Altijd een vreemdeling
Daniel T. Boom
De nationaal coördinator terrorismebestrijding Tjibbe Joustra vindt moslims mensen op wie je beter niet te veel kritiek kunt hebben. Hij maakt zich namelijk zorgen dat zelfs gematigde moslims door kritiek op hun godsdienst kunnen radicaliseren. Van niet-islamitische Nederlanders ligt hij ’s nachts niet wakker, die zijn blijkbaar anders en worden nauwelijks boos als ze van orthodoxe moslims te horen krijgen dat hun samenleving niet deugt. Maar wat moslims betreft liggen de zaken duidelijk gevoeliger. Laten we daarom alsjeblieft voorzichtig zijn, zegt Joustra, met wat we zeggen en hoe we dat zeggen.
Dat is een schrikbarende conclusie. Ik dacht eigenlijk dat de problemen zich beperkten tot enkelingen met bepaalde ideeën, en niet hele bevolkingsgroepen betroffen. Maar wat blijkt? Volgens deskundige Tjibbe Joustra zijn ook gematigde moslims tikkende tijdbommen. Als hij gelijk heeft, dan vraag ik mij af waarom ik steeds hoor dat de integratie van twee kanten moet komen. Waarom zouden de Nederlanders ook maar een heel klein beetje willen gaan lijken op deze licht ontvlambare moslims?
Máxima en de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) hebben daar een oplossing op gevonden. Die vinden dat er helemaal geen duidelijke Nederlandse identiteit bestaat. Dat scheelt een hoop gedoe. Als het Nederlanderschap weinig inhoudt, dan is Nederland eigenlijk alleen maar een land waarvan je kunt zeggen dat er een heleboel blanke mensen wonen. Want als de bevolking van een land geen identiteit heeft, dan kunnen we de bewoners niet identificeren aan de hand van hun taal, gewoonten of geschiedenis. En dan blijft er maar één ding over: hoe ze er uitzien.
Daarmee wordt het erg lastig voor nieuwkomers uit Marokko en Turkije om Nederlander te worden, want deze mensen kunnen niet zomaar een andere huidskleur aantrekken. Ik begrijp daarom niet waarom ze bij de WRR de termen ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’ afwijzen. Deze begrippen geven exact aan waar de scheidslijn door de Nederlandse samenleving loopt.
Neem mijzelf. Ik ben niet in Nederland geboren, maar omdat ik een blanke huidskleur heb, denkt iedereen dat ik autochtoon ben. Iemand met een donkere huidskleur daarentegen zal tot in lengte van dagen als allochtoon worden gezien, ook al is hij hier geboren en getogen. Dankzij mijn blanke huid mag ik direct gerekend worden tot de grote massa identiteitsloze, blanke Nederlanders. Wie hier wel geboren is en een kleur heeft, blijft altijd een vreemdeling.
Vooral voor jongeren die geen Nederlandse achtergrond hebben, is het lastig om je met een land te identificeren dat van zichzelf beweert geen identiteit te hebben. Mensen die tot een minderheid behoren zijn daar vaak trots op. Ze weten wie ze zijn. En dan helpt het de integratie niet als je voortdurend hoort dat de identiteit van de meerderheid geen betekenis heeft. Bovendien wekt het frustratie. Veel moslims vragen zich terecht af hoe ze dan Nederlander moeten worden. Moeten ze bloemkool eten of hun huid blank schilderen? Wat willen de Nederlanders van ze? Het is geen toeval dat je zo vaak hoort spreken over deze uiterlijkheden, want moslims krijgen nooit te horen dat de Nederlandse identiteit ook inhoud heeft.
Ik ken dat uit eigen ervaring. Hoe meer ik van de Nederlandse maatschappij te horen kreeg dat er geen Nederlandse identiteit bestond, des te sterker voelde ik mij aangetrokken tot mijn Joodse achtergrond. Die had tenminste wél inhoud. Zonder gelovig te zijn vond ik in het jodendom een antwoord op wie ik was. Uiteindelijk identificeerde ik me niet meer met Nederlanders maar met Joden, en vertrok ik naar Israël. Was ik een moslim geweest, dan was ik misschien naar Afghanistan gegaan. Of strenggelovig geworden. En als ik erg linkse ouders had gehad dan had ik me wellicht aangesloten bij de FARC in Colombia.
Eenmaal in Israël verloor mijn Joodse identiteit hoe langer hoe meer aan betekenis. In zekere zin is dat ook een reden waarom Israël bestaat. Het is een land waar het normaal is om Joods te zijn. En wanneer je in de meerderheid bent, ben jij de norm. Het enige nadeel hiervan is dat je wel eens de vergissing zou kunnen maken om te denken dat wie niet tot de meerderheid behoort ook aan die norm voldoet.
Zo leerde ik in Israël een aantal Russen kennen. Omdat ze langer in Israël woonden dan ik, spraken de meesten beter Hebreeuws. Ik raakte eraan gewend dat Russen Hebreeuws spreken. En dat idee nestelde zich zo stevig in mij dat ik tot de dag van vandaag een beetje verbaasd ben als ik buiten Israël een Rus tegenkom die geen Hebreeuws verstaat.
De gewenning aan de norm het idee dat wat voor ons normaal is overal wel zo zal zijn is de reden waarom sommige mensen denken dat de Nederlandse identiteit niet bestaat. Zolang je in Nederland bent, is het lastig je te realiseren dat het er elders anders aan toegaat dan hier. De Nederlandse identiteit bestaat uit de in Nederland geldende normen, bepaalde gedragsregels, de geschiedenis, de taal en de eigenaardigheden die alleen hier voorkomen.
Vertel maar eens aan iemand die niet uit Nederland komt dat op de dagen dat de Duitse bezetting herdacht wordt de Nederlanders zingen dat ze van Duitschen bloed zijn. Dan word je toch even raar aangekeken.
Natuurlijk is de Nederlandse identiteit lastig te definiëren. Daarom zijn er mensen die uit luiheid of idealisme beweren dat die helemaal niet bestaat. Het gevolg hiervan is dat je op een racistisch mensbeeld uitkomt, waarbij je niets anders over Nederlanders kunt zeggen dan dat het blanke mensen zijn. Of over moslims dat die niet tegen kritiek kunnen en daarom vatbaar zijn voor radicalisme.
Dat zijn rare ideeën. Van moslims die wonen in de islamitische wereld hoef je inderdaad niet te verwachten dat ze goed met kritiek kunnen omgaan. Maar als er ergens moslims wonen die dat wel kunnen dan is het hier. Ook al loopt de integratie minder goed dan gewenst, een groot deel wordt beïnvloed door de in Nederland dominante cultuur.
Dus laat maar komen die kritiek. Dat er geklaagd wordt, betekent alleen maar dat we nog in gesprek met elkaar zijn.
Om te voorkomen dat mensen als Máxima en Tjibbe Joustra met hun omgekeerd racisme bevolkingsgroepen tegen elkaar opzetten, is het nodig om te benadrukken dat er wel degelijk een Nederlandse identiteit bestaat een identiteit die nieuwkomers zich eigen kunnen maken en die daarmee als richtingwijzer werkt. Het zal veel frustratie wegnemen. En niet alleen onder een deel van de oorspronkelijke bevolking, dat zich dan niet langer zorgen hoeft te maken over de islamisering. Maar ook onder moslims, die zo niet langer voor de onmogelijke opgave staan om te moeten kiezen tussen de islam of integreren in het niets.
Daniel T. Boom (1972), heeft acht jaar in Israel gewoond en daar Engelse en Duitse literatuur gestudeerd. Hij is nu IT-er. Zijn devies: Aardbeien met slagroom. Dit betoog werd eerder gepubliceerd in dagblad Trouw.
Algemeen, 03.11.2007 @ 09:31
23 Reacties
op 03 11 2007 at 10:41 schreef Loor:
Terecht gepubliceerd in Trouw. Een prachtig stuk, Daniel. Gefeliciteerd.
op 03 11 2007 at 10:59 schreef Sikbock:
Goed stukkie :-)
op 03 11 2007 at 12:48 schreef Houriloper:
Excellent. De meeste Nederlanders begrijpen dat ‘duitschen bloed’ ook niet.
Duitsch betekent trouwens gewoon ‘volk’, net als ‘dutch’, ‘dietsch’, ’tuatha’, ’teutones’. Zo kun je het uitleggen in vele buitenlanden, want van IJsland tot India zijn er equivalente woorden. Komt oorspronkelijk van *teuta-
http://www.bartleby.com/61/roots/IE532.html
op 03 11 2007 at 16:16 schreef Philippine:
Mieters artikel/stukkie.
op 03 11 2007 at 18:38 schreef Elisabeth:
Heel mooi, geen speld tussen te krijgen
op 03 11 2007 at 21:07 schreef Eduvas:
en voor hen die liever een uigebreidere en bovendien Nederlandse verklaring lezen mbt "Duitsen bloed" :
http://www.onzetaal.nl/advies/duitsch.php
op 03 11 2007 at 23:12 schreef carmo da rosa:
Duidelijk, sober, sterk en ter zake. Meer Nederlands dan deze tekst ga je dood
op 03 11 2007 at 23:37 schreef Houriloper:
Heb me altijd afgevraagd waarom mensen zonodig een op stamverwantschap, godsdienst of cultuur gebaseerde identiteit moeten voeden en koesteren. Ik streef ernaar om zoveel mogelijk van die ballast weg te werpen en, zoals de dichter zegt, mezelf te worden. En dat bloed, dat is al zovaak ververst sinds ik mijn geboortegrond verliet, daar is niks duutsch meer aan. Of bedoelde Marnix van St. Aldegonde soms het dna?
op 04 11 2007 at 01:47 schreef heteb:
Prima stuk, ben het er bijna van a tot z mee eens. Het enige zinnetje waarover ik enigszins struikel is dat de begrippen ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’ exact aan zouden geven waar de scheidslijn door de Nederlandse samenleving loopt. Dat lijkt me onwaar en ook in strijd met de rest van het betoog. (Immers, net zomin als ‘iemand een andere huidskleur kan aantrekken’ kan een allochtoon autochtoon worden. Iedereen kan echter wel Nederlander worden. Toch?)
Erg goed dat je het ‘omgekeerd racisme’ bij de naam noemt. Heb me de afgelopen jaren in de discussies over islam groen en geel geërgerd aan de verwarring die -met name door het linkserige deel der natie- werd geschapen door consequent de woorden ‘moslim’ en ‘allochtoon’ door elkaar te gebruiken, met alle onzinnige consequenties van dien. Alsof het over huidskleur of ethniciteit ging. Stel je voor.
op 04 11 2007 at 07:48 schreef eva.m.kellerman:
Goed verhaal Daniel. Ik onderging de zelfe ervaring in Israel. Een van de redenen is dat je in Israel als jood niet hoef waar te maken. Je kunt zijn wie je bent. Orthodox of liberaal er is niemand die er van wakker ligt. Je weet dat je op zaterdag niet met je auto door de ortodoxe wijken moet rijden maar dit heeft meer te maken met respect voor die ander zijn overtuiging.
De verwarring waarin Europa verkeerd komt doordat de emigratie van moslims te snel is gegaan en door extreme moslims handel en wandel ons angst inboezemd. Europa kreeg te maken met een religie die vele alleen uit boeken kende maar ver van ons bed stond hierdoor onstond wederzijds cultureel onbegrip. Ook de godsdienst oorlogen in vele landen dragen bij tot wederzijds racisme waarvan wij het einde nog lang niet in zicht is.
op 04 11 2007 at 12:05 schreef sikbock:
tsja.. waarom stamverwantschap koesteren?.. voor de gezelligheid bijvoorbeeld. Elkaar (her)kennen heeft ook duidelijk voordelen denk ik..
op 04 11 2007 at 12:13 schreef Houriloper:
Exogamie kan ook gezellig zijn… OK sickbock, maar ik voel weinig verwantschap met een land of volk -misschien ook omdat ik niet hier ben opgegroeid. Ik heb me altijd overal een vreemdeling gevoeld, en dat vind ik wel fijn.
op 04 11 2007 at 12:38 schreef sikbock:
onthechting kan ook fijn zijn, zo lang het niet uitmondt in dissociatie ;-)
op 04 11 2007 at 16:04 schreef Watersportamateur:
Hitler zou niet geradicaliseerd zijn, indien Karl Kraus zijn toon gematigd zou hebben.
(…om de rijks-agitprop van een rasprovocateur als een Tjibbe Joustra maar even aan te geven…)
op 05 11 2007 at 11:57 schreef Wichard:
De hardnekkige mis-opvatting van Maxima daargelaten vond ik het een goed stuk. Graag zou ik het omdraaien:
Wat had de Nederlandse identiteit moeten inhouden dat je niet naar Israel was gegaan? Identiteit is immers niks meer dan een set gemeenschappelijke gebruiken, noem het tradities.
Ik ben geen Israel-kenner maar bestaat DE Joodse identiteit wel? Volgens mij is het toch vrij lastig om bijvoorbeeld bewoners van een Kibboets en een illegale Nederzetting onder 1 identiteit te scharen. Het enige wat je dan gemeen hebt is je afkomst, maar dat is op zich ook niet meer dan een woord?
Als ik er vanuit ga dat het Joodse geloof an sich genoeg identiteit biedt, stel ik de vraag of je in Nederland genoeg identiteit had gevonden als iedereen hetzelfde geloof had gehad?
Het verbaast me dat zoveel mensen zo hameren op de identiteit, terwijl ze dat in praktijk niet waarmaken.
– Hele reclamecampagnes zijn in het Engels, zie bijvoorbeeld de gemiddelde disco-advertentie.
– Sinterklaas heeft het niet makkelijk in Nederland.
– Halloween? Valentijnsdag?
– Wie hecht er nog waarde aan de zondagsrust, behalve de laatste grefo’s die Nederland nog rijk is?
Je identiteit vorm je zelf met je omgeving. De rest van de Hollandse identiteit (voetbal, zuinig, aardappels, Benidorm) waar je zelf niks mee hebt, verwordt tot een karikatuur waar je om grinnikt.
Wat mag je dan van je allochtone buren verwachten aan Nederlandse identiteit?
– Nederlands spreken
– Meedoen aan ’s lands collectieve leugen: Sinterklaas
De rest mag iedereen lekker zelf uit maken. Dat doe ik ook, misschien is dat wel DE identiteit.
op 05 11 2007 at 15:04 schreef Paardestaart:
Tjongejonge…Niemand heeft het over ‘DE’ identiteit.
Eva heeft het juist over het gevoel van je thuis voelen als je opeens tussen mensen verkeert die je niet met je identiteit confronteren.
Dat is igv Israel heel nadrukkelijk niet je religie.
Om te voorkomen dat westerlingen gaan geloven dat het huidskleur is die maakt dat je je verwant voelt met anderen is het dus heel onverstandig van Tjibbe en Maxima om de verwantschap met anderen waarmee je een voorgeschiedenis deelt te ontkennen.
Die verwantschap namelijk deel je met mensen die uit een westerse cultuur putten, en die in verschillende gradaties bestaat tussen mensen die tot de westerse cultuur behoren, zelfs als ze die verwòrven hebben.
Dàt mag je dus van je buren verwachten; dat ze de westerse cultuur die hen ertoe heeft gebracht huis en haard te verlaten internaliseren en verder uitbouwen.
Heeft niks met sinterklaas te maken, en ook niet met zuurkool.
op 05 11 2007 at 18:56 schreef Franco Nahar:
Een zeer helder stuk waarin ik veel van mezelf herken. Ook ik heb als joodse Nederlander in Israël gewoond en merkte daar dat ik tussen al die andere joden die ik weliswaar direct herkende als leden van de joodse familie, mijzelf steeds meer een Hollander ging voelen. De volgens Maxima niet bestaande Nederlande identiteit drong zich paradoxaal genoeg steeds aan mij op in mijn Beloofde Land met z´n vele lotgenoten. Nooit eerder heb ik me zo Hollands gevoeld, terwijl de bedoeling was dat ik als herboren Israeli zou opgaan in de smeltkroes van de joodse staat. Een ding staat voor mij nu wel vast: identiteit is een lastig en weerbarstig ding.
op 05 11 2007 at 19:22 schreef Benedictus:
Ik heb je stuk met extra aandacht in Trouw gelezen. Gefeliciteerd met je plaatsing in Trouw!
op 06 11 2007 at 09:49 schreef daniel:
Wat had de Nederlandse identiteit moeten inhouden dat je niet naar Israel was gegaan?
Goeie vraag Wichard, dat houd me ook wel bezig. Ik denk ten minste een bepaald gevoel van saamhorigheid, het idee dat we hier in dit land gezamelijk ergens mee bezig zijn. Dat we ergens vandaan komen en ergens naartoe gaan. Dat er een ‘we’ is. Maar dat is er helemaal niet, mensen krijgen wel veel cliché’s naar hun hoofd gegooid waar het woord ‘samen’ in voorkomt maar of er werkelijk een band onderling gevoeld wordt waag ik te betwijfelen. Dat heeft ten eerste te maken met het cultuurrelativisme waardoor alles wat Nederlands is belachelijk wordt gemaakt. Maar ik denk ook dat de rol van de staat, die immers onze God is geworden, niet mag worden onderschat. Tijdens de vorige verkiezingen werd er schande gesproken over ‘voedselbanken’ terwijl dat juist een teken is dat het ene deel van de bevolking uit eigen beweging en saamhorigheid een armer deel wil helpen. Eigenlijk heel mooi, maar ieder burgerinitiatief wordt gezien als het falen van de staat en vervolgens vermoord. Zo hou je helemaal niks over wat de mensen onderling bindt.
Er hoeft volgens mij geen echte invulling worden gegeven aan wat die Nederlandse identiteit precies is, als je maar voelt dat er een band is. Die moet je kweken, om te beginnen op school. Maar dat gebeurd helemaal niet, behalve als je tot een minderheid behoort. Dan weet je dat heel goed. Dus ik zie daar absoluut geen verandering in komen. Nederland heeft zich spiritueel opgeheven, wat overblijft is een lege huls.
op 06 11 2007 at 19:53 schreef Paardestaart:
Hm – wacht maar tot ze heel ver van huis zijn, en in de shit zitten, en opeens een nederlandse stem horen. Of een nederlandse krant vinden ergens.
Ik wil ook eigenlijk wèg, maar dat komt omdat ik voel en zie wat er wordt kort- en kleingeslagen en ik het niet kan aanzien.
‘Tuurlijk kan alles wat we opgebouwd hebben kapot.
Deze rare generatie van vadermoordenaars heeft al zo’n beetje het hele huis gesloopt – maar helemaal afbreken kan niet.
‘Het’ is het voortbrengsel van die grote, traag voortvloeiende middenstroom, die door het gewemel aan de oppervlakte niet echt diep verstoord wordt, en gewoon stug doorgaat zoals dat al generaties lang gaat. Die opgroeit, trouwt, zijn kinderen opvoedt en voor zijn ouders zorgt als ze oud en breekbaar worden en vervolgens zelf geduldig doodgaat; die nette, brave kinderen voortbrengt die je om het even waar kunt neerplempen en die dan min of meer stoicijns opnieuw beginnen en weer een bestaan opbouwen.
De hemel mag weten wat dat is, en waar het vandaan komt, maar het is héel moeilijk uit te roeien, gelukkig – vogelaars en andere hemefietsende idioten ten spijt.
op 06 11 2007 at 20:25 schreef Houriloper:
Zweden is een goed alternatief, Paard. Ze zijn er net zo dom, maar de bevolking is zo klein dat je altijd voor weinig geld 500 km uit de bewoonde wereld kunt gaan zitten.
op 06 11 2007 at 20:43 schreef Paardestaart:
Ja – maar ik geloof dat ik me toch liever op een wat vriendelijker breedtegraad terugtrek hoor, als ik afzwaai!
Een klein huisje onder een boom aan een blauwe zee, met een boel boeken en een computer.
Die laaghandende bewolking is me te zwaar
op 06 11 2007 at 21:41 schreef Houriloper:
Hmmm ik ken alleen blauwe lucht aldaar en af en toe een buitje. Ben dan ook nog nooit buiten de zomer in Z. geweest. Persoonlijk ben ik dol op warm weer, ik ben zelfs een koukleum, maar in een noordelijker klimaat raak ik geïnspireerder en kan ik beter denken. In die hitte doe je geen reet meer, daarom blijven die landen meestal wat achter.
RSS