Racisme in Israël
Peter Breedveld
Illustratie: Hu Ming
Eén van de beste strips, die ik vorig jaar las, is het indringende Vermist van de Israëlische Rutu Modan. Vermist gaat over de zoektocht van een Tel Avivese taxichauffeur en een pas afgezwaaide soldatin naar de vader van de taxichauffeur, die zou zijn omgekomen bij een aanslag. Door de ogen van de vrouw, die zijn vaders minnares was, leert de taxichauffeur een compleet andere man kennen dan de persoon van wie hij is vervreemd.
Vermist is een intelligent, ontroerend en maatschappijkritisch verhaal over gewone levens in de randen van de woeste wereldstormen. Modan beheerst het medium strip tot in de puntjes. Dialogen en mise en scène zijn steeds weer feilloos.
Hieronder twee fragmenten uit mijn interview met Modan, dat deze maand in zijn geheel is te lezen in het maandblad Stripschrift.
Er zitten in je vroegere verhalen geen verwijzingen naar de Israëlische actualiteit, zoals nu wel in Vermist.
“Ik vermeed dat vroeger omdat het heel moeilijk is een strip te maken over de politieke situatie zonder te verzanden in clichés. En in opinies ben ik ook niet geïnteresseerd. In de kunst moet het niet gaan om opinies, maar om de waarheid. Althans, om pogingen achter die waarheid te komen. Een mening gaat over hoe dingen zouden moeten zijn, de waarheid is wat het is, en altijd gecompliceerder dan op het eerste gezicht lijkt. Dat maakt het moeilijk om harde statements te maken. Het heeft me gewoon veel tijd gekost om me te kunnen uiten over de politieke situatie in Israël op een manier die recht doet aan die situatie. In Vermist heb ik uiteindelijk gekozen voor personages die niet direct betrokken zijn bij een aanslag, maar wier leven er wel door wordt beïnvloed, zoals dat geldt voor de meeste Israeliërs.
Heb je geput uit je eigen ervaringen?
“Uiteraard.”
Welke invloed hebben de aanslagen op jouw leven gehad?
“Ik heb in het centrum van Tel Aviv gewoond toen daar voortdurend aanslagen waren. Mijn dochter was toen zeven en ik was met haar op weg naar school toen ik een collega tegenkwam. Hij vertelde me dat er werd geschoten op het centrale busstation, twee kilometer van mijn huis vandaan. Ik zei tegen hem: ‘Sorry, maar ik heb haast, ik moet rennen.’ En later dacht ik: ‘Ik word gek, dit is echt niet normaal, dat er vlakbij mijn huis doden vallen en dat ik me alleen maar druk maak dat mijn dochter op tijd op school moet zijn.'”
Was zo’n schietpartij niet bijzonder meer?
“Dat is het niet, maar je raakt er wel aan gewend. Het is overal, begrijp je. Het is ongelofelijk hoe snel mensen zich weten aan te passen aan extreme situaties. Ik weet niet of het slecht is of goed… het is gewoon zo.”
Het is onvermijdelijk. Want wat doe je eraan?
“Precies. Maar je wordt er ook harder van, je wordt geslotener. Veel Israeliërs zijn nu gedeprimeerd, ze hebben de hoop op verandering verloren. Tien jaar geleden was dat anders, toen leken dingen nog te gaan veranderen. Maar nu… en mensen worden er extremer van.”
Scène uit Vermist
In Vermist worden ook wat kritische noten gekraakt ten aanzien van de Israëlische samenleving. Bijvoorbeeld als Numi zich druk maakt over de segregatie van Joden en niet-Joden op de begraafplaatsen in Israël.
“Maar ze maakt zich er alleen druk om omdat die vader in het deel voor de niet-Joden is begraven. Daarvoor gaf ze er niet om.”
Is haar kritiek ook jouw kritiek?
“Ja nou, ik vind het verschrikkelijk. Als Israëlische weet ik waar het vandaan komt, maar het is toch droevig. Dat je als volk zo geleden hebt onder racisme en dan een land sticht dat feitelijk is gebaseerd op racisme, een land voor Joden, geboren uit racisme. Maar er is ook niet direct een oplossing voor. Ik woon nu drie jaar in Engeland, en het is nu heel normaal voor me om in een multiculturele samenleving te leven.”
Maar Israel is toch ook een multiculturele samenleving? Arabieren en Joden leven er samen, en dan heb je nog Joden uit tal van verschillende landen…
“Ja, er wonen inderdaad Joden vanover de hele wereld, maar Arabieren en Joden mengen nauwelijks met elkaar. Ze leven in aparte steden en wijken. Je kunt als Jood je hele leven in Israël wonen en nooit een Arabier tegenkomen. Misschien als je groenten van hem koopt, of misschien op de universiteit, maar verder mengen Arabieren en Joden niet. Dat vinden ze eng.”
Rutu Modan maakt deel uit van het Israëlische striptekenaarscollectief Actus Tragicus, dat grossiert in realistisch absurdistische kortverhalen. Bundels zijn zeer de moeite waard en verkrijgbaar bij de betere stripboekhandel.
Peter Breedveld, strips, 16.02.2009 @ 13:33
9 Reacties
op 16 02 2009 at 16:54 schreef Edgar:
Arabieren (moslims) mengen niet, omdat ze dat nergens doen. Zodra er sprake is van enige groepsomvang, scheiden ze zich onmiddellijk van de samenleving af. Altijd en overal vormen ze een eigen gemeenschap, meestal vijandig tegenover alle anderen.
De joden vallen in deze helemaal niets kwalijk te nemen. Het gebeurt overal met arabieren (moslims).
op 16 02 2009 at 17:58 schreef kaaskop:
He, lagonda is weer terug.
En Nederlanders eten elke dag kaas.
Je bent in de war met olie en water
Als je goed had gelezen was je tot een andere conclusie gekomen.
Nu denk je alleen maar dat je vooroordeel is bevestigd door het interview van Modan door mr. Breedveld, probeer het nog eens.
op 16 02 2009 at 21:00 schreef Geert:
Mensen segregeren van nature, de eigenschappen waarop onderscheid gemaakt wordt zijn tamelijk arbitrair. Is op zich niets mis mee, zolang iedereen voor de wet maar gelijk blijft.
op 16 02 2009 at 23:26 schreef Bert Brussen:
Ja hoor Edgar, EN ZO IS HET!
We zijn allemaal blij dat je nu weer een nieuwe eigenschap van het bizarre ras "moslim: hebt gevonden.
Ik ga verder met Geert mee: het is vooral een menselijke eigenschap. (Maar ja, mensen met moslims combineren zal voor een hoop types wel al te moeilijk zijn).
op 19 02 2009 at 10:43 schreef Laila:
Edgar
Als ze wel zouden mengen dan zouden ze weer niet assimileren.
Zou jij willen mengen met een arabische, er vanuitgaande dat zij dat ook zou willen?
op 19 02 2009 at 11:16 schreef Peter:
Wat is dit, Laila? Te lang droog gestaan?
op 19 02 2009 at 12:12 schreef Laila:
Haha die Peter.
Als Edgar zijn beklag doet over Arabieren die geen toenadering zoeken vraag ik mij af of hij bereid is tot ‘mengen’, en of hij of ieder ander die dezelfde mening is toegedaan wel eens toenadering heeft gezocht tot een Arabier.
Jij,Peter geeft tenminste het goede voorbeeld… en naar alle tevredenheid.
op 19 02 2009 at 12:13 schreef Peter:
Ik ‘meng’ niet met een Arabier uit politieke correctheid, Laila. Ik vind haar gewoon lekker. Blij dat jij er ook zo tevreden mee bent.
op 19 02 2009 at 13:00 schreef Laila:
Wat een geruststelling!
RSS