Americanah

Anita Brus

Wat doe je als je uit Nigeria komt en zonder papieren in Amerika wilt werken? Je leent een ID en oefent je nieuwe naam voor de spiegel. Dat is wat Ifemelu doet in de roman Americanah van de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adiche. Maar volgens haar Nigeriaanse vriendin die al in de VS woont is dat niet eens nodig, want je kunt ook gewoon zeggen dat die andere naam je ’tribale naam’ is en Ifemelu je ‘jungle naam’. Liever gooi je er ook nog een of andere ‘spirituele naam’ tegenaan, want in Amerika geloven ze “all kinds of shit about Africa“.

Ifemelu stuit op tal van vooroordelen over haar ras en afkomst waardoor zij in een ‘panic attack’ belandt die zij niet onder ogen wil zien omdat: “panic attacks only happen to Americans“. Ook zijzelf heeft dus bepaalde vooropgezette ideeën over (blanke en zwarte) Amerikanen met wie de relaties nooit stand houden, al doet zij nog zo haar best haar Nigeriaanse “ahn-ahn” om te buigen naar de cliché Amerikaanse uitdrukkingen en die uit te spreken met een zo Amerikaans mogelijk accent.

Jeugdliefde

In deze roman gaat het niet in de eerste plaats om het verhaal van een jonge Nigeriaanse vrouw die in Amerika tot de ontdekking komt dat zij er als ‘Non-American Black‘ niet kan aarden en daarom besluit terug te keren naar Nigeria. Best spannend om te lezen hoe zij haar jeugdliefde Obinze uiteindelijk terugvindt, terwijl die in Nigeria inmiddels deel is gaan uitmaken van een rijke bovenlaag. Maar nog spannender vond ik het hoe de verschillende (Afrikaanse en westerse) werelden in deze roman worden beschreven en hoe die werelden iemands identiteit beïnvloeden.

Als Ifemelu aankomt in de VS maakt zij zich de Amerikaanse codes eigen. Zij laat zich het haar ontkroezen tot blaren aan toe om vervolgens te besluiten weer terug te keren naar haar Afrikaanse ‘kinky look‘ en accent. Maar haar ouders herkent zij amper meer wanneer die bij haar op bezoek komen: “They seemed like strangers. They looked the same, but the dignity she remembered was gone, and left instead something small, a provincial eagerness.” Haar vriendjes houdt ze maar liever op afstand van die ouders, om haar diep gelovige moeder niet de kans te geven te beginnen over “Jesus Christ” en de “door-knocking, bride price and wine-carrying“.

Getrouwde minnaar

En als zij naar Nigeria terugkeert, lijkt het alsof wat ooit vertrouwd was vreemd voor haar is geworden. Was alles altijd al zo of is het in haar afwezigheid zo veranderd, vraagt zij zich in verwarring af. And so she had the dizzying sensation of falling, falling into the new person she had become, falling into the strange familiar. Als zij kritiek heeft op haar Nigeriaanse vriendin omdat die zich in Lagos laat onderhouden door haar getrouwde minnaar, noemt die vriendin haar een ‘Americanah‘ die alleen nog kan kijken door een Amerikaanse bril: “But the problem is that you are not even a real Americanah. At least if you had an American accent we would tolerate your complaining.”

Oude huizen worden in Lagos afgebroken in plaats van gerestaureerd. Obinze, die haar opzoekt in haar appartement tegenover een oud koloniaal huis, vertelt dat men in de derde wereld liever vooruit kijkt en daarom van alles houdt wat nieuw is. Dat zou ook komen doordat voor de derde wereld het beste nog in het verschiet ligt, terwijl het westen zijn beste tijd wel gehad heeft en daarom het verleden tot ‘fetish’ maakt.

Afrikaanse pragmatiek

Of Obinze zich nog kan losmaken van een wereld die draait om het grote geld en uiterlijke schijn is de vraag. “No need for this kind of white-people behaviour“, zegt een van zijn vrienden als hij aankondigt van zijn vrouw van wie hij niet meer houdt te willen scheiden. Hij kan Ifemelu immers ook blijven zien zonder bij zijn vrouw weg te gaan. Maar deze Afrikaanse pragmatiek moet het uiteindelijk toch afleggen tegen de westerse romantiek. De globalisering heeft zijn werk gedaan.

Anita Brus is docent in de Spaanse taal/literatuur/kunst en schrijft over tango in het tijdschrift La Cadena. Zij publiceert ook teksten in het Spaans en in het Nederlands op haar eigen weblog. Lees het verbijsterende relaas over haar domrechtse date. Volg haar op Twitter.

Tweet

Anita Brus, boeken, 08.08.2016 @ 16:00

[Home]
 

Δ