Afropolitans
Anita Brus
‘We are Afropolitans: not citizens, but Africans of the world‘, schrijft de uit Engeland afkomstige Ghanees-Nigeriaans schrijfster Taiye Selasi in 2005 in haar essay ‘Bye-bye Babar (Or: What is an Afropolitan?)‘.
Hierin rekent zij af met het idee van de Afrikaan die zijn geluk komt zoeken in de westerse wereld, waar hij wordt beoordeeld op zijn Afrikaanse afkomst. Volgens Selasi laten de ‘Afropolitans‘ zich niet op hun huidskleur, hun nationaliteit of cultuur vastpinnen, want zij zijn ‘ethnic mixes‘ en ‘cultural mutts‘ met een Amerikaans accent, Europese voorkeuren en Afrikaanse ethiek. In onze geglobaliseerde wereld zou de Afrikaanse herkomst van deze wereldburgers er niet meer toe doen.
Maar is dat ook werkelijk zo en wat kunnen wij van deze ‘Afropolitans‘ verwachten?
Exotisch tintje
De Brits-Ghanese modeontwerper Ozwald Boateng lijkt bij uitstek een ‘Afropolitan‘. Hij woont in Londen, wordt in de Engelse modewereld als gevierde ontwerper gezien en reist de aarde rond met zijn spectaculaire modeshows. De door hem ontworpen herenkostuums zijn uitgevoerd in een perfect westerse snit, waarmee Boateng niet een ‘kunstenaar’ lijkt die zich in de eerste plaats laat leiden door zijn Afrikaanse roots.
Toch is het de vraag of Boateng ontkomt aan de ‘westerse blik’. Volgens de Pakistaanse kunstenaar/schrijver Rasheed Araeen gaat het daarbij om het verwachtingspatroon, dat (van oorsprong) niet-westerse kunstenaars altijd iets van hun ‘oorspronkelijke cultuur’ moeten laten doorklinken in hun werk om in de nieuwe, globale cultuur te mogen meedoen.
Ook is het de vraag of Boateng zelf niet meewerkt aan dergelijke verwachtingen, als hij zichzelf in prestigieuze modebladen laat fotograferen, gehuld in zijn eigen felgekleurde, glanzende pakken. De felgekleurde groene of oranje stoffen steken prachtig af tegen zijn donkere huidskleur, waardoor zijn ontwerpen (in westerse ogen) een Afrikaans, ‘exotisch’ tintje krijgen.
Sjieke kledingzaak
Exploiteert Boateng misschien zijn Afrikaanse identiteit en is Taiye Salasi’s ‘funny blend of London fashion, New York jargon and African ethics‘ toch minder ‘funny‘ en onschuldig dan haar formulering doet vermoeden?
In een documentaire die over hem gemaakt is, besluit Boateng om met zijn modeshow naar Ghana te reizen. We zien dat zijn succes daar beperkt blijft tot een kleine elite van politici en hun families die minder geïnteresseerd lijken in zijn mode dan in de prestige die zij ontlenen aan het bezoek van de show. Een sjieke kledingzaak, zoals hij die in Londen heeft, zal Boateng in de Ghanese hoofdstad Accra niet van de grond krijgen, waardoor de ontwerper in Ghana toch iets minder een ‘African of the world‘ is dan in Europa.
Afrikaanse immigranten
De kritiek op Selasi’s ‘Afropolitanism‘ is dan ook dat het idee vooral van toepassing is op rijke, Afrikaanse immigranten die succesvol zijn in wereldsteden als Londen, Parijs en New York. Selasi heeft het in haar essay over de kinderen van dokters, bankiers en ingenieurs, ‘branching into fields like media, music, venture capital and design‘. In de westerse wereld is dat een specifieke categorie jonge nakomelingen van Afrikaanse immigranten, waarbij Selasi nog wel de kanttekening maakt dat deze ‘baby-Afropolitans‘ zich ook tussen verschillende werelden kunnen kunnen verliezen: ‘They can get lost transnation‘.
Selasi’s houding – die zij samenvat als ‘aren’t-we-the-coolest-damn-people-on-earth‘ – valt volgens mij echter te verkiezen boven het beeld dat men nu vaak heeft van de ‘zielige’ Afrikaanse immigranten.
Niet alleen maar slachtoffers
Afrikaanse bootvluchtelingen bijvoorbeeld zijn niet alleen maar slachtoffers. Tussen deze immigranten bevinden zich ook potentiële Boatengs met talenten die zij in Europa kunnen ontwikkelen en die zij in de toekomst wellicht ook in Afrika kunnen laten gelden.
Afropolitans die aanvankelijk tussen verschillende culturen verdwaald zijn geraakt, kunnen in de toekomst hun weg terugvinden in Afrika. Ozwald Boateng is dat nog niet gelukt, maar hij heeft het in ieder geval geprobeerd.
Anita Brus is docent in de Spaanse taal/literatuur/kunst en schrijft over tango in het tijdschrift La Cadena. Zij publiceert ook teksten in het Spaans en in het Nederlands op haar eigen weblog. Lees het verbijsterende relaas over haar domrechtse date. Volg haar op Twitter.
Anita Brus, 12.09.2015 @ 11:49
RSS