Amour
Stella Bergsma
Illustratie: Pulpcovers.com
‘So it goes,’ zegt een karakter uit Kurt Vonneguts Science Fiction klassieker Slaughterhouse Five iedere keer als er iets ergs gebeurt. Het klinkt als een dooddoener, maar ergens heeft het iets dieps. Een soort filosofisch diep, zoals Parmenides ooit constateerde dat alles wat is is en niet niet kan zijn.
Volgt u mij nog? Iets constateren wat zo is en daar tegelijk kalm, maar ook heel verbaasd over zijn. ‘Zo gaat dat’. denk je als je Amour bekijkt. Ja mensen, zo gaat dat nou. We leven en dan gaan we dood. We worden ziek, we takelen af, kunnen niet meer praten en slapen alleen nog maar.
Gruwelijke dingen
Regisseur Michael Haneke is een meester in “So it goes”. Alles wat hij laat zien in zijn films lijkt oordeelvrij. Hij toont het gewoon met een objectieve camera. Vaak ook met een objectief camerastandpunt. Een endje van de mensen af, als een observator. Daar heb je ze, de mensen, ze drinken thee en praten over de dood, huilen, slapen, schuifelen zichzelf naar hun rolstoel.
In vroegere films, zoals Funny Games, laat hij met dit bijna kille, objectieve camerastandpunt de meest gruwelijke dingen zien. Mensen die gemarteld worden en lijden, zonder de trucjes waar film zich van bedient om emoties bij de kijker op te wekken. Zonder close ups, aanzwellende violen, voice-overs of andere poespas.
Collectieve zelfmoord
Het gevaar van deze methode kan zijn dat het kijken ernaar soms een beetje saai wordt. Zo saai als het echte leven wat hij laat zien, zeg maar. Zo zie je in een van zijn eerste films, Der Siebente Kontinent, een gezin twee uur lang zich voorbereiden op hun collectieve zelfmoord. Ze vernietigen systematisch al hun bezittingen.
Voor zoiets gruwelijks als de daad die ze van plan zijn te doen, was het een van de saaiste films die ik ooit zag, toch kon ik mijn ogen er niet vanaf houden. In Amour zien we een ouder echtpaar dat worstelt met de aftakeling van de vrouw. Ze krijgt een beroerte en gaat langzaam achteruit. We volgen ze naar het onvermijdelijke einde.
Langdradig en traag
De film is langdradig en traag. Zet een camera in het bejaardenhuis en je hebt ongeveer het zelfde effect. Toch blijf je kijken naar deze mensen. Tussen alle Hollywood blockbusters is het af en toe wel fijn dat er een film is die het leven van alle glamour ontdoet en het toont zoals het is. We leven, houden van elkaar en gaan dood. So it goes.
Stella Bergsma is dichteres en frontvrouw van de band EinsteinBarbie. Tussen het zingen door schrijft ze graag en heeft overal een mening over. U kunt haar volgen op Twitter.
Gastschrijver, 13.02.2013 @ 07:40
5 Reacties
op 13 02 2013 at 14:53 schreef Lex:
Saai is wel het laatste wat ik Amour zou noemen. Ontroerend en confronterend vind ik betere termen. De film is gespeend van enig effectbejag, de weinige muziek die in de film zit komt puur en alleen van het feit dat de vrouw (spoiler!) piano lerares was, en vanuit cinematografisch standpunt lijkt het wel alsof je een documentaire kijkt: geen sfeerverlichting, statische camera’s, et cetera. Het feit dat het grootste deel van de film in één appartement afspeelt maakt het ook bijna claustrofobisch.
Juist die uitgeklede aanpak maakt het extra rouw en moeilijk verteerbaar. Haneke toont de aftakeling van de mens in een heel ‘pure’ vorm. Je ziet een mens een steeds minder menswaardig bestaan leiden (of eerder ‘lijden’) en dat feit op zich is al vrij confronterend. Tegelijkertijd zie je hoe het stel worstelt met deze problemen en bijna tegen beter weten in zoveel mogelijk van de situatie proberen te maken, hoewel ook dat op een gegeven moment niet meer gaat. Uitermate ontroerend, en erg wrang.
Het onvermijdelijke einde komt dan ook hard aan. Zelden is een daad uit liefde zo ongemakkelijk om naar te kijken. Prachtig, ontroerend, schokkend en confronterend.
op 13 02 2013 at 15:08 schreef Lex:
Enig minpuntje vind ik dat de kijker niet al te veel tijd wordt gegund om de personages te leren kennen, dat moet gebeuren door middel van het drama dat zich voor de kijker ontvouwt. Het duurde daarom eventjes voordat ik in de film zat, maar op het moment dat dat het geval was, werd ik er ook helemaal ingezogen. Verder alle lof voor Michael Haneke dat hij puur observeert, en daarmee het oordelen en filosoferen aan de kijker overlaat. Ook alle lof voor de acteurs Jean-Louis Trintignant en Emmanuelle Riva die hun spel zeer overtuigend spelen.
De film laat zien wat het naderende einde met mensen doet zonder dat het de emoties van de kijker probeert te manipuleren. In dat opzicht is de film bijna klinisch, maar bevat tegelijkertijd ook meerdere emotionele lagen, en dat maakt Amour tot een zeer geslaagd, ‘puur’ drama. Langdradig, traag en prachtig als je het mij vraagt, maar alles behalve saai.
op 13 02 2013 at 21:54 schreef Henkie:
Ik heb het een half uur volgehouden voordat ik de zaal verliet. Dodelijk saai.
op 14 02 2013 at 00:16 schreef MNb:
“geen aanzwellende violen”
Wat een verademing, waarschijnlijk omdat de viool mijn favoriete instrument is en ik dergelijk misbruik absoluut niet verdraag.
“Jean-Louis Trintignant”
Ah, dat is nuttige info. Eén van de vele eersteklas Franse acteurs (m/v) en dat al meer dan een halve eeuw lang.
op 14 02 2013 at 14:19 schreef cRR Kampen:
“Kurt Vonneguts Science Fiction klassieker Slaughterhouse Five”
Even met alle respect, maar SF is ‘Slaughterhouse 5’ niet, al zitten er de nodige dagdromen in.
Het is een literair getuigenverslag van de auteur van het genocidale bombardement op Dresden, die hij als krijgsgevangene doormaakte.
RSS