Over domoren
Lagonda
Zo was ik laatst in een middelgrote universiteitsstad in Brabant, om de opening van een expositie te bezoeken. Na afloop begaf ik me naar de parkeergarage. De betaalautomaat waarmee ik mijn kaartje wilde afrekenen, accepteerde die dag geen chipknip, dus ik had wat tijd nodig voordat ik had uitgevogeld hoe ik dan mijn parkeergeld moest betalen. Dat duurde te lang naar de zin van twee representanten van de arbeidersklasse die achter me een rij vormden. Wat ze precies zeiden is me ontschoten, maar het was plat, beledigend en dreigend. De strekking was ongeveer dat ik goddomme wel lef had om als “studentje” (ik draag namelijk een bril) door het leven te stappen, maar nog te stom bleek om een betaalautomaat te bedienen. Zwijgend haastte ik me naar mijn auto.
“Dankzij het afschaffen van het onderwijs is de onderklasse van Nederland een cliché van de meute geworden, angstaanjagend, dom en vijandig.”
Dit stond nog niet zo lang geleden op de website van Theo van Gogh. Het verwoordt exact waar ik aan moest denken toen ik wegreed uit de parkeergarage. Domme mensen zijn wantrouwend en voelen zich vaak onterecht aangevallen. Ik heb alleen het idee dat er steeds meer domme mensen komen, en dat ze ook steeds agressiever worden. Domme mensen zijn bang tekort te schieten, en zien zich altijd omringd door slimme mensen. Ook voelen ze haarfijn aan wanneer slimme mensen hun best doen om mentaal voor hun door de hurken te gaan. Domme mensen zijn dan wel dom, ze zijn nog niet gek.
Ik ben bang dat dit weer een fijne erfenis is van het gedwongen egalitarisme zoals gepredikt door denkers van socialistische kunne. Enerzijds is – in een halfslachtige en tot mislukken gedoemde poging niemand nog het idee te geven dat hij “dom” is – het onderwijsniveau enorm genivelleerd. Anderzijds wordt sterk de nadruk gelegd op de waarde van het individu; dat iemand DUS nooit voor een ander hoeft onder te doen. Het gevolg is dat iedereen maar denkt dat zijn halfbakken ideeën en opvattingen het waard zijn gehoord te worden, en het komt niet in ze op aan zichzelf te twijfelen. Iedereen kan en mag overal over meepraten, en dat wekt in minder krachtige geesten de illusie dat hun mening óók klopt en altijd klopt. Ideeën volledig uitdenken, in perspectief zetten, nuanceren, of, nog moeilijker, laten vallen als ze niet kloppen; het is met een lantaarntje te zoeken tegenwoordig.
Kijk, ooit, lang geleden, behoorden mensen tot een bepaalde klasse. Je was metselaar of bakker, en dat bleef je dan ook, en kwam het niet in je op dat je je intellectueel moest meten met de arts en de docent. Uiteraard pleit ik niet voor een herinvoering van deze klassen, maar het is wel erg jammer dat er vanaf de jaren 60 niet de moeite is genomen om wat betreft de lagere klassen te proberen hoger in te zetten, maar dat er juist alles aan gedaan is om het “gezag” van het hogere opleidingsniveau te onttakelen. De arts raadt tegenwoordig zelf al aan om een second opinion te gaan halen. Docenten durven geen kritiek meer op een leerling te hebben uit angst voor al te mondige ouders. Iedere intellectuele brekebeen kan tegenwoordig op de universiteit terecht (graag zelfs, want daar wordt het besteedbaar budget hoger van) en met het VMBO — waar een groep rectoren onlangs de noodklok over luidde — is het onderwijs het beslissende nekschot toegediend.
En de neerwaartse spiraal lijkt onomkeerbaar. Mijn vader, bij leven docent en onderwijsdidacticus, zei hierover: “Een MAVO-leerling is een leerling die les krijgt van een MAVO-leraar”. Met andere woorden; als je er een domme rukker voorzet, dan wordt het ook nooit wat. Onlangs was op de radio de “leraar van het jaar” te horen. De man kon zich met moeite in het Nederlands uitdrukken, maar had, als allochtoon, een goed contact met allochtonen mede-leerlingen. Het feit dat hij tot het uiterste bemiddelde als een leerling problemen kreeg met bijvoorbeeld de politie had hem de onderscheiding opgeleverd. Dit is dus een goede leraar tegenwoordig; spelling een 4-min, maar conflictbemiddeling een 9 met een plakkertje. Bravo! Het is treurig, treurig, treurig.
Wanneer zal het iedereen eens duidelijk worden dat dit hele syteem enorm op de schop moet? Dat onderwijs DE sleutel is tot de oplossing van een groot aantal problemen waar onze samenleving mee te maken heeft c.q. op korte termijn mee te maken gaat krijgen? Willen we nou die kenniseconomie of niet? En we moeten streng zijn voor onszelf. Natuurlijk zijn er leerlingen met een achterstand, in achtergrond dan wel in genetische aanleg, maar ik heb zo’n idee dat de lat toch een stuk hoger gelegd kan worden. Zo is het bijvoorbeeld logisch dat het van groot belang is voor de maatschappelijke coherentie dat iedereen NEDERLANDS leert spreken, schrijven en denken. Dus, aanpakken die handel. Voor mijn part de hardleerse gevallen in een internaat zetten. Daarnaast veel aandacht voor omgangsvormen, discussieren, debatteren, meningen leren formuleren etc. De samenleving waarin iedereen het met elkaar eens is, bestaat niet. Maar het zou prettig zijn als iedereen zou leren het op een beschaafde wijze met een ander oneens te zijn.
En als we toch bezig zijn, dan gelijk maar de moeite nemen om leerlingen een besef van relativering bij te brengen. Ik verbaas me erover hoe weinig mensen tot zinvolle zelfreflectie in staat zijn. Is dat nou echt zo moeilijk? Het lijkt me dat dat niet zozeer een kwestie van intelligentie is, maar een van moed, discipline en opvoeding. De media confronteert ons dagelijks met talkshows waarin lieden zelfs de meest simpele ijdelheden en dwalingen van hun eigen karakter pas na een half leven ontdekken, hetgeen hun leven (en meestal ook dat van anderen) ernstig bemoeilijkt heeft. Kan de benodigde disciplinering van het ego nou echt niet eerder aangeleerd worden? Hoeveel moeite kost het nou om te leren zien wanneer je zelfzuchtig handelt? Kunnen basisschoolleerlingen hier nu echt niet mee om leren gaan?
Maar ja, ik ben een roepende in de woestijn natuurlijk. Want we willen graag blijven denken dat we het fantastisch doen. Het probleem aan domheid is echter dat het zichzelf bevestigt. Daarom is domheid het enige resterende taboe in onze samenleving; het blijft onbesproken, omdat het per definitie niet bij machte is zichzelf te bespreken. We kunnen inmiddels van onszelf accepteren dat we dik of lelijk of slecht gekleed zijn. De media voorziet ons zelfs in allerlei programma’s waarin we voor deze tekortkomingen kunnen uitkomen, en waarin hulp geboden wordt om het euvel te verhelpen. Make me Beautiful, Weightloss Challenge etc. etc. Maar waar blijft “Make me Smarter”?
Lagonda schreef al teksten op een weblog, puur voor het eigen plezier, totdat Frontaal Naakt besloot hem aan de vergetelheid te ontrukken. Lagonda is 49 procent mannelijk, 51 procent vrouwelijk en 100 procent esotericus. Haar schrijfstijl wordt door sommigen ervaren als ‘een warm bad’, door anderen weer als ’totaal genadeloos’. Het is maar hoe de pet staat. Meer op de Lagonda blogspot.
Algemeen, 14.01.2006 @ 03:43
9 Reacties
op 18 01 2006 at 13:43 schreef jessie:
Heerlijk stuk Lagonda. Ik had het al eens gelezen maar een 2e keer is geen straf.
@Peter okay, pleur maar weg, volgende editie dan. Stonden toch nog vouten in.
Huh? niet vlammend genoeg?
op 18 01 2006 at 13:52 schreef Elke Vlasveld:
"Domme mensen zijn bang tekort te schieten, en zien zich altijd omringd door slimme mensen. Ook voelen ze haarfijn aan wanneer slimme mensen hun best doen om mentaal voor hun door de hurken te gaan. Domme mensen zijn dan wel dom, ze zijn nog niet gek."
Zeker waar, Lagonda.
Maar is dat de enige soort van domheid die er bestaat?
Het valt te betwijfelen.
Kung Fu-tze schreef daarover:
"Wie alles al weet, kan niets meer leren.
Maar wie slechts dénkt alles te weten, kan ook niets meer leren.
Wie temidden van de lerenden stilstaat, wordt vanzelf dom.
Daarom lijden de hoogmoedigen aan de enig verwijtbare vorm van domheid die er bestaat: de vrijwillige".
Vergeef me als ik de tekst – of de vertaling ervan- niet geheel woordelijk weergeef…het ging uit het hoofd.
Dat stukje Confucius deed me destijds formuleren: "als ik nog eens iets uit zou mogen vinden, zou het een pil tegen domheid zijn".
De vrijwillig dommen zouden denk ik een hele kuur moeten slikken; zij blijken namelijk ontstellend persistent, getuige de staat van het land.
op 18 01 2006 at 16:05 schreef Michiel Mans:
Beste Lagonda,
Uitstekend stuk. Ik moest denken aan de spreuk, de armen zijn niet dom omdat ze arm zijn, de armen zijn arm omdat ze dom zijn. Ik weet niet wie deze bedacht, het is zeker stof tot nadenken.
Je kielhaalde de Mavo. Hoewel ik bij sollicitaties niet schroom om bij opleidingen Havo of hoger in te vullen, heb ik alleen de Mavo met succes doorlopen. De Thomas van Aquino Mavo. Een inmiddels gesloopt katholiek bolwerk van de oude stempel, we hadden zelfs nonnen die les gaven. Een stevige school waar je nog echt wat leerde. Natuurlijk vond ik het in die tijd een ouderwetse rotschool. Dit geheel in overeenstemming met de geest van de tijd, de late jaren zestig, begin zeventig. Daarna ging ik naar de Havo. Dat was een modern, correct geitenwollensokken bolwerk. Daar leerde ik van mijn Mavo en zijn strenge meesters houden. Ik maakte die Havo niet af.
Op vele manieren wordt het werken met de handen als minderwaardig afgedaan. Als je vroeger naar de LTS ging, was je voor velen een geestelijke kneus. Daar leerde je echter wel een echt vak. Ik verzeker je dat een randdebiele machinebankwerker, snel zijn vingers kwijt is. Een zwakbegaafde timmerman, kan niet timmeren. Het huidige VMBO is vlees nog vis waar je geen echt vak leert. Handige Bètas zijn misschien geen woordkunstenaars maar ze zijn niet dom. Ze hebben meer vooruitgang bewerkstelligd dan mooie praters of schrijvers. Het onderwijs probeerde Alfas tevergeefs Bèta te leren door Bèta te Alfaseren. Het gevolg was dat ook de Bètas het niet meer begrepen. Dat vond mijn Bèta vader van het Mammoet onderwijs. Ik denk dat hij gelijk had. Of het nu erger is, weet ik niet. Afgaande op de klachten uit het bedrijfsleven lijkt het me er niet beter op geworden.
Als puber verfoeide ik de discipline, het strafwerk en het uitfoeteren door mijn leraren. Zonder die ouderwetse methoden zou ik waarschijnlijk die Mavo niet afgemaakt hebben. Hoe zit dat nu? Krijgen pubers nog wel handgeschreven strafwerk? Tweehonderd keer -Ik, Michiel Mans, ben een naar en vervelend mannetje die daarom tweehonderd keer deze regel moet schrijven. Moet de schoolagenda nog wekelijks door de ouders ondertekend worden? Dat laatste werkt misschien niet echt. Ik kan nog steeds mijn moeders handtekening perfect neerzetten.
op 20 01 2006 at 01:26 schreef ada:
Stof tot nadenken, dit stuk van Lagonda. Maar waarom doet hij/zij toch in godsnaam mee aan het merkwaardige en ja het moet gezegd, domme gebruik om media in enkelvoud aan te duiden? ’t Zijn er echt meer hoor. Het medium schrijft, de media schrijven, dus.
op 20 01 2006 at 14:38 schreef jessie:
Is dat zo?
De media is een groep.
Voorbeeld:
Het bedrijfsleven vind dat iedereen minder moet verdienen omdat…
op 20 01 2006 at 17:04 schreef ada:
Jessie:
Lagonda schrijft:De media confronteert ons etc.
Schrijf je dan ook: de mensen confronteert ons,
of: de kranten confronteert ons?
Sinds plus minus 2002 hebben talloze mensen het om mij onbekende redenen plotseling over de media in enkelvoud.
op 20 01 2006 at 22:41 schreef Jessie:
@ Ada
Dat is wel vreemd ja.
Toch nog een maar.
Zit ik toch met dat bedrijfsleven.
Het bedrijfsleven confronteert ons…
Het bedrijfsleven confronteert ons.
De mensheid confronteert in ieder geval.
Met hele ingewikkelde zaken.
Taal niet in het minst.
Verwarring alom.
op 21 01 2006 at 12:17 schreef Cor:
‘Medium’ is enkelvoud, en ‘media’ meervoud. De woorden ‘bedrijfsleven’ en ‘mensheid’ kennen geen meervoud, hebben slechts in enkelvoud betekenis (‘singulare tantum’).
http://oase.uci.kun.nl/~ans/e-ans/03/02/02/body.html
op 21 01 2006 at 23:03 schreef jessie:
Ah, dank.
RSS