Ramadan (Islam, mijn islam 4)
Dave Sim
Illustratie: Mirjam Vissers
Ik was (en ben) er niet van overtuigd dat synagoge- moskee- of kerkbezoek een absolute noodzaak is bij het dienen van God. Ik had ervoor gekozen de sabbat te eren (aanvankelijk wisselde ik de Joodse sabbat, onze zaterdag, af met de christelijke sabbat, zondag, wat betekende dat ik vijf dagen per week werkte, gevolgd door een rustdag, en daarna weer zeven dagen, gevolgd door een rustdag. Uiteindelijk heb ik de zondag aangehouden letterlijk van zaterdag middernacht tot zondag middernacht hoewel ik bleef twijfelen of ik misschien toch niet beter de Joodse sabbat zou eren, tussen de twee avonden’: van zonsondergang op vrijdag tot zonsondergang op zaterdag.
Ik bleef twee maal per dag bidden, betaalde de zakat, maar in het najaar van 1999 had ik het gevoel iets te missen. Wat ik uiteindelijk ook van de Anglicaanse kerk vond, het besluit om niet langer regelmatig naar de kerk te gaan liet een leegte achter waarvan ik me zeer bewust bleef.
Op zeker moment, aan het einde van 1999, las ik ergens dat de Ramadan op 9 december begon. Vasten tijdens de Heilige Maand is ook één van de vijf pilaren van de islam. Ik was maar half op de hoogte van de regels van het vasten. Eerder had ik mezelf ten taak gesteld te proberen hoe lang ik op de sabbat zonder ontbijt zou kunnen hoe lang, voor ik mezelf zou toestaan iets te eten.
Meestal hield ik het vol tot een uur of vier, vijf ’s middags, maar uiteindelijk werd dan mijn honger en dorst zo overweldigend dat ik nauwelijks in staat was de Schrift en de commentaren tot me te nemen wat me in spiritueel opzicht nogal contraproductief leek. Ook was het allemaal wat te veel in het straatje van de sportman in mij. ‘Ha! Ik heb het record van vorige week met 48 minuten gebroken!’ Niet echt het soort geestelijke voedsel dat bij ritueel vasten hoort. George Petrou (hoi, George!) vertelde me van zijn moeder, die vastte volgens de regels van de Grieks-orthodoxe kerk en zichzelf overdag alleen vruchtensap en water toestond. Dat was tijdens Lent? Volgens mij was het Lent. Reflections on Islam had rond die tijd een uitzending over Ramadan: geen eten en drinken van zonsopgang tot zonsondergang.
En dan natuurlijk de vijf dagelijkse gebeden. Bij die gebeden kon ik me weinig voorstellen, zeker in combinatie met de rituele wassing eerst schone, licht gekleurde kleding aan, dan het gezicht wassen van kruin tot kin, dan de rechterarm wassen tot aan de elleboog, de linkerarm tot aan de elleboog, de binnenkant van de oren, de mond spoelen, water in beide neusgaten inhaleren (dat meen je niet!), de rechtervoet tot aan de enkel wassen, de linkervoet tot aan de enkel wassen, de hoofdhuid bevochtigen. Je moet water of schoon zand gebruiken. Water had ik, Godzijdank. En dan het gebed. Vijf keer per dag.
Ik dacht terug aan de Anglicaanse dienst, die een beetje hard is voor nieuwkomers. Het Boek der Gebeden, het Liedboek, het Herziene Boek der Gebeden (wat is dat toch met christenen en hun herzieningsmanie?) Twee uur lang deed ik er steeds dertig seconden langer over dan de andere kerkbezoekers om de juiste bladzijde te vinden. Dit stuk staat op pagina 59 van het Herziene Boek der Gebeden, dus niet pagina 59 van het oude, niet herziene Boek der Gebeden. Dit is Lied 203, maar dat staat op bladzij 188. Op bladzij 203 staat lied 217, dat in de verste verte niet klinkt als dit lied. Hoe luidt de tekst? Sta ik mezelf toe deze tekst te zingen? Snel de tekst scannen “Luister, allemaal. Naar achteren, jullie. Ik heb hier een crucifix en wijwater en ik zal niet aarzelen die te gebruiken.” Het Nicaese gebroed. Altijd een paar regels vooruit kijken: ik sta mezelf deze regels wel toe, de twee vólgende regels niet (Ik meen het, dit is echt wijwater. Geen stap dichterbij.)
Het was niet makkelijk. Al leken de meeste rituelen en teksten in het geheel niets te maken te hebben met de teksten die ik thuis las en herlas, ergens was er iets bevredigends aan de inspanning en het gevoel de routine onder de knie te krijgen, en vooral het gevoel God een plezier te doen (hopelijk) al was het moeilijk voor mij de reactie voor te stellen van de voornamelijk joodse God die ik in mijn hoofd had. Ik wist nooit helemaal zeker of hij zei: Ik weet het. Ongelofelijk, vind je niet? En ze zijn er echt van overtuigd dat dít de manier is om mij te eren!, of: De onderliggende motivatie is belangrijker dan de verdraaide inhoud. Op dit niveau kun je je eigen beweegredenen niet zo goed bevatten als God dat kan. Je moet trouw aan jezelf blijven, of: Ik wilde je dit alleen maar een keer laten zien, niet zes maanden lang, elke zondag, natuurlijk. In hemelsnaam, heb je de tekst van dat lied gelezen? Ga naar huis! De bijbel lezen!
Ik vroeg me af of Ramadan de Anglicaanse twee-stap’ (zit, sta, zeg op, kniel, zit, luister, sta, zit, sta, zing, zit, kniel, sta, luister) eenvoudiger zou doen lijken of juist andersom. Ik begon ontwijkingsgedrag te vertonen. Heeft de Ramadan niet specifieke gebedstijden? Ik kom er nooit achter wanneer die specifieke gebedstijden zijn. Je kunt vast niet volstaan met vijf gebeden achter elkaar in de ochtend (dan zou ik de rituele wassing maar één keer hoeven doen! Gnagnagna)”.
En als ik gewoon willekeurig vijf keer per dag zou bidden, zou dat dan veel uitmaken? Is dat niet slechts een miniem ethisch verschil? Wat als de specifieke tijden belangrijk zijn voor de doeltreffendheid van het gebed? Zou het kunnen is het feitelijk niet een mogelijkheid, of nog feitelijker, een waarschijnlijkheid dat bidden op willekeurige momenten een belediging van God is? De Hemel verhoede dat ik God beledig! (ik leg het er altijd dik bovenop, waardoor ik tijdens mijn innerlijke monoloog tegen God iets van een theatrale talmudgeleerde krijg, als ik probeer ergens onderuit te komen. De energie die het kost, terwijl ik weet waar ik mee bezig ben, en dat God weet waar ik mee bezig ben, en dat ik geen van ons beiden voor de gek hou, kan zeer uitputtend zijn).
Dus ik besloot om het aan God over te laten. Als God mij een teken zou geven dat ik moest vasten tijdens Ramadan, dan zou ik vasten tijdens Ramadan. God om een teken vragen grenst aan blasfemie dus ik raad niemand aan er geen gewoonte van maken. Maar nu u het toch vraagt: het is belangrijk om alert te zijn op tekens en beter je te vergissen dan aan een teken te twijfelen.
De volgende dag viel er een envelop op mijn deurmat (van Reflections on Islam). Er zat een folder in met als aanhef: O, gij gelovigen, het vasten is u voorgeschreven, zoals het degenen die vóór u waren was voorgeschreven, opdat gij vroom zult zijn’ (2:183). Toegegeven, erg subtiel, maar ik besloot God het voordeel van de twijfel te gunnen.
Dave Sim (1956, Ontario) heeft bijna dertig jaar lang een maandelijkse comic gepubliceerd, Cerebus. Hij is één van de grondleggers van het Comic Book Legal Defense Fund, dat het opneemt voor stripmakers, -uitgevers en -verkopers wier vrijheid van meningsuiting wordt bedreigd. De serie essays Islam, my Islam verscheen in Cerebus 276 tot en met 282. De vorige delen vindt u hier, hier en hier.
Algemeen, 20.10.2006 @ 11:51
4 Reacties
op 22 10 2006 at 12:14 schreef Bernadette:
Wat een ongelooflijk gelul. Bijgeloof.
Ik snap werkelijk niet wat Peter hier interessant aan vind, behalve een freak show: een intelligente westerling volgen die zich onderdompelt in waanzin.
op 22 10 2006 at 12:24 schreef Peter Breedveld:
Ik snap werkelijk niet wat Peter hier interessant aan vind (…) een intelligente westerling volgen die zich onderdompelt in waanzin
Ja, maar dat is het precíes!
op 22 10 2006 at 15:36 schreef Paardestaart:
wat is dat toch met christenen en hun herzieningsmanie?
Hm – logistiek erg onhandig, inderdaad..Thank goodness voor computers; het zoekt wat makkelijker
Is herziening niet juist een teken van aanpassingsbereidheid dus..?
Is het niet juist een garantie tegen de eeuwige verstening en de eeuwige woestijn?
Ik heb natuurlijk een ambivalente verhouding tegenover verstening – ik ben onmiddellijk tot doden bereid als iemand anders dan ikzelf de regels verander; zo kan ik vreselijk genieten bijvoorbeeld van volkomen archaïsche taal, van het feit dat je aan woorden soms zomaar hun herkomst kunt aflezen. Dat ze van het verleden getuigen dat ze bewaard hebben doordat je zo’n woord of zinsnede moet opzoeken, hetgeen dan weer stof tot nadenken is voor uren, of de aanzet tot een koortsachtige zoektocht naar een dwarsverbinding waarover je gestruikeld bent.
Net zo moordlustig kan ik worden bij het idee dat je je lètterlijk zou moeten onderwerpen aan wetten of regels die nog opgesteld werden door mensen met éen tand in hun mond omdat de tandarts het nog niet deed, die zich plat ter aarde stortten als een bliksemstraal een beetje apropos getimed het maatschappelijk discours besliste, die doodsbang waren voor geesten en die bovendien geen penicilline en contactlenzen hadden..
Ik bedoel, ik ben graag bereid eeuwenoude wijsheid de eer bewijzen die haar toekomt, en ook nog bewaren, heel goed bewaren – desnoods in een doosje; maar men moet dat niet van mij éisen, natuurlijk
Net als Dave Sim zou ik als gelovige alsmaar aan het argumenteren zijn met G*d, en alle respect voor hem verliezen als Hij niet minstens zo ruimdenkend was als ikzelf..
Eh – wat ik maar zeggen wil: het maakt niet zoveel uit wat je gelooft, denkt of zou willen bevorderen, denk ik. Uiteindelijk kmt het er toch op aan wat je in huis hebt..
Sim denkt en denkt en denkt – uiteindelijk over goed en kwaad, recht en krom, en doet aan groot onderhoud voor zijn ziel..
Is OK – anders haalde ‘ie toch maar kattekwaad uit, aangezet door het immer oproerige party-member of het repertoire aan laag-frequente feestmuziek waarmee de neanderthaler in ons aan zijn trekken probeert te komen, toch?
En dan óok nog fijn een beetje tekenen; ook al zo’n meditatieve bezigheid – nee; over hem hoef je je geen zorgen te maken
Wel over al die arme drones worldwide; de sloebers die zich verliezen in de regels om de regels en die elke opstandigheid tegenover alla wiezewalla of de god van het brandende braambos bestraft vrezen door veroordeling tot de eeuwige vlammen en onophoudelijke villerij – beeldend vermogen kun je ze niet ontzeggen, de woestijnvlieders..
op 22 10 2006 at 16:52 schreef Peter Breedveld:
Net als Dave Sim zou ik als gelovige alsmaar aan het argumenteren zijn met G*d, en alle respect voor hem verliezen als Hij niet minstens zo ruimdenkend was als ikzelf..
Dat is precies wat mij op mijn veertiende overkwam.
En verder beschouw ik het fraaie stukje proza van Paardestaart als bevestiging van mijn overtuiging dat het vertalen van Sims hersenkronkels wél de moeite waard is.
RSS