Een les in democratie op de Nederlandse Antillen
Thomas Colignatus
Democratie is moeilijker dan je denkt. De basislessen zouden eigenlijk op school geleerd moeten worden, zoals figuurzagen en het alfabet, zodat je het nooit vergeet. Maar een school is ook een (verlichte) dictatuur, dus ergens is het ook niet zo’n geschikte leerplek. De meeste mensen hebben pas ruimte voor democratie wanneer ze de school verlaten, maar, dan zijn ze weer druk met werk en inkomen, trouwen en kinderen, en zo komt het er nooit van.
Ikzelf kwam pas met de nodige vertraging tot een analyse van de democratie. Pas op mijn 36e dat was in 1990 had ik aanleiding om de paradoxen van Kenneth Arrow eens grondig te bekijken. Democratie bleek moeilijker dan ik ooit had gedacht. Met enige vertraging heb ik het in 2001 in mijn boek Voting theory for democracy nog eens toegankelijk uitgewerkt. Als wetenschapper had ik daarbij het voordeel van een onderzoekstraditie met de nodige wiskunde. Men vraagt zich af wat de gewone burger wel niet aanmoet, die in eigen huis en tuin de democratie moet beoefenen.
Wie geen wiskundige knobbel heeft en gewoon de krant leest of de televisie volgt wordt met allerlei verkiezingspropaganda doodgegooid waarin het dogma van de meeste stemmen gelden hoogtij viert. Je hebt Idols, Big Brother, de Gekozen Burgemeester, het Referendum over de Europese Grondwet, en wat al niet. Het lijkt wel of het paradijs van de democratie is aangebroken. Is dat werkelijk waar? Of is het eigenlijk zo dat de chaos steeds groter wordt?
Om daar helder over te zijn: Ja, de chaos wordt steeds groter. Dat komt omdat er op allerlei plekken mensen zitten die eigenlijk niet goed weten wat democratie is. De Idols-makers, de Big Brother-producenten, de EU Commissie. Ze organiseren iets met de meeste stemmen gelden, en dan lijkt het democratisch, maar eigenlijk is het dat niet. Het is alsof ze een mooie taart maken, vol met karton en namaak slagroom, het ziet er fantastisch uit. Ondertussen blijft het karton en geen cake, en het is een chemische goedje en geen echte slagroom.
Een tijdje terug heb ik het Europese Referendum gebruikt als voorbeeld hoe het niet moet. Maar er zijn meer voorbeelden. De Nederlandse Antillen en daarbinnen Curaçao in het bijzonder – geven met hun recente referendum een nieuw voorbeeld van wat democratisch lijkt maar het eigenlijk niet is. Daaruit kunnen we leren wat juist wel democratisch zou zijn.
Curaçao – Korsou
Op 8 april 2005 kon de bevolking van Curaçao zich per referendum uitspreken over vier opties omtrent de gewenste staatkundige toekomst van het eiland. De uitslag was, in aantallen stemmen en percentage per optie:
42425 = 68 procent. Optie A: Autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden (Status Aparte)
3014 = 5 procent. Optie B: Totale onafhankelijkheid
2342 = 4 procent. Optie C: Behoud van de huidige Nederlandse Antillen
14769 = 24 procent Optie D: Provincie van Nederland
Ongeldig 474 stemmen, met een opkomst van 55.04 procent.
Waar het mij om gaat is dat 68 procent voor optie A wel een meerderheid lijkt maar dat 55 procent opkomst maal 68 procent slechts een minderheid van 37 procent oplevert. De rest wil iets anders dan A of heeft een reden gehad om niet te komen stemmen.
Drie inzichten lijken mij democratisch belangrijk:
1. Wanneer er meer opties zijn dan twee dan is het verstandig om te stemmen via rangordes zoals de methode van Borda, met als uitslag bijvoorbeeld het Borda Fixed Point. Immers, een optie kan altijd nog punten verzamelen wanneer het bijvoorbeeld vaak op de tweede plaats genoemd wordt. In het geval van Curaçao is dat niet waarschijnlijk omdat al zo’n groot aantal voor optie A bleek, maar, wanneer de stemmethode a priori fout is, blijft de uitslag ook dubieus, al was het maar omdat het gedrag van mensen kan veranderen.
2. Je moet hoe dan ook in de gaten houden of er een absolute meerderheid is (dus opkomst maal preferentie geeft minstens 50 procent). Het volstaat niet altijd om een relatieve meerderheid van 50 procent te nemen van wie is komen opdagen. (PM. Soms maakt men het nog bonter om te zeggen dat 40 procent ook een meerderheid is wanneer andere opties nog minder krijgen.)
3. Zeker bij wijzigingen van de grondwet wordt vaak een eis van tweederde meerderheid gevraagd. In het geval van Curaçao is 68 procent groter dan 66,7 procent maar alleen relatief. In absolute termen is 37 procent ver verwijderd van deze norm van 66,7 procent.
Democratie is vooral ook de bescherming van de minderheid tegen de meerderheid. De meest zuivere norm is dat mensen eerst aangeven welke voorstellen hun belangen schaden, welke voorstellen dan geschrapt worden, zodat alleen die voorstellen overblijven die Pareto-optimerend zijn. De Pareto-regel biedt geen uitkomst wanneer er meer voorstellen overblijven, en dan kan de keuze verder bepaald worden met de meerderheidsregel. De regel van de meeste stemmen gelden is slechts een manier om het staken van stemmen te doorbreken, en niet echt een zelfstandig beslissingsmiddel. Wanneer de stemuitslag op deze manier verwerkt wordt dan kan een meerderheid nooit iets opleggen aan een minderheid.
Politiek schept zijn eigen realiteiten
Ondertussen is de politieke realiteit dat er op de Nederlandse Antillen veel te doen is over de ontmanteling van het Koninkrijks Statuut. De Land wordt opgeheven en de eilanden gaan ieder hun weg. Minister Pechtold reist tussen Nederland en de Antillen op en neer om te kijken hoe Nederland hiermee moet omgaan en zijn beste bijdrage kan leveren. Als wetenschappelijk ingesteld persoon bezie ik het gebeuren met enige verwondering. Aan beide zijden van de oceaan valt er veel te leren van wat wel en niet democratisch is, denk ik dan af en toe. Maar het heeft ook iets moois, alles wat er zo gebeurt, zeker op Dushi Korsou.
Thomas Colignatus is econometrist, auteur van Voting theory for democracy (2001) en samen met journalist Hans Hulst auteur van De ontketende kiezer (2003). Momenteel is hij op Curacao (Korsou) werkzaam.
Algemeen, 22.10.2005 @ 20:36
5 Reacties
op 23 10 2005 at 09:29 schreef J.J. v.d. Gulik:
Nederland is zelf verre van een volwaardige democratie en is daarom niet het land, wat de Antillen de les zou moeten lezen. Zo ontbreken in Nederland al decennialang de uitingvrijheden in voldoende mate. Als gevolg daarvan is het in Nederland onder meer gebruikelijk om kritiek op joden en Israel de facto verboden te verklaren zoals hier op dit forum, zelfs als men niet in staat is die kritiek onderuit te halen. De tentakels van de joden zijn in dit opzicht nog zeer lang. Dat dient te worden teruggebracht tot normale proporties.
Caesar’s wife is above suspicion geldt voor velen als het gaat om joden en Israel en daarvoor wil men desnoods de wereldvrede wel in gevaar brengen.
Diezelfde mensen, die doorgaans bij het minste of geringste gaan steigeren en krijsen, als er kritiek op joden en Israel wordt geuit, schrikken er niet voor terug om als het gaat om moslims de grofste bewoordingen te gebruiken.
op 23 10 2005 at 09:54 schreef Peter Breedveld:
Nou weten we het wel van die Joden, heer Van de Gulik. Een zekere mate van monomanie kan u niet worden ontzegd, is ’t wel?
Volgens mij hebt u van het bovenstaande stuk alleen de titel gelezen. Graag relevant of helemaal geen commentaar.
op 25 10 2005 at 17:37 schreef J.J. v.d Gulik:
Een aantal van de door Colignatus genoemde problemen kunnen voor een belangrijk deel worden opgelost door het invoeren van een opkomstplicht bij referenda en verkiezingen. Daar ben ik al een hele tijd een voorstander van. Het zorgt voor een betere vertegenwoordiging van de kiezers en bij referenda maakt het de mening van het volk helderder. Als er een opkomstplicht was geweest bij het referendum voor de Europese grondwet, zou naar mijn gevoelen het percentage tegenstemmers nog hoger zijn geweest. Overigens voorspelde ik op het forum van NOVATV een opkomstpercentage van 64 %. In werkelijkheid bedroeg dat percentage 63,3 %. Daarmee was ik uiteraard de enige, die met een hele goede voorspelling kwam.
Ik herinner me wel eens gekeken te hebben naar ‘Pareto’ en dat ik daar toen bepaald niet van onder de indruk was. Het fijne ervan weet ik zo niet meer en ik heb geen zin om me daar in het kader van een bijdrage op dit forum in te verdiepen.
Wel zegt Colignatus terecht, dat in een democratie er respect moet bestaan voor een minderheid. Doorgaans zijn mensen zoals hij, maar in ieder geval zijn achterban, het eens met het cordon sanitaire in Belgie. Daarmee geven ze aan, dat hun opvatting over het respect voor een minderheid slechts uit holle woorden bestaat. Daarbij past ook de mentaliteit, waardoor De Winter een keer genoodzaakt was zijn auto tegenover een kraakpand te parkeren, toen hij was uitgenodigd door Buitenhof in Amsterdam. Wat verwacht kon worden, gebeurde. De auto werd beschadigd. De Winter kreeg voor, tijdens en na de uitzending geen enkele bescherming van Buitenhof. Dat past bij het totalitaire regime, dat al decennialang heerst in Amsterdam.
Om de betrokkenheid van de politici bij hun achterban te verbeteren valt het te overwegen om kiezers een blancostem op de partij, waarop ze willen stemmen, te kunnen laten uitbrengen. Als ze vinden, dat de partij, waarop ze stemmen, zich eigenlijk veel te weinig gelegen laat liggen aan de opvattingen van zijn kiezers, dan zouden die blancostemmen ertoe moeten leiden, dat het overeenkomstige aantal zetels niet bezet zouden moeten worden. Om mogelijk grote onevenwichtigheden te voorkomen zou dan in de praktijk maximaal 25 % van het zetelaantal zo onbezet moeten kunnen blijven.
op 29 10 2005 at 13:11 schreef Fritzie:
"De tentakels van de joden zijn in dit opzicht nog zeer lang. Dat dient te worden teruggebracht tot normale proporties."
Tentakels ? Klinkt behoorlijk fascistoïde.
Terugdringen ? Wat dacht u van openlijk bespreken,is dat niet meer dan voldoende ?
@Thomas,
Toch mis je iets belangrijks.
In je stukje breng je niet naar voren dat het zo opvallend is dat de vragen/keuzes/probleemstellingen telkens maar weer door "De Macht" geformuleerd worden.
Democratie gaat verder dan enkel stemmen.
Het Demo Crateert niet.
Het definieert niet zelf de problemen, maar krijgt ze aangereikt.
Stelt niet zelf de oplossingen, maar krijgt ze voorgeschoteld. Het bepaald niet zelf meer wat goed of slecht is, maar laat zich door "van boven" leiden.
Het Demo deelt de macht van het dagelijks bestuur niet. Zowel op lokaal als nationaal niveau.
Een van de meeste belangrijke bouwstenen voor de democratie is namelijk de bevolking zelf. De democratie moet veel meer investeren in zelfbewustzijn,dat de staat er voor de mensen is en niet , zoals nu, andersom, inzicht in eigenbelang, inzicht in wat leiderschap zou moeten zijn, inzicht in het belang van de gemeenschap…… bij de mensen zelf. (Fortuyn)
Dat heb ik gemist in je betoog: Een stap voorwaarts.
op 09 01 2006 at 11:40 schreef sunlover:
22-dec-2005
Soort zoekt soort
Zelfs de NRC schrijft tegenwoordig wel eens dat Nederland een bananenrepubliek is geworden, maar tegelijkertijd heeft het bewieroken van politici ongekende hoogten bereikt. Die dingen gaan nou eenmaal vaak hand in hand, zoals u weet. Om hun geschonden imago op te vijzelen nemen onze autoriteiten nu hun toevlucht tot Miss-verkiezingen: de Grootste Nederlander, de Politicus Van Het Jaar, de Beste Burgemeester Sinds 25 Jaar, het Populairste Kamerlid, de Beste Premier Sinds Mensenheugenis, de Beste Ambtenaar Sinds De Oerknal, en ga zo maar door. Straks gaan ze elke zaterdag een aantrekkelijk jong parlementslid uitroepen tot Snoepje Van De Week, wat ik u brom. En die domme blondjes maar glimlachen, en pleiten voor World Peace.
Mag ik het nou nog één keer zeggen? Die leeghoofden hebben veel te veel macht! Zij mogen beslissen waar de helft van ons nationaal inkomen aan moet worden besteed. Dat is je reinste waanzin! Daarmee geef je uitgerekend notoire intriganten, opportunisten en egotrippers, die overal de ballen verstand van hebben, zelf nog geen frietenkraam draaiend kunnen houden, en die zich (op onze kosten!) door professionals laten trainen in het creatief liegen, het beheer over 256,9 miljard euro per jaar! (Bron: CIA World Factbook, 2004.)
Dat is vragen – wat zeg ik? dat is sméken om corruptie! Dat is, om in hun eigen bargoens te blijven, faciliterende randvoorwaarden realiseren voor de implementatie van een nationaal corruptiestimulatiebeleid! Iedere boerenkarhengst begrijpt dat! Een kind kan het zien! Een blind paard kan het zien! Jules de Corte kan het zien! Waarom wordt het dan nooit eens gezegd?
De officials die die geconfiskeerde miljarden mogen besteden aan defensie-orders en stadsuitbreidingen en prestige-objecten, die komen per definitie in aanraking met de mafia. Waar miljarden van hand tot hand gaan, daar is de mafia. Waar wapenhandel is, daar is de mafia. Dat weet u toch net zo goed als ik? Waar moet de mafia zich anders ophouden? In de zilveruitjes-sector?
Er zijn eigenlijk maar drie categorieën die met miljarden kunnen schuiven: hele rijke mensen, politici en mafiosi. En die komen dus onvermijdelijk met elkaar in contact. Postzegelverzamelaars komen met elkaar in contact, duivenmelkers komen met elkaar in contact, bloembollenhandelaren komen met elkaar in contact, en mensen die beroepshalve met miljarden schuiven komen ook met elkaar in contact. Sneller dan gemiddeld zelfs, want er zijn er niet zoveel van. Klaas Bruinsma en Beatrix waren lid van dezelfde exclusieve koninklijke jachthaven. De Neeltje Jacoba lag in Muiden broederlijk aangemeerd naast de Groene Draeck. Je kunt elkaar domweg niet ontlopen, al zou je het willen. Ik durf de stelling aan dat het onmogelijk is om een gigaproject als de Betuwelijn aan te besteden en te realiseren zonder ergens langs de lijn in de armen van de mafia te lopen.
Ons Koninklijk Huis is de vleesgeworden illustratie van dit fenomeen: Beatrix is, via haar favoriete schoondochter Mabel, slechts de beroemde two handshakes (of misschien kun je beter zeggen blow-jobs) verwijderd van gangsters als Mo Sacirbey, George Soros, Klaas Bruinsma, Charlie da Silva en de uit de orde geflikkerde en onlangs door de penoze geliquideerde onderwereld-advocaat Evert Hingst. (Mooie primeur was dat van de Metro. En natuurlijk weer door geen één kwaliteitskrant opgepikt.)
Ik zou zeggen: ga vooral door de helft van uw inkomen af te dragen aan politieke charlatans. De mafia zal u er dankbaar voor zijn.
Pamela Hemelrijk
Ik sta helemaal achter bovenstaande.
Een moeilijk te verhelpen euvel in de maatschappij maar, niets is gelukkig onmogelijk.
groet
RSS