Tarantino in de Oudheid
Peter Breedveld
Een jaar geleden was oudheidkundige Jona Lendering nog docent het HOVO, het Hoger onderwijs voor Ouderen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Tegenwoordig heeft hij een succesvolle school in Oudheidkunde, Livius Onderwijs, waarmee hij zich zegt te plaatsen tussen de in zijn ogen te gespecialiseerde universitaire geschiedwetenschap en de vulgaire popularisering’. Zijn cursisten moeten van hem iets krijgen om over na te denken’.
Die benadering typeert ook zijn boeken. Zijn vorige boek, over Alexander de Grote, was veel meer dan een vlotgeschreven opsomming van de spectaculaire daden van de Macedonische veroveraar. Hij bekeek Alexander door de bril van moderne bedrijfswetenschappers en analyseerde wat voor soort leider hij was. Op die manier probeert hij Alexander te begrijpen in de context van onze eigen tijd.
De opvolger, Oorlogsmist, gaat over veldslagen in de Oudheid en de manier waarop die worden beschreven door de schrijvers uit die tijd. Hier haalt Lendering acrobatische toeren uit: met een moderne bril kijkt hij door de ogen van antieke geschiedschrijvers naar een aantal wereldschokkende gebeurtenissen uit de Oudheid.
Het resultaat is opwindend: terwijl het bijvoorbeeld gaat over de Peloponnesische oorlog, waarin de Atheners tegen de Spartanen vechtten, moeten we toch onwillekeurig aan de oorlog in Irak denken. Met president Bush als de Atheense leider Perikles en de VN als de Atheense zeebond. Er is zelfs sprake van embedded journalism: de geschiedschrijver Thoukydides, die door Lendering wordt behandeld, was een generaal in het Griekse leger tijdens de oorlog die hij beschrijft. Let wel: Lendering verwijst niet één keer naar de oorlog in Irak. Hij presenteert de feiten zo dat de lezer zelf de paralellen gaat zien.
Hetzelfde overkomt de lezer bij Lenderings beschrijving van de zeeslag bij Sybota. Het lastige parket waarin de Atheners komen te zitten, als ze gevraagd wordt Korfu tegen de oprukkende Korinthiërs te verdedigen, doet meteen denken aan de Nederlandse aanwezigheid in Uruzgan, Afghanistan: officieel zijn ze daar op vredesmissie en niet om oorlog te voeren, maar daar komt het in de praktijk wel op neer.
De Oudheid is als een spiegel: we zien er onszelf in terug, zegt Lendering er zelf over. Het is onvermijdelijk dat je parallellen ziet, omdat de oudhistoricus alleen die dingen kan zien die hij uit de eigen tijd herkent. Hij moet het doen met een beperkt aantal bronnen en zal nooit buiten zijn vooroordelen kunnen treden. Hij kan hooguit waarnemen dat iets in het verleden net als nu lijkt te zijn geweest, of net niet. Geschiedenisboeken, zegt Lendering, moeten aanzetten tot denken over het heden, anders hoef je het verleden ook niet te bestuderen.
Dat maakt Oorlogsmist tot een zeer relevant boek. Lendering weet zoveel over de Oudheid, dat hij virtuoos allerlei dwarsverbanden legt, patronen ontdekt en nooit de grote lijn uit het oog verliest. Dat doet hij ook door de verschillende verslagen van dezelfde oorlogen met elkaar te vergelijken. Waarom zijn er verschillen? Waarom beschrijft de ene historicus een bepaald incident anders dan de andere? Dat heeft te maken met perspectieven (op het slagveld vindt bewustzijnsvernauwing plaats, daarom zal het verslag van een soldaat ter plaatse totaal anders zijn dan van een buitenstaander) en propagandadoeleinden (een Athener maakt de Atheners heldhaftiger en de Spartanen schurkachtiger, en andersom).
Oorlogsmist is ook een zeer compléét boek. Wie het uit heeft, weet veel meer over de Oudheid, en tegelijk ook over zijn eigen tijd. Maar Oorlogsmist is ook heel erg compleet. Er staan zoveel feiten en namen en jaartallen in, dat de lezer zijn hoofd er goed bij moet houden om de draad niet te verliezen. Soms toont Lendering zich een Quentin Tarantino in het kwadraat, met verschillende parallel lopende verhaalllijnen, verrassende plotwendingen en ingewikkelde intriges. Ook het buitenissige geweld ontbreekt niet. Om oververhitting van het brein te voorkomen, is het misschien goed om het boek zo nu en dan terzijde te leggen en een uurtje te gaan rennen of zo.
Jona Lendering: Oorlogsmist; Veldslagen en propaganda in de oudheid. Uitgeverij: Athenaeum-Polak & Van Gennep. Paperback, 250 bladzijden. ISBN: 90 253 3155 6. Prijs: 19.95
Deze bespreking verscheen eerder in Ad Valvas, weekblad van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Algemeen, 02.02.2007 @ 13:08
13 Reacties
op 02 02 2007 at 15:28 schreef Michiel Mans:
Verkocht…
op 02 02 2007 at 18:21 schreef Cor:
Lendering is top!
op 02 02 2007 at 18:31 schreef Elke:
De Oudheid is als een spiegel: we zien er onszelf in terug
Helaas kijken maar weinigen in die spiegel, want dezelfde fouten worden keer op keer gemaakt.
Ook als die fouten nog maar héél kort geleden zijn gemaakt.
In Venezuela stemt men, net als de Duitsers in 1933, tegen de eigen grondrechten teneinde een radicale marxist (Hugo Chavez) aan de absolute macht te helpen.
Deze marxistische dictator zal wel even korte metten maken met "de chaos die door de falende democratie werd aangericht" (zie het partijprogramma van de NSDAP en dat van de NSB).
In Bolivia hetzelfde verhaal.
Bevolking kiest tegen zijn eigen rechten door de communist Evo Morales aan te stellen als president.
Evo Morales zal er als overtuigd marxist zijnde alles aan doen om de gelden die thans aan de drugsbaronnen toevallen (de gore kapitalisten), toe te doen vallen aan de Marxistische Heilstaat Bolivia met Evo Morales aan het hoofd ervan.
Want een oprecht communist vindt het helemaal niet erg dat er veel geld verdiend wordt dat in slechts weinige handen terecht komt, zolang het maar in "de Goede" handen terecht komt: die van de Volksrevolutionaire Communistische Partij, Socialistische Partij van Het Volk, of god-weet-hoe ze hun corrupte, bevoogdende elites nou weer noemen.
"Het is een Indiaan, eindelijk een Indiaan", piepen de politiek correcte Europese roeptoeters schijnheilig.
Hoezo?
Maakt dat wat uit dan?
En zo ja, dan heet dat toch racisme?
Nee: het belangrijkste van Evo Morales is niet dat hij Indiaan is, maar dat hij marxist is.
Dat hij Indiaan is kwam goed van pas om de enorme massa van veelal Indiaanse cocaproducentjes naar het communistische kamp te sluizen.
En ook in Nederland stemt het volk alweer opgewekt vóór het radicaal marxistische streven naar meer staatsmacht, en dus tégen de individuele burgerrechten van henzelf.
Jan Maorijnissen zit in de Kamer nog steeds zijn zetels na te tellen; vast en zeker verbijsterd dat er (al) zóveel vrijwillige idioten te vinden zijn in dit land.
Hitrler en Stalin zitten vanuit de Marxistische hemel (alleen toegankelijk voor partijkader) arm in arm te gieren van het lachen.
Hoezo, "de Koude Oorlog is voorbij, de Berlijnse Muur is gevallen"?
Die muur kon ook gerust neer; heel Europa is cultureel-marxistisch (=politiek correct), half Zuid-Amerika is communistisch, in Rusland zijn voormalige KGB-ers aan de macht, in veel voormalige Sovjetstaten vieren de islamitische bondgenoten hoogtij, in China blaast de Communistische Partij nog steeds de grootste toeter en laat 1 miljaard Chinese boeren in slavernij zwoegen voor hun stadselites, de Islamitische Kameraden hebben zowaar de twintowers op weten te blazen (en de metro’s in Madrid en Londen).
En helemaal gillen: de Amerikaanse Democraten slaan de fase van mechanisch marxisme (=staatsdictatuur) helmaal over, en floepen holadijee zó midden in de politieke correctheid, het cultureel marxisme.
Veel efficienter, dat.
Gehersenspoelde mensen onderdrukken immers hun eigen gedachten, zodat je geen centjes meer hoeft uit te geven aan geheime diensten om ze in het gareel te houden en zo.
Toen ik mij bij mijn Oma eens beklaagde dat een lokale gezaghebber zo ontiegelijk slecht opgeleid en oer- en oerdom was, antwoorde ze:
"Ach, je kunt beter een slimme bevolking met oerdomme mannetjes aan het hoofd hebben, dan een oerdomme bevolking met slimme mannetjes aan het hoofd".
Quod est demonstrandum, Oma.
op 03 02 2007 at 15:38 schreef Duns:
Nou, afgaand op de beschrijving van Peter Breedveld heeft Lendering gewoon Victor Davis Hanson geplagieerd:
Ach ja, beter goed gejat dan slecht bedacht …
op 03 02 2007 at 16:15 schreef Peter Breedveld:
Dan zou ik maar eens beginnen te jatten als ik jou was, Dunce. En leg eens uit waarom Jona Hanson plagieert? Omdat hij over de Peloponnesische oorlog schrijft? Doet me denken aan die ‘plagiaat’-zaak tegen Joseph Heller, die het verhaal van Catch 22 zou hebben gejat van iemand anders die een boek had geschreven over Amerikaanse vliegers in Zuid-Iatlië in de Tweede Wereldoorlog.
Denk je eens in, Dunce, al die mensen die Tacitus en Herodotus zitten te plagieren!
op 03 02 2007 at 17:48 schreef Michiel Mans:
Beetje kort door de bocht Duns.
Het is wel zo dat veel historici per definitie een brok plagiaat zijn. Ik geloof dat John Keegan, niet de eerste de beste, daar ooit een mooie uitspraak over deed. Iets van ‘wij jatten andermans bevindingen en observaties, husselen het en geven er een eigen draai aan.’ Als je alleen iemand die wat opspit en dat interpreteert, een echte historicus (m/v) mag noemen, blijven er niet veel over. Pleegt een wetenschapper die een ontdekking doet waarbij hij-zij gebruik maakte van Newton’s uitvindingen plagiaat? Wetenschap, inclusief geschiedenis, is voortschrijdend inzicht meestal voortbordurend op eerder werk van anderen. We leven beter dankzij plagiaat zou ik zeggen.
op 03 02 2007 at 20:19 schreef Cor:
De wereld van het Intellectueel Eigendom, waaronder plagiaatclaims, is een poel waarin heel wat omgaat, niet alles even fraai of opbouwend, vaak wat kleinzielig (‘nee, ik was de eerste die tsjakka!!! zei).
Ik heb daarin nog steeds een idealistisch, wellicht cultureel-marxistisch maar vooral anarchistisch ideaal voor ogen; gratis kennis en kunst op internet. Mm, laten we zeggen: visievormend werk in uitvoering.
op 04 02 2007 at 09:42 schreef Elke:
De klassieke componisten van de 17e en 18e en 19e eeuw eerden hun collega’s door thema’s uit hun werk over te nemen, en die in hun eigen werk te gebruiken en bewerken.
Dat was ook volledig geaccepteerd.
Het is dus kennelijk maar net hoe je er tegen aan kijkt.
op 04 02 2007 at 13:09 schreef Peter Breedveld:
Het is dus kennelijk maar net hoe je in het leven staat. Dunce is voortdurend bezig mensen aan de schandpaal te zetten. Meer dan een paar gratuite opmerkingen heeft-ie daarvoor niet nodig. Een solide onderbouwing is er nooit.
Ik kan ook wel raden waarom Jona aan de beurt is: te coulant ten aanzien van de islam.
Dunce noemt zichzelf een wetenschapper. Maar wat een flutwetenschapper. Het blijft raden waarom hij Jona, ook weer zonder enige onderbouwing, van plagiaat beschuldigt, maar het gaat vermoedelijk om de methode, de enige overeenkomst die ik zie met Hanson: kijken naar antieke oorlogen door de bril van mensen in de Oudheid. Dat is een methode.
Nou Dunce, je krijgt het nog druk, want er wordt (gelukkig!) in de wetenschap geplagieerd dat het een aard heeft.
Zou jij ook eens moeten doen.
op 04 02 2007 at 19:51 schreef Duns:
Is Jona (te) coulant t.a.v. de Islam?
Dat is nieuws. Ik wist niet dat Jona zich ueberhaupt over de Islam had uitgelaten.
En ik noem mijzelf geen wetenschapper … dat doet Peter Breedveld.
Om de overeenkomsten tussen het verhaal van Peter Breedveld over Lendering’s boek enerzijds en het boek van Hanson anderzijds te zien, zou men ‘A war like no other’ moeten lezen. Maar men krijgt een indruk uit dit interview: http://www.frontpagemagazine.com/Articles/ReadArticle.asp?ID=21279
—————————————-
Ach, ik schep er nu eenmaal een genoegen in om Peter Breedveld een beetje te ‘baiten’. Dat komt omdat Peter altijd boos wordt. En dat gaat hij schelden …
op 04 02 2007 at 19:53 schreef Paardestaart:
Don’t ever follow trolls or red-herrings, zegt Charles Green van LGF..
Het lijkt me een hoffelijkheid tegenover goede stukken die we te allen tijde in acht zouden moeten nemen, als we dat al niet vermeden om ons gezeur en gehakketak te besparen
op 04 02 2007 at 20:13 schreef M. Devrindt:
Elke,
In Bolivia is Evo Morales aan de macht kunnen komen met de actieve en financiele steun van vooral Europese N.G.O.’s. Medewerkers hiervan hebben de Indiaanse bevolking overgehaald om toch maar op hun Evo te stemmen.
Nadat hij aan de macht gekomen was, heeft hij Indiaanse milities gevormd en bewapend, omdat zij zich moesten kunnen beschermen tegen de agressie van "vijanden".
Enkele weken geleden hebben volgelingen van Evo Morales de stad Cochabamba zowat bezet. Er is een ware veldslag uitgevochten tussen stadsbewoners, aanhangers van de prefect van Cochabamba Reyes Villa en de aanhangers van Morales. Morales zelf was destijds op het feestje van kameraad Chavez.
Morales wordt wel de Zuid Amerikaanse Mugabe genoemd.
op 06 02 2007 at 16:09 schreef Elke:
@ M.Devrindt schreef: Nadat hij aan de macht gekomen was, heeft hij Indiaanse milities gevormd en bewapend, omdat zij zich moesten kunnen beschermen tegen de agressie van "vijanden".
Enkele weken geleden hebben volgelingen van Evo Morales de stad Cochabamba zowat bezet. Er is een ware veldslag uitgevochten tussen stadsbewoners, aanhangers van de prefect van Cochabamba Reyes Villa en de aanhangers van Morales. Morales zelf was destijds op het feestje van kameraad Chavez.
Morales wordt wel de Zuid Amerikaanse Mugabe genoemd. "
Jawel, hij’s fijn.
Lekkere Evo, die Evo.
Maar dat zal Europese kameraden van de marxistische partijen en hun slippendragers, de mainstream-media, niet aanzetten tot het veranderen van hun mening.
Zij menen al héél lang dat de sociale heilstaat best met een beetje geweld bevochten mag worden: het beruchte "het doel heiligt de middelen", de absolute lijfspreuk van het marxisme.
"Warriors for peace;
In blood up till their knees"
En dat is uit een engelstalig gedichtenbundeltje dat ik ooit uitgaf in het undergroundmilieu van Londen.
RSS