Wie ben je?
Hanna Bouaicha
Hallo, ik ben Hanna’. Punt. Dat is in eerste instantie mijn identificatie. Als persoon, als individu. Natuurlijk heb ik een verhaal. Mijn verhaal is onder andere dat ik zowel Nederlands als Marokkaans ben. Marokkaans door opvoeding, eten, en vooral mijn uiterlijke verschijning. Nederlands is mijn taal, ratio, emotie en vooral mijn geest. Bepaalde aspecten van mijn culturele achtergrond, zoals de onovertroffen Marokkaanse gastvrijheid, had ik voor geen goud willen missen. Toch zit de Nederlandse cultuur veel sterker in mij vervlochten. Vooral in het buitenland refereer ik automatisch naar Nederland als gevraagd wordt waar ik vandaan kom.
Maar hier in Israël is alles anders. Plotseling speelt mijn Arabische identiteit een rol, een dimensie die er voor mij normaal gesproken vrijwel niet toe doet. In essentie ben ik in dit land toch in eerste instantie een Arabier. Blijkbaar wordt dát deel van de identiteit uitvergroot dat hetzij herkenning hetzij tegenstelling oplevert. De religieuze identiteit ligt daar heel dichtbij.
Bij de eerste kennismaking met de directe Israëliërs kun je vrij snel een kort aftastend vraaggesprekje verwachten. Een soort snel-scan van categorisering. Dat begint vaak met: Waar kom je vandaan?’ Uit Nederland dus. Maar mijn uiterlijk creëert verwarring, want voor velen zie ik er Israëlisch uit. Als ik geen Hebreeuws blijk te spreken en ook niet goed pas in de categorie Zeeuws meisje’ uit Nederland, gaan de vragen verder. Ik vertel dan dat mijn familie uit Marokko komt. Omdat veel Joden hier uit Marokko komen, volgt er nog een lichtelijk hoopvolle vraag: ben je Joods?’ Als ik ‘nee’ antwoord, is de daarop volgende vraag: Wat ben je dan?’.
Mijn veronderstelling dat dit een vraag naar mijn religieuze overtuiging is, blijkt niet helemaal juist. Dat maak ik op uit de reactie op mijn antwoord dat ik atheïst ben. Mijn gesprekspartner vraagt bijna ongeduldig door: Nee, je ouders’. Als ik dan vertel dat zij moslim zijn, is de cirkel rond. Duidelijkheid die goed past in de algemene vooronderstellingen. Ik kan het niet helpen een bepaalde irritatie te voelen ten aanzien van deze hokjesgeest. Ik concludeer dat ik me bevind in een collectieve cultuur waar familie-identiteit belangrijker is dan individuele identiteit.
Met mijn nieuwe buurvrouw kreeg het vraaggesprekje halverwege een andere verassende wending. Dit keer ging het via mijn achternaam. Ze fronste haar wenkbrauwen bij het uitspreken van mijn naam en vroeg waar die vandaan kwam. Uit Marokko dus. De wonderlijk combinatie van mijn niet-Joods zijn en interesse in de Joodse cultuur verklaarde deze dame op haar eigen manier. Je hebt vast wel Joods bloed, ergens via een grootvader of grootmoeder of zo’, stelde ze. Ach, ik gooide nog wat bevestigend olie op het vuur van haar wishful thinking‘ door te vermelden dat ik uit Fes kom. Precies’ zei ze lachend. Daar komen heel veel Joden vandaan’ en ik lachte beamend terug. Mijn moeder heeft me altijd op het hart gedrukt hoe belangrijk het is om goede relaties te onderhouden met je buren.
In de initiële identificatie voel ik me niet altijd vrij om me volledig te identificeren. Veel Joden hier hebben een gevoeligheid ten aanzien van Arabieren (om het zachtjes uit te drukken). Deze gevoeligheid van de ander sluipt ook in mijn systeem. Hierdoor kreeg ik in het begin een soort introverse-projectie van deze potentiële stress. Hun stress werd mijn stress. Bij een goed bedoelde intentie om de ander te beschermen voor eventuele stress, begon ik zelf krampachtig om te gaan met mijn identiteit en identificeerde me allereerst als Arabier, om als het ware het ergste maar uit de weg te hebben en een mogelijk gevoel van bedrog achteraf te voorkomen. Dat voelde feitelijk heel onnatuurlijk voor mij. Ik maakte zelf van het Arabisch-zijn al een issue, nog voordat het dat voor de ander was. Voordat je het weet, zit je in een impliciete vorm van het Joods-Arabisch conflict, een onbesproken spanningsveld. Precies wat ik niet wil.
Inmiddels kan ik steeds beter omgaan met wat ik al cynisch grappend mijn Arabische handicap’ ben gaan noemen. Geen betere manier om met gevoelige en pijnlijke zaken om te gaan dan humor. Ten eerste ben ik afgestapt van mijn altijd open en eerlijke benadering. Identificatie is geen onschuldige neutrale kennismaking. In deze, blijkbaar gevoelige, omgeving lijkt het handiger om het Amerikaanse systeem te hanteren.
Toen ik in Amerika, als naïeve Europeaan, geïnteresseerd vroeg naar de afkomst van iemand en ik niet doelde op zijn Amerikaans-zijn maar op een duidelijk etnisch voorkomen, werd ik vaak genoeg netjes afgewezen doordat sommigen zich uitsluitend wensen te identificeren met hun Amerikaanse nationaliteit en verdere vragen als vrijpostig en ongewenst afdeden. De oorspronkelijke afkomst is een privé-aangelegenheid.
Zo begin ik ook mijn (etnische) afkomst te zien iets dat ik slechts bewust en selectief met mensen wil delen. En dat is per situatie en context verschillend. In eerste instantie voelde dat als een soort manipulatie, het gaat tegen mijn open natuur in. Het verbaast me hoezeer ik meega in deze manier van doen die ik me, gedwongen door mijn omgeving, aanleer. Strategische identificatie.
Uiteindelijk ben ik wie ik ben. Alleen het probleem is dat ik blijkbaar niet zelf kan bepalen wie ik ben. Persoonlijk ben ik, tegen beter weten in, een hoopvolle voluntarist. Als product van migratie heb ik geleerd bewust te kiezen. Critici van het voluntarisme zeggen dat persoonlijke keuze slechts bepaald is door de mogelijke keuzes die je tot je beschikking hebt. Ik denk dat Nederland, en dat is ook haar kracht, een land is met relatief veel keuzemogelijkheid.
Als het gaat om etnische of religieuze identiteit blijkt Israel minder opties te bieden, althans voor mij, vanuit een niet-joods perspectief. Want dat is grofweg de meest relevante harde scheidslijn hier; Joods/ niet-Joods. Uiteraard is er een wereld aan keuzemogelijkheden voor Joden zelf. En dat is precies wat mij interesseert en waarom ik hier ben. Welke keuzes maken Joden? De vraag voor mij is of ik ondanks mijn Arabische handicap voldoende toegang krijg tot deze wereld. Een avontuur dat ik aanga in het centrum van de wereld; Shalom Jeruzalem!
Hanna Bouaicha (1974), bijna afgestudeerd socioloog, is Arabier en geïnteresseerd in Joden. Bij voorbaat verdacht! Voor Frontaal Naakt bericht ze regelmatig vanuit Jeruzalem, waar ze de secularisering van joden onderzoekt. Lees hier haar eerste verslag.
Algemeen, 02.06.2007 @ 09:11
9 Reacties
op 02 06 2007 at 22:22 schreef Ayaan Hirsi Ali & Israël:
Israel: Solving Immigration Problems
Part of Hirsi Ali’s interest in Israel concerns its approach to solving immigration problems somewhat similar to those with which the Netherlands has such great difficulty. Her adoptive country is perplexed at the trouble it has in integrating numerous non-Western immigrants and their offspring, to a substantial extent of Muslim origin.
She says: "I visited Israel a few years ago, primarily to understand how it dealt so well with so many immigrants from different origins. My main impression was that Israel is a liberal democracy. In the places I visited, including Jerusalem as well as Tel Aviv and its beaches, I saw that men and women are equal. One never knows what happens behind the scenes, but that is how it appears to the visitor. The many women in the army are also very visible.
"I understood that a crucial element of success is the unifying factor among immigrants to Israel. Whether one arrives from Ethiopia or Russia, or one’s grandparents immigrated from Europe, what binds them is being Jewish. Such a bond is lacking in the Netherlands. Our immigrants’ background is diverse and also differs greatly from that of the Netherlands, including religion."
Socialist and Palestinian Corruption
"I have visited the Palestinian quarters in Jerusalem as well. Their side is dilapidated, for which they blame the Israelis. In private, however, I met a young Palestinian who spoke excellent English. There were no cameras and no notebooks. He said the situation was partly their own fault, with much of the money sent from abroad to build Palestine being stolen by corrupt leaders.
"When I start to speak in the Netherlands about the corruption of the Palestinian Authority and the role of Arafat in the tragedy of Palestine, I do not get a large audience. Often one is talking to a wall. Many people reply that Israel first has to withdraw from the territories, and then all will be well with Palestine.
"Before I joined the VVD liberal party, I was a member of the Labor party. They have forgotten the positive role they played in the creation of Israel. Their great model thinker is the Israeli philosopher Avishai Margalit, who promotes solidarity with those who are weak. In socialist eyes whoever isn’t white or Western is a victim, and this includes Muslims, Palestinians, and immigrants. My position is that I am not a victim. I am responsible for my acts like anybody else and so are all people."
op 05 06 2007 at 12:22 schreef metatron:
Hanna Bouaicha:
Gaap!
op 05 06 2007 at 13:08 schreef Peter Breedveld:
Zo slaapverwekkend kan het niet zijn, als je wel de moeite neemt om uitdrukking te geven aan je irritatie, Metatron. Ergens heeft Hanna je geraakt, maar dat zul je wel niet willen toegeven.
op 05 06 2007 at 16:47 schreef metatron:
Oké.
Man met christelijke levensovertuiging, rood haar en maastrichtenaar, gaat in Amsterdam studeren.
Na één jaar puur in de verdedigingslinie te hebben gelegen, zowel door vrouwen, mannen alsook gekleurde mensen als een meewarige en zielige entiteit getolereerd, heb ik ontdekt dat dé Grote en Progressieve Stad enkel lijdt tot vereenzaming en vervreemding van je eigen identiteit. Allemaal ontwikkelt door de progressief den weldenkende medemens. Heeft niets met geloof (of juist wel), kleur (of juist wel) of identiteit (of juist wel) te maken. Leermoment: onverschilligheid, doorzettingsvermogen en eelt op je ziel kweken om niet onder de moderniteit gebukt te gaan.
The song remains the same! Het zal nooit anders zijn.
op 06 06 2007 at 10:21 schreef daniel:
In Israel is identiteit erg belangrijk. Immers gaat het hele conflict om identiteit. Israeli’s merken dat ze in feite maar steun krijgen van 2 groepen mensen: Joden en bepaalde gelovige Christenen. Tegelijkertijd bestaan hun vijanden hoofdzakelijk uit Moslims en Arabieren.
Hoewel er uitzonderingen zijn, kun je als Israeli vrij makkelijk vaststellen dat joden, en sommige Christenen pro-Israel zijn, en vrijwel alle Moslims en Arabieren anti-Israel.
Als je niet tot een van die twee groepen behoort, vinden Israeli’s het lastig om je te begrijpen. Veel joden steunen Israel onvoorwaardellijk, de meeste Arabieren haten Israel onvoorwaardelijk. Met rationele argumenten heeft het allemaal niet zo veel te maken, en je gaat er daarom vanuit dat Arabieren/Moslims toch niet voor rede vatbaar zijn.
Ontmoeten ze Arabieren die geen tiefushekel aan Israel hebben, dan snappen Israeli’s er niets van. Joden die sympathie hebben voor de Palestijnen zijn er in overvloed maar Arabieren die sympathie hebben voor Israel kom je zo goed als nooit tegen. Vandaar dat oude vrouwtjes zich afvragen of je toch stiekem ergens joods bent.
Mensen in Israel zullen in eerste instantie met achterdocht reageren. ‘Wie ben je en wat wil je’? Zodra ze er achterkomen dat je daar uit nieuwsgierigheid bent, en niet om de zoveelste anti-Israel rapportage te maken, dan vermoed ik dat men niet minder gefascineerd van jou zal zijn als jij van hun.
op 06 06 2007 at 22:37 schreef Laila:
@Daniel,
om maar met jouw woorden te spreken, je kan als Arabier een tyfushekel hebben aan het politieke klimaat in Israel maar dat houdt niet per definitie in dat je dan ook maar een tyfushekel hebt aan iedere Isralier.Dat 2 volkeren elkaar zo kunnen haten terwijl ze zoveel gemeen hebben is voor mij fascinerend, ze lijken er ook alles aan te doen om deze haat vooral in stand te houden.Het is natuurlijk best prettig dat sinds mensenheugenis al vaststaat wie de vijand is.Je kan ze van veel betichten maar zeer zeker niet dat ze hierin niet volhardend zijn.
Israeli houden niet eens van alle joden,Marokkaanse joden o.a. worden er verguisd en er zijn er die na vestiging in Israel uit pure wanhoop het land van melk en honing ontvluchten omdat het verrassend genoeg niet voor iedereen het beloofde land is.Kennelijk is dat alleen maar aan een select joods gezelschap voorbehouden.
op 07 06 2007 at 09:14 schreef daniel:
Dag Laila
De meeste Arabieren willen van de joodse staat af. Niet van ‘de bezetting’, want zij zien heel Palestina als bezet. Als je een staat wil vernietigen, kan je mij niet vertellen dat je de bevolking aardig vindt. Als je ze aardig vindt doe je ze zoiets niet aan. Als je die staat niet wil vernietigen maar in vrede wilt samenleven ben je, als Arabier, wat mij betreft pro-Israelisch.
Ik heb pas in Nederland geleerd dat het woord Marokkaan een negatieve bijlading heeft. In Israel kwam ik overal Marokkanen tegen. Het idee dat die verguisd worden omdat ze Israel na vestiging zouden zijn ontvlucht, is totaal nieuwe informatie voor me.
In 1948 woonden er nog 250.000 joden in Marokko, en bijna geen Marokkaanse joden in Israel. Nu in 2007 lopen er 600.000 joden van Marokkaanse afkomst in Israel rond, terwijl je in Marokko tegenwoordig niet meer dan 5.000 joden tegen komt. Waar haal je de informatie vandaan dat joden uit Israel naar Marokko zouden zijn gevlucht?
Is dit weer een voorbeeld van Marokkaanse/Arabische mythologie?
Marokko had
op 07 06 2007 at 22:42 schreef Laila:
Zou het heel misschien kunnen zijn dat ik dit uit eerste hand heb …..namelijk van joodse mensen die dit zelf ondervonden hebben?Ten tweede gehoord kan hebben van joden die zowel in Nederland als in Israel hebben gewoond?Wat denk jij?
Hoezo marokkaanse/arabische mythologie????
Even voor de goede orde ik wil nog geen staat vernietigen omdat ik het als friese Arabier niet eens kan zijn met het israelische beleid.Overigens met mij vele anderen.
Zo wens ik jou ook geen ellende toe als ik het niet met jou eens ben.Valt dat even tegen.
Ik denk alleen dat als dierbaren van mij bij ongeregeldheden betrokken raken of zelfs de dood vinden en jij daar betrokken bij bent ik minder begripvol en vergevensgezind zou zijn.
Ongeacht bij welke partij de schuld ligt.
op 08 06 2007 at 12:10 schreef daniel:
Ik vind het prima dat je dit uit eerste hand hebt, maar de cijfers liegen er niet om. Er leven maar 5.000 joden in Marokko, van de ooit eens 200.000. Hoeveel joden gingen terug? Drie?
Maar het valt niet tegen. Ik heb niet bepaald de indruk dat ik met een anti-zionist te maken heb, wat betreft Hanna ook niet. Ik probeer alleen duidelijk te maken waarom ik denk het met een pro-Israelische Arabier te maken te hebben ; ) Namelijk dat ik spreek met mensen die niet tegen een 2 statenoplossing zijn. Dat is genoeg, je hoeft niet met Israelische vlaggen te gaan zwaaien.
Ohja. Over dierbaren gesproken. De burgermeester van Sderot, Eli Moyal, is een…
Marokkaan.
Als een Palestijn zich opblaast in een Israelische bus, of een Kassam raket afvuurt op Israel, is de kans groter dat ie een Marokkaanse landgenoot* van je treft dan dat bij de Israelische tegenaanval een van je dierbaren betrokken raakt.
*Ik durf alleen maar landgenoten te zeggen omdat ik begrepen heb dat Marokkanen een vrij sterk ontwikkeld nationalistisch gevoel hebben en ik dacht begrepen te hebben dat je van Marokkaanse afkomst bent. Eens een Marokkaan, altijd een Marokkaan had ik begrepen bij een bezoek van een adviseur van de koning van Marokko aan Amsterdam 2 jaar geleden. Daar werd toen uitgebreid verteld over de relatie die Marokkaanse joden in Israel, maar ook daarbuiten, nog met Marokko hebben. Het interesante is alleen dat dit o zo sterke Marokkaanse nationalisme zwakker is dan het Islamisme. Anders waren de Marokkanen in Nederland apetrots geweest op wat hun joodse landgenoten in Israel allemaal gepresteerd hebben.
RSS