Ecohysterie
Ozymandias
Kort geleden bezocht ik de Pandadroom een nieuwe attractie in de Efteling. Het is een 3D show over de bedreiging van de natuur, mede mogelijk gemaakt door een het Wereld Natuur Fonds, die zeven miljoen euro aan het project gedoneerd heeft. De show start met vertederende beelden van twee spelende baby-ijsberen op de Noordpool, onder liefdevol toezicht van moeder ijsbeer. Dit vredig tafereel wordt zeer plotseling verstoord. Het plateau scheurt uit elkaar, door de Global Warming natuurlijk, en de moeder en baby ijsberen glijden hulpeloos naar beneden en komen op een ijsschots in de zee terecht. De scene eindigt met hartverscheurende beelden van de drie beren die langzaam van het vasteland afdrijven.
In de volgende scène zie ik vriendelijke vissen op de zeebodem die vredig zij aan zij leven, totdat het paradijselijk tafereel onderbroken wordt door grote vissersnetten de die zee leeghalen. De film eindigt met beelden van apen die vrolijk op de boomtoppen van het oerwoud spelen, tot ze naar beneden vallen omdat houthakkers de bomen omhalen. Deze film belast een nieuwe generatie kinderen met dezelfde boodschap die ik vroeger meekreeg toen ik naar Seabert of Captain Planet keek; de mensheid is een destructieve kracht die erop uit is de ongeschonden en harmonieuze natuur op gruwelijke wijze te verkrachten. De natuur wordt verheerlijkt, de mensen wordt afgeschilderd als de slechtheid zelve.
De manier waarop de Pandadroom de natuur verbeeldt, is duidelijk in de geest van de Romantiek. Dit is een stroming in de kunst, het schrijven, het denken en de architectuur die opkwam in de 18e eeuw en echt groot werd in de 19e eeuw. Een stroming die emotie, verbeelding, natuur, en authentieke cultuur als uitgangpunten neemt. De romantiek was vooral een reactie op alles wat de verlichting gebracht heeft, zoals rationaliteit, universalisme, objectiviteit, en industrialisatie. De ongerepte natuur was voor de Romantici iets moois en puurs waarin de mens zichzelf kon hervinden, daar waar die van zichzelf vervreemd was geraakt door technologische ontwikkelingen en modern denken.
Vermeng deze gedachten met een flinke portie christelijk en Marxistisch schuldgevoel over het eigen bestaan en de ideologische voedingsbodem voor het huidige milieubeweging denken is gelegd.
De laatste jaren gaat de natuur in Nederland er enorm op vooruit. De lucht wordt schoner, het groen wordt beschermd, en de biodiversiteit wordt in stand gehouden. Maar wie zijn oor te luisteren legt bij de milieubeweging, zou dit zo niet zeggen. De ecohysterie is niet afgenomen; nog steeds wil men ons wijsmaken dat de grote bedreigingen voortdurend op de loer liggen.
Als kind werd ik op school en bij het Jeugdjournaal al gebombardeerd met alarmerende berichten over het gat in de ozonlaag, de zure regen, en de voorspellingen van de Club van Rome. Zoveel schade als de natuur werd aangedaan; je zou je als mens er haast voor schamen dat je bestaat. We moesten dan ook boete doen; flink matigen met de consumptie en hard die vervuilende en kapitalistische bedrijven aanpakken. Achteraf bleken de berichten over de dode bossen door de zure regen, het gevaar van de ozonlaag en de onheilsberichten van de Club van Rome zwaar overtrokken.
Niet dat deze ontboezemingen leidden tot een nieuwe bescheidenheid van de milieubeweging, of een matiging van de ecohysterie. Een afstandelijke houding naar milieukwesties is nog altijd niet mogelijk. Wie de alarmistische boodschap niet wil slikken, is een dom en egoïstisch mens. En wie de tere natuur met zijn grove handen wil aantasten is per definitie slecht. Wie tegen vermeende vervuilers optreedt, zoals Wijnand Duyvendak dat deed, is per definitie goed. Feiten doen er niet meer toe. Ideologie en sentiment zijn leidend.
Geen wonder dat de politici zo vaak een doelloze en irrationele koers varen als het om milieuzaken gaat. Zo zegt Sjef van Putten van de Dierenbescherming tegen het schudden van ganzeneieren te zijn omdat het gevoelsmatig’ slecht is, ook al kan hij op zijn vingers natellen dat als er teveel eieren uitkomen, de ganzenpopulatie zo snel zal groeien dat de ganzen massaal afgeschoten of vergast moeten worden. Het gemeentebestuur van Amsterdam wil vanaf 2009 alle auto’s van voor 1992 uit het gebied binnen de ring weren, ook al wijst onderzoek uit dat dit de lucht nauwelijks schoner zal maken. Onderzoeker Dolf Boddeke krijgt geen toestemming voor gecontroleerde experimenten met fosfaatinjecties in de zee, ook al bestaat er voldoende aanleiding om aan te nemen dat hierdoor de bedreigde visstand zal toenemen. Nederlanders wijken nu massaal uit naar Duitsland, omdat ze daarmee de Nederlandse vliegtaks kunnen ontlopen.
Er zijn genoeg goede redenen om zuinig om te gaan met de natuur, maar ik zou graag zien dat dit voortaan wordt gedaan in de geest van de Verlichting, niet die van de Romantiek. Weg met de gedachte dat het per definitie een ramp is als de natuur aangetast wordt door de mens. En daar waar menselijk ingrijpen wel schadelijk is, moet maar eens worden aangekaart met feiten en cijfers. Niet door emoties te bespelen of angst aan te jagen. Sowieso zou het de milieubeweging sieren als ze eens tevredenheid tonen over de bereikte resultaten, in plaats van het publiek met apocalyptische berichtgeving op te hitsen.
Hoewel Ozymandias zo zijn bedenkingen had bij de Pandadroom, kon hij bij zijn laatste bezoek aan de Efteling wel weer zeer genieten van de Python en de Bobslee.
Algemeen, 10.11.2008 @ 13:38
20 Reacties
op 10 11 2008 at 15:01 schreef Liz:
Hm. Dus jij betwijfelt of het verdwijnen van het regenwoud een ramp is?
op 10 11 2008 at 15:01 schreef Conan:
Allereerst constateer ik dat Ozymanias geen melding maakt van het regenwoud. Verder lijkt het eerder dat Ozymandias twijfels heeft bij de mate van de door de milieubewegingen gestelde rampspoed dan dat hij daar een waardeoordeel over geeft.
op 10 11 2008 at 15:58 schreef Liz:
Jawel, hij stipt het regenwoud aan door de Eftelingattractie te beschrijven, waar het in voorkomt.
op 10 11 2008 at 16:31 schreef Roland:
Het is niet zinnig (en niet realistisch) te denken dat we die goede oude natuur terug kunnen krijgen door terug te gaan naar die goede oude tijd. Hier heeft Ozymandias natuurlijk gewoon gelijk. Maar er zijn er ook niet veel die, ook na even doordenken, een terugkeer naar de tijd van hoge kindersterfte en lage levensverwachting wensen (al is die minderheid zeer luidruchtig).
Maar het probleem ligt hem ook meer in het feit dat biodiversiteit (en voldoende hoge dijken, een beetje gecultiveerde natuur op bereisbare afstand van de Nederlandse forens, diervriendelijk geproduceerd vlees, frisse lucht, etc.) collectieve goederen zijn die zo niet collectief geschapen dan toch minimaal collectief beschadigd worden: een prisoners’ dilemma. Als ik mijn afval niet scheid maakt dat niets uit, als iedereen zo denkt is het niet zo best.
Iedereen, behalve een erg verstokte vrije marktfetisjist, zou pleiten voor wat in onderling overleg overeengekomen regelgeving, maar dan blijkt in de praktijk (in ieder geval in Nederland) dat iets dat begint als een stick & carrot-beleid al snel ontaardt in een nieuwe inkomstenbron voor de overheid, die in de algemene middelen verdwijnt. Hiermee worden vrije markt fetisjisten in de kaart gespeeld, wordt de overheid (inefficiency, bureaucratie) groter dan nodig en gaan de biodiversiteit en de rest nauwelijks vooruit.
op 10 11 2008 at 17:42 schreef Benfatto:
Vrije marktfetisjist?
Wat dacht je van: vrijheidslievende mensen?
op 10 11 2008 at 18:37 schreef Dick jansen:
Het gros van die milieuschreeuwers ziet niet eens het verschil tussen een koolmees en een pimpelmees, maar goed.
Verder is het naar mijn mening zo, dat er in Nederland geen natuur meer is. Alles is aangelegd, bedacht, in een computer ontworpen, met als triest dieptepunt de Flevopolders. Nederland is geworden tot een stadstaat, een aantal woongebieden en industriegebieden met daar tussenin wat parkachtige gebieden. Die op hun beurt verpest zijn door fietspaden, ruiterpaden, om de zoveel kilometer een patattent en gedurende de zomer horden joelende toeristen.
Dit is geen vrijbrief om er een rotzooi van te maken, maar dat geneuzel over "de natuur in ons land" is klinkklare nonsens.
op 10 11 2008 at 19:08 schreef Ozymandias:
Liz,
Ik haal de Efteling attractie aan om een voorbeeld te geven van ecologische propaganda. In de show dansen de ijsberen en de vissen, en de haaien en de zeepaardjes vrolijk zij aan zij, tot plotseling de grote boze mens verschijnt en het liefelijk hof van ede verstoord.
Dat neemt niet weg dat het smelten van de ijskappen, het dalen van de visstand en het kappen van regenwouden wel bestaande problemen zijn die ik niet wil ontkennen.
In mijn stuk noem ik een genoeg zaken waar ik wel aan twijfel: het gat in de ozonlaag, de zure regen, het nut van de milieuzone in Amsterdam, het nut van de vliegtaks ect. Ik vermoed dat aan deze angsten en maatregelen eerder zijn ingegeven door de emotie, dan de ratio.
Benfatto,
Ik vermoed dat Roland het woord ‘vrije markt fetisjist’ gebruikt voor diegenen die de vrijheid van ondernemingen en consumenten zo ver willen doorvoeren dat er belangen door in het geding komen, zoals een schoon milieu.
op 10 11 2008 at 19:15 schreef Hosseyn:
Het is typerend voor nederland dat de milieubeweging zich voornamelijk bezighoudt met onzinnige en contraproduktieve maatregelen. Het verbreden van autowegen zou een grote milieuwinst opleveren, veel minder file-uren met pruttelende auto’s én het is beter voor de economie. Maar nee, de korenwolf moet gered. (en wordt vervolgens vossenvoer)
Soms heeft iemand ene goed idee, zoals die duitse minister die regelde dat iedere burger die zonnecellen op zijn dak zet, de stroom hiervan, voorzover niet zelf nodig, aan de stroomleverancier kan verkopen. Zo is er een structurele netwerkmatige input in the ‘grid’. Succes verzekerd. Slimme jongens reizen rond en huren daken van boerenschuren en bedrijven en plempen ze vol zonnecellen. Veel nieuwe banen, een hele nieuwe industrie, schone energie, iedereen blij. Die Duitsers liggen lichtjaren voor op het land van Balkenende.
Wat nog veel te weinig mensen beseffen is dat schone energie het nieuwe vliegwiel van de westerse en aziatische economieën kan worden. De VS autobedrijven hebben het te laat begrepen, die moeten nu overeind gehouden worden door de overheid of gaan ten onder.
op 10 11 2008 at 20:40 schreef rena:
Die uitzending van Tegenlicht over zonneenergie en hoe dat in Duitsland gaat gaf mij weer een beetje hoop, maar tevens het gevoel dat we hier in Nederland nog heel wat in te halen hebben. Want wat doet men hier, de subsidie op zonnecellen stop zetten!
En dan te bedenken dat het zo gemakkelijk te regelen zou zijn….zucht
op 10 11 2008 at 20:58 schreef Hosseyn:
Wat ook mooi was in tegenlicht, waren de Arabische plannen voor grote drijvende zonneëilanden als zilveren waterlelies op het zeeoppervlak. Het probleem voor particulieren is: hoe sluit je een paneel aan op je net, en op het algemene net.
En dan de aflevering met Tesla Motors. Ik zou zeggen: laat GM lekker doodbloeden en stimuleer bedrijven als Tesla, als ze nog ooit met de Japanners willen concurreren.
op 10 11 2008 at 20:59 schreef vander F:
Armageddon fetisjisten.
Om de paar jaar gaan we kapodt, het einde nadert!
Hoort het geween en gekners der tanden, doe boete voor het te laat is!
http://i2.photobucket.com/albums/y23/drsanity/holygore.jpg
op 10 11 2008 at 21:18 schreef Hosseyn:
Van der F, je kent toch wel die observatie van Makaken op Koshima, in de jaren vijftig? Erg interessant. Over genialiteit en de oude garde.
On an ordinary day on Koshima Island, Japan, a young female macaque named Imo picked up a piece of sandy sweet potato and washed it in the sea. Some time later she grabbed a handful of rice and tossed it on the waves also to get rid of the sand. Pretty soon, her recipe for salt potatoes and rice passed from monkey to monkey, demonstrating how culture might have spread among early humans.
Wat er niet bij staat, is dat er altijd een groepje apen bleef bestaan, de ouderen vooral, die weigerden mee te doen. Ze bleven tot hun dood in een hoekje boos staan krijsen naar de anderen en aten hun aardappels zoutloos en met knarsend zand.
Met dat klimaat is het al lang zo dat de intelligente conservatieven volop kansen zien, terwijl de domme aan de zijlijn blijven staan honen. Dat zijn de eeuwige cynici: ze scheppen niets, ze doen geen flikker, maar worden rechts en links ingehaald door de verstandelijk beter toegerusten.
op 10 11 2008 at 22:27 schreef vander F:
@Hosseyn,
zeer beeldend beschreven,
maar zoiets ja.
Met die toevoeging dat een gruwelijke ondergang waar het vleesch van de botten smelt, de onmensen krijsen en zij die het dogma hebben verlaten de meest wrede martelingen moeten ondergaan voor afwenden van het Ware woord,
iets sprekender is dan een stel sacherijnige ouwe apen die knarsentandend moeten toezien hoe hun schöne heile welt door nieuwigheden uit hun kromme versteende handjes glipt.
Wat een beetje meer fantasie al niet kan aanrichten.
op 11 11 2008 at 14:38 schreef Spuit Elf:
Feit is dat er zonder doemscenario’s en hartverscheurende filmpjes gewoon niks gebeurt. In een ideale wereld is dat niet nodig, maar een ideale wereld is wel een zeer romantisch idee.
op 11 11 2008 at 15:47 schreef smeets:
leve de korenwolf!
op 11 11 2008 at 18:29 schreef Ozymandias:
Graag wil ik nog vermelden dat ik voor dit stuk schatplichtig ben aan Conan, die mij heeft gewezen op dat gedoe met Boddeke en de fosfaatinjecties.
Conan, bedankt!
op 11 11 2008 at 21:08 schreef vander F:
Overigens is het Nederlands landschap compleet verkloot door al die bos aanplant en zo.
De heidevelden in Drenthe waren 100 jaar geleden nog eindeloze boomloze vlakten.
Er heeft nog nooit zoveel bos in Nederland gestaan als nu.
op 13 11 2008 at 09:34 schreef Oud Zeikwijf:
‘En daar waar menselijk ingrijpen wel schadelijk is, moet maar eens worden aangekaart met feiten en cijfers. Niet door emoties te bespelen of angst aan te jagen’
De Moslims hebben de schaamtecultuur, wij de schuldcultuur.
op 13 11 2008 at 12:28 schreef Conan:
@Ozymandias,
Heel graag gedaan en jij ook bedankt; er kan mij niet genoeg aandacht aan de zaak van Bodekke besteed worden. Ik heb erg genoten van de zeevistripjes en de bachanalen die daarop volgden. En dat hield echt helemaal op begin jaren negentig; er viel geen schub meer te vangen..
Overigens en terzijde is de komst van de Red King Crab in Europa ook een interessante ontwikkeling. Al vermoed ik dat de natuurbewegingen die meer visserij op de crab nastreven, daar voor de verandering wel eens gelijk kunnen hebben.
op 14 11 2008 at 12:44 schreef Paco:
Ach je moet basura naar het "Ecoparc" brengen. Netjes, geen rommel op straat.
RSS