Nee tegen de Europese Grondwet

Thomas Cool / Thomas Colignatus

Ik adviseer al langer dan een jaar tegen dit ontwerp voor een Europese Grondwet. Nu Nederland zelfs een referendum heeft en nu de dag van 1 juni 2005 nadert is het misschien nuttig om dit advies opnieuw te formuleren. Ik maakt daarbij gebruik van wat anderen inmiddels geschreven hebben. Het doet me deugd dat het weekblad Elsevier en prof. dr. R. Plasterk zich ook tegen dit ontwerp hebben uitgesproken, met standpunten die veel doordachter zijn dan die van andere tegenstemmers.

Het is van belang dat men tegen dit ontwerp voor een Europese Grondwet stemt en het is inderdaad van belang dat men dit met degelijke argumenten doet. Immers, wie flut-argumenten hanteert, zoals de SP geneigd is te doen, die heeft eigenlijk geen standpunt, en werkt de voorstemmers in de kaart. De voorstemmers hebben daarentegen juist veel uit te leggen omdat juist zij de problemen veroorzaken.

Het eerste punt dat duidelijk moet zijn is dat het echt om een Grondwet gaat. De officiële naam luidt “Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa” met daarin “verdrag” als eerste woord omdat landen onderling alleen verdragen kunnen sluiten. Voorstanders willen nog wel eens stellen dat het daarom maar een verdrag is en geen echte grondwet. Echter, het punt is juist dat het verdrag die grondwet vaststelt. Wanneer het verdrag is aangenomen, is die grondwet vastgesteld. Hierna kunnen de instellingen van de EU steeds naar deze grondwet verwijzen. “U heeft toch voorgestemd ?” klinkt het dan. Wie voorstemt geeft essentieel de nationale souvereiniteit op, en de EU neemt het over.

De voorlichtingsfolder die iedereen in de bus kreeg stelt: “Verdwijnt de Nederlandse Grondwet ? Nee, deze blijft van kracht.” Tja. Wat is dat nu voor een antwoord ? Onze grondwet blijft van kracht in de zin dat het de basis vormt op grond waarvan het Nederlandse Parlement bevoegd is om de macht aan Brussel over te dragen. Maar vervolgens is die macht overgedragen en geldt voortaan artikel I-6: “De Grondwet en het recht dat de instellingen van de Unie bij de uitoefening van de haar toegedeelde bevoegdheden vaststellen, hebben voorrang boven het recht van de lidstaten.” Dus je bent officieel nog eigenaar van je huis, maar je hebt je rechten aan de huurder overgedragen en die heeft het voortaan voor het zeggen.

Het tweede punt dat duidelijk moet zijn is dat dit Ontwerp geen democratie schept. Wanneer het Ontwerp zou bijdragen tot een grotere democratie, niet alleen in eigen land maar ook in Europa, dan zou je erover kunnen gaan denken om de nationale souvereiniteit op te geven. Maar de democratie neemt niet toe. De macht wordt overgedragen aan in belangrijke mate oncontroleerbare en ondemocratische lichamen. Het probleem is niet dat er een “super-staat” ontstaat (zoals leden van de SP nogal demagogisch willen stellen) maar het probleem is dat er dan geen echte democratie meer is.

Je kunt het al zien aan de Preambule. Het is niet We, the People, …” maar “Zijne Majesteit de Koning der Belgen, de President van de Tsjechische Republiek, …” en dus helemaal geredeneerd vanuit de overheid en niet vanuit de burger. Dit Ontwerp is daarmee precies weer een voorbeeld van de vertrouwenscrisis tussen burger, overheid en politiek die de laatste decennia is gegroeid.

Een kernpunt is dat dit Ontwerp in artikel I-11 een bepaalde invulling geeft aan de toedeling van bevoegdheden, met een eigen interpretatie van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid. “Subsidiariteit” betekent dat besluiten daar genomen worden waar alle belangen vertegenwoordigd zijn.

De democratische interpretatie van subsidiariteit is dat met machtsoverdracht ook een overdracht plaatsvindt van democratische vertegenwoordiging, zodanig dat een democratisch gekozen representatief lichaam toezicht houdt op de machtsuitoefening. In strijd met deze gedachte stelt lid 2 dat de EU alles gaat doen wat de lidstaten overdragen – zonder toets op die democratische controle. Een voorbeeld van hoe dit werkt is dit Ontwerp zelf, waarin al van alles wordt overgedragen zonder dat er navenante democratische controle is. Vervolgens geeft lid 3 een omgekeerde invulling aan het begrip van subsidiariteit, namelijk dat wanneer bevoegdheden niet worden overgedragen, het aan de EU is om te bepalen of men misschien toch niet moet ingrijpen.

Een ander kernpunt is het afschaffen van het generieke vetorecht en de vervanging daarvan door geclausuleerde en beperktere mogelijkheden tot een veto. Dit Ontwerp ziet “democratie” derhalve als de dictatuur van de meerderheid en niet als de bescherming van de minderheden Voor een echte democratie is het echter essentieel dat de rechten van minderheden beschermd blijven, in dit geval de nationale minderheden. Een veto-recht betekent immers dat overeenstemming bereikt wordt via de dialoog en niet via het machtswoord van de meerderheid. Maar volgens het voorliggende Ontwerp verliezen de minderheden hun bescherming en worden zij afhankelijk van de goedwil van de meerderheid op dat moment.

Het derde punt is dat gebleken is dat burgers hun politieke leiders niet meer goed kunnen vertrouwen. Ruud Lubbers als premier van Nederland bleek bij de EU onderhandelingen in Edinburgh 1992 bereid om de Nederlandse belastingbetaler te laten betalen voor het winnen van de gunsten van andere landen voor hemzelf: “Lubbers boog, volgens de huidige CDA-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot – die er als hoge diplomaat bij was – omdat hij graag voorzitter van de Europese Commissie wilde worden. De laatste tien jaar zijn er als gevolg van ‘Edinburgh’ tientallen miljarden euro’s meer naar Brussel gegaan dan er naar Nederland zijn teruggekomen.” Over de Belgische premier Guy Verhofstadt kunnen we lezen: “Maar België steunde Nederland totaal niet. (…) Verhofstadt had bovendien een verborgen agenda. Hij deed alles om in het gevlei te komen bij president Chirac en kanselier Schröder. Hij wilde voorzitter worden van de Europese Commissie. Dat was bijna gelukt. Frankrijk en Duitsland stelden hun volgeling Verhofstadt vorig jaar officieel kandidaat. De Europese christen-democraten en premier Blair spraken hier echter hun veto over uit.” (Jan Werts, NRC Handelsblad 19 mei 2005) De hoogste regeringsleiders kunnen ervan verdacht worden dat zij hun eigen ambitie zwaarder laten wegen dan het nationaal belang.

Vanzelfsprekend kunnen Lubbers en Verhofstadt stellen dat zij, indien zij Commissie-voorzitter waren geworden, wellicht beter de belangen van hun landen hadden kunnen verdedigen, maar, dat zou een problematisch standpunt zijn, want die voorzitter is er juist voor iedereen. Het is, al met al, zorgelijk dat in de EU Grondwet een hoofdrol wordt gegeven aan dergelijke ambitieuze regeringsleiders in de Raad van Ministers bij het vertegenwoordigen van het nationale belang en het eventueel uitspreken van het veto waar dat nog behouden is. Die rol zou juist moeten toevallen aan de parlementen – die daar dan ook de tijd voor moeten krijgen.

Het vierde punt, en voor mij het hoofdpunt, is dat dit Ontwerp tot stand is gekomen met censuur van de wetenschap. De Preambule stelt te handelen in de geest van “vrijheid, democratie, gelijkheid en de rechtsstaat” terwijl tegelijkertijd de Nederlandse overheid censuur pleegt van de wetenschap en misbruik maakt van het zwakke arbeidsrecht om iemand met leugens en laster te ontslaan. Die censuur bestaat inmiddels zo’n vijftien jaar.

Censuur gaat niet voorbij, die blijft bestaan totdat die is opgeheven. In mijn interne notities op het Centraal Planbureau in 1990 Why a social welfare (meta-) function does exist: The Arrow Impossibility Theorem for Social Choice resolved, A better analysis suggested en After 20 years of mass unemployment; Why we might wish for a parliamentary inquiry ontwikkel ik een analyse die anders luidt dan de gangbare denktrant over democratie en economie. Ik laat zien dat die gangbare denktrant bepaalde denkfouten en inconsistenties begaat. Deze notities mochten van de directie echter niet besproken worden en werden zo ook van publicatie tegengehouden.

Die gangbare denktrant heeft nu met al zijn fouten ook zijn weerslag gekregen in dit Ontwerp. Maar die gangbare denktrant is juist heel discutabel, zoals ook bovenstaande bezwaren laten zien. Al vijftien jaar frustreert de Nederlandse overheid de wetenschappelijke vooruitgang en de voorlichting aan het publiek omtrent deze cruciale punten. Inmiddels heb ik genoemde notities uitgewerkt in twee boeken, met een Nederlandstalige samenvatting in het boekje De ontketende kiezer (2003).

Het is mooi dat die boeken er zijn maar het spreekt voor zich dat de bespreking van de analyse pas werkelijk doorgang kan vinden wanneer de censuur is opgeheven. Een probleem kan bijvoorbeeld zijn dat mensen huiverig zijn iemand serieus te nemen die op censuur wijst, bijvoorbeeld omdat men abusievelijk meent dat in Nederland geen censuur kan voorkomen, of omdat men meent dat de overheid toch te machtig is zodat zo’n probleem nooit opgelost kan worden. De beste oplossing blijft echter dat de censuur wel wordt opgelost.

Mijn advies is derhalve tegen dit Ontwerp te stemmen en vervolgens te zorgen dat er een parlementaire enquête komt naar de inmiddels vijfendertig jaar voortdurende massale werkloosheid en de rol daarbij van de voorbereiding van het economisch beleid, in het bijzonder de rol van het Centraal Planbureau. Aan de andere EU landen adviseer ik een boycot van Nederland totdat de censuur in Nederland is opgelost.

Thomas Cool is voorzitter van het Sociaal Liberaal Forum en voor het SLF kandidaat voor het presidentschap van de EU. Ter onderscheiding van deze politieke positie hanteert hij sinds 2004 de naam Colignatus wanneer hij spreekt in de hoedanigheid van wetenschapper en oud-medewerker en econometrist van het Centraal Planbureau. In bovenstaand artikel zijn beide Thomassen aan het woord

Tweet

Algemeen, 21.05.2005 @ 13:22

[Home]
 

Δ