Alleen maar domme mensen
Peter Breedveld
Illustratie: Kitagawa Utamaro
Er is enige controverse ontstaan omdat schrijver Robert Vuijsje is uitgenodigd een Anton de Kom-lezing te geven in het Amsterdamse Verzetsmuseum. Van het New Urban Collective – een organisatie waar ik overigens het diepste respect voor heb – mag dat niet omdat Vuijsje een ‘uberexotiserend’ boek over zwarte vrouwen schreef (namelijk Alleen maar Nette Mensen). Anton de Kom, een zwarte, antikoloniale verzetsstrijder die stierf in een Duits concentratiekamp, draait zich volgens het NUC om in zijn graf.
Ook Sunny Bergman – eveneens het grootste respect voor – doet een duit in het zakje. Volgens haar heeft Alleen maar Nette Mensen bijgedragen aan de stereotypering van zwarte vrouwen, ‘het soort onderdrukking waartegen Anton de Kom zich juist tegen verzette’, en had de organisatie van de lezing dus blijkbaar beter moeten weten.
Zwarte verzetsstrijder
Nu kan ik me alles voorstellen bij de kritiek op het feit dat de organisatie kennelijk alleen witte schrijvers uitnodigt voor een lezing die haar naam ontleent aan een zwarte verzetsstrijder, maar om nou weer een heksentribunaal te houden rond een boek dat zo hardnekkig verkeerd begrepen wordt en een schrijver te demoniseren die nota bene wekelijks in de Volkskrant een integer portret verzorgt van een gekleurde Nederlander, zijn witte lezerspubliek een aspect van Nederland laat zien waar het geen idéé van heeft, ik krijg er een gevoel van onbehagen van.
Alleen Maar Nette Mensen exotiseert geen zwarte vrouwen en heeft zeker niet bijgedragen aan de stereotypering van zwarte vrouwen. Die was na 400 jaar Saartje Baartman-achtige karikaturen echt wel af. Vuijsje stelt die stereotyperingen juist aan de kaak. Zijn hoofdpersoon objectificeert zwarte vrouwen en krijgt daardoor zijn bekomst. Die vrouwen laten hem alle hoeken van de kamer zien. Zijn roman is een bijna Hermansiaanse beschrijving van moedwil en misverstand, van de vooroordelen waarin mensen zichzelf gevangen houden, waar helemaal niemand aan ontkomt. En het is de witte familie van de hoofdpersoon die er het bekaaidst van afkomt.
Afrikaanse tiet
Enfin, ik heb dat allemaal hier al eens uitgelegd, ten tijde van de hoogoplopende ruzie rond het boek toen dat bekroond werd met een Gouden Uil. Het juryrapport, dat vermeldde dat Alleen Maar Nette Mensen ‘swingt als een Afrikaanse tiet’, hielp natuurlijk niet echt bij de beeldvorming bij vooral zwarte vrouwen, die Vuijsje op hoge toon in staat van beschuldiging stelden, veroordeelden en hem nog net niet op de brandstapel zetten omdat ze zich niet lieten overtuigen dat Vuijsje en zijn hoofdpersoon twee verschillende mensen waren. Dat als je schrijvers gaat veroordelen vanwege de daden van hun hoofdpersoon, je Stephen King dus moet berechten voor de gruwelijkste moorden.
Goed, ik leg dat nog eens uit onder het Facebook-postje van Bergman, waarna een hoop wartaal over me wordt uitgestort en ik (samen met Ewoud Butter van de website Republiek Allochtonië) al gauw etiketjes als ‘mansplaining’ krijg opgeplakt. En als witte mannen kunnen wij natuurlijk niet weten wat racisme is.
Mansplaining
Ik weet heel goed wat racisme is, daar is gewoon een heldere definitie van. Ik weet ook wat moord is, al ben ik nog nooit vermoord. Ik kan ook proberen me een voorstelling te maken van wat het is om vermoord te worden. Zo probeer ik me ook vaak voor te stellen hoe het is om het slachtoffer te zijn van racisme.
Ik weet ook wat een inhoudelijk debat is. Dat is een debat waarin je niet meteen gediskwalificeerd wordt met bezweringen als ‘mansplaining’, ‘whitesplaining’, ‘white tears’, ‘agency’ en ‘cultural appropriation’. Het zijn categoriseringen, geen argumenten en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat veel mensen het verschil tussen die twee niet kennen.
In romans doen personages de verschrikkelijkste dingen. Ze stelen, moorden, bezetten andermans land, misbruiken twaalfjarige meisjes, vernietigen hele zonnestelsels en exotiseren zelfs zwarte vrouwen. Dat houdt de zaak zeg maar spannend. Wat willen de critici van Vuijsje nou eigenlijk? Dat er alleen maar stichtelijke romans worden geschreven waarin deugdelijke personages louter goede werken verrichten? Pak een boek van Paul Coelho en laat de literatuur over aan mensen met een brein.
Opgeheven vinger
Literatuur moet schuren. Een nat kruis halen doe je maar met een kasteelromannetje. Het gezeur doet erg denken aan de kritieken op The Wolf of Wallstreet, waarin Martin Scorsese verweten werd geen moreel oordeel te vellen over de corrupte beurshandelaar Jordan Belfort. Scorsese werd ervan beschuldigd Belforts geldobsessie en zijn luxe leven vol drank en drugs en hoeren te verheerlijken. Werkelijk, Belforts vrouw loopt weg, hij verliest alles wat hij heeft en eindigt in de gevangenis, maar waarom zie je aan het eind van de film nou geen Scorsese die de kijkertjes met opgeheven vinger voorhoudt dat ‘lieve mensen, eerlijkheid duurt het langst en geld maakt nooit gelukkig’?
David Samuels, de hoofdpersoon in Alleen Maar Nette Mensen, is geobsedeerd door zwarte vrouwen, deelt ze in categorieën in, dist witte vrouwen omdat ze geen kont hebben en blijft uiteindelijk alleen achter, nadat hij bij die vrouwen het deksel op zijn neus heeft gekregen.
De moraal ligt er duimendik op en wie zegt dat Vuijsje het racisme van zijn hoofdpersoon niet veroordeelt, verdenk ik er hevig van nooit verder te zijn gekomen dan dat juryrapport dat, laat ik het er maar even expliciet bij vermelden, niet door Vuijsje is geschreven.
Er is dus niks tegen dat Vuijsje de Anton de Kom-lezing verzorgt. Hij heeft alleen zijn huidskleur niet mee.
Frontaal Naakt kost me geld! Véél geld zelfs. Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan de financiële schade te beperken. Steun Frontaal Naakt. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke site van Nederland. Stort wat u missen kunt op rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U o.v.v. ‘Frontaal Naakt’. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan. Nog liever heb ik dat u op Frontaal Naakt adverteert of mij inhuurt. Mail mij.
Peter Breedveld, 04.10.2016 @ 07:55
11 Reacties
op 04 10 2016 at 08:08 schreef chipo:
Misschien kan hij zich zwart schminken? O. wacht… ;-) Duidelijk stuk Peter, thnx.
op 04 10 2016 at 08:31 schreef Kazonga:
“Dat als je schrijvers gaat veroordelen vanwege de daden van hun hoofdpersoon, je Stephen King dus moet berechten voor de gruwelijkste moorden.”
Yup, dat.
op 04 10 2016 at 08:44 schreef Haes:
“Ik weet ook wat een inhoudelijk debat is. Dat is een debat waarin je niet meteen gediskwalificeerd wordt met bezweringen als ‘mansplaining’, ‘whitesplaining’, ‘white tears’, ‘agency’ en ‘cultural appropriation’. Het zijn categoriseringen, geen argumenten en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat veel mensen het verschil tussen die twee niet kennen.”
Dank vooral voor deze alinea. Hij zegt het allemaal!
En dan als toegift zo’n pareltje als dit: “Een nat kruis halen doe je maar met een kasteelromannetje.” Die toegiften maken steeds weer dat het lezen van jouw stukken een feest is, naast dat je door ze wordt gesticht. ;-)
op 04 10 2016 at 08:58 schreef André Richard:
“Ik weet heel goed wat racisme is, daar is gewoon een heldere definitie van. Ik weet ook wat moord is, al ben ik nog nooit vermoord.”
Zó voor de hand liggend; daar was ik op eigen kracht nooit op gekomen, dank!
op 04 10 2016 at 09:30 schreef Max Molovich:
Heel goed. Eén klein puntje: volgens mij blijft David Samuels niet alleen achter. Op de laatste pagina van het boek ontmoet hij een Marokkaanse (als ik het mij goed herinner).
Los daarvan: of een personage nu wel of niet wordt gestraft (en of een boek daarmee wel of niet moralistische zou zijn), zou niet ter zake moeten doen. Een kunstwerk hoeft geen oplossingen te bieden en mag zo amoreel zijn als de pest. Dit betekent nog niet meteen dat een kunstenaar geen verantwoordelijkheid heeft. Hoe die verantwoordelijkheid er precies uitziet, weet ik ook niet.
op 04 10 2016 at 10:37 schreef yurp:
Het is goed dat zwarte Nederlanders eindelijk het zelfvertrouwen hebben om voor zichzelf op te komen. Ze slaan wellicht op dit moment een beetje door maar dat vind ik eigenlijk wel begrijpelijk als stilletjes morren je al die jaren geen meter verder heeft geholpen.
op 04 10 2016 at 15:47 schreef Fausto:
“alleen maar domme mensen”(?)
Best paternalistisch om een aanzienlijke groep mensen (met terechte vragen en opmerkingen)zo weg te zetten. Als ik Peter B. was zou ik toch nog maar eens over het eigen white privilege nadenken.
op 04 10 2016 at 16:27 schreef Peter:
Dit soort pavlov-reacties, de hele fucking tijd. Zelf nadenken kunnen ze niet, alleen maar papegaaien: “white tears!” “white privilege!” “mansplaining!”. Dat is dus dom en ik ga niet net doen of het heel slim is. “Terechte vragen”, fah! Zat er maar een vraag bij, al was het maar een onterechte. Maar het zijn allemaal oordelen, snoeihard, ingepakt in bizar jargon en zelfverzonnen prietpraat. Ingekapseld in hun eigen vooringenomenheid, doof en blind voor andermans argumenten.
op 04 10 2016 at 17:32 schreef Rob van Kan:
“Dat als je schrijvers gaat veroordelen vanwege de daden van hun hoofdpersoon, je Stephen King dus moet berechten voor de gruwelijkste moorden.”
Of Salman Rushdie voor godslastering. Dat men weer even weet waar men zo ongeveer staat.
op 04 10 2016 at 17:46 schreef Hans Jansen:
Kijk en van die laatste reactie hou ik nu !!!
Zo word er afgerekend met de meelullers en slijmballen !!!
op 05 10 2016 at 08:43 schreef Jarno:
Eens met dit stuk. Vuijsje kan daar prima spreken. Hij kan goed argumenteren en is in staat onderwerpen van meerdere kanten te belichten. Het is dankzij Vuijsje dat ik een aantal jaar geleden inzag dat Zwarte Piet beter zsm kan verdwijnen, specifiek door dit: http://www.volkskrant.nl/magazine/-de-zeurpiet-kan-nog-wel-gelijk-hebben~a3525589/
Hij lijkt me juist een uitstekende kandidaat!
RSS