Befehl ist befehl
Michiel Mans
In het televisieprogramma Debat op 1 afgelopen zaterdag trok André Rouvoet ten strijde tegen D66. Deze partij zou een anti-religieuze strijd voeren. Lousewies van der Laan nam het namens D66 tegen hem op. Rouvoet gooide er al vrij snel een citaat van een wijze zwaargewicht tegenaan. ‘Wie religie en politiek van elkaar wil scheiden heeft van beiden niets begrepen.’ -Ghandi. Als Ghandi dat zo gezegd heeft dan is het zo. Niet? Maar welke religies bedoelde Ghandi? En in welk verband? Sloeg zijn uitspraak op de islam en het hindoeïsme ten tijde van de Indiase scheiding in twee staten? In die situatie was deze opmerking terecht. Geldt dit zestig jaar later ook voor de Nederlandse situatie? Als we er quotes van oude wijzen tegenaan gooien, gooi ik er ook graag een.
De Syrische dichter-schrijver Abu-al-Ala al-Marri schreef in de tiende eeuw,
‘De joden, de moslims en de christenen, ze zitten er allemaal naast. Er zijn maar twee soorten mensen op aarde. De soort met hersens en geen religie en de soort met religie en geen hersens.’
Deze quote valt ruim binnen de marge van de klacht die Rouvoet had. Hij klaagde dat sommige mensen met dédain spreken over mensen die in een schepper geloven. Dat was gênant vond hij. Daar heeft hij gelijk in. Het is gênant dat anno 2006 er nog zulke diepgelovigen als Rouvoet rondlopen in een ontwikkelde maatschappij als de onze. Rouvoet wil het goede in de samenleving brengen. Hij doet dat niet op basis van zijn geweten maar op basis van zijn religieuze overtuigingen. Zijn religie staat aan de basis van zijn politieke gedachtegoed. Dat herhaalde hij meermalen. Een wetsvoorstel wordt niet gesteund of verworpen op basis van praktische, morele of ethische argumenten maar of het wel of niet in overeenstemming is met wat God in de bijbel bedoelde. Rouvoet heeft kennelijk geen eigen geweten, geen eigen wil en maakt geen eigen afwegingen. Hij doet wat volgens zijn God moet gebeuren. Ik zie weinig verschil met ‘befehl ist befehl’.
Als Marcus Bakker in het verleden een betoog alleen zou onderbouwen met de opmerking ‘omdat Marx dit in Das Kapital heeft geschreven’, zou hij vierkant uitgelachen worden. Dat is hetzelfde als wanneer Rouvoet tegen het homohuwelijk is omdat dit tegen de regels van God is volgens de bijbel. Als je religieuze overtuigingen als argumenten in politieke debatten wilt gebruiken dan zullen die argumenten op dezelfde manier worden gewogen als andere argumenten. In de politiek worden slecht onderbouwde betogen zonder heldere bewijsvoering afgestraft en niet zelden geridiculiseerd. Tegen het homohuwelijk zijn omdat het staat geschreven in oude boeken is zo’n non-reden om de vloer mee te schrobben en de draak mee te steken. Niet de criticus maakt de gelovige belachelijk, de gelovige maakt zichzelf belachelijk. De boeken waar de wijsheid, moraal en ethiek uit gehaald worden staan vol met dood en verderf begaan door en voor God, inclusief genocide. De mens is in staat tot genocide, volkerenmoord. God heeft volgens de bijbel genocide gepleegd op alle levende organismen. Het idee dat wetten geschreven, gewijzigd of ingetrokken kunnen worden op basis van de woorden van een onbewezen almachtige massamoordenaar, is voor mij onverteerbaar en onacceptabel.
Michiel Mans (1956) is grotendeels autodidact, een ‘lezer’ met interesses in geschiedenis, filosofie, politiek en wetenschap. Hij komt uit een nest van ‘boerenverstand’ aan moederskant en een ‘oud koloniaal uitzuigersgeslacht’ aan vaderskant. Een mix van Drents humanisme en rechts reactionair in een liberale, sceptische saus.
Algemeen, 14.01.2006 @ 02:31
11 Reacties
op 14 01 2006 at 02:49 schreef Jona:
"Ik zie weinig verschil met ‘befehl ist befehl’."
Ik zie het wel. De dienstplicht en de discipline van het leger (in dit geval de Duitse Wehrmacht) waren maatschappelijk onomstreden. Niemand kon eraan ontkomen. ‘Befehl ist Befehl’ is daarom in zekere zin een te rechtvaardigen excuus en heeft in zoverre ook een juridische basis dat gewone Wehrmachtsoldaten zelden zijn vervolgd. Het ging om de officieren.
Anders gezegd, er was enorme sociale druk op een soldaat om bevelen op te volgen. Die druk is bij Rouvoet afwezig. Zoals elke gelovige kiest hij de interpretatie van zijn heilige boek.
op 14 01 2006 at 12:02 schreef Duns:
Ik ben het met Jona eens. De vergelijking met ‘befehl ist befehl’ ontgaat mij volledig.
Rouvoet kiest bewust voor zijn geloof.
Dat is precies tegengesteld aan het ‘befehl ist befehl’ excuus waarmee Nazi’s hun verantwoordelijheid probeerden te ontlopen.
Immers, deze Nazi’s claimen juist NIET bewust te hebben gekozen.
op 14 01 2006 at 14:54 schreef Michiel Mans:
Daar hebben jullie een punt. Feit blijft wel, naar mijn mening, dat de ‘eindverantwoordelijkheid’ elders gelegd wordt.
op 14 01 2006 at 19:22 schreef Jona:
Ja, je hebt gelijk, je hoofdpunt staat als een huis.
op 15 01 2006 at 01:27 schreef CS:
God, Koningin en Vaderland.
op 15 01 2006 at 10:33 schreef Duns:
Ergens in de Heer Bommel reeks merkt Marten Toonder op: "We willen allemaal zo graag ons lot uit handen geven."
Ik heb nooit iemand ontmoet die niet graag zijn lot uit handen wilde geven.
Tegelijkertijd heb ik nooit iemand ontmoet erkernde zijn eigen lot uit handen te willen geven (mijzelf inclusief).
De christelijken geven hun lot uit handen aan de dominee.
De verlichte sociaal-liberalen geven hun lot uit handen aan o.a. de dominee-zoon Freek de Jonge.
Volgens mij vervult Freek de Jonge exact dezelfde rol als zijn vader: namelijk die van geweten van de parochie.
Het verwijt dat Rouvoet zijn lot of verantwoordelijkheid uit handen geeft aan het geloof, kan dan ook eigenlijk geen verwijt zijn.
Het is gewoon een onderdeel van de menselijke natuur.
op 15 01 2006 at 15:34 schreef Michiel Mans:
Beste Duns,
Racisme is ook een onderdeel van de menselijke natuur. Zo hebben we nog wel wat onhebbelijke trekjes. Die worden niet als positief ervaren en waar mogelijk onderdrukt of bestreden. Daar is bij de hang naar religie geen sprake van.
op 17 01 2006 at 04:08 schreef Jona:
"Daar is bij de hang naar religie geen sprake van."
Ik begrijp wat je bedoelt, maar denk dat het niet geheel klopt.
Religiositeit is een individuele, niet met anderen te delen ervaring. Er zijn echter mensen -christenen bijvoorbeeld- die maatschappelijk gedrag verklaren vanuit hun religie. Ze schrijven dus hun maatschappelijk handelen aan religie toe; maar dat maatschappelijk handelen vindt zijn oorzaak dus niet in de religie, maar in de samenleving zelf.
Er is niets in de religieuze ervaring dat tot seksuele trauma’s zou moeten leiden; dat het gebeurt is omdat sommige -helaas teveel- mensen een ingewikkelde seksuele moraal construeren, en het vervolgens bij gebrek aan argument op hun religie projecteren.
In een beschaafd land, en dat zijn we hier (ondanks het CDA en dankzij VVD en PvdA) nog altijd, worden dergelijke uitwassen via het burgerlijk wetboek bestreden. De religie zélve hoeft niet te worden bestreden omdat het geen morele regels stelt; morele regels die aan religie worden toegeschreven, worden in de praktijk wel degelijk en terecht bestreden. Geen weldenkend mens zal nog homo’s willen stenigen, echtscheiding willen verbieden of de doodstraf willen invoeren, omdat deze voorschriften niet tot de kern van de religie behoren, maar alleen aan religie worden toegeschreven.
op 19 01 2006 at 11:41 schreef jessie:
[ Er is niets in de religieuze ervaring dat tot seksuele trauma’s zou moeten leiden; dat het gebeurt is omdat sommige -helaas teveel- mensen een ingewikkelde seksuele moraal construeren, en het vervolgens bij gebrek aan argument op hun religie projecteren. ]
Het wordt ze door religie wel "makkelijk" gemaakt.
In de meeste religies is wel iets te vinden om je missers goed te praten.
En het strafrecht komt er na de schade aan te pas.
Het voorkomt niets.
op 21 01 2006 at 20:56 schreef Jona:
"Het wordt ze door religie wel "makkelijk" gemaakt."
Dat weet ik zo net nog niet. Er zijn heilige boeken waarin passages staan die je zo kunt lezen. Diezelfde heilige boeken bevatten ook passages die het weer tegenspreken. Het is de gelovige die een keuze maakt en/of de passages interpreteert en die dus (vanuit zijn sociale achtergrond) construeert wat de les van zijn religie is.
Het idee dat religie zélf iets zou zeggen is een vorm van essentialisme. Ik geloof dat dat in de negentiende eeuw nog een acceptabele filosofische positie was, maar we zijn inmiddels toch wel wat verder. Al lijkt dit inzicht nog niet tot de gemiddelde CDA-er te zijn doorgedrongen.
op 25 01 2006 at 12:08 schreef jessie:
De mens is slimmer dan goed voor ons is maar niet slim genoeg.
Oude boeken kunnen we niet aan en al helemaal niet op waarde (tijd) schatten.
Vandaar dat gelazer met religie.
De christenen zijn voor het grootste deel (europa) geëvolueerd ten goede, nu de moslims nog.
Daar sommige gristenen denken dat dit hun kans is zullen we dubbel oplettend moeten zijn.
RSS