Cabaret

Lagonda

Voor het nieuwe jaar had ik me voorgenomen om eens een column schrijven die niet over de islam gaat. Er gaan inmiddels al genoeg columns over de islam, en misschien dat u het ook een beetje zat begint te worden, steeds maar weer die islam. Ik begin me ook zorgen te maken of de islam niet overmatig mijn gedachten is gaan beheersen. Zo zag ik in de bioscoop van de week “Grizzly Man”; een (fake?) documentaire over een geflipte natuuractivist, Timothy Treadwell, die dertien zomers lang probeert samen te leven met grizzlyberen uit Alaska. Zijn pogingen om met deze monsterachtige vreetmachines een band op te bouwen, heeft hij op video vastgelegd, en regisseur Werner Herzog heeft uit dit materiaal een fascinerende film samengesteld. Treadwell haat zichzelf, haat zijn verleden, maar haat bovenal de westerse samenleving; die ziet hij als de grootse bedreiging voor “zijn” beren, waarvoor hij niets dan overdadige liefde voelt. Hoewel al zijn pogingen tot toenadering door de beesten onveranderlijk met onverschilligheid of agressie worden beantwoord, blijft Treadwell hen hardnekkig met de schattigste koosnaampjes toespreken. Zijn grenzenloze naïviteit wordt hem fataal; op een kwade dag heeft één van beren het gehad met het getroetel van Treadwell, en vreet hem met huid en haar op.

Verward liep ik de bios uit. Ging deze film over de islam? Was het een briljante parodie op de naïeve dhimmitude van de westerling, die zo zwelgt in zelfhaat en zo graag in een positief beeld van zichzelf wil geloven, dat hij niets dan prachtigs kan en wil zien van een levensgevaarlijk monster? Met Werner Herzog, die graag speelt met de grens tussen realiteit en fictie, weet je het nooit, maar de overeenkomsten tussen zijn film en de problematiek rond de islam zijn te frappant om naast je neer te leggen. Maar aan de andere kant ken ik Herzog als een typische Europese intellectuele linksigerd, die ik er niet zo snel voor aanzie om de islam op een dergelijke kritiek te trakteren. Misschien is het ook wel gewoon een film over beren, misschien gaan mijn gedachten wel met me op de loop, en misschien is het zelfs wel erg ongezond dat ik overal de islam bij betrek. Misschien houd ik me wel teveel bezig met dat onderwerp, en ben ik daardoor wellicht inmiddels hevig gedeformeerd en misleid. Vandaar dus mijn voornemen voor het nieuwe jaar: voorlopig geen islam meer. Even afstand nemen, even de blik weer aanscherpen, en niet steeds overal de islam bij proberen te halen.

Gelukkig was er op TV voldoende cabaret voorhanden om mijn gedachten weer op het rechte spoor te krijgen. En cabaret, dat is altijd weer een bijzondere traktatie. Cabaret hebben we alleen in Nederland, en dat maakt ons uniek, want cabaret, en cabaret alleen, heeft ons zo tolerant en progressief gemaakt. Cabaret is de bron van onze vooruitstrevendheid en ons humanisme; een krachtig, dapper en niet mis te verstaan antwoord op de platte achterlijkheid en domme haat uit Amerika. Ons Goddelijk Cabaret maakt Nederland het Gidsland in de wereld der ideeën; gewapend met ons cabaret achten wij onszelf in staat de wereld mee te trekken naar een paradijselijk bestaan. Wim Kan, Koot en Bie, Bram en Freek en Henk Elsink; Onaantastbare Halfgoden zijn het, die Altijd Gelijk hebben. Cabaretiers zijn de waakhonden en hoeders van onze samenleving; genadeloze, feilloze en vlijmscherpe ontleders van het menselijk tekort. Lekker lachen om cabaret — een betere weg tot zelfkennis en verlichting is er niet. En vanaf kerst tot ver na oudjaar had ik ongeveer 17.521 uur aan cabaret voor de boeg; dat ging dus helemaal goed komen!

Het spits werd afgebeten door Jack Spijkerman, die nu op Talpa eindelijk zijn kunstje weer eens mocht vertonen. Dat kon natuurlijk alleen maar tegenvallen, en dat was ook inderdaad zo. Je zou verwachten dat Jack na een half jaar broeden wel eens even stevig uit zou pakken; Talpa bood hem namelijk ook allerlei fantastische nieuwe mogelijkheden, dus dat moest wel iets overrompelends worden. Maar helaas: het was meer van hetzelfde, en daarom eigenlijk minder — juist omdat je als kijker meer had verwacht. Jack zelf biedt inmiddels de deerniswekkende aanblik van een witte vlag op de puinhopen van een verwoest leven. Hij verscheen praktisch kruipend voor de camera, en zal hoogstwaarschijnlijk tot in zijn graf de behoefte gevoelen elke drie zinnen een relativerende grap over zijn commerciële knieval te maken. “Nee slager, een onsje meer is geen probleem. Ik kan het prima missen, toch? Hahaha! Ja, inderdaad bakker, brood op de plank, net wat u zegt! Hahaha! Nee juffrouw, doet u er maar geen zakje bij. Moet ik er nóg eentje vullen! Hahaha!”

Maar niet getreurd! Meer en betere cabaretiers maakten immers hun opwachting: Lebbis en Jansen, Heerschop, Waas en De Vries, Muiswinkel en Van Vleuten, Schumacher en De Groot, De Jonge en Van ’t Hek. En al die anderen.

En tot mijn grote vreugde heb ik mogen waarnemen dat al deze cabaretiers besloten hadden mij in mijn voornemen te steunen: er was er waarlijk geen een die zich kritisch over de islam uitliet. Wel weer een hoop leuke dansjes, en mooie liedjes, en gedragen gedichtjes, maar geen woord over de diepe multiculturele crisis waar ik, paranoïde idioot die ik d’r ben, altijd maar over meen te moeten schrijven. Ja, er werd eens een grapje over zelfmoordterroristen gemaakt, maar ja, in Nederland weten we inmiddels dat zelfmoordterroristen helemaal niks met de islam te maken hebben. Dus kun je rustig grappen maken over tikkende rugzakken, en ontploffende moslims; je islamitische buurman zal er ook hartelijk om kunnen lachen. Zo dragen onze cabaretiers hun steentje bij aan de integratie tussen westerling en moslim: door ons gewoon lekker samen te laten lachen over de problemen! Wij doen net of we er geen last van hebben, en zij doen net alsof ze er niet verantwoordelijk voor zijn. Net zo makkelijk! En over eventuele andere problemen met de islam houden onze moedige cabaretiers gewoon hun mond. Zie je wel, dacht ik nog, er is gewoon helemaal niets aan de hand: het ligt gewoon aan mij!

Met name de messcherpe analyses van het duo Lebbis & Jansen hebben me de schellen van de ogen gerukt. De Koran is gewoon een prachtig boek! Jansen heeft dat wel eens vaker gezegd. Hij had het niet gelezen, maar hij wist het zeker: de Koran was een práchtig boek. En hij was cabaretier, dus ik geloofde hem op zijn woord. En Lebbis haalde nog eens goed uit naar al die enge rechtse fascisten: jullie willen toch overal camerabeveiliging? En als de islam hier de boel overneemt zoals jullie vrezen? Dan krijg je nog spijt dat je al die camera’s ooit hebt opgehangen! Haha! Bam! Die zat! En hij had gelijk natuurlijk: dat de islam hier ooit de boel overneemt, is uiteraard volledig ondenkbaar, en al die camera’s overal, nou ja, dat ís ook gewoon een heel erg enge ontwikkeling! Het is hier toch zeker geen politiestaat? Bravo! Dat moest echt eens gezegd worden! Volledig gerustgesteld ben ik 2006 ingegaan.

Maar op 1 januari hoor ik alweer over een aanslag in Sulawesi, waar moslimextremisten een bom hebben laten afgaan op een christelijke markt, omdat er varkens verkocht zouden worden. En op 2 januari hoor ik over een vrouw in Utrecht, die in oktober op straat met een mes werd aangevallen door een Marokkaan die “een westerse vrouw wilde neersteken”. En dan hoor ik hoe meer dan 65 procent van de Palestijnen de aanslagen van Al-Qaida toejuicht. En dan hoor ik over de totale chaos in Gaza, en over hoe een Palestijnse terrorist zichzelf wilde opblazen op een Joods kinderfeest. En dan zie ik op TV hoe al dat fijne cabaret alweer herhaald wordt. Jansen mag het gewoon nóg een keer komen zeggen: de Koran is een prachtig boek! Tsja. Ik vraag me af hoe lang ik mijn voornemen om niet over de islam te schrijven nog kan volhouden. Ik vraag me ook af hoelang het nog duurt voordat ons geroemde cabaret de laatste adem uitblaast. Tis namelijk wel mooi geweest zo.

De maatschappelijke waarde van het Nederlandse cabaret stelt geen reet voor, en heeft ook nooit wat voorgesteld. In het gunstigste geval komt deze maatschappelijke meerwaarde namelijk neer op vermoeiende en tot niets verplichtende morele verontwaardiging; in het ongunstigste geval verwordt de cabaretier tot een radertje in de propagandamachine van de een of andere idealist of demagoog. Ons cabaret heeft niets van waarde bereikt, en heeft, op wat slappe provocaties na, op geen enkele manier aangestuurd op een daadwerkelijke en betekenisvolle catharsis bij het publiek.

Om dat vermaledijde Amerika er maar eens bij te halen: kent u wellicht Lenny Bruce? Al in de jaren vijftig werd het Amerikaanse publiek blootgesteld aan deze weergaloos tierende junk, die zonder al te veel scrupules zijn publiek onverbiddelijk de stoelen indrukte met inktzwarte observaties. Grappen over seks, drugs, racisme, geloof en abortus, maar met name over de hypocrisie van het mensdom; over de luie en zelfdienende gemakzucht van elke oetlul in de zaal. Ter vergelijking: in Nederland werd toen nog beschaafd geapplaudisseerd om de OhLaLa!-grapjes van Wim Sonneveld, en om Wim Kan die met een bril op ineens heel erg op een andere meneer leek. Jammer dat Bruce niet meer leeft: hij had gehakt gemaakt van de islam, haar verheven claims en haar hypocriete meelopers.

Waar blijft toch onze Lenny Bruce? Waar blijft onze Bill Hicks? Niks liedjes en stomme gedichtjes: ik wil een cabaretier die snijdt en ontleedt, ik wil een cabaretier die tot op het bot durft te gaan. Ja, Hans Teeuwen en Theo Maassen komen in de buurt, maar ze zijn helaas niet diep genoeg gegaan, en hun nalatenschap is in het collectieve bewustzijn van het Nederlandse volk verworden tot een aantal ranzige clichématige sketches, die op elk feestje of barbecue door een dronken buurman tot vervelens toe weer worden opgeboerd. En iedereen maar weer lachen.

Ons cabaret heeft nooit aan haar eigen mythe kunnen voldoen. Vroeger was het te braaf, nu is het te laf, maar altijd was het te vol van zichzelf. Nauwelijks goed en wel tot leven gekomen, is ons cabaret op sterven na dood. Middels het eindeloos op radio en TV herhalen van de leukste fragmenten, wordt de stervende bewierookt en bediend. De laatste fase van de doodstrijd is inmiddels aangebroken: teren op het eigen vlees. De Vliegende Panters doen Freek na, het kopspijkercabaret doet Hans Teeuwen na, Koefnoen doet Wim Kan en Toon Hermans na, en iedereen doet inmiddels Youp van ’t Hek na. Freek maakt grappen over Youp, Youp weer over Jack Spijkerman, en Jack Spijkerman weer over Youp’s tandartsassistente. Het gaat nergens meer over. De patiënt hapt naar de laatste adem. Het wachten is op een imitatie van Lebbis & Jansen door de gediplomeerde grappenmakers van Jack Spijkerman. Dan kan voorgoed de stekker er uit.

Lagonda schreef al teksten op een weblog, puur voor het eigen plezier, totdat Frontaal Naakt besloot hem aan de vergetelheid te ontrukken. Lagonda is 49 procent mannelijk, 51 procent vrouwelijk en 100 procent esotericus. Haar schrijfstijl wordt door sommigen ervaren als ‘een warm bad’, door anderen weer als ’totaal genadeloos’. Het is maar hoe de pet staat. Meer op de Lagonda blogspot.

Tweet

Algemeen, 02.01.2006 @ 15:23

[Home]
 

Δ