Ontsla alle hoogleraren Economie

Thomas Colignatus

Ik doe het advies alle hoogleraren economie wegens disfunctioneren te ontslaan. Wellicht is het inzicht voor velen verrassend maar het advies staat als een huis terwijl de voordelen voor de samenleving groot zullen zijn.

De hoogleraren economie disfunctioneren doordat zij al vijftien jaar zwijgen ten aanzien van de censuur van de wetenschap door de directie van het Centraal Planbureau (CPB).

In 1990 adviseerde ik in een concept-publicatie op het CPB tot een parlementaire enquête naar de toen twintig jaar voortdurende massale werkloosheid en de rol daarbij van het economisch beleid en in het bijzonder de rol van het CPB zelf. Deze concept-publicatie werd door de directie van interne bespreking tegengehouden, hetgeen censuur is.

Na die twintig jaar van massale werkloosheid van 1990 zijn er inmiddels vijftien jaar van massale werkloosheid bijgekomen. Werkgelegenheid is van cruciaal belang voor de samenleving. Bijvoorbeeld geschiedt de maatschappelijke integratie van minderheden gemakkelijker wanneer er meer werkgelegenheid bestaat. Maar er zijn veel meer aspecten, zoals pensioenen, kinderopvang, onderwijs, investeringen, gezondheid, om maar enkele te noemen.

In 2004 ontwikkelde ik daarom het aanvullende advies dat Nederland is te boycotten totdat de censuur is opgeheven. Nu kan ik daaraan nog zinvol het advies tot ontslag van alle hoogleraren economie toevoegen. Nu in 2005 is immers een tweede editie van mijn boek Definition & Reality in the General Theory of Political Economy verschenen. Is het verstandig deze tweede editie wederom te laten wegzinken in het moeras van de inmiddels duidelijk getoonde incompetentie en laksheid ten aanzien van de integriteit van de economische wetenschap ? Nee, het lijkt me niet. Zelfs een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen.

In de gecensureerde CPB-notitie was werkloosheid maar een voorbeeld. Het was een voldoende belangrijk voorbeeld om de discussie mee te openen. Het voorbeeld draagt ook het advies tot de parlementaire enquête omdat men immers in staat moet zijn om een concreet onderbouwd voorbeeld te geven. Maar het zou een misverstand zijn te denken dat de redenering slechts op de werkloosheid betrekking heeft. De redenering betreft de voorbereiding van het economisch beleid en het falen van het coördinatiekader. De redenering in de concept-publicatie is dus relevant voor álle onderwerpen waar er sprake is van voorbereiding van economisch beleid.

Wanneer bijvoorbeeld de taak en plaats van het CPB ten aanzien van de voorbereiding van het economisch beleid in 1991 verbeterd was, zeg een jaar nadat de gecensureerde notitie als CPB-publicatie had kunnen verschijnen, dan had bijvoorbeeld ook de voorbereiding van de Betuwe-route er denkelijk wel anders uitgezien. De commissie Duivesteijn die de kwestie van de Betuwe-route heeft onderzocht heeft ten onrechte de censuur van de wetenschap door de directie van het CPB genegeerd. Zo zijn er vele voorbeelden.

Het advies tot ontslag van de hoogleraren economie heeft diverse aspecten. In het kader van deze bespreking zou het te ver voeren om al deze aspecten te bespreken. Enkele zijn echter zinvol te noemen.

Waar ik sprak over “hoogleraren economie” bedoel ik natuurlijk de Nederlandse hoogleraren en niet de hoogleraren in het buitenland. Er zijn complicaties wanneer iemand naar het buitenland verhuist. Een voorbeeld is Rick van der Ploeg, die gerust met naam en toenaam genoemd mag worden en die dat misschien zelfs wel leuk vindt. De Klerk en Van der Ploeg schrijven begin 1992 in het economenblad ESB:

In het voorstel tot een parlementaire enquête naar de voorbereiding van het beleid en naar de rol van het Centraal Planbureau klinkt iets van wantrouwen door, een wantrouwen dat er op zich op wijst dat de eens vrijwel onaantastbare positie van het bureau toch aan slijtage onderhevig is geweest. Het voorstel om van het bureau een echte onafhankelijke wetenschappelijke instelling te maken is wat dat betreft meer recht-door-zee en toe te juichen. (ESB 18/3/92 pag 280)

Van der Ploeg werkt nu aan het Europees Universitair Instituut te Florence en volgens een interview met HP/De Tijd (17 december 2004) heeft hij ‘schaamte voor Nederland’. Van der Ploeg negeert de al vijftien jaar durende censuur van de wetenschap door de directie van het CPB, ook onlangs nog toen hij lid was van een visitatiecommissie die het CPB ‘beoordeelde’. Van der Ploeg is als hoogleraar economie niet te handhaven. Vaststelling van die conclusie is vooralsnog voldoende, hoe het EUI daarvan te overtuigen valt is van later zorg.

Men kan de vraag stellen of het advies wel voldoende rekening houdt met de onzekerheden ? Ontslag van de hoogleraren economie heeft als voordeel dat de censuurkwestie wordt opgelost. De voordelen die verloren gaan zijn echter ongekend, want men weet vooraf toch niet wat deze hoogleraren allemaal zullen verzinnen, of hun promovendi helpen te verzinnen, zolang zij in functie zijn? Het antwoord hierop is tweeledig.

Ten eerste kan hun bijdrage reeds bepaald worden voor de laatste vijftien jaar waarin de hoogleraren ten aanzien van de censuur van de wetenschap door de directie van het CPB verzaakt hebben. De hoogleraren economie kan gevraagd worden om zelf hun bijdrage te specificeren en men kan zich voorstellen dat commissies van deskundigen tot kritische evaluaties daarvan komen.

Ten tweede kan deze statistisch vaststelbare informatie gebruikt worden om een kansberekening te maken ten aanzien van de waarschijnlijke bijdragen in de toekomst. Uiteindelijk komt men zo tot een afweging van de risico’s. Goed vertaald naar zuivere termen komt mijn stelling er dan op neer dat men het totale risico minimeert en de verwachte opbrengst maximeert door de hoogleraren economie onmiddellijk te ontslaan.

Een punt is dat de samenleving denkelijk toch wel behoefte heeft aan hoogleraren economie. Er dienen derhalve nieuwe gezocht te worden. Het lijkt me onverstandig om een hoogleraar economie die bijvoorbeeld in Rotterdam ontslagen is dan maar weer in Amsterdam te benoemen, enzovoorts. Dus geen stoelendans. Een levenslange uitsluiting is ook weer cru. Mijn advies is derhalve om de ontslagen hoogleraren economie voor 15 jaar buiten de deuren van de universiteiten te houden en daarna weer aanstellingen toe te staan – een uitsluiting dus ongeveer zolang als de periode waarop we terugkijken. Vervolgens zouden commissies van buitenlandse hoogleraren economie kunnen helpen om de ontstane vacatures per direct op te vullen. Overigens lijkt het me vereist dat kandidaten ook een examen hebben afgelegd ten aanzien van mijn boek en de kwestie van de censuur van de wetenschap door de directie van het CPB, opdat de buitenlandse hoogleraren economie geen mensen benoemen die onmiddellijk weer zijn te ontslaan.

Dan is er het aspect van de negatieve gevolgen van het ontslag der hoogleraren economie voor hun persoonlijk welbevinden. Hun door incompetentie en gebrek aan integriteitsgevoel noodzakelijk ontslag is ook aan het eigen optreden verwijtbaar waardoor geen recht op uitkering bestaat. Zij en hun naasten zullen worden getroffen door een onverwachte ramp, een plotseling wegvallen van financiële en beroepsmatige zekerheid. Hoe valt deze negatieve last te verrekenen met de toename van het maatschappelijk welzijn, wanneer de leer van het maatschappelijk welzijn, en met name het concept van de (Pareto-) optimaliteit, juist stelt dat niemand erop achteruit zou mogen gaan ?

Het antwoord is hier tweeledig. Ten eerste hebben de hoogleraren economie het niet bezwaarlijk geacht dat een wetenschapper van het CPB op soortgelijke wijze al vijftien jaar wordt geraakt in zijn bestaanszekerheid. Waar de hoogleraren economie dit voor een persoon klaarblijkelijk toelaatbaar achten dan toch zeker voor henzelf.

Nu acht ik dit voor een persoon niet toelaatbaar, dus zou ik dit ook niet voor de hoogleraren economie toelaatbaar moeten achten. Echter, er is ook het criterium van de rechtmatigheid van verworven rechten. Wanneer rechten niet langer rechtmatig verworven zijn, dan kan het wegvallen daarvan niet gerekend worden als een verlies.

Aldus, enerzijds wanneer iemand door censuur wordt getroffen, dan is het niet juist hem ook nog te ontslaan, ook al protesteert hij tegen die censuur; terwijl anderzijds wanneer hoogleraren economie al vijftien jaar lang niet tegen censuur protesteren, dan vormt dat een terechte ontslaggrond.

Een aspect in de kwestie is mijn onbevangenheid als wetenschapper. Als slachtoffer van de censuur word ik door velen als ‘partij’ gezien – wat op zich opmerkelijk is, alsof iemand niet meer objectief slachtoffer kan zijn. Hoe dan ook, elders heb ik reeds uitgelegd dat er met mijn onbevangenheid in deze kwestie niets aan de hand is (zie De ontketende kiezer, 2003 p141-142). Ook ten aanzien van het onderhavige advies tot ontslag der hoogleraren economie kan men vaststellen dat het een creatief nieuw idee is dat op juiste wijze de wetenschappelijke toets kan doorstaan en dat niet is verkleurd door een partijdige stellingname.

Gegeven de empirische constatering van de censuur van de wetenschap door de directie van het CPB en de constatering van het verzaken van de hoogleraren economie is er voldoende morele waarborg tot het ontslag der hoogleraren. De enige vraag die resteert is hoeveel de werkloosheid in de wereld moet toenemen of hoever de sociale zekerheid in Nederland moet worden afgebroken voordat men bereid is dit verantwoorde empirische experiment van het ontslag der hoogleraren economie te verrichten.

Thomas Colignatus is econometrist te Scheveningen. Een uitgebreider versie van dit artikel verscheen in het Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, 2005 no 2, april.

Tweet

Algemeen, 07.05.2005 @ 04:20

[Home]
 

Δ