Humanisme
Roel de Rederijker
Van de leugen ben ik vijand, niet van de bedrogen mensen.
(Coornhert, Zedekunst, boek 4, 7:41)
Minister Vogelaar zei niet zo lang geleden dat Nederland een islamitische traditie erbij zou krijgen. Waarbij? Ze zei: “Nederland is een land dat is gevormd door joods-christelijke tradities”. Op den duur zou er dan een ‘joods-christelijke-islamitische traditie’ ontstaan. Deze uitlatingen worden gekenmerkt door:
een gebrek aan kennis van het verleden
een naïviteit ten aanzien van de toekomst.
Naief ten aanzien van de toekomst: net alsof Joden en Palestijnen zo fijn samenleven! Alsof christenen in de meeste islamitische landen niet onderdrukt worden! Genoeg over de toekomst van Vogelaar. Kent zij het verleden van Nederland echter wel?
Want er ontbreekt iets aan Vogelaar haar lijst van tradities. Wat is het dat het christendom in onze streken zodanig heeft bijgeschaafd, dat de christenen in Nederland andersdenkenden niet meer martelen, verbannen, uitstoten of als ketters verbranden? Het is iets dat de islamitische landen missen.
Het heet h-u-m-a-n-i-s-m-e: een vorm van medemenselijkheid en redelijkheid die onder invloed van de klassieke cultuur van Grieken en Romeinen in Europa is ontstaan. Het stelt vrijheid van meningsuiting boven de morele chantage van degenen die zich gekwetst voelen door andermans meningen (en die zelf in heilige boeken andersdenkenden laten martelen in de hel).
Door de geschiedenis heen zijn humanisten ontslagen, gemarteld, vervolgd en verbrand. Maar gaandeweg hebben de humanisten het christendom zodanig kunnen beschaven dat christenen zulke praktijken achterwege laten.
Humanisme heeft bepaalde kenmerken. Een ervan is een soort gebrek aan interesse, misschien een tikkeltje verachting, voor uitspraken die wetenschappelijk oncontroleerbaar zijn. Een ander kenmerk van humanisme is een soort vaderlijk geduld ten aanzien van boeken die pretenderen het woord van God te bevatten. Een derde kenmerk is het pogen in dialoog met andersdenkenden te blijven.
Humanisme is ook waakzaam: voor je het weet, ben je je vrijheid weer kwijt. Hoe heeft Vogelaar het humanisme kunnen vergeten? Het is een angstaanjagend idee om door nitwits te worden geregeerd.
Misschien zijn de woorden van Nietzsche hierop van toepassing:
Wer vom Pöbel ist, dessen Gedenken geht zurück bis zum Grossvater, – mit dem Grossvater aber hört die Zeit auf.
(Wie bij het gepeupel hoort, die kent het verleden tot aan zijn grootvader, – maar voorbij zijn grootvader houdt de tijd voor hem op.)
Roel de Rederijker gelooft in sociale rechtvaardigheid (‘eerlijk delen’) en de noodzaak van de vorming van een politieke elite: als verscheurde figuur houdt hij van satire en vrijheid van meningsuiting.
Algemeen, 21.09.2007 @ 14:02
22 Reacties
op 21 09 2007 at 14:59 schreef metatron:
Aha, ken uw geschiedenis. Het christelijk humanisme staat juist aan de wieg van de verlichting. Descartes, Pascal. Deze verlichtte geesten waren geenzins ongeinteresseerd in controleerbare wetenschappelijke bewijzen. Het waren denkers pur sang. Echter heeft het atheistisch humanisme het patent gekaapt op onze verlichte en wetenschappelijke (democratische) samenleving. En kom nu niet aan met Gallileo, Bruno en andere matelaren van de wetenschap. Deze zijn terecht verbannen. De aarde rond en draaiend om de zon en niet het middelpunt van het universum! Schande! Dadelijk beweert er nog iemand dat er mensen op de aarde zijn geweest.
op 21 09 2007 at 15:31 schreef filantroop:
Het humanisme zoals we dat nu kennen is getoonzet en in praktijk gebracht door de politieke stromingen die geleidelijk in de negentiende eeuw ontstaan zijn, en het juk van de clerus van zich af wisten te schudden. Zonder die stromingen zou Nederland nog in de duisternis van het calvinisme geleefd hebben, zonder algemeen kiesrecht, en de consensus van het politieke compromis.
Wijsgeren mogen het ooit geopperd en beschreven hebben, maar die waren al eeuwen dood voordat de eerste arme ziel en vrouw naar de stembus mochten om Nederland te maken tot wat het nu is.
op 21 09 2007 at 15:54 schreef Piet:
Een ervan is een soort gebrek aan interesse, misschien een tikkeltje verachting, voor uitspraken die wetenschappelijk oncontroleerbaar zijn.
Oh, da’s allang achterhaald hoor:
Voorts vindt de [Wetenschapelijke] Raad [Voor het Regeringsbeleid] dat niet alleen nieuwkomers zich moeten aanpassen aan de normen van Nederland, maar ook dat Nederlanders bereid moeten zijn hun normen aan te passen aan die van nieuwkomers. Bijvoorbeeld op het terrein van religie en seksualiteit. Zo is de tolerantie voor de islam te laag en zijn vraagtekens bij de seksualisering van onze samenleving gerechtvaardigd.
http://www.volkskrant.nl/binnenland/article463620.ece/Blanke_basisscholen_halt_toeroepen_via_wet
Wetenschappelijke vraagtekens bij de seksualisering van onze samenleving. Die reli’s blijken altijd gewoon gelijk te hebben gehad!
op 21 09 2007 at 16:16 schreef hosseyn:
Alsof niet al jaren tot vervelens toe die culturen bij onze kindertjes erin worden gestampt. Overal zie je die volgevreten obese peuters rondwaggelen, rond en vet van de baklava, marokkaanse koekjes, spekkoeken en indische hapjes. Want het enige universele is de vreetcultuur, daaraan zal een politiek correct schoolbestuur zich niet gauw een buil vallen.
Maar zo gauw het over andere waarden gaat, krijg je kletskoek te horen.
Zo las ik laatst een invulboekje met vragen voor mijn negenjarige, waarin ze, n.a.v. de lessen eigenschappen mochten invullen voor Ghana en Nederland.
Ghanezen waren vrolijk, gastvrij, vrijgevig etc.
Nederlanders: u raadt het al: gierig, ongastvrij, en nog zo wat.
op 21 09 2007 at 16:24 schreef Peter Breedveld:
En toen ben je met het schoolbestuur gaan praten, Hosseyn, en toen?
op 21 09 2007 at 16:35 schreef hosseyn:
Zij mij vragen: "Waarom jij vergeten te bakken die Marokans koekies?"
Neen, ik praat nooit met schoolbesturen. Als ik die hbo-kippen met hun platte goedetijden slechtetijden kwebbels moet aanhoren, krijg ik ter plekke een hartaanval. Ik ben niet meer zo jong, weet je.
op 21 09 2007 at 16:55 schreef filantroop:
Via het humanisme naar het eten is blijkbaar een kleine stap. Maar goed, dan verkies ik een warme gemberbolus van Theeboom.
op 21 09 2007 at 20:27 schreef Ernst:
Volgens mij kun je mensen die menen de waarheid in pacht te hebben en god aan hun zijde, slechts met geweld weerhouden van het overheersen van anderen.
Kijk eens naar het huidige kabinet, dat gedrenkt is in ‘wij weten het beter’, en we zullen ons eens flink gaan bemoeien, met wat u waarom en wanneer waarover moet denken. En denkt u zich maar niet aan ons albedil te onttrekken door dan maar niet geboren te worden, want daarvoor worden ook al overheidsbureaus ingesteld, waar mensen die elkaar net de eerste kus hebben gegegeven, begeleid worden naar verstandig verwekken. Ik begrijp niet dat het hele land niet op de achterste benen staat.
We hebben de religie hier enige honderden jaren geleden in het hok gekregen, niet zozeer met humanisme maar met onverzettelijke tegenstand tegen de clericale overheersing. Ik ben bang dat we vergeten zijn dat het zo werkt, niet met rationaliteit maar met macht. En ik denk dan ook niet dat we al die religies weer in het hok krijgen, als we dat alleen met humanisme (toch een soort geloof zonder god) gaan proberen.
op 21 09 2007 at 23:48 schreef Tjerk:
@Roel; volgens mij reageerde Ella Vogelaar met de uitspraak "joods-christelijk-islamitisch" op Geert Wilders’ karakterisering van onze samenleving als "joods-christelijk". Het is dus in de eerste plaats Wilders die het seculiere, humanistische karakter van onze samenleving over het hoofd ziet. Dat is niet zo vreemd, aangezien Wilders de oud-directeur van de Edmund Burke stichting en redacteur van het Reformatorisch Dagblad Bart Jan Spruyt als ideoloog binnenhaalde.
Spruyt verliet de beweging van Wilders om niet nader opgehelde redenen ("Het zit niet goed"), maar het stempel is wel herkenbaar.
Wie de Bijbel vs. Koran-analyse van Wilders heeft opgemerkt bij de afgelopen beschouwingen kan daarin duidelijk de invloed van een christelijk denkwijze (die van Spruyt?) bemerken. De christelijke kritiek op de Koran en de islam post 9-11droop er van af. Wilders’ kritiek sloot tevens nauw aan bij het artikel van M.S.H. Frankenvrij in het Liberaal Réveil.
Hoe dan ook: Roels betoog zou in de eerste plaats aan Geert Wilders gericht moeten zijn, niet aan Vogelaar.
op 22 09 2007 at 13:59 schreef Klok:
Het is geen kwestie van ideeën. Het gaat om de macht. Nog begin 20ste eeuw werd door de christelijke Hollanders behoorlijk huisgehouden in Atjeh. Toevallig zijn veel machthebbers tegenwoordig eerder humanistisch dan christelijk. Maar Balkenende en De Hoop Scheffer hadden maar wat graag in Irak meegevochten, nou ja niet zelf natuurlijk – dat is ook christeljk. Bovendien heb je het alleen over Nederland, nou vooruit dan, om met een Amerikaanse ex-minister te spreken, het oude Europa. Maar geef Van der Vlies van de SGP een meerderheid, een hij staat vooraan om een kernraket af te vuren, zoals ze in Polen en Roemenië graag meedoen met de minder geciviliseerde praktijken van de VS. En dat laatste land is natuurlijk het voorbeeld van een land, waar het maar goed is dat de christenen het niet helemaal voor het zeggen krijgen. Anders konden alle abortusartsen wel gelijk het land uit vluchten. Ze staan daar te juichen bij iedere dode islamiet, en sturen de ene na de andere zendingsorganisatie over de wereld.
Ik wil maar zeggen: het humanisme heeft geen snars invloed op het doen en laten van christenen. Christenen houden zich gewoon een beetje in.
op 22 09 2007 at 15:44 schreef hosseyn:
en als alle religies dit nu eens zouden doen…
Zoals ik al eerder zei: de enige reden dat christenen geen brandstapels meer laten walmen is dat ze daar de macht niet voor hebben.
op 22 09 2007 at 18:32 schreef Ernst:
Klok,
De US is overigens wel de enige echt seculiere staat die er bestaat, zo een grondwet als de VS hebben die zou ik hier ook graag zien. Maar ja, wij, met onze grondwettelijke verhevenheid van de meningen en gevoelens van gelovigen van allerlei slag boven die van de seculieren, wij hebben helaas meer van Iran.
Dat er in de VS veel christenen zijn, doet aan dit alles niet af. En mensen die op abortusartsen schieten, die worden gewoon opgepakt door de overheid daar en krijgen straffen we hier niet eens aan seriemoordenaars geven. En die zendingsorganisaties? Die worden echt niet door de overheid gestuurd, dat is particulier initiatief. Wat is daar tegen?
Dat er in de US gejuicht wordt bij iedere dode moslim, is gewoon niet waar. Moslims trekken, net als niet moslims, nog steeds in grote getalen naar de VS, en niet omdat ze het daar slechter hebben dan in het land van herkomst, maar omdat ze het daar veel beter hebben.
op 22 09 2007 at 20:07 schreef filantroop:
Onze Klok meent weer dat van der Vlies zodra het electoraat hem dat vergunt een wereldbrand zal ontketenen. Kernraketten nog wel. Van der Vlies als de Nederlandse Mahmoud Ahmadinejad.
Ach ja, de straten worden onveilig gemaakt door die vuige mannenbroeders in het voorspel van de greep naar de macht.
Het aardige van het soort hypothesen als door Klok hier gedaan is dat het niet te bewijzen is omdat het nooit zal uitkomen. Maar dan is het wel even lekker gezegd, en dat zal de brenger van dit onheilsbericht vast wel een bevredigd gevoel schenken.
op 23 09 2007 at 11:18 schreef Niccolo:
Humanisme als een aparte stroming zien in het kader van de veelgebezigde ‘joods-christelijke cultuur’ vind ik niet echt sterk. Hiermee wordt bedoelt de christelijke cultuur en zijn wortels in het jodendom. Hele samenlevingen zijn chistelijk geweest. Het humanisme echter was en is een intellectuele stroming waar het volk niet zoveel mee in aanraking kwam en komt. Humanisme heeft een sterke invloed gehad op de intellectuelen en den denkenden mensch, maar het heeft geen vorm gegeven aan het gewone leven van de gewone man. Daarnaast zou je kunnen zeggen dat humanisme, met de mens als middelpunt, een geseculeerde variant is van de menselijke uitverkorenheid in het christendom. Ze is niet louter een herbezinning op de cultuur van de oudheid, maar heeft het nodige te danken aan het christendom waar ze te midden van is ontstaan.
op 23 09 2007 at 12:01 schreef Paardestaart:
Psies, Niccolo.
De gewonde toon waarop altijd voor ‘het humanisme’ erkenning wordt geëist om te verklaren hoe onze godsdienst zich beschaafd heeft wijst op de religieuze component van dit geloof zonder god
Het zal nog wel wat eeuwen duren voor mensen van allerlei goddeloze gedachtestromingen géen kerk en geen sekte meer hoeven te maken.
Ambivalentie is nu eenmaal moeilijk te verdragen, en men heeft toch graag een beetje houvast
op 23 09 2007 at 18:42 schreef Jimmy:
Humanisme komt ook voort uit het Christendom.
op 23 09 2007 at 21:36 schreef dedeurs:
Aardig stukje waardoor ik weer weet dat ik ‘democratisch Nederland’ wat vaker moet vervangen voor ‘humanistisch Nederland’ want dat we een democratie hebben, pardon, hadden, weten we nu wel…
Terzijde: de afbeeldingen van de laatste 5 posts zijn heel fraai; heaumeauzueel neo-romanticisme als ik het goed heb, oftewel kitsch. Maar goede kitsch, och, mooi meegenomen toch?
Ik had nog nooit van die schilders gehoord laat staan er iets van gezien. Bij invoering van de namen van de schilders in Google krijg ik alleen maar Peter Breedveld, dat schiet dus niet op. Misschien zou de upload info van FrontaalNaakt jpg’s voorzien kunnen worden van achter- èn voornamen waardoor Google meer ophoest?
Wie ook in zulk schilderwerk geïnteresseerd is, Google eens naar de afbeelding ‘Nymphs and satyr’ van Adolphe William Bouguereau (1873), oogverblindend mooi, het lijkt alsof er een lamp achter het doek staat.
(Sorry, de link is erg lang en ik weet niet hoe ik die hier moet vervangen voor een enkel woord. Ik probeer het maar niet eens.)
op 23 09 2007 at 23:13 schreef Klok:
voor Ernst:
in ieder geval beaam je de christelijke agressie in de VS – of ze er daar voor bestraft worden of niet, doet er niet toe, toch?
op 24 09 2007 at 08:26 schreef filantroop:
@Dedeurs
Zeker een oogstrelend doek, met licht dan vanuit de rechter benedenhoek langzaam diagonaal dooft. De figuren lijken in een zweeftocht en bijna filmisch vertraagd in beweging. De gelaatsuitdrukking van de nimfen staat op een hemelsheid alsof ze iets te wachten staat dat aan onze waarneming onttrokken blijft.
op 24 09 2007 at 15:04 schreef dedeurs:
@filantroop
Maar wel weer very Victorian! Het opgetrokken been van de satyr is natuurlijk niet toevallig! Ook de geschoren poesjes van de dames zijn strategisch afgedekt. Daar is men in deze verlichte eeuw maar wat blij om!
Bouguereau is een interessant verschijnsel. Miljonairs kochten zijn atelier helemaal leeg, maar na zijn dood kwam hij op de zwarte lijst terecht omdat hij zich niet had willen conformeren aan de impressionistische stroming. Gevolg was dat musea zijn werk in de kelder pleurden en daar heeft het honderd jaar gelegen. Wat er van over is, pas nu beseft men wat men weggeflikkerd heeft.
Kunstopvattingen; een grotere farce bestaat er bijna niet.
op 24 09 2007 at 15:55 schreef filantroop:
@dedeurs
De versluierende erotiek van de negentiende eeuw was zo delicaat dat het bijna door de subtiliteit schunnig was. Helaas hebben veel schilders uit die periode de eeuw aan bewondering niet mogen overleven.
In de eeuw erna was kunst al verdacht als het mooi was, en integer verklaard als het vooral onverkoopbaar bleek. Uiteraard tot het overheidsmecenaat van museumdirecteuren en ambtenaren met de geldbuidel begonnen te schudden.
Voor de liefhebbers is de negentiende eeuw vol visuele delicatessen, en ik beken er vaak van te genieten.
op 24 09 2007 at 19:35 schreef Ernst:
Klok,
dat doet er wel degelijk toe, en sterker nog, het is precies waar het om draait.