Anti anti-cultuurrelativisme

Willem Minderhout

Illustratie: Hans Baldung

Toen de Europeanen ruwweg vanaf de zeventiende eeuw verder gingen kijken dan hun neus lang was, deden ze dat niet alleen met de tele- en microscoop. Door intensievere handelscontacten en de koloniale expansie kwamen ze nauwer in contact met andere volkeren, die er andere gewoonten en gebruiken op na bleken te houden. Sommige nieuwsgierige geesten inspireerde dat tot het vergelijken van deze culturen met de eigen gewoonten: de geboorte van de antropologie!

Uit de studie van andere culturen bleek dat sommige zaken die in het Westen taboe waren in andere culturen werden toegestaan en andersom. Waarden en normen bleken ‘relatief’ te zijn: met de antropologie deed dus het cultuurrelativisme zijn intrede.

Vrouwen de baas

Veel maatschappijkritische intellectuelen gebruikten die verschillen als wapen in de strijd tegen de ‘door God gegeven’ status quo. Homoseksualiteit bleek niet overal verboden te zijn; er bestonden ook samenlevingen waar de vrouwen de baas waren, of op zijn minst gelijkwaardig aan de man, volkeren van een ander ‘ras’ of geloof bleken ook tot indrukwekkende prestaties in staat te zijn, et cetera.

Een man als Voltaire hield bijvoorbeeld zijn lezers voor dat de Islam in theorie weliswaar veel intoleranter is dan het Christendom, maar dat er desalniettemin in de praktijk in het Ottomaanse Rijk sprake was van een weldadige godsdienstvrijheid in vergelijking tot het door godsdiensttwisten verscheurde Europa.

Maatschappijkritiek werd ook vaak verpakt als een oordeel van ‘objectieve buitenstaanders’ die met verwondering de zeden en gewoonten in Europa beschouwden. Montesquieu deed dat door in zijn Lettres persanes twee Perzen door het achttiende-eeuwse Frankrijk te laten reizen.¹

Montesquieus boek is overigens een tweesnijdend zwaard: ook de Perzische zeden komen er niet al te best vanaf. Roxane, de in de harem achtergelaten echtgenote, blijft niet trouw smachten naar de terugkeer van haar echtgenoot en meester maar geeft ‘gehoor aan de wetten der natuur’.

Pubermeisjes op Samoa

Deze bevrijdende kracht van het cultuurrelativisme werkte vanaf de tijd van de Verlichting door tot ver in de twintigste eeuw. Denk aan James Frazer die in zijn ‘Golden Bough‘ allerlei religieuze praktijken verklaarde uit hun ceremoniële rol in agrarische samenlevingen. Denk aan Margaret Mead die de Amerikaanse patriarchale samenleving een spiegel voorhield met haar studie over pubermeisjes op Samoa en zo een belangrijke inspiratiebron werd van het feminisme.

Deze emancipatorische kracht van het cultuurrelativisme staat al geruime tijd – zacht gezegd – ter discussie. Exemplarisch is een artikel op de website De Jaap van Asher Ben Avraham en Maja Mischke: De valse religie van het cultuurrelativisme.

‘Cultuurrelativisten gaan’, volgens deze auteurs, ‘vaak erg ver met het vergoelijken of negeren van misstanden elders in de wereld. Wat ze zich meestal niet realiseren, is dat ze op deze wijze de zaak van de vrijheid en mensenrechten een slechte dienst bewijzen.’ De aanleiding tot dit artikel was het rumoer rond The Innocence of Muslims en het bezwaar dat sommigen aantekenden tegen de actie van Women on Waves die met hun abortusboot Marokko aan wilden doen.

Enorme karikatuur

Dat Mischke en Ben Avraham gebruik maken van de drogreden van ‘de stropop’ blijkt al duidelijk uit het bij elkaar vegen van deze twee verschijnselen. Ik heb in Nederland geen zinnig mens de – vaak bloedige – protesten tegen The Innocence of Muslims horen verdedigen. In ieder geval niet de mensen die kanttekeningen plaatsten bij de actie van Women on Waves.

De ‘cultuurrelativistische critici’ van deze laatste actie meenden dat deze meer kwaad dan goed zou doen in de context van de Marokkaanse cultuur om het gedeelde ideaal – meer vrouwenrechten in het algemeen en een liberale abortuswetgeving in het bijzonder – naderbij te brengen. Op grond van deze – toegegeven: vaak fel verwoorde – kritiek schetsen Ben Avraham en Mischke een enorme karikatuur van de ‘cultuurrelativist’ die begrip zou hebben voor ‘het ophangen van homo’s in Iran of het accepteren van kinderarbeid in India. Want dat doet men nu eenmaal in die culturen.’ Cultuurrelativisme zou leiden tot ‘verlamming: wegkijken, vergoelijken en accepteren van onderdrukking en schending van mensenrechten’.

Koude Oorlog

Het artikel van Mischke en Ben Avraham deed mij denken aan een essay van Clifford Geertz, een van de meest toonaangevende antropologen van de twintigste eeuw.²

In dit essay -gebaseerd op een lezing uit 1983, het anti-relativisme is dus geenszins een verschijnsel van recente datum – trekt hij een parallel tussen de anti-relativisten en de anti-communisten als McCarthy uit de hoogtijdagen van de Koude Oorlog die onder niet-communisten leidde tot een reactie die ‘anti anti-communisme’ werd genoemd. Geertz bepleit een anti anti-relativisme en dat pleidooi wil ik graag ondersteunen.

Geertz stelt dat elke vergelijkende menswetenschap, of het nu taalkunde, archeologie of antropologie betreft, tot een zekere graad van relativisme leidt. Hij citeert instemmend Montaigne die stelde dat ‘ieder mens dát barbaars noemt wat niet overeenkomt met zijn eigen gedrag, want we hebben geen andere toetssteen dan de meningen en de gewoonten van het land waarin we leven.’

Waar iedere relativist ons wil waarschuwen voor een lui provincialisme door een overmaat aan acceptatie van wat onze eigen maatschappij gebruikelijk is, daar waarschuwen de anti-relativisten ons tegen een verlamd nihilistisch brein waarvoor alles even belangrijk – dus onbelangrijk – is. Tout comprendre est tout pardonner.

Monster van het relativisme

Dit spookbeeld van het ‘waardenloze’ relativisme – zo beeldend tot leven gebracht door Mischke en Ben Avraham – vindt Geertz een grove karikatuur van het relativistische standpunt. De anti-relativisten hebben zelf het ‘monster van het relativisme’ gecreëerd waartegen ze ten strijde trekken.

En wat is het alternatief voor ‘cultuurrelativisme’? Logischerwijs is dat een soort ‘cultuur-essentialisme’, een idee van de ware menselijke natuur en menselijke geest waaraan culturen getoetst kunnen worden en waaraan de mate van ‘afwijking van de norm’ kan worden afgemeten.

Voor veel anti-relativisten is dat eenvoudig: als het niet is zoals bij ons wijkt het af van de norm. Met dat provincialisme heeft de antropologie echter voorgoed afgerekend: je kunt de wereld niet meer onderverdelen in ware gelovigen en heidenen, ontwikkelden en primitieven. Wij kunnen niet anders dan met onze ogen naar andere culturen te kijken en andere culturen kijken met hun eigen ogen terug. Pas als je je dat bewust bent kun je proberen weer nieuwe grond onder de voeten te verwerven.

Anti-relativisten die naar het eenvoudige wereldbeeld van ‘wij zijn de norm en hullie zijn de barbaren’ terugwillen, zijn als kardinaal Bellarmino die Galilei opdroeg te herroepen dat de aarde om de zon draait.

Seksueel gedrag

Maar waar brengt mij dat in de praktijk van alledag? Met de Ben Avrahams en Mischkes van deze wereld ben ik van mening dat de waarden die voortgekomen zijn uit het relativisme van de Verlichting het waard zijn om verdedigd en ontwikkeld te worden: godsdienstvrijheid en gewetensvrijheid (kunnen twee waarden relativistischer zijn?); de gelijkheid van man en vrouw; acceptatie van ‘afwijkend’ seksueel gedrag van en tussen volwassenen; de onschendbaarheid van het lichaam; het recht op bezit etc.

Tegelijkertijd lijkt het me evident dat dat hele waardensysteem niet eenzijdig aan een cultuur kan worden opgedrongen. We kunnen echter wel die krachten helpen en stimuleren die deze weg op willen gaan. Hoe je dat het beste kunt doen, daar om draaide de hele discussie rond Women on Waves.

Zo’n discussie kun je op een zindelijke wijze voeren zonder elkaar van ‘nihilistisch cultuurrelativisme’ of ‘Eurocentrisch cultuurimperialisme’ te beschuldigen. Maar laten we dat soort discussies vooral voeren met veranderingsgezinde individuen en groeperingen in die ‘vreemde culturen’ zelf. Misschien kunnen we nog wat van ze leren.

^{1. [Montesquieu (1721, 2007), Lettres persanes, Preface et choix de Mathilde Sorel, Librio. (Wat is Frankrijk toch een voortreffelijk land! Ik kocht dit boekje voor slechts 2 euro in de supermarkt. Kom daar maar eens om in Nederland, als ik ook even vergelijkende antropologie mag bedrijven!)]↩}

^{2. [Clifford Geertz (2000), ‘Anti Anti-Relativism’, in Available Light , Princeton University Press]↩}

Willem Minderhout is docent bestuurskunde aan de Haagse Hogeschool en doet daarnaast van alles en nog wat. Hij publiceert voornamelijk in De Leunstoel en houdt zeer onregelmatig een weblog bij. Volg hem op Twitter

Fact-check, Willem Minderhout, 23.10.2012 @ 15:01

[Home]

38 Reacties

op 23 10 2012 at 16:03 schreef jos:

Tjonge, wat een slecht stuk van die Ben Avraham en Mischke. Wat een bagger. Ze doen alsof culturen homogeen zijn, alsof menselijk gedrag helemaal bepaald wordt door “cultuur” (want ja, alle autochtone blanke Nederlanders gedragen zich immers ook precies op dezelfde manier) en alsof niet-Europese culturen onveranderlijk zijn, er geen interne debatten plaatsvinden en de Blanke Man of Vrouw noodzakelijk zijn om verandering aan te brengen.

“Toen The Innocence of Muslims de wereld rond ging […] hoe je zo’n film beoordeelt èn wat je dan vervolgens doet.”

Onzin. Mensen uit dezelfde culturele context hebben verschillend gereageerd. Een hele kleine fractie van Libië of Egypte stond te rellen bij de Amerikaanse ambassades, de overgrote meerderheid heeft z’n schouders opgehaald en is verder gegaan met z’n ding.

“Maar als een meisje dat onderwijs wil van de Taliban kogels door het hoofd krijgt …”

Alsof de rest van Pakistan het prima vond dat Malala neergeknald werd. Heeft niks met cultuur-relativisme te maken.

op 23 10 2012 at 16:24 schreef dewanand:

interessant zeg.

Ik las ooit het verhaal dat vrouwen in een Indiase stad condooms gebruiken bij het naaien van kleding en het echt nooit gebruiken om even lekker vreemd te gaan en uit te naaien.

Maagdelijkheid is heilig voor meisjes in India en velen willen absoluut niet neuken voor het huwelijk en willen slechts met een man trouwen en neuken levenslang.

Het echte recht om als hoertje uit te naaien is een van de superieure verworvenheden van de Westerse cultuur en deze ideeen domineren alle man/vrouw betrekkingen wereldwijd. Het is een fenomeen die mij fascineert en ik vraag mij altijd af of de duivel misschien de kut maakte en god de rest van de vrouw.

De waarde van een kutje is in elke cultuur en religie anders gedefinieerd denk ik nu. Dit is iets wat ik nog niet goed begrijp en verder moet onderzoeken samen met Wieroe.

dewanand

op 23 10 2012 at 16:27 schreef Edo:

Ik wou ook ooit zo’n soort stuk schrijven, maar je bent me voor.

op 23 10 2012 at 17:14 schreef yurp:

Een belabberd artikel inderdaad waarbij het stro van de stropoppen je om de oren vliegt. Nergens wordt een zgn. cultuurrelativist gequote, nergens wordt aannemelijk gemaakt dat relativisten last hebben van schuld- en schaamtegevoelens of dat zij daadwerkelijk vinden dat opvattingen slechts voor de eigen cultuur gelden. Er worden slechts lukraak stellingen neergepleurd over wat volgens de schrijvers in de gedachtengang van de cultuurrelativist plaats vindt.

op 23 10 2012 at 18:07 schreef babs:

Mooi stuk van Willem Minderhout, daar word ik nou gelukkig van. Ik ga mijn humeur nu niet verpesten door die link te volgen naar dejaap.

op 23 10 2012 at 18:33 schreef Edo:

Het is vooral het gelul over een nauwelijks bestaand cultuurrelativisme dat ’t zo vervelend maakt.
Als het echt waar is dat er hordes academici zo zouden denken zou iedereen het roerend er mee eens zijn, maar het bestaat niet of nauwelijks.
Dat dringt maar niet tot de schedels van dit soort quasi subversieve janjokers door.
Ze denken stout te zijn, of een bepaald taboe te doorbreken. Maar iedereen is het hier roerend mee eens dat begrip voor homoseksuelen die worden opgehangen niet goed is. Zo kunnen ze ook altijd woedende betogen hebben ‘over de linkse intellectueel’ en die standpunten toeschrijven die die helemaal niet heeft.

op 23 10 2012 at 18:51 schreef Hennekam:

Het had kernachtiger gekund , maar soit . Goed epistel over een een goed bedoelt, maar onzinnig provinciaals praatje.

op 23 10 2012 at 19:04 schreef vander F:

Uitstekend stuk, lekker breed gehouden, wat mij betrefd een stuk om de polemiek eens op te porren.
Cultuurelativisme en z’n anti these zijn geen vast omschreven waarden maar verlopen over een glijdende schaal.
Mij lijkt dat bovenstaand stuk dat aardig duidelijk maakt en zich daarom ook verre houdt van al te stellige stellingnames.
Cutuurrelativisme is weldegelijk een relevant gegeven wat nog niet publiek genoeg uitgebeend wordt, maar eigenlijk werkelijk alle duscussies beheerst, EU, immigratie (of beter gezegd volksverhuizingen) religie, internationale politiek, kunst, cultuur, onderwijs, you name it.

op 23 10 2012 at 20:16 schreef MarcodB:

Heerlijk!

op 23 10 2012 at 22:47 schreef MNb:

Het stuk van Ben Avraham en Mischke is niet zozeer slecht als wel ongelooflijk oppervlakkig. Dat begint hier: “Het antwoord van de cultuurrelativist is ….”
Er zal heus wel anderhalve paardenkop aan te wijzen zijn die ooit ergens inderdaad dát antwoord heeft gegeven vanuit zijn/haar ivoren toren. In de genoemde debatten ben ik die niet tegengekomen.
De superioriteit van het westen zit in een paradox, die BA en M volledig ontgaat: het vermogen tot zelfkritiek, het vermogen in overweging te nemen dat men buiten het westen ook wel eens gelijk kan hebben. Dat zijn verworvenheden van de Verlichting die verdedigd moeten worden – tegen mensen als BA en M bijvoorbeeld.

op 24 10 2012 at 01:36 schreef Sasha Berkman:

Ik snap uberhaupt niet wat er nou zo superieur is aan “onze” cultuur.

op 24 10 2012 at 09:30 schreef babs:

Ik snap uberhaupt niet wat er nou zo superieur is aan “onze” cultuur.

“Wij” doen enkele dingen al een tijdje nogal goed. Er gaan bijvoorbeeld bij ons heel weinig kinderen dood. In de rest van de wereld is dat gelukkig ook snel beter aan het worden.

Ook op het gebied van vrijheid doen wij het nog altijd beter dan de meeste andere culturen. Is wel snel minder aan het worden, aan de ene kant omdat zij steeds meer mogen aan de andere kant omdat wij steeds meer in de gaten worden gehouden.

op 24 10 2012 at 10:47 schreef Sasha Berkman:

babs: Een cultuur die illegale, met leugens gelegitimeerde, oorlogen voert, die geheime martelcentra gebruikt etc, is niet superieur maar is de pest voor de wereld en een bedreiging voor de mensheid.

op 24 10 2012 at 12:09 schreef MNb:

Het feit dat jij dat openlijk en straffeloos van de daken kan schreeuwen, Sasha, laat nou net die superioriteit zien. Ik kan nog wel een paar landen bedenken die “illegale ….. etc.”, maar waar het slecht is voor je gezondheid om dat publiekelijk te verkondigen.

op 24 10 2012 at 12:24 schreef Hans Berenstein:

@Sasha
Disclaimer: ik zeg onderstaande niet om het westen goed te praten, maar om de discussie helder te houden.
Volgens mij onderscheidt het Westen zich in het algemeen niet met gruwelijkheden. Ik denk dat het Oosten, Midden-Oosten en het Afrikaanse gebied daar ook goed in zijn. Maar inderdaad in dat opzicht zijn we moreel niet zomaar beter. Moeilijk te bepalen.
Op het gebied van individuele vrijheid en pogingen waardenvrij naar onszelf andere culturen kijken hebben we een traditie (en mensen die dat niks vinden). Die traditie koester ik, ondanks onze tekortkomingen (waar ik er meer van op kan noemen, net als jij).

op 24 10 2012 at 13:01 schreef Sasha Berkman:

Hans: veel van oorzaken van de problemen die jij noemt hebben hun wortels in het westen.
NmB: dat kan wel zo zijn, maar ik noem een “beschaving” die oorlogsmisdadige leugenachtige monsters als Bush, Blair en Balkenende vrij rond laat lopen niet iets om trots op te zijn.

op 24 10 2012 at 13:44 schreef jos:

@ MNb

“Het feit dat jij dat openlijk en straffeloos van de daken kan schreeuwen, Sasha, laat nou net die superioriteit zien.”

Als dezelfde Sasha in Jemen of Pakistan dezelfde anti-Amerikaanse preken zou houden die hij hier nu houdt was hij al dood door een drone.

Regimes die mensen martelen en doden om hun politieke meningen zijn heel vaak pro-Westers, krijgen Westerse wapens en worden door het Westen in het zadel gehouden. Een van de minst vrije en meest wrede dictaturen die er zijn, Saoedi-Arabië, is dikke maatjes met de VS en West-Europa.

Dus sorry, dat verhaaltje van “het Westen staat voor vrijheid”, daar val ik niet voor.

op 24 10 2012 at 13:57 schreef Hans Berenstein:

@Sasha
Ook. En in de mensen zelf zit het. Denk dat geweld en onderdrukking niet exclusief Westers is. Neem China nu en toen.

op 24 10 2012 at 14:09 schreef Hans Berenstein:

jos
Ik denk dat de Westerse overheden (en dus de meerderheid van de kiezers) een onderscheid maken tussen binnenland en buitenland. Het liefst hebben we dat ze in Saoedi-Arabië in vrede en vrijheid leven, maar nog liever hebben we het zelf goed. Ik praat het niet goed, maar constateer dat je onze interne vrijheid niet kan afmeten aan wat we buiten onze landsgrenzen tolereren dan wel zelfs steunen (om – kiezend tussen kwaden – de interne belangen te dienen). De wereld is niet eerlijk en wel keihard. Neem China. Die zijn minstens even cynisch als wij buiten de eigen grenzen en over wat ze binnen hun grenzen doen, breek ik je de bek maar niet open.

op 24 10 2012 at 14:42 schreef Bigpete:

Jos praat weer eens poep, alsof het in anti westerse moslimlanden (Iran bv) een haar beter is…

op 24 10 2012 at 14:57 schreef Sasha Berkman:

Hans, ik begrijp je. Maar feit blijft dat de westerse cultuur een moordadige en criminele cultuur is en dus niet beter dan een willekeurige andere.

op 24 10 2012 at 15:12 schreef Hans Berenstein:

Sasha
Als je het door die bril bekijkt: ja. Zou willen
dat de wereld anders in elkaar zat.. Lukt het je ook om de leuke dingen hier te zien? Zoals welvaart, grote mate van openheid, kansen voor behoorlijk grote groepen. En gewoon de kleine leuke dingen (al zie ik die ook altijd in bijna elk land dat ik bezoek..).

op 24 10 2012 at 15:31 schreef You On A Gin:

Pfff, dan bestaat de westerse cultuur niet, dan is-‘ie weer crimineel en moorddadig… welke is het nou.

op 24 10 2012 at 16:00 schreef Sasha Berkman:

Hans: Als ik dit lees dan maak ik me alleen maar kwaad en het maakt me zelfs boos op mensen die beweren dat het hier allemaal zo geweldig is. We zijn als cultuur feitelijk gewoon geen haar beter dan nazi-duitsland.

http://www.earth-matters.nl/167/6368/azie/us-drones-killed-176-children.html

op 24 10 2012 at 16:18 schreef Sasha Berkman:

YoaG: ik heb nooit gezegt dat de westerse cultuur niet bestaat. Die bestond er al in 40-45.

op 24 10 2012 at 16:27 schreef jos:

@ Hans Berenstein

Ik meet “onze” vrijheden niet af aan wat er in verre buitenlanden wordt gedaan door onze overheden. Ik heb alleen sterke twijfels of vrijheid/liberalisme een vaste “karaktereigenschap” of definiërend is voor het Westen zoals hier gesuggereerd werd. Ik zie het ook heel makkelijk gebeuren dat onze samenlevingen hier minder vrij worden: zie de aantasting van burgerrechten als antwoord op terrorisme, de media die in dienst is van de macht, of de slappe reactie op volksmenners met een weinig liberaal politiek programma.

@ Bigpete

Sterk argument hoor. Stakker.

op 24 10 2012 at 17:06 schreef You On A Gin:

@ Sasha Berkman
Toen al? Zo, zo.

op 24 10 2012 at 18:18 schreef babs:

Onze cultuur doet het niet slechter dan anderen waar het oorlogen betreft of martelingen, al twijfel ik bij Japan. Dat land zie ik in die zin wel als duidelijk superieur, maar het is natuurlijk de vraag of dat een tijdelijke ontwikkeling is.

Onze cultuur doet het wel beter dan veel anderen op het gebied van het bieden van gelijke kansen (helaas wel steeds slechter), individuele vrijheden (wat MNb zei), voorkomen van kindersterfte en hongerdood (al halen grote delen van de wereld ons heel rap in).

40-45 was natuurlijk ook onze cultuur. Ik denk dat we daar overheen gegroeid zijn, maar zeker weten doe ik het niet. Net als in Japan kan het van tijdelijke aard zijn.

Een beetje minder macht voor de VS lijkt me een goede zaak, maar als China die dominante positie overneemt lijkt me dat nog wat erger.

op 25 10 2012 at 00:24 schreef MNb:

@Sasha: “….niet iets om trots op te zijn”
Dat vraag ik ook helemaal niet van je. Je mist glansrijk mijn punt of je bent weer eens wat doelpaaltjes aan het verschuiven: de westerse superioriteit blijkt nou net daaruit dat geen enkele politicus jou kan dwingen wel trots te zijn en je wel superieur te voelen.
Paradox.

@Jos: “Dus sorry ….”
Feit blijft dat jij dat met naam en toenaam kan verkondigen zonder enige vrees voor lijf en leden. Dáárin zit de westerse superioriteit, niet in het falen die mooie principes elders in praktijk te brengen.

@Sasha: “Maar feit blijft ….”
Feit blijft ook dat jij dat de westerse machthebbers zo vaak onder de neus mag wrijven als je daar zelf zin in hebt.

@Jos: “zoals hier gesuggereerd werd”
Dat is alleen maar je eigen verhitte fantasie. Ik constateer slechts twee feiten die een paradox opleveren.
1. het Westen is niet superieur.
2. het besef daarvan maakt het Westen superieur.

Kortom, Sasha, elke keer dat je openlijk Nederland fascistisch noemt bevestig je de westerse superioriteit. Soortgelijk voor Jos. Dat vind ik nou een aardige gedachte.
Daarom zeur ik je daarover nooit aan het hoofd, zoals bv. Gin en Grote Piet.

op 25 10 2012 at 10:06 schreef Sasha Berkman:

fijn voor je MnB.

op 25 10 2012 at 11:21 schreef jos:

Dus MNb gelooft dat Britten in India, Fransen in West-Afrika, Nederlanders in Indonesië en Amerikanen in Irak, het besef bleven houden dat ze misschien helemaal niet superieur waren aan de volkeren die ze koloniseerden.

Over verhitte fantasie gesproken.

op 25 10 2012 at 12:16 schreef MNb:

Je laatste reactie komt geheel voor rekening van jouw verhitte fantasie, Jos, niet de mijne. Wat is het – ben je te dom om een non-sequitur te vermijden of ben je te dom om begrijpend te lezen? Of beide?
Als Sasha weer eens met zijn favoriete dooddoener aan komt zetten weten we dat hij niets zinnigs meer te melden heeft. Het is ook fijn voor jou, Sasha. Bespaart je het lot van bijvoorbeeld Pussy Riot.

op 25 10 2012 at 13:02 schreef Sasha Berkman:

MnB, bespaar jij je het lot van de door drones omgekomen kinderen?

op 25 10 2012 at 13:27 schreef jos:

MNb:

Westerse expansie is geen bijzaak. Als je in aantallen gedupeerden/begenadigden denkt is het verreweg het belangrijkste historische proces wat de mensheid in de afgelopen paar eeuwen doorgemaakt heeft. En die expansie werd gedreven door de overtuiging dat Europa beter was en dat het legitiem was om de baas te spelen over niet-Europeanen.

Misschien druk jij je niet goed uit, of misschien snap ik je niet, maar ik leid af uit jouw woorden dat de Europese elites die Afrika onderling verdeelden op de conferentie van Berlijn beseften dat ze niet superieur waren aan Afrikanen. Bedoel je dat nou echt ? En mijn allernederigste excuses voor mijn domheid die jouw alwetendheid uiteraard nooit kan evenaren.

op 25 10 2012 at 17:45 schreef Pyt van der Galiën:

Misschien moeten we gewoon concluderen dat “het Westen” (of het kapitalisme) twee gezichten heeft? Net als socialisme, christendom en islam?

Aan de ene kant democratie, vrijheid van meningsuiting, burgerrechten, feminisme en wetenschappelijke vooruitgang en aan de andere kant imperialistische oorlogen, opzettelijk gecreëerde hongersnoden, fascisme en Late Victorian Holocausts.

Het lijkt me zinloos te ontkennen dat het eerste gezicht wel degelijk vooruitgang betekent. Vrijheid van meningsuiting is superieur aan géén vrijheid van meningsuiting; het idee dat de staat ook aan de wet onderworpen is, is superieur aan het idee dat de vorst bóven de wet staat.

Aan de andere kant lijkt het me ook zinloos te ontkennen dat de opmars van het kapitalisme/liberalisme/Westen/bourgeosie (streep door wat je niet aanspreekt) gepaard is gegaan met menselijk lijden op een voorheen ongekende schaal. Vooral in de “Derde Wereld”, maar niet uitsluitend daar.

op 25 10 2012 at 20:26 schreef Sasha Berkman:

definieer eerst maar eens “het westen”. Dat is al moelijk genoeg, bv “Joods/Christelijk/Humanistisch” heeft nooit bestaan.

op 26 10 2012 at 08:39 schreef Mart:

Op het moment dat je elk klein verschil gaat aangrijpen om ‘No True Scotsman’ te spelen is het inderdaad onmogelijk om ‘Het Westen’ te definiëren.

Dat neemt niet weg dat er een vrij redelijke consensus te krijgen is dat ‘Het Westen’ de cultuur is die is voortgekomen uit de West-Europese Middeleeuwen, om precies te zijn uit de resten van het Heilige Roomse Rijk en de grootmachten van de Renaissance (Engeland, Frankrijk en Spanje), en via daar is uitgebouwd door de grote filosofen van de Verlichting.

Dat deze cultuur zijn schaduwzijden heeft en niet inherent superieur is, dat is voor ieder kritisch denkend mens evident, maar dat er superieure zaken uit voortgekomen zijn zoals Pyt betoogd lijkt mij ook moeilijk te ontkennen.

op 27 10 2012 at 01:14 schreef Isho:

het zal wel allemaal….maar iedereen houdt wel van voetbal, Coca-Cola , Jeans en porno op de Ipad…nou…niet iedereen maar wel de over grote meerderheid…

Alleen condooms daar houdt niemand van maar dat is zoals een Afrikaan het uitdrukte: Alleen gekken eten hun snoep op met de plastic verpakking en al!!!