op vakantie gaat heb je het vaak al stervensdruk en dan komt er ook nog allemaal bezoek over de vloer. Als je terug bent van vakantie, wil je de eerste dagen graag bijkomen, maar ook dat gaat niet.
Als je een dag na de bevalling thuis bent, dan lijkt het mij dat je even wilt bijkomen en met je partner wil genieten van de baby. Maar oh wee als je zegt dat je de eerste paar dagen geen bezoek wil. Dat is ayip. Dus zit je daar, volop moe, lief te zijn tegen ongewenst bezoek.
Het is allemaal sociaal en goed bedoeld, maar het klopt gewoon niet. Omdat het als ayip wordt gezien als ik niet ga, krijgt het een nare smaak. Het is een taboe om nee te zeggen. Oké, dan zijn we hechter en zien we onze vrienden en kennissen vaker dan de gemiddelde Nederlander. Maar hoe echt is het? Ik heb liever dat er vier personen op bezoek komen omdat ze bij me willen zijn in plaats van twintig mensen waarvan meer dan de helft in mijn huis zit omdat het anders ayip is.
Ik vraag me af hoe lang deze tradities zouden voortbestaan als de kracht van het woord ayip opeens zou verdwijnen. Alsof het nooit bestaan heeft. Dat het ‘nee’ zeggen opeens niet zo erg is. Volgens mij lijkt de groepsgerichte Turk dan opeens veel meer op de individuele Nederlander. Hoe fijn en dankbaar het groepsgerichte denken ook kan zijn, de Nederlandse Turk zou de keuzes in het leven niet moeten baseren op zijn of haar sociale omgeving. Of op de verwachtingen van ouders.
De Nederlandse Turk moet meer individuele keuzes durven maken, met een eigen doel voor ogen en met beide benen op de grond. Al is de eerste stap een nogal beladen nee.
Suna Floret (27) is journalist. Ze schrijft wat ze ervaart en fotografeert wat ze ziet. Haar weblog is meer dan de moeite waard.
Suna Floret, 11.06.2010 @ 22:00
23 Reacties
op 12 06 2010 at 00:18 schreef Tjerk:
In je hart ben je allang zo’n individualistische Nederlander, zoveel is wel duidelijk. Welkom bij de club!
op 12 06 2010 at 00:29 schreef vetklep:
Wij hebben gelukkig maar een maand per jaar last van dat soort sociale druk, namelijk in december.
Maar dat decembergedram is wel zo onontkoombaar en allesoverheersend dat er een duidelijke piek in het aantal zelfmoorden waar te nemen valt.
op 12 06 2010 at 01:13 schreef Tjerk:
Ja, dat zijn vast de mensen die zoveel sociale verplichtingen hebben dat ze het niet meer aankunnen.
op 12 06 2010 at 02:24 schreef vetklep:
Nee, dat zijn mensen die een maand lang worden geterroriseerd door radio, tv, kerstlichtjes op straat, kerstmeuk op het werk, sinterklaasliedjes waar je ook gaat en oliebollenwalm. December moet en zal Disney zijn.
op 12 06 2010 at 03:27 schreef Marco Knol:
Wat vetklep zegt; het klinkt heel erg als kerst.
Ik heb gelukkig nichtjes van 5 en 8 (die je dus vieze ontbijtkoekdrollen als surprise kunt voorschotelen) dus Sint is wel leuk.
op 12 06 2010 at 07:38 schreef Benech:
Nounou, die oranje vlaggetjes bij mij momenteel in de straat zijn weer het toonbeeld van de geindivualiseerde samenleving.
op 12 06 2010 at 08:59 schreef Peter:
Ha! Fraai voorbeeld inderdaad, Benech. Ik verzet me ook altijd tegen het beeld van Nederland als een geïndividualiseerde samenleving. Nederlanders zijn ziekelijk collectivistisch. Ik herinner me 1988, toen Nederland Europees Kampioen werd. Voetbal heeft me nooit geïnteresseerd, maar Nederland ging helemaal apestront en die winnende wedstrijd werd ik geacht te hebben gezien.
Nog jaren daarna – en ik overdrijf echt niet – werd ik uitgemaakt voor homo en landverrader als ik vertelde dat ik tijdens die wedstrijd was gaan slapen (ik had een hele nacht doorgewerkt) en dat de wereld totaal was veranderd toen ik weer wakker werd.
Mensen wezen me na op straat en riepen: ‘Ayip! Ayip!’
Weet je wat ook ayip is bij Nederlanders? Geen kerstkaarten sturen. En als je net vader bent geworden, word je door je omgeving ook 24 uur per dag op je vingers gekeken. ‘Ayip! Ayip! Ayip!’
op 12 06 2010 at 09:57 schreef Hilal:
Erg grappig om te lezen en super herkenbaar. Ik moet zeggen dat ik eens ben met Tjerk – we zijn al tijden individualistisch.- Zelf heb ik de traditie een tijd geleden verbroken. Ik kom gewoon niet, of wanneer ik zelf vrij ben of zin heb. Dit zorgt voor veel ophef in de familie, maar who cares. Heb allang besloten daar geen erg meer in te hebben. Het gaat best :D
op 12 06 2010 at 13:11 schreef matxil:
Hmmm, we zijn toch echt individualistischer in Nederland dan in andere landen.
Vergeleken met Spanje bijv. Er is hier (in Spanje) werkelijk niemand die zich kan voorstellen dat ik met Kerst *niet* mijn ouders bezoek. Deed ik trouwens ook al niet toen ik nog in NL woonde.
En ik denk dat mijn familie en vrienden zich kapot zouden schrikken als ik ineens kerstkaarten zouden sturen. Ze zouden denken dat ik serieus ziek was geworden.
NL is inderdaad erg eng als het om voetbal gaat (zeker als we tegen Duitsland spelen) en ik mag dan ook graag zeggen dat ik voor Duitsland ben, zo kinderachtig ben ik wel. Ik ben me ervan bewust dat ik zo´n opmerking niet overal kan maken, maar de meeste Nederlanders die ik ken vinden het best. Zeker als ze beseffen dat ik die wedstrijden niet eens kijk.
op 12 06 2010 at 13:24 schreef Benech:
Peter: ik ben blij dat ik vanaf dinsdagochtend op vakantie ben gedurende twee weken naar een land dat nevernooit winnaar zal worden van het WK voetbal. Heerlijk, heb je ook die massahysterie niet. Dat is toch een van de voordelen van een land als Israel.
op 12 06 2010 at 13:32 schreef Suna:
Go Hilal Go!
Ik denk dat bij de Nederlandse cultuur ayip! zeer zeker bestaat, maar bij de Turkse (en vast meerdere) cultuur het in het dagelijkse leven vaker voorkomt. Sommige gezinnen draaien daar echt in door. Als je op een ‘verkeerde’ manier zit waar je opa bij is, ayip!, als je een te grote mond hebt, ayip!, als je net een ’te kort’ rokje aan hebt, ayip! Het gaat mij er om dat dat woord te makkelijk en te vaak wordt gebruikt. Als je maar een beetje anders bent dan de verwachting, dan is het al ayip! Krijg de …
op 12 06 2010 at 13:36 schreef Peter:
Krijg de pip met je ayip!
op 12 06 2010 at 13:42 schreef Tweets die vermelden http://www.frontaalnaakt.nl/archives/ayip.html#comment-88976?utm_source=pingback -- Topsy.com:
[…] Dit blogartikel was vermeld op Twitter door . heeft gezegd: […]
op 12 06 2010 at 14:39 schreef vetklep:
Breek mijn bek niet open over fuckbal. Daar kan ik me nou echt voor schamen. Dat het hele land maanden lang letterlijk oranje ziet. Vullisbelten vol oranjemeuk. Dat men het over niets anders kan hebben. Dat mensen zich er ziek voor melden en zelfs niet op vakantie gaan omdat ze zo nodig een veel te dure kolossale HD tv moeten kopen. Om een stel malloten achter een balletje aan te zien draven. Hoe infantiel kan je zijn met z’n allen.
In veel gezelschappen of bedrijven ben je volkomen geexcommuniceerd als het je niet boeit.
Wat dat betreft zijn de verkiezingen een uitkomst: als die er niet waren geweest was dat gewauwel over foebele al een maand allesoverheersend geweest.
op 12 06 2010 at 15:28 schreef Joris:
Heel herkenbaar!
De familie van mijn vader is echt Nederlands. Hele leuke mensen, maar ik zie ze weinig.
Mijn Indische familie van mijn moeders kant is veel minder individualistisch, wat heel gezellig is, maar je voelt wel de druk om aanwezig te zijn op bepaalde gelegenheden, ook als je misschien geen zin hebt.
Het heeft, denk ik, ook te maken met het verschil tussen een schuldcultuur zoals de Nederlandse cultuur en een schaamtecultuur zoals de Turkse en Indische cultuur (wat eigenlijk een mix is van beiden denk ik).
Vanaf de reformatie is een individuele beleving van het geloof gepredikt. Mensen konden zelf de bijbel lezen en hadden voor contact met god geen priester meer nodig. God zag alles en met die gedachte werd het volk ‘opgevoed’ mbv schuldgevoelens.
Hoewel veel mensen tegenwoordig niet meer geloven, zijn de wortels van het individualisme hier volgens mij wel te vinden.
Bij een schaamtecultuur zoals de Turkse is het veel belangrijker wat de andere mensen uit de gemeenschap van je vinden. Geen ouder wil zich hoeven te schamen voor haar kinderen.
Een ander verschillen tussen de twee soorten culturen zit in het omgaan met de waarheid.
In een schuldcultuur is het ook belangrijk de waarheid te spreken, ook als je iemand ermee kwetst of vernedert. In een schaamtecultuur is het erger om iemand ten schande te maken, dan om de waarheid een beetje te verdraaien. Althans, dit is mij verteld.
In een multiculturele samenleving kan dit verschil in vanzelfsprekendheden tot vele vormen van miscommunicatie zorgen.
Naast de islamitische culturen, zijn ook veel Aziatische en katholieke culturen onder te brengen onder schaamteculturen. Hoewel mijn ouders katholiek zijn en mijn moeder Indisch is, heb ik zelf jarenlang het calvinisme van mij af moeten schudden.
Op een geven moment ontdekte ik ook wel de mooie kanten van mijn erfgoed.
Ik vind zelf dat andere culturen op vele gebieden bevrijdend kunnen aanvoelen, maar elke cultuur heeft ook weer haar eigen beperkingen en beklemmingen die je alleen voelt als je er deel van uit maakt.
Het is lastig om je eigen weg te vinden als je tussen twee culturen in staat, maar het is een mooie weg!
Ik heb respect voor de moed en openheid waarmee je de dingen die je bezighouden bespreekt in je stukken.
Het is van groot belang dat dit soort dingen besproken worden in deze samenleving, zeker nu Wilders zoveel stemmen heeft gekregen.
op 12 06 2010 at 16:00 schreef M.Nieuweboer:
Niet overdrijven, PB. Ik heb de afgelopen 25 jaar geen kerstkaart verstuurd en heb daar nooit commentaar op gehad. Aan de andere kant krijg ik zelf ook geen enkele kerstkaart en dat bespaart me een heleboel rommel. Iets soortgelijks geldt voor verjaardagen. Ik kan me niet herinneren wanneer ik de mijne voor het laatst heb gevierd.
Voor de rest heb je gelijk.
Het ultieme individualisme is natuurlijk alleen meedoen aan sociale toestanden als je daar zin in hebt – en dan ook je stinkende best doen om die toestand tot een succes te maken.
op 12 06 2010 at 16:05 schreef M.Nieuweboer:
Het helpt dat ik me hoogst zelden schaam of schuldig voel. Dat maakt mij vermoedelijk tot een psychopaat, al schijn ik nog wel enig besef van goed en kwaad te hebben. Ik doe gewoon zo weinig mogelijk dingen waarvan ik vermoed dat ik me er achteraf voor schaam of schuldig voel, naar mijn eigen normen.
Schuld en schaamte zijn in de eerste plaats en voor het grootste deel sociale dwangmiddelen.
op 12 06 2010 at 20:32 schreef Wessels:
Goed verhaal. Soms denk ik dat we allemaal zo druk met de carriere zijn, dat we uberhaupt geen tijd hebben om grotere sociale cirkels te onderhouden, dat is weer de andere kant. Waarschijnlijk is het een oude Turkse traditie waar de ouders aan vast willen houden to keep up appearances tegenover de leeftijdgenoten, maar de individuele behoeften en rechten worden zo flink ondergesneeuwd. Zeg gewoon dat het ‘ayip’ is dat jouw rechten niet worden geeerd. In Nederland is het geen rekening houden met de planning en behoeften van het individu niet OK en ‘Ayip’. Daarom mag je bijvoorbeeld niet bellen of aanklopppen bij Nederlanders tussen 6 en 7. Dan zijn we aan het eten. Tijd voor de familie.
op 12 06 2010 at 20:52 schreef nescio:
Elk gelijk heeft een achterkant. De kracht van de turkse familieverbanden kunnen dwingend en ontwrichtend zijn. Anderzijds,het tolerante (als eufemisme) van nederlandse gezinnen uit zich in het negeren, het niet voor elkaar klaar staan en/of geïnteresseerd zijn. Zelf ben ik daar zeer sterk een representant van. Ik hou van het vrije, maar ik zie ook de negatieve kant ervan. Het ideaal blijft een ideaal.
op 12 06 2010 at 22:00 schreef Ebru:
Tradities zijn natuurlijk alleen heel mooi als ze op de juiste manier worden overgebracht. De achterliggende gedachte van AYIP is goed bedoeld. Maar je kan natuurlijk niet tegen alles AYIP zeggen en dan verwachten dat, je kind bv, begrijpt wat je ermee bedoelt.
op 13 06 2010 at 14:23 schreef Carolien Geurtsen:
Het lijkt me heerlijk en een goede zaak als de kracht van het ‘ayip’ wat minder mag worden, voor iedereen.
Het ‘being not done’ heeft me in Turkije ook vaak parten gespeeld, bijvoorbeeld als ik al met één voet op de drempel stond om ergens heen te gaan en mijn schoonmoeder onverwachts op de stoep stond. Code Red voor eerlijkheid en hartelijk welkom heten was dan de norm (als het geen werk of sociale commitment afspraak was). Alles in mij kwam dan in opstand.
Maar omdat ik een ‘yabanci'(buitenlandse)was, kon ik toch met veel meer wegkomen dan mijn turkse vriendinnen. En oefening baart kunst, tegen ouders of tradities ingaan vergt moed voor iedereen, van welke afkomst je ook bent. Al is puberen daarbij natuurlijk heel effectief.
Wat ik heel lastig vond in Turkije en ik weet niet of dat hier ook zo is bij mensen/jongeren van Turkse afkomst, is dat er heel veel stiekum gedaan werd om maar niet openlijk tegen de ouders
in opstand te hoeven komen. De jongeren met dubbellevens waarmee ik toendertijd gewerkt heb, die daar werkelijk heel veel emotionele problemen mee hadden, zijn talrijk. Voor velen werd het een tweede natuur, om werkelijk leven en wenselijk gedrag naast elkaar te ‘belijden’.
Tradities kunnen heel waardevol en prettig zijn, maar inderdaad als ze uitgehold zijn en voortbestaan door louter plichtsbetrachting omdat mensen ouders niet willen teleurstellen of tegen de haren instrijken, zijn dat wel de minst voedende motieven om tradities in stand te houden.
Hoe eerder ouders/ouderen dat snappen hoe beter. Anders zijn generatiekloven schijnbaar niet bestaand maar ondertussen onoverbrugbare kilometers diep en verdwijnt alle wederzijds respect.
Het verlies aan respect voor ouderen, oudere familieleden incluis, de bijdrages die ze geleverd en offers die ze gemaakt hebben en hun levenservaring, hoort inmiddels bij het huidige tijdsbeeld, en behoeft zowel voor auto als alloch tonen zorg en aandacht. Maar dat is niet te ondervangen door krampachtig tradities in stand te houden.
op 15 06 2010 at 16:52 schreef Marieke:
De ayip klinkt heel herkenbaar. Zoals ik hem ken luidt ie: ‘ dan maak je maar zin’ of ook vaak gehoord ‘ je gaat ook niet voor jezelf, maar voor -het feest-/- de jarige-/-of omdat het erbij hoort’. Waar? Brabant.
op 18 06 2010 at 11:19 schreef Ali Kiris:
Het woord ayip is inderdaad herkenbaar voor allen. Maar wat ik lees is niet herkenbaar. ik en mensen uit mijn omgeving hebben toch een andere beleving. Als er een gast bij je ouders op visite komt is het natuurlijk ayip als je geen gedag zegt en als je deze lieve mensen vertel dat je moet studeren begrepen ze dat onmiddelijk. Maar ik kan ook begrijpen dat je fan bent of niet van bayrams. Het is wel de beste remedie voor sociale isolatie. Maar ik kan je ook begrijpen dat het ook zijn tol heeft. Maar duidelijke communicatie zal daar voor een oplossing moeten bieden. Ik denk dat ayip vooral in ons hoofd zit en dat we zelf moeten bepalen wat ayip is. En niet leven in andermans ayips. Je ouders naar een bejaardenhuis proppen en met feestdagen bezoeken dat is voor mij een grote ayip.
RSS