The proposition

Peter Breedveld

Illustratie: Mirjam Vissers

Den Haag heeft een stuk of vier bioscopen, en die draaien allemaal dezelfde films. Je kunt in bijna elke bioscoop gaan kijken naar Zwartboek, Baas in eigen bos, Afblijven, The devil wears Prada en An inconvenient truth. Voor een meesterwerk als The proposition is dan natuurlijk geen plaats. Die is in Nederland rechtstreeks op DVD uitgebracht en dan mag je als liefhebber van goede films nog van geluk spreken.

The proposition is een Australische film van regisseur John Hillcoat. Het scenario is van rockmuzikant Nick Cave. Het is een western, maar dan gesitueerd in het Australië van de 19e eeuw. Dat er nooit eerder iemand op het idee is gekomen! Net als het Wilde Westen heeft Australië kolonisten, een inheemse bevolking die in de weg staat, ruwe mannen in lange leren jassen en een zinderend decor van rood woestijnzand en gele rotsen. Cave en Hillcoat hebben er alles uitgehaald wat er viel uit te halen en dat loont. The proposition is waanzinnig mooi gefilmd, bloedjespannend en propvol interessante personages. Daarnaast is de film een echt Kunstwerk, in de zin van dat het iets zinvols zegt over het bestaan op deez’ aard.

Ik vermoed dat Nick Cave verantwoordelijk is voor het slagen van deze film. De man heeft zich in zijn liedjes altijd al een begenadigde verhalenverteller getoond in de traditie van de oude balladezangers uit het Wilde Westen. Sfeer en markante personages zijn Caves handelsmerk en dat zit dus ook allemaal in The proposition. Ook de soundtrack (beslist klikken, gratis te beluisteren) is typisch Cave, een mengeling van Bluegrass en Aboriginal dreamtime:

“When,” said the moon to the stars in the sky
“Soon,” said the wind that followed the moon
“Who,” said the cloud that started to cry
“Me,” said the rider, dry as a bone

Het verhaal gaat over een man, Charlie Burns, gespeeld door de broodmagere Guy Pearce, die zijn broer Arthur voor de politie moet opsporen. Doet hij dat niet, dan hangt de hoofdcommissaris zijn 14-jarige broertje op kerstavond op. Het wordt al snel duidelijk dat de drie broers betrokken zijn bij een afschuwelijke verkrachtingsmoord, maar een blanke ziel heeft in The proposition niemand. Het zijn allemaal gore hufters, maar bij iedereen schijnt ook wel iets goeds, iets edels door.

Guy Pearce

De meedogenloze politiecommissaris, prachtig gespeeld door Ray Winstone, is een man die vecht tegen zijn eigen teloorgang. Je ziet zijn verzet tegen de verrotting, de corrumperende invloed van zijn omgeving, die als een kanker aan hem vreet. Hij was naar deze Australische nederzetting gekomen om er beschaving te brengen, de wet te handhaven, maar inmiddels is hij bijna compleet gedemoraliseerd. Tegen de verzengende hitte, de stof en het zweet en de onvermijdelijke radeloosheid is ook hij niet bestand. Het gezag over zijn mannen weet hij alleen met getrokken pistool nog enigszins uit te oefenen, maar zijn eigen grenzen heeft hij allang geleden overschreden. Er is nauwelijks verschil meer tussen hem en de boeven op wie hij jaagt en hij weet het.

Daarom wil hij per se dat zijn vrouw niet naar zijn werk komt. Ze wordt gespeeld door Emily Watson, een porseleinen pop met een warm kloppend hart. Watson is de verpersoonlijking van het Britse Koninkrijk, dat in de meest desolate woestenijen stug blijft vasthouden aan het onverstoorbare Britse decorum. Midden in de broeierige, zweterige stofbende houdt zij de schijn op in een gezellig Engels landhuisje met een keurig aangeharkte voortuin. Een zeepbel waar de boze buitenwereld angstvallig wordt buitengehouden.

Maar Watson komt haar man opzoeken op zijn werk, ziet hem tot zijn oksels in de onuitsprekelijke goorheid bezig en vlucht geschrokken weer naar haar droomwereldje. Ze sleept de vuile gorigheid van buiten zó mee haar huisje in. De schade is onherstelbaar, er zit nu een scheur tussen de beide realiteiten. De betovering is gebroken. Een invasie van de smerigheid, het meedogenloze geweld, de waanzin, het bloed en de stront en het stof, is niet meer te vermijden.

Ray Winstone en Emily Watson

Goed beschouwd balanceert iedereen in The Proposition op de dunne lijn tussen fragiele menselijkheid en monsterlijke chaos. Er is een mooie bijrol van de gelooide John Hurt als immorele premiejager met een poëtische inborst, de meeste Aboriginals in de film zijn gedwongen partij te kiezen: als handlanger van de koloniale bezetter of als guerillastrijder of outlaw (eindelijk eens een film, trouwens, waar Aboriginals niet worden neergezet als weerloze slachtoffers van de boze blanke man).

Winstone is in elke film, waarin hij speelt, een goedzak die niet alleen het hoofd moet bieden aan de barbaarsheid die hem van buiten bedreigt, maar vooral ook aan de zwartheid die in hemzelf zit. Een knuffelige teddybeer die op het punt staat in een grizzly te veranderen. Zie hem bezig in het magnifieke Sexy Beast, als hij tot het uiterste wordt getergd door de psychopathische Ben Kingsley.

Guy Pearce heeft het ’t moeilijkst. Hij lijkt murw geslagen door de loyaliteit aan zijn levensgevaarlijke broer, die hem zijn leven lang lijkt te hebben meegesleept in zijn hypergewelddadige, destructieve waanzin. Uiteindelijk moet hij kiezen tussen zijn broederliefde en een einde aan die waanzin.

Guy Pearce en Danny Huston

Ik zie een film het liefst op een groot scherm in de bioscoop (zonder het popcorn knagende, telefonerende, schreeuwende, stinkende, weerzinwekkende gajes dat geen ander levensdoel lijkt te hebben dan andermans plezier vergallen), maar het voordeel van de DVD is dat er extra’s opstaan, in de vorm van interviews met de acteurs, de regisseur en de scenarist. Bijna allemaal vertellen ze hoe zwaar het was om lagen wollen kleding te dragen in de beukende hitte van de Australische outback. En je ziet het aan ze, je ziet ze lijden. Je ziet ze halfgek worden.

Een juweel van een film.

Peter Breedveld staat volgens het Kieskompas het dichtst bij het CDA en het verst van GroenLinks.

Tweet

Algemeen, 26.10.2006 @ 15:25

[Home]
 

Δ