Naakt laat de ziel zich zien
Peter Breedveld
Family Ties. Aysel Bodur, 2002.
Voor de Turks-Nederlandse fotografe Aysel Bodur is naaktfotografie een zeer effectieve vorm van therapie. Eerst verdreef ze er haar eigen demonen mee, daarna bracht ze er haar familie nader mee tot elkaar.
Vier jaar geleden maakte je de fotoserie Family Ties. Wat zien we op die foto’s?
Je ziet mij met mijn moeder, mijn broer, zijn vrouw, hun zoon en dochter in een badhuis in Ankara. Het was de bedoeling om in een intieme sfeer bepaalde gevoelens los te maken. Ik heb mijn familieleden gevraagd me aan te raken. Daardoor ontstond er een groepsportret dat heel intiem is, maar waarop de gefotografeerden, vanwege hun eigen naaktheid, ook heel erg met zichzelf bezig zijn. Het was nogal wat voor mijn broer, om naakt naast zijn eigen moeder te zitten, of voor mijn moeder om naakt naast haar zoon te zitten.
Gebeurde er met jou zelf ook iets?
Het was nogal dubbel voor mij. Ik was degene die het initiatief voor de sessie had genomen, maar toen we daar zo zaten dacht ik: Waar ben ik eigenlijk mee bezig?’ Het was nogal vreemd. Ik zag mijn broer voor het eerst naakt. Mijn moeder had ik wel eerder naakt gezien, maar dat was als kind in het badhuis. Toen lette ik daar natuurlijk helemaal niet op.
Ik neem aan dat naakt in Turkije niet zo gewoon is als in Nederland.
Dat klopt. Naakt is in Turkije taboe. Maar je ziet wel schaars geklede vrouwen op televisie en de Playboy hebben ze in Turkije ook. De mensen zeggen dat naakt niet mag, maar ze willen het wel graag allemaal zien.
Hoe heb je jouw familie dan zover gekregen om naakt voor je te poseren?
Ik heb ze gewoon gevraagd. Ik heb gezegd dat ze me niet moesten vragen waarom, dat ze me maar moesten vertrouwen. Dat hebben ze gedaan. Achteraf vroegen ze wel wat ik van plan was met die foto’s. Als ik ze in Nederland zou publiceren, vonden ze dat geen probleem, want daar kent toch niemand ze. Maar in Turkije hadden ze dat liever niet.
Toch zijn de foto’s op een tentoonstelling in Istanbul te zien geweest.
Ja, maar daar kwamen toch alleen kunstliefhebbers, mensen die de bereidheid hebben om verder te kijken dan die naaktheid, en die dus zien dat het draait om de intimiteit van de foto’s. Er was een krant die de foto wilde publiceren, maar dat heb ik geweigerd.
Wat zijn de gevolgen van de sessie voor jullie onderlinge relatie geweest?
Meteen na de fotosessie hebben we lang en intensief gepraat. We zaten met allerlei vragen, waarom hebben we dit eigenlijk gedaan? Wat gebeurt er als je jezelf naakt op een foto ziet? De familie was een beetje uiteen gevallen, maar door deze gezamenlijke, intieme ervaring zijn we weer dichter tot elkaar gekomen. Ik praat nu met mijn broer over dingen waar ik het vóór die sessie nooit met hem over had. De relatie tussen mijn broer en zijn veertienjarige dochter is er veel openhartiger door geworden. Uiteindelijk is het een heel erg positieve ervaring geweest. Het had ook anders kunnen uitpakken, het had ook schadelijke gevolgen gehad kunnen hebben. Als het zoontje van mijn broer er bijvoorbeeld in al zijn onschuld op school over zou hebben verteld, zou dat geweldige trammelant hebben veroorzaakt. Een paar zusjes van mijn moeder hebben de relatie verbroken omdat ze het niet normaal vonden, wat ze heeft gedaan. Ze is in hun ogen geen goede moslim.
Echt waar? Dat is nogal heftig.
Ja, maar het contact met die zusjes was altijd al slecht. Dit was gewoon de druppel die de emmer deed overlopen. Met welk recht mag iemand mijn moeder veroordelen, zelfs zonder eerst te vragen waaróm ze dit heeft gedaan? Ik vind het getuigen van een gebrek aan respect. Mijn moeder staat gelukkig nog honderd procent achter deze foto’s.
Je hebt ook jouw vader, die niet meer thuis woont, naakt gefotografeerd.
Ja, bij een andere gelegenheid. Hij had zich eerst moed ingedronken. Vroeger is hij nog een tijd imam in een moskee geweest, hij kent de hele koran uit zijn hoofd. Het was dus nogal wat voor hem. Daarbij was ik zelf ook naakt.
Waarom?
Om hem in verwarring te brengen. Na de fotosessie barstte hij in tranen uit. Wat heb ik je misdaan, dat je me zo straft? vroeg hij. Maar ik zei hem dat ik voor het eerst trots op hem was. Voor het eerst had ik het gevoel dat hij echt iets voor mij over had gehad.
Waar komt jouw fascinatie voor naakt eigenlijk vandaan?
Het was voor mij een manier om te leren mezelf te zijn. Kleding beïnvloedt op allerlei manieren je houding en de manier waarop je je gedraagt. Zonder kleding vallen die invloeden weg en ben je dus meer jezelf. Dat zoek ik in de mensen die ik fotografeer: wie ze werkelijk zijn, zonder de beperkende regels die de omgeving ze oplegt en zonder de beperkende kleding. Naakt schijnt er iets van hun ziel naar buiten.
Algemeen, 08.05.2006 @ 12:25
20 Reacties
op 08 05 2006 at 06:59 schreef Maik:
Het is te hopen dat andere moslims tot hetzelfde inzicht zullen komen.
Mooie foto boven het artikel.
op 08 05 2006 at 09:47 schreef Compli:
"Je ziet mij met mijn moeder, mijn broer, zijn vrouw, hun zoon en dochter in een badhuis in Ankara."
Dat klinkt als 6 personen, maar ik zie er niet meer dan 5.
Hoe dan ook, een leuk initiatief voor de fotografe zelf. Persoonlijk ben ik er niet bijzonder van onder de indruk. Wel heel leuk om te lezen dat een voormalig imam hier aan heeft deelgenomen, nadat hij zichzelf eerst moed in had gedronken.
op 08 05 2006 at 10:02 schreef Peter Breedveld:
Als je op de link, ‘Family Ties’ klikt, zie je de zesde persoon die op de bovenstaande foto mysterieus afwezig is, Compli.
op 08 05 2006 at 10:19 schreef Compli:
Gevonden!
op 08 05 2006 at 10:57 schreef Michiel Mans:
Dapper. Zwart-wit foto’s hebben toch altijd meer ‘sfeer’ dan kleurenfoto’s. Ze zijn ook meer tijdloos.
op 08 05 2006 at 11:41 schreef Wampie:
Mooie foto, en een nog mooier idee, heel bijzonder.
Ik denk dat er bij menig Hollands gezin een praatsessie voor nodig zou zijn om het hele gezin bloot op de foto te krijgen. Zelf heb ik mijn broer een eeuwigheid geleden voor het laatst naakt gezien. Hij sloot zich al vrij jong op in de badkamer.
Van het weekend was ik bij mijn ouders. Al pratend in de badkamer nam ik plaats op het toilet in aanwezigheid van pa en ma, maar had daar vrijwel meteen spijt van, want voelde me nogal ongemakkelijk.
Maik en Compli, zouden jullie de eigen familie aldus tot een foto kunnen bewegen?
op 08 05 2006 at 13:11 schreef Compli:
"Maik en Compli, zouden jullie de eigen familie aldus tot een foto kunnen bewegen?"
Nee, ik geloof niet dat ze daar veel voor zouden voelen. Nu moet ik toegeven zelf de aandrang om zoiets te doen ook niet echt te hebben.
op 08 05 2006 at 13:54 schreef Bernadette de Wit:
Mijn familie is wel bloot gefilmd, als onderdeel van een documentaire die ik eind jaren ’80 maakte met Emile Fallaux en cameraman Erik Empels. De docu ging over de bijzondere ontwikkelingen in dit ene gezin, ik vervulde de dubbelrol van interviewer van mijn ouders, broers en zussen (alleen de jongste wilde niet meedoen) en geïnterviewde.
Empel had dezelfde filosofie als Aysel Bodur: als je blootlegt wat er in dit gezin is gebeurd, hoort daar een naakte verschijning bij als illustratie van de kwetsbaarheid en ieders individuele ziel. Mijn moeder en haar man hebben uiteindelijk, toen het zich tijdens het maken ging rondspreken in hun woonplaats buiten A’dam en ze daar last van kregen, gekozen voor bloot t/m de borst, de rest was helemaal naakt.
op 08 05 2006 at 14:34 schreef Peter Breedveld:
Hé, dat is interessant, van die documentaire. Is daar meer info over?
op 08 05 2006 at 14:55 schreef Bernadette de Wit:
Het was een drieluik getiteld Erotisch Panorama (agendajournalistiek n.a.v. 20 jaar seksuele revolutie) met 1 deel over de voorlopers in A’dam met b.v. de politie-inval in Paradiso tijdens de erotische shows, 1 deel over Den Bosch en 1 deel over mijn familie.
op 08 05 2006 at 15:19 schreef Paardestaart:
Ik vind het verhaal mooi. De foto ook, maar dan weer door het verhaal.
Ik heb eigenlijk niks met naakt, maar dat komt waarschijnlijk omdat ik geen religieuze opvoeding heb gehad..De sentimentele vervoering over naakt in het geëmancipeerde westen gaat helemaal aan me voorbij.
Ik kan aan de woorden van Aysel Bodur wel lezen dat de daad van haar familie wèl van grote waarde is, en waarom. Over het algemeen vind ik het gezeur over de puurheid van naakt omgekeerde hypocrisie; gewone geiligheid in vermomming
op 08 05 2006 at 16:20 schreef Peter Breedveld:
Ik heb wel iets met naakt, maar dat heeft niks met religie te maken. Naakte mensen fascineren me eindeloos zonder dat daar geilheid of erotiek aan te pas komt. Het is meer de kwetsbaarheid van mensen en de speelsheid die ze daardoor krijgen. Voor mijn gevoel ga je heel ver als je je kleren uitdoet, het is de ultieme vorm van non-agressie.
Ingepakte mensen, daarentegen, vind ik wél geil. Helena Bonham Carter, toen ze nog kostuumfilms deed, vond ik zo’n beetje het meest erotische dat er was. Toen ging ze een keer naakt en was de betovering gebroken. Agent Scully van X-files, zelfde verhaal. En gehoofddoekte meisjes. Ik keur het af, ik vind het onfatsoenlijk, een affront. Het zou verboden moeten worden! Maar Jezus…ik krijg het er wel warm van.
op 08 05 2006 at 18:53 schreef Bernadette de Wit:
Ik ben ’t met Peter eens: naakt is niet geil. Anders zou je er toch wel iets voor voelen, Paardestaart?
op 08 05 2006 at 21:12 schreef Willem Dezwijger:
Off topic, Ramdas vandaag in de NRC over het artikel van Jane Kramer in the New Yorker: "De meeste Nederlanders die kritiek hebben op Jane Kramers artikel zijn van buitengewoon beschaafde huize, uitzonderingen als Peter Breedveld daargelaten". :-)
op 08 05 2006 at 21:15 schreef carmo da rosa:
Heel dapper van Aysel Bodur. Als ik het goed heb is al de tweede keer dat ik op deze site moet constateren dat vrouwen meer klote hebben dan mannen Het begint zorgwekkende vormen aan te nemen!
Ik, als medefotograaf, zou niet durven met de gehele familie bloot voor de camera! Ik moet er niet aan denken. Al die gesprekken vooraf om iedereen te moeten overtuigen en het risico lopen om een pijnlijk nee te krijgen. En ik weet niet zo zeker of ik de gesprekken die daarna volgen wel wil! En toch kan ik me goed voorstellen wat Aysel Bodur zegt: Meteen na de fotosessie hebben we lang en intensief gepraat. en vooral Ik praat nu met mijn broer over dingen waar ik het vóór die sessie nooit met hem over had.
Dit draagt weer bij aan mijn rijtje argumenten dat Turkije hoort bij Europa Ik weet ook wel dat er goede argumenten tegen het toetreden van Turkije zijn, maar al die kleine beetjes helpen, niet waar
Tegen Michiel Mans zou ik willen zeggen dat er is geen antagonisme tussen kleur versus z/w fotografie. Het zijn de twee zijden van dezelfde munt. Zoals men, naar gelang het onderwerp, kan kiezen voor een plechtige of juist een vlotte toon bij het schrijven van een stuk
En tegen Peter Breedveld wil ik zeggen, dat naakte mensen me een stuk minder fascineren dan bij hem het geval is: inderdaad, de kwetsbaarheid van bloot maak me nerveus, en het gebrek aan erotiek maak me niet vrolijk. Niets minder geil dan een volle naaktstrand.
Camões (1524-1580), de grootste Portugese dichter, zei het al, en heel lang geleden, toen hij dit gedicht schreef over Venus die Jupiter probeert te versieren:
C’um delgado cendal as partes cobre
De quem vergonha é natural reparo,
Porém nem tudo esconde nem descobre
O véu, dos roxos lírios pouco avaro;
Mas, para que o desejo acenda e dobre,
Lhe põe diante aquele objecto raro.
Já se sentem no Céu, por toda a parte,
Ciúmes em Vulcano, amor em Marte.
(Luis Vaz de Camões, canto II, verso 37)
Met een dunne sluier bedekt zij haar (lichaams)delen
voor wie schaamte is normaal gedrag,
hoewel de sluier niet alles bedekt of verhult
van de uitbundige tepels;
maar, om de begeerte aan te wakkeren en te verdubbelen,
omhult ze zichzelf met die vreemde draperie.
Men voelt al in de Hemel bij Vulcanus jaloezie
en liefde bij Mars.
P.S. Voor een betere vertaling moet men nog even wachten op August Willemsen. Hij is nu met Camões bezig.
op 08 05 2006 at 21:18 schreef Peter Breedveld:
Off topic, Ramdas vandaag in de NRC over het artikel van Jane Kramer in the New Yorker: "De meeste Nederlanders die kritiek hebben op Jane Kramers artikel zijn van buitengewoon beschaafde huize, uitzonderingen als Peter Breedveld daargelaten". :-)
Verdomd, je hebt gelijk! Erkenning!
op 08 05 2006 at 22:07 schreef Frans G:
Gefeliciteerd!
op 08 05 2006 at 22:27 schreef Elke:
Van harte, Peter!
op 08 05 2006 at 23:39 schreef Sylvia:
Hahaha…
Mooi, Peter!
op 10 05 2006 at 12:53 schreef Paardestaart:
"Ik ben ’t met Peter eens: naakt is niet geil. Anders zou je er toch wel iets voor voelen, Paardestaart? "
Als het wel geil was, bedoel je?
Nah – nee..Ik vind het soms wel lief, maar ik heb geen zin in intieme mededelingen van vreemden.
De foto’s die op FN staan vind ik meestal wel OK – komt volgens mij omdat ze enigszins antiek ge-ensceneerd zijn.
Da’s ver genoeg weg, en die mensen zijn niet zo kwetsbaar omdat ze poseren.
Maar van vleselijk en zwieberend, en met van die diep-menselijke schaduwen, verkleuringen en pukkeldingetjes moek allemaal niks hebben
De meeste lichamen hebben trouwens de mantel der liefde nodig, en van voyeren hou ik ook niet…
Ik ben een vreselijke droogstoppel, geloof ik :-) en niet zo dol op het menselijk dier
RSS