‘De gulle lach is dodelijk’

66 Reacties

op 23 04 2005 at 02:12 schreef Jeroen Mirck:

Je bent er snel bij, Peter. Goed werk.

op 23 04 2005 at 02:40 schreef Rinus Duikersloot:

Volgens Mohammed Benzakour zal Gregorius Nekschot wel één van de "Don Quichotjes van marsepein" zijn:

http://anjameulenbelt.sp.nl/weblog/index.php?p=903

Citaat: "De aan het kruis genagelde Abdul Jabbar van de Ven blijkt gewoon een grondwetminnende zeloot die modieus zei wat hij dacht."

op 23 04 2005 at 03:00 schreef Peter Breedveld:

Het verbaast me niets dat de grote plagiator Benzakour geen reet van Don Quijote heeft begrepen.

op 23 04 2005 at 09:46 schreef Richard:

Gregorius is een HELD! Met HOOFDLETTERS! Hij heeft het helemaal begrepen.

op 23 04 2005 at 10:42 schreef Clickburg:

… en hij is genomineerd voor de Clickburg Webcomic Awards 2005, die worden uitgereikt op 1 mei tijdens Neerlandse eerste webcomicbeurs Clickburg.

op 23 04 2005 at 11:21 schreef Rinus Duikersloot:

Ik neem aan dat Gregorius Nekschot bij de uitreiking niet aanwezig zal zijn

op 23 04 2005 at 11:41 schreef Clickburg:

Hij heeft laten weten dit uit veiligheidsoverwegingen niet te doen.

op 24 04 2005 at 12:06 schreef Rinus Duikersloot:

Wat ik me afvraag is of het niet de bedoeling is van Abdul Jabbar van de Ven om via het MDI en het Openbaar Ministerie achter de ware identiteit van Gregorius Nekschot te komen.

op 25 04 2005 at 08:03 schreef Peter Breedveld:

Een programma waar de grote denkert Anil Ramdas bij is betrokken, kan natuurlijk nauwelijks een andere conclusie hebben dan dat het nu maar eens afgelopen moet zijn met al dat verbale geweld. Ik heb dan ook niet gekeken. Wel twee fragmenten gezien die mijn vooroordeel bevestigden.

De VPRO is de omroep die schrijnende documentaires uitzendt over de positie van vrouwen in Iran, Frank. In de VPRO-gids geen verontwaardigd geronk maar zakelijke uiteenzettingen van de voors of tegens van Hirsi Ali’s aanpak. Ik zeg dat de VPRO -al hebben ze Muntz en zijn cameraman d’r uit geflikkerd- de minst politiek-correcte omroep is.

op 25 04 2005 at 12:03 schreef Rinus Duikersloot:

Net een VPRO thema-avond over beschaving achter de kiezen.
Één ding werd duidelijk: in de Nieuwe Beschaving is geen plaats voor mensen als Theo van Gogh en Gregorius Nekschot

op 25 04 2005 at 12:18 schreef Frank:

Nee, maar daar is het ook de VPRO voor.
Peter heeft die omroep als link op zijn site.
Nog een beetje ambivalent Peter?

op 25 04 2005 at 12:54 schreef Rinus Duikersloot:

De VPRO moge de minst politiek-correcte omroep zijn maar dat zegt dan meer over die andere omroepen dan over de VPRO. De excommunicatie van Robbie Muntz en Paul Jan van de Wint(zo moeilijk is die naam toch niet Peter?) was een slecht voorteken.
Waarom geen schrijnende documentaire over de positie van sommige vrouwen in Nederland? Of een thema-avond over radicalisering waarbij ook iemand als Bernadette de Wit aan het woord komt? Of een thema-avond over het vrije woord waarbij ook de cartoons van Gregorius Nekschot aan bod komen? Een programma met stevige islam kritiek heb ik daar nog niet gezien, of je moet de aflevering van zomergasten met Ayaan Hirsi Ali daartoe rekenen. En ik kan me het programma van Michael Schaap nog herinneren. Daarin was een imam van de zogenaamd gematigde Taibah moskee te zien die in het Pakistaans, het Urdu, zei dat er "geen rekening gehouden dient te worden met de Nederlandse regering". Toen er commotie over ontstond zei de VPRO dat het een foute vertaling was geweest en in de herhaling werd het fragment helemaal weggelaten. Waarom werd het fragment niet opnieuw getoond maar dan nu met goede vertaling zodat kenners van het Urdu het ook kunnen controleren?
De VPRO maakt soms wel aardige programma’s maar ik zie daar de Anil Ramdassen teveel de boventoon voeren

op 25 04 2005 at 13:08 schreef Peter Breedveld:

Nobody’s perfect, maar er is voor mijn gevoel bij de VPRO wel meer ruimte voor een ander geluid dan ergens anders. Als je een grote organisatie bent moet je nou eenmaal eerder rekening houden met gevoeligheden dan wanneer je met z’n vijven of in je eentje een website runt.

Ik vind Paul Jan van de Wints naam enorm moeilijk. Ik heb geen idee waarom, maar ik kan ‘m niet onthouden. Evenals Balkenendes voornaam. Wil je wel geloven dat ik die iedere keer weer moet opzoeken?

op 25 04 2005 at 13:39 schreef Rinus Duikersloot:

Het is dan wel frappant dat dan meer met de gevoeligheden van Anil Ramdas en consorten rekening wordt gehouden dan met die van anderen.

Bovenstaande zie ik dan ook maar als een pleidooi voor kleine omroepen. Volgens Robbie Muntz kunnen we wat verwachten van "De Nieuwe Omroep". Hij krijgt daar ook een eigen programma.

Ik hoop maar voor Paul Jan van de Wint dat zijn dubbele naam de enige associatie is die je hebt met Jan Peter Balkenende.

op 25 04 2005 at 13:57 schreef Rinus Duikersloot:

Wat ook zo gluiperig aan die VPRO avond over beschaving was, is dat je de hele tijd wist dat het over Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali ging en dat zij te ver waren gegaan maar dat dat nergens expliciet gezegd werd.

op 25 04 2005 at 18:16 schreef Annelies:

De toon van De Grote Normen- en Waardenavond was meteen gezet door de presentator: belerend, predikend en zalvend.

Als deze avond het antwoord van Ramdas en de andere linkse kerkgangers is op 2 november dan staat het er beroerd voor met dit land.

Voor de mening van mensen als Paul Cliteur, toch ook niet de eerste de beste, Max Pam, Theodor Holman, Nelleke Noordervliet, Afshin Ellian en Hafid Bouazza was geen enkele plaats. Integendeel. Wat Rinus zegt, heb ik ook ervaren. Het was alsof Theo van Gogh nog een trap na kreeg. En Ayaan Hirsi Ali haar aanpak werd tussen neus en lippen door ook totaal afgekraakt.

De avond van de beschaving? Moeten we het beschaving noemen om tolerant te zijn voor intolerantie?

Nee, het viel me vies tegen van de vpro. Maar als je naar hun weblog gaat van het programma Tegenlicht dan zie je dat ook daar de censuur is toegeslagen. Het woord ‘geitenneuker’ wordt, in welke context ook gebruikt, verwijderd.

Er wordt zeg maar voor je gedacht daar. Zij bepalen wat netjes is en wat niet.

op 25 04 2005 at 19:46 schreef Peter Breedveld:

Als Anil Ramdas de beschaving vertegenwoordigt word ik, denk ik, maar Hun.

op 25 04 2005 at 23:21 schreef Marcel Ruijters:

Jean-Marc Van Tol is mans genoeg om voor zichzelf op te komen, dus ik ga dat hier niet voor hem te doen, maar ik zou wel eens willen weten welke cartoon Nekschot op die bewuste dag heeft weten af te scheiden. Vooralsnog ben ik nog lang niet overtuigd van zijn genialiteit. Ik vind Nekschot niet slecht, maar ook niet briljant. Het verongelijkte toontje in zijn werk stoort me een beetje. Dat is namelijk niet hetzelfde als de scherpe blik van een satiricus, al lijkt hij zelf te menen van wel. En tja, lelijke kerels die elkaar kontneuken, dat is toch de ‘schtick’ van Gummbah?

op 25 04 2005 at 23:32 schreef Jeroen Mirck:

De VPRO is by far de beste (lees: minst slechte) omroep van Nederland. In programma’s als R.A.M. is tenminste ruimte voor de alternatieve cultuur die bij vrijwel alle andere omroepen op grond van commerciële motieven wordt geboycot. Maar over de politieke koers: helaas zie je bij de VPRO nogal eens de vastgeroeste invloed van een paar verzuurde geitenwollensokkenneukers.

op 26 04 2005 at 09:09 schreef Ronald:

Quote: “De gulle lach is dodelijk”

Nu lach ik nog al snel dus ik dacht, even naar zijn site kijken.
Het enige wat ik daar zag zijn stellingnamen en meningen waar hij dan een (in mijn ogen lelijke) tekening bij maakt.
Niet 1 grap te vinden (of moet ik soms in de lach schieten omdat Nekschot zo‘n uitgesproken mening heeft?)

Verder vind ik het prima (en begrijpelijk) dat hij zijn spul anoniem op het internet zet, maar geef dan ook geen commentaar wanneer mensen die niet anoniem zijn (kopspijker team) zich voorzichtiger uiten.
Stoer doen vanachter een masker is namelijk ook niet zo dapper.

op 26 04 2005 at 12:01 schreef `Frank:

Ik heb het Kopspijker team nog nooit ook maar een zelfs voorzichtige grap over de islam horen maken, laat staan dat er een moslimtype wordt neergezet.
Ja, de paus of Wilders pakken, lekker makkelijk, geen repercussies.
Nu valt er van het linkse front ook niets te verwachten als het gaat om kritiek op de islam, dus in die zin is het ervan achterwege blijven bij Kopspijkers verklaarbaar.

op 26 04 2005 at 12:24 schreef Bitterzoet:

ach welja. Er wordt af en toe zo’n stereotiepe Turk neergezet. Heet-ie niet Achmed? Laatst emigreerde hij en z’n hele Utrechtse achterbuurt naar eeehm.. was het Australië. ging-ie als pizzakoerier aan de slag.

hilarisch hoor.

op 26 04 2005 at 12:25 schreef Bitterzoet:

Hier en daar een vraagteken of hoofdletter, en dan leest het wel.

op 26 04 2005 at 12:46 schreef Peter Breedveld:

Ik zie geen stereotype Turken of Marokkanen. Ik zie karikaturen van religieuze middeleeuwers. Laten we eens gaan zoeken naar karikaturen van katholieke hoogwaardigheidsbekleders. Ik schat dat die in toon en aard niet zo heel veel van de cartoons van Gregorius verschillen.

Gregorius cartoons doen mij persoonlijk eerder denken aan de politieke cartoons van het begin van de 20e eeuw dan aan de prekerige lolbroekerij die tegenwoordig zo populair is. Neem zijn cartoons ober de Nederlandse ontwikelingshulp: bevlogen j’accuses zijn het, waar menige socialist nog een puntje aan kan zuigen.

Neemt niet weg dat ik regelmatig spontaan in de lach schiet als ik op zijn site kijk. Die twee terroristen met die wielklem behoort tot de leukste die ik de laatste tijd heb gezien.

op 26 04 2005 at 14:01 schreef Ronald:

Bin Laden en zijn vrienden clubje zijn regelmatig in kopspijkers te kijk gezet.

Grappig, ik vond Gregorius Nekschot juist prekerig.
Maar dan bedoeld voor zijn eigen parochie en niet voor de linkse kerk.
Ik hou gewoon niet van dat prekerige, links, rechts of wat dan ook.
Gregorius cartoons doen me aan Opland denken, maar dan aan de andere kant van het politieke spectrum.
Aan Opland had ik ook altijd een broertje dood.

Over wat leuk is en wat niet kun je eindeloos discussiëren.
Is uiteindelijk ook niet zo interessant.
Blijkbaar zijn er andere die er wel humor in herkennen.
Ik vind het allemaal prima, maar ik hoef het niet meer te zien.

Er zijn talloze cartoons over de paus en kardinalen, maar in die cartoons worden ze over het algemeen niet in de kont geneukt.

op 26 04 2005 at 14:06 schreef Ronald:

Jammer dat je hier geen plaatjes kan posten voor een vergelijkend warenonderzoek.

op 26 04 2005 at 15:12 schreef Frank:

Er zijn talloze cartoons over de paus en kardinalen, maar in die cartoons worden ze over het algemeen niet in de kont geneukt.

In die cartoons niet nee.

op 26 04 2005 at 16:16 schreef Ronald:

Kijk, die grap begrijp ik tenminste.

op 26 04 2005 at 21:22 schreef Samira:

Frank,

je hebt een geweldige uitzending van kopspijkers gemist. Die met imam el Moumni was hilarisch. Dus daar gaat je statement dat het kopspijkersteam nooit een moslimtype heeft neergezet…Touchdown!

op 27 04 2005 at 12:19 schreef Frank:

Kennelijk gemist ja.
Daar gaat mijn wereldbeeld!
Straks blijk ik nog van vooroordelen aan elkaar te hangen!
Samira, wat doe je me aan?

op 27 04 2005 at 13:59 schreef Peter Breedveld:

Gregorius Nekschot zegt ‘onomstotelijk bewijs’ te hebben dat Fokke & Sukke-makers Jean-Marc van Tol, John Reid en Bastiaan Geleijnse de oproep van Abdul Jabbar van de Ven om over Nekschot te klagen bij het MDI ondersteunen. Ook zou Van Tol bezig zijn de logo’s van strafrechtadvocaten op Nekschots site verwijderd te krijgen. Lees meer op http://www.hetvrijevolk.com/?pagina=193

Van Tol ontkent alles:

"Ik vind dat Gregorius Nekschot zeker zijn tekeningen op internet mag plaatsen. Ik vind het juist geweldig dat mensen op internet kunnen publiceren. Ook als het ranzig is of abject. Ik heb geen enkele aanklacht ondertekend en ben er niet op uit om Nekschot te naaien. Ik vind zijn cartoons wel spreken van een angst voor moslims, homo’s en vrouwen, die ik niet herken. Ik vind hem daarnaast zelden grappig, maar dat is mijn mening en die mag ik toch hebben? Ik vind het wel een vaardige tekenaar, maar begrijp ook wel dat redacties hem niet willen plaatsen. Je moet er niet zo vaak om lachen.

Daarnaast is er nog de figuur Gregorius Nekschot: ik ken de beste man niet. Ik weet niet wie het is. Ik vind het tekenend dat hij zich achter een masker verschuilt en niet voor zijn meningen uit durft te komen. Blijkbaar is hij bang of schaamt hij zich ergens voor. Of is het een canard? Ik ga niet in discussie met anonimici. Mijn mede-auteurs van Fokke & Sukke staan hier overigens helemaal buiten. Waarschijnlijk hebben zij nog nooit van Nekschot gehoord."

op 27 04 2005 at 15:58 schreef ad kolkman:

was het niet Van Tol die onlangs op een ander forum een lans brak voor laffe anonimi, op voorwaarde dat ze peter B afzeken? (ik herinner me onder meer een "breedveldfanclub". schokkend onleuk, en derhalve direct als messias in de armen gesloten).

los van de vraag of je moet lachen om nekschot (en nee, ik zie de leut ook niet); je kan moeilijk zeggen dat ‘ie laf is om voor een pseudoniem te kiezen. waar een "b-fanclub" zich met een masker alleen beschermt tegen gezichtsverlies is de inzet bij nekschot wel iets groter. wie dat ontkent heeft oogkleppen van een formaat die directe opname rechtvaardigen.

ik denk dat Van Tol eigenlijk wil zeggen dat nekschot gewoon niet van die smeerlapperij moet maken. dat ‘ie dan minder risico loopt.

op 27 04 2005 at 16:34 schreef Bitterzoet:

Ik vind het niet zo’n schande om bang te zijn. Het is helaasch gebleken dat wie al te stellig voor zijn mening uitkomt de woede van bepaalde kringen kan oproepen en derhalve risico’s kan lopen.

Bovendien; gaat het niet veel meer om de boodschap dan om de boodschapper?

op 27 04 2005 at 16:38 schreef Bitterzoet:

Toevoeging:

"Ik vind het niet zo’n schande om bang te zijn."

en derhalve onder een pseudoniem te publiceren.

op 28 04 2005 at 13:40 schreef Rinus Duikersloot:

Één van de twee staat hier enorm te liegen. Alhoewel, Jean-Marc van Tol zegt dat dat hij niks heeft ondertekend maar dat sluit niet uit dat hij de oproep van Abdul Jabbar van de Ven wel heeft ondersteund. Vreselijk om zo te moeten muggenziften maar ik heb me lesje met politici wel geleerd. Ik ben benieuwd naar het onomstotelijk bewijs van Gregorius Nekschot maar als ik Ad Kolkman zo lees dan heeft Van Tol de schijn tegen.
Waarom heeft Van Tol het eigenlijk niet zo op met Peter Breedveld? Heeft Peter het nou ook al aan de stok met striptekenaars?

op 28 04 2005 at 18:42 schreef Peter Breedveld:

Ik heb het alléén aan de stok met striptekenaars, Rinus. Voor zover ik weet, tenminste. Ik schrijf over ze en niet altijd positief, en dat vinden ze niet leuk. Kwetsbare egootjes en zo.

op 28 04 2005 at 19:58 schreef Rinus Duikersloot:

Oh, ik dacht ook met orthodoxe bebaarde mannen en gereformeerde predikanten.

op 28 04 2005 at 20:14 schreef Peter Breedveld:

O ja, dat is ook zo. Die kwaaie striptekenaars hebben blijkbaar op de één of andere manier toch meer indruk gemaakt.

op 28 04 2005 at 22:21 schreef Bitterzoet:

Als ik aan kwaaie striptekenaars denk zie ik toch altijd van die karikaturale, kleine, driftige, stampvoetende mannetjes met verwrongen, roodaangelopen kop, en tekstballonetjes vol uitroeptekens, doodshoofden, etc.

Ja, da’s sowieso leuker dan mannen in jurken.

op 28 04 2005 at 22:21 schreef BZ:

*zucht*

ballonNetjes

op 28 04 2005 at 22:49 schreef Rinus Duikersloot:

Wat een ramp, géén Kopspijkers meer! Ik voel me diep in de steek gelaten door de progressieven. Waar moet ik nu naar toe voor mijn wekelijkse portie maatschappijkritiek? Zo word ik wel in de armen van Gregorius Nekschot gedreven.

op 29 04 2005 at 21:56 schreef Peter Breedveld:

Ik heb een klein onderzoekje gedaan en ben tot de volgende conclusies gekomen:

Jean-Marc van Tol heeft de advocatenkantoren, waarvan Gregorius Nekschot logo’s op zijn site had, alledrie benaderd om zijn verbazing te uiten over het feit dat die logo’s daar stonden. Er is volgens hem immers ’terecht’ een klacht ingediend tegen Nekschot bij het MDI.

Jean-Marc steunt dus de actie van Abdul Jabbar van de Ven en klikt over collega’s. Na lang trekken en zeuren (Van Tol wilde aanvankelijk niet op mijn vragen ingaan omdat Nekschot anoniem is -hij vergeet blijkbaar dat hij geweldig ingenomen was met de zeer anonieme Breedveldfanclub) heeft hij mij van de week geschreven dat:

"Ik vind dat Gregorius Nekschot zeker zijn tekeningen op internet mag plaatsen. Ik vind het juist geweldig dat mensen op internet kunnen publiceren. Ook als het ranzig is of abject."

Dat is dus niet waar, want dan zou hij die aanklacht dus niet terecht vinden.

Verder schreef hij:

"Ik heb geen enkele aanklacht ondertekend en ben er niet op uit om Nekschot te naaien."

Dat Jean-Marc geen enkele aanklacht ondertekend heeft, is natuurlijk waar. Maar hij steunt de actie van Van de Ven, precies zoals Nekschot schrijft. Hij heeft dus bewust geprobeerd me om de tuin te leiden. Ook probeert hij Nekschot wel degelijk te ‘naaien’.

"Ik vind het tekenend dat hij zich achter een masker verschuilt en niet voor zijn meningen uit durft te komen. Blijkbaar is hij bang of schaamt hij zich ergens voor. Of is het een canard? Ik ga niet in discussie met anonimici."

Behalve als ze zich ‘Breedveldfanclub’ noemen, blijkbaar.

Ik heb Jean-Marc vanmiddag een mail gestuurd met het bewijs voor bovengenoemde beschuldigingen. Daar heeft hij niet op gereageerd. Op een mail met nadere vragen die ik hem gisteren heb gestuurd, heeft hij ook niet gereageerd.

Ik heb advocaat Gerard Spong gebeld om te vragen of Jean-Marc hem benaderd heeft. Hij zei Jean-Marc niet te kennen, maar dat hij er inderdaad door iemand op is gewezen dat Nekschot zijn logo op zijn site heeft. Advocaat Jurjen Pen weet wél wie hem en zijn collega’s heeft benaderd: Jean-Marc van Tol.

Uit niets blijkt dat Bastiaan Geleijnse en John Reid met de zaak te maken hebben. Ik heb Gregorius gevraagd waarom hij hen in zijn brief noemt en hij blijkt Jean-Marc, Bastiaan en John als een soort drie-eenheid te zien. Hier vergaloppeert Gregorius zich dus een beetje.

op 30 04 2005 at 10:39 schreef Rinus Duikersloot:

Ik had eigenlijk mierenneuken ipv muggenziften moeten zeggen. Sluit mooier aan bij het citaat van Clinton.

op 30 04 2005 at 10:41 schreef Peter Breedveld:

Intussen hebben collega’s van Nekschot op het Stripliefhebbersforum een onvervalste lynchpartij georganiseerd:

http://p086.ezboard.com/fstripnetstripliefhebbersforumfrm2.showMessage?topicID=947.topic

Niet voor watjes, waarschuw ik maar even.

op 30 04 2005 at 12:12 schreef Rinus Duikersloot:

Wat een gluiperds zijn die Albo, Marcel Ruijters en Wilbert Plijnaar toch.
Nergens gaan ze op je argumenten in, insinuaties en valse beschuldigingen te over.
Het zijn echt Farizeeërs van het ergste soort.
Samen met Jean-Marc van Tol zien we hier de nieuwe NSB.

op 30 04 2005 at 12:43 schreef Jeroen Mirck:

De nieuwe NSB, nounou. Opvallend dat ik Peter Breedveld ineens nergens hoor protesteren dat je in een discussie niet met WO2-vergelijkingen mag komen aanzetten. Maar ja, als het over zijn tegenstanders gaat, is dat natuurlijk wél gerechtvaardigd.

De heren Helm, Ruijters en Plijnaar reageren wel degelijk beargumenteerd, maar de boze Breedveld leest niet goed. Persoonlijk geloof ik best dat Jean-Marc van Tol die advocatenkantoren heeft gebeld om ze erop te wijzen dat hun logo’s op de Nekschot-site staan. Dat is gemeen van hem, maar geen strafbaar feit. Peter Breedveld maakt vervolgens een interpretatiefout:

"Jean-Marc van Tol heeft de advocatenkantoren, waarvan Gregorius Nekschot logo’s op zijn site had, alledrie benaderd om zijn verbazing te uiten over het feit dat die logo’s daar stonden. Er is volgens hem immers ’terecht’ een klacht ingediend tegen Nekschot bij het MDI."

Waarom toont het bellen van advocatenkantoren over onterecht gebruik van hun logo aan dat Van Tol de aanklacht tegen Nekschot bij het MDI actief ondersteunt? Deze gevolgtrekking komt volledig voor rekening van Nekschot, die hem in zijn (hierboven gepubliceerde) schotschrift maakt: Van Tol klaagt bij advocaten over Nekschots misbruik van hun logo’s, DUS (let op het woordje ‘dus’) is Van Tol het eens met de MDI-klacht. Die gevolgtrekking is tendentieus en uit de lucht gegrepen. Dat Breedveld hier de interpretatie van Nekschot klakkeloos overneemt zonder kritisch tegengeluid, toont aan dat Breedveld het schoothondje is van Gregorius Nekschot. Voor iemand die zichzelf een onafhankelijk journalist noemt, is dat natuurlijk een blamage.

op 30 04 2005 at 12:56 schreef Rinus Duikersloot:

Goed speurwerk Peter! Word jij de nieuwe Peter R. de Vries?

Ik wist wel dat ik moest gaan lopen muggenziften over de woordkeuze van Jean-Marc van Tol. Hij toont zich hiermee een echte politicus in de slechtste zin des woords.

"I did not have sex with that woman…"
President Bill Clinton (orale seks is geen seks)

op 30 04 2005 at 13:12 schreef Rinus Duikersloot:

Jeroen Mirck, heb je wel eens van een koekje van eigen deeg gehoord?

Nergens beweert Peter Breedveld dat Jean-Marc van Tol een strafbaar feit beging.

Zullen we dan maar zeggen dat Jean-Marc van Tol de aanklacht tegen Nekschot passief ondersteunt?

Wat een mierengeneuk zeg!

op 30 04 2005 at 13:21 schreef Peter Breedveld:

Daar hebben we Jeroen Mirck, exponent van de hijgerige stripriooljournalistiek én voorzitter van de Clickburgjury, die zich geheel onpartijdig komt mengen in een discussie over één van de genomineerden voor de Clickies, de prijzen voor internetstrips- en cartoons die, als ik het wel heb, morgen worden uitgereikt.

Jeroen is ook één van degenen die altijd als eerste roepen dat iemand een fascist of een nazi is wanneer die zich kritisch uitlaat over de islam en de moslimgemeenschap. Sterker nog, Jeroen heeft ondergetekende al eens berschuldigd van extreem-rechtse sympathieën naar aanleiding van een -jawel- cartoon van Gregorius Nekschot die ik op een forum postte.

Over de motivatie achter Nekschots nominatie is dus vast wel een interessant verhaal te schrijven. Ik vermoed dat de bedoelingen niet helemaal zuiver zijn en dat Nekschot om publicitaire redenen is genomineerd. Ik denk dat hij nooit een schijn van kans heeft gemaakt op een Clickie.

Jeroen schrijft:

"Dat Breedveld hier de interpretatie van Nekschot klakkeloos overneemt zonder kritisch tegengeluid, toont aan dat Breedveld het schoothondje is van Gregorius Nekschot."

Hoe komt hij erbij dat ik Nekschots interpretatie klakkeloos overneem? Ik baseer mijn beweringen rechtsstreeks op een mail van advocaat Jurjen Pen. Die schrijft dat Van Tol zijn verbazing had geuit over het logo van Pen op Nekschots site, omdat Nekschot volgens hem terecht is aangeklaagd bij het MDI. JM steunt dus de actie van Abdul Jabbar van de Ven. Heel simpel.

Dan de argumenten van Ruijters, Helm en Plijnaar die ik niet goed zou lezen. Wat die drie doen is zoeken naar overeenkomsten tussen Nekschots tekenstijl en die van een smoezelig tekenaartje van afschuwelijk racistische strips op de site van de Nederlandse Volksunie. Zij menen die overeenkomsten te zien en uiten daarom prubliekelijk het ‘vermoeden’ dat Nekschot en de NVU-tekenaar dezelfde zijn. Ze leveren Nekschot een Geert Makje, zeg maar. Beproefde links-politiekcorrecte methode: zet andersdenkenden in de hoek van nazi’s en fascisten en je hebt ze onschadelijk gemaakt. Zo werkte dat althans in de jaren 70 en 80 maar nu kun je daar niet meer mee aankomen.

Ik breng daar tegenin dat je wel heel zeker van je zaak moet zijn wil je iemand publiekelijk zo verdacht maken (neonazisme is toch niet niks, en de strips op de NVU-site zijn echt weerzinwekkend). Ik vraag dus om keihard bewijs en daar wordt nauwelijks op ingegaan. Ja, Helm wauwelt wat over dat-ie slechts een ‘vermoeden’ uit. Ik ben benieuwd wat hij zou zeggen als ik het ‘vermoeden’ uitte dat hij de kinderen uit zijn buurt misbruikt. Zoiets doe je natuurlijk niet, en dat ik dat steeds weer moet uitleggen vind ik ongelofelijk.

Wat deze drie collega’s van Nekschot doen is verwerpelijk en mensonwaardig. Ik ben inderdaad niet zo gek op Tweede Wereldoorloganalogieën, maar dat uitgerekend Jeroen Mirck, die me een paar weken geleden op deze site nog voor Goebbels uitschold, hier over komt klagen is ronduit lachwekkend.

op 30 04 2005 at 13:23 schreef Rinus Duikersloot:

Waarom zou Jean-Marc van Tol überhaupt het advocatenkantoor bellen over het gebruik van hun logo’s. Wat heeft hij daarmee te maken? Zijn dat zijn zaken?
Nee, zijn bedoelingen zijn glashelder.

op 30 04 2005 at 13:35 schreef Jeroen Mirck:

"Exponent van de hijgerige stripriooljournalistiek", daarmee bedoel je waarschijnlijk jezelf. Als er iemand hijgerig hypes probeert te lanceren, dan is het Peter Breedveld wel. Met deze Nekschot-case als beste bewijs. En als je wilt weten waarom Gregorius Nekschot kans maakt op een Clickie, moet je gewoon morgen naar de webcomicbeurs Clickburg komen, en niet hier alvast al jouw (niet onderbouwde, maar dat ben ik inmiddels van je gewend) vermoedens breed uitmeten.

Nog zo’n goed voorbeeld van jouw argumenteerarmoede: je ontloopt mijn vraag of je de opmerking van Duikersloot over NSB’ers veroordeelt door de boodschapper aan te pakken en niet de boodschap. Ikzelf vind dat ik jou best op jouw vermeende rechts-extremistische denkbeelden mag aanspreken, en je debateertechniek (waarin je groepen mensen over een kam scheert) laat zich prima vergelijken met Goebbels… maar als JIJ zo’n moeite hebt met dat soort vergelijkingen, dan moet je daar iedereen op deze site op aanspreken, en niet alleen degenen die een andere mening verkondigen dan jijzelf.

op 30 04 2005 at 13:46 schreef Peter Breedveld:

‘Daarmee bedoel je waarschijnlijk jezelf’. Dit kleuterargument is heel populair in strip- en cartoonkringen, heb ik gemerkt. En ik ‘moet’ helemaal niks.

De vorige keer heb ik jou niet aangesproken op je Goebbels-vergelijking, dus het zou oneerlijk zijn als ik dit nu wel bij Rinus zou doen.

Ook dit keer ga ik niet in op je bewering dat mijn aanpak zich prima laat vergelijken met die van Goebbels. Zulke beweringen neem je maar fijn voor eigen rekening.

op 30 04 2005 at 14:01 schreef Jeroen Mirck:

En weer omzeil je de werkelijke discussie…

op 30 04 2005 at 14:31 schreef Peter Breedveld:

Een lezer mailde mij en wees me op het volgende zinnetje in Van Tols verklaring:

"Mijn mede-auteurs van Fokke & Sukke staan hier overigens helemaal buiten"

Pardon? Wáár staan die helemaal buiten? Buiten die actie tegen Gregorius Nekschot die Van Tol níet heeft ondernomen?

Ik had er zelf helemaal overheen gelezen.

op 30 04 2005 at 15:23 schreef Rinus Duikersloot:

De Nieuwe NSB is een kwalificatie die ik geef aan mensen die net als de NSB destijds hun buren aangeven.

Ik ben niet bang om tot het niveau van Jeroen Mirck af te zakken. Hij heeft niet het alleenrecht op vergelijkingen met de Tweede Wereld Oorlog, al doet hij dit zonder onderbouwing.

Nou bedankt Peter, er is een stripwereld voor me opengegaan.

op 30 04 2005 at 16:03 schreef Jeroen Mirck:

Alleenrecht? Dat zeg ik nergens, Rinus. Ga jij nou ook al op z’n Breedvelds debatteren door mensen andere woorden in de mond te leggen dan wat ze daadwerkelijk gezegd hebben?

op 30 04 2005 at 19:52 schreef Peter Breedveld:

Mocht je vandaag niet op het springkussen of zo, Jeroen?

op 30 04 2005 at 21:20 schreef Jeroen Mirck:

En weer omzeil je de werkelijke discussie…

op 01 05 2005 at 15:10 schreef Rinus Duikersloot:

Wie omzeilt hier nu de werkelijke discussie Jeroen Mirck? Je verlegt heel handig in je discussie met Peter Breedveld de aandacht naar MIJN vergelijking met de NSB. Binnen nog geen uur dat ik mijn vergelijking maakte begon je al te klagen dat Peter hier niets van zei. Waarom spreek je mij er zelf niet op aan?

Ondertussen ga je zelf niet in op Peter’s bezwaren tegen de smerige insinuatie van drie geflipte striptekenaars dat Gregorius Nekschot dezelfde tekenaar zou zijn als de racistische tekenaar van de Nederlandse Volksunie. Dit zonder enig bewijs.

Ook het keiharde bewijs dat Jean-Marc van Tol de actie van Abdul Jabbar van de Ven steunt negeer je totaal.

En waarom heb je eigenlijk zo’n bezwaar tegen MIJN vergelijking met de NSB?
Veel NSB’ers waren gewoon laffe meelopers en zijn of helemaal niet gestraft of kregen een kaalgeschoren koppie na de Tweede Wereld Oorlog. Goebbels daarentegen zou, als hij geen zelfmoord had gepleegd, vast en zeker de doodstraf hebben gekregen vanwege het vele bloed wat aan zijn handen kleefde. Fijn dat je Peter Breedveld met deze massamoordenaar vergelijkt.

Nee, het is duidelijk dat deze ‘onpartijdige’ juryvoorzitter een verleden met Peter Breedveld in stripdorp heeft en over zijn rug probeert bij deze en gene in een goed blaadje te komen

op 01 05 2005 at 18:48 schreef Peter Breedveld:

Rinus heeft natuurlijk volkomen gelijk. Er zijn veel mensen in Nederland maar al te bereid om de buurtjes aan te geven (al dan niet op grond van valse beschuldigingen) en zoiets heet gewoon een NSB-mentaliteit.

Verder moet je Mirck niet serieus nemen. Dat doet bijna niemand. Hij is een vervelend keffertje dat constant tegen je been probeert op te rijen en dat levert soms genante situaties op. Je wacht even tot niemand kijkt en dan geef je ‘m een gigantische rotschop (in overdrachtelijke zin dan, hè). Dan ben je weer een paar maanden van hem af.

op 02 05 2005 at 03:13 schreef Jeroen Mirck:

Duikersloot en Breedveld, wat vullen jullie elkaar toch altijd weer leuk aan. Vreemd dat jullie me vragen om me hier te verantwoorden voor die NVU-forumdiscussie elders, waar ik helemaal niet aan mee heb gedaan. Sterker nog: ik heb Gregorius Nekschot genomineerd voor een prijs! Op inhoudelijke gronden (lees het juryrapport gewoon eens), dus niet om publicitaire redenen, zoals Peter Breedveld hierboven heel hijgerig en zonder onderbouwing (hé, alweer?) suggereert. Wie is hier nou de riooljournalist?

Voor alle duidelijkheid: ik heb hierboven al geschreven dat ik net als jullie best geloof dat Jean-Marc van Tol die advocatenkantoren heeft gebeld. Daarna maken jullie een argumenteerfout door het bellen van advocatenkantoren over logomisbruik gelijk te stellen aan het ondersteunen van een MDI-klacht. Die argumenteerfout kaartte ik hier aan, en jullie zijn er nog altijd niet in geslaagd om te weerleggen dat jullie een verkeerde conclusie hebben getrokken. Hoe vaak moet ik die vraag nog herhalen voordat ik er antwoord op krijg?

op 02 05 2005 at 07:13 schreef Peter Breedveld:

Je moet tussen het blèren door gewoon eens goed lezen, Jeroen. Ik schreef al dat Van Tol tegen die advocaten heeft gezegd dat hij die aanklacht terecht vindt. Hij steunt de aanklacht dus.

Ik weet dat je Nekschot hebt genomineerd. Dat is vreemd, omdat je me al eens voor fascist uitschold omdat ik een cartoon van hem onder de aandacht bracht.

Ik heb dat juryrapport niet, dus kan ik het ook niet lezen.

op 03 05 2005 at 23:19 schreef Peter Breedveld:

Van de Villa Media-site:

Rede Ayaan Hirsi Ali op de dag van de Persvrijheid:
Weg met de zelfcensuur
(3 mei 2005)

Het is een bijzonder genoegen een lezing te houden voor de NVJ. Mag ik gebruik maken van de gelegenheid om eens een vraag aan u te stellen. U weet maar al te goed dat de situatie meestal omgekeerd is. U bent gewend dat u de vragen mag stellen. Vandaag draaien we die situatie lekker om.

De achtergrond van mijn vraag is dat ik vermoed dat er in de Nederlandse pers een gebrek aan kennis van de koran is. Vergeeft u mij dat ik bij deze gelegenheid nog een keer met deze voor de meesten van u zo nieuwe godsdienst aankom.

Ik zal proberen ook nog iets te zeggen over PSV of AZ, en misschien wel de koningin of over de edelachtbare secretaris van uw vakbond. Ik vermoed dus – laat ik het maar ronduit zeggen – dat bij de meesten van u een gebrek aan kennis van de koran is, en wat misschien nog wel belangrijker is: een gebrek aan kennis is van de geschiedenis van de islamitische cultuur.

Mijn vraag is een soort quizvraag, en hoewel ik nog niet gevraagd ben door het nieuwe televisiestation van John de Mol, speel ik graag even de rol van de zwarte Linda de Mol.

Als dit zo’n televisieshow was, dan zou ik er nu bij voorbeeld over beginnen of u een makkelijke vraag wilt of een moeilijke.

Ik begrijp dat u liever een makkelijke vraag wilt.

Goed. Dan is dit de vraag:

‘Komt de figuur Job ook in de Koran voor?’

Ik ben zeer benieuwd naar uw antwoord.

Zegt u ja of zegt u nee?

U mag nu nog geen joker inzetten.

Het juiste antwoord is: ja.

Maar dan komt mijn tweede vraag, en die is misschien wat moeilijker: Wat is het verschil tussen de bijbelse Job en de Job in de Koran? U krijgt even de tijd erover na te denken.

Ik wilde het vanmiddag met u over iets anders hebben – dat wel direct met mijn vraag verband houdt – namelijk de zelfcensuur in de journalistiek. En de stelling die ik wil verdedigen, is verbonden met deze zelfcensuur.

Mijn stelling is: islamitisch fundamentalisme is op dit moment het grootste gevaar voor de persvrijheid in Nederland. En het is een gevaar dat vooral de Nederlandse pers maar beter niet kan onderschatten.

Voordat ik mijn stelling verdedig wil ik eerst iets kwijt over vandaag, 3 mei, als de datum van de lezing die de persvrijheid tot onderwerp heeft. Er was enige weerstand tegen deze datum omdat 3 mei zo dicht ligt bij de vierde. Ik moet zeggen dat ik dat juist goed vind, omdat we zo telkens leren zien dat persvrijheid het belangrijkste wapen is tegen onderdrukking. Daaraan wil ik toevoegen dat de doden die op we op 4 mei herdenken en de vrijheid die we op 5 mei vieren naar veel meer verwijzen dan alleen het vertrek van de Duitse bezetter. Dit zijn dagen die de overlevenden en de naoorlogse generaties blijven herinneren aan het ontstaan en gedijen van een totalitaire ideologie.

Het is waar dat het nationaal-socialisme door middel van militair geweld werd opgelegd. Maar het is ook waar dat een verontrustend groot deel van de Duitsers, maar ook andere Europeanen deze ideologie vrijwillig en met hun volle verstand hebben aanvaard. Dat is wat de Franse filosoof Revel in een ander verband ooit ‘de totalitaire verleiding’ heeft genoemd.

De boodschap van het islamitisch fundamentalisme is anders dan die van het nazisme maar heeft in andere opzichten verdacht veel weg van deze ‘totalitaire verleiding’.

Ik wil nu terugkeren naar mijn stelling over het islamitisch fundamentalisme en over de zelfcensuur. U vindt misschien dat ik wel eens iets naars zeg over minister Donner of minister Remkes en dan iets mompel over Madurodam, maar u moet niet denken dat ik het bij censuur heb over sluwe maatregelen van deze ministers. Ik heb het over zelfcensuur, de censuur die de media op zichzelf toepassen.

En ik moet u zeggen dat dat een lastig onderwerp is, want u bent wel de laatste die zal toegeven dat u gebukt gaat onder zelfcensuur.

De eerste vorm van zelfcensuur is het vergeten. Misschien is dit vergeten wel een natuurlijk mechanisme. Het leven herneemt zijn rechten. Na een afgrijselijke gebeurtenis krijgen we na verloop van tijd behoefte aan even iets anders, niet elke keer weer die gebeurtenis, die ramp, die oorlog, die dood. Het leven herneemt zijn rechten, en zoals in uw geval: de actualiteit herneemt zijn rechten, even iets anders, zoals de voorbereiding van PSV op het duel met AC Milan, of zoals de kranten van afgelopen maandag uitgebreid verslag doen van de prachtige lentezondag: de Telegraaf met een foto op de voorpagina van een oerhollands stel, dat zich in de zon zit bruin te bakken, de Volkskrant met een foto van touwtje springen op het strand. Het Parool had maandag een foto van afval in het centrum van Amsterdam onder de titel: ‘Het was weer een lekker feestje’, met enige nauwkeurige cijfers erbij: ‘De stadsreiniging had maandagmorgen al 133.000 kilo Koninginneafval opgehaald.’

Maar ook heeft Het Parool een bericht op zijn voorpagina over de moord op Theo van Gogh. Het was gisteren een half jaar geleden dat Theo werd vermoord. Op de plek van de moord, in de Linnaeusstraat, zo staat in het bericht, was van herdenken geen sprake. Geen bloemen of briefjes, alleen geparkeerde auto’s. En zo gaat het bericht verder: ,,Dat op de plek waar de moord werd gepleegd, auto’s kunnen parkeren en het dagelijks leven gewoon doorgaat, snapt Piet Sagel van GroenLinks wel. ‘Het is nu eenmaal een druk stukje straat’.”

We zijn de moord niet vergeten, maar de onverdraaglijke gruwelijkheid ervan is al verbleekt. Het is oud nieuws.

De gruwelijkheid is verbleekt, maar ook de betekenis ervan voor het vrije woord. De schok was groot en terecht, want deze moord wierp een schaduw over datgene wat wezenlijk is voor een open samenleving:

Een onbevangen en kritische meningsvorming.

De angst die je nu overal bespeurt, het gevoel van intimidatie moet worden weerstaan. Dat begint heel eenvoudig met kritiek op de uitgever van het boek van Geert Wilders die niet aandurft voor zijn publicatie te staan en de boekhandel die bang is een signeersessie te organiseren voor datzelfde boek.

De moord op Van Gogh staat niet op zichzelf. Hij is verbonden met het islamitisch fundamentalisme. Dit fundamentalisme heeft te maken met een tweede factor van zelfcensuur: We zijn islammoe. We geloven het wel.

En u moet mij geloven dat ik er ook wel eens moe van word.

En toch zal ik u er deze keer nog eens mee vervelen.

Want ik beschouw deze vorm van zelfcensuur als een vorm van verdringing.

We willen het gevaar liever niet in al zijn naaktheid zien.

Niet elke dag.

Niet elke week.

Het is onverdraaglijk.

We willen het liever relativeren en misschien wel het liefst wegrelativeren.

We gaan dan praten over het fundamentalisme van andere godsdiensten, over andere landen, over andere gevaren.

In Engeland protesteerden 60.000 boze christenen bij de BBC tegen de tv-uitzending van Jerry Springer: The Opera.

Er kwam kritiek van hoge functionarissen die vonden dat de BBC zich schuldig maakte aan blasfemie. Een toneelstuk in Birmingham over moord en verkrachting in een Sikh-tempel ging niet door, nadat sikhs het theater bestormden.

En de BBC schrapte een satirische serie over het Vaticaan na protesten uit katholieke hoek.

Hier is, na het vergeten en het verdringen, een derde punt van zelfcensuur aan de orde: de angst om mensen in hun religieuze gevoelens te kwetsen.

Het kan zijn dat in theorie een zeker fundamentalisme deel uitmaakt van elke religie, maar in de praktijk zijn de verschillen groot. De SGP is geen Al Qaeda. Voor mijn nadruk op de gevaren van het islamitische fundamentalisme heb ik drie argumenten:

1. de omvang van de extreem-islamitische beweging.

2. het wankele bestuur in ons land

3. de inzet van de radicale moslims

Het eerste punt gaat over de omvang.

Er leven mensen in Nederland die van een christelijke, joodse of zelfs misschien van een Sikh- theocratie dromen.

Maar deze zijn in de minderheid binnen hun geloofsgemeeschap in vergelijking met de islamitische fundamentalisten onder de moslims.

Lees eens het rapport ‘Moslim in Nederland’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau en dan valt onmiddellijk op dat veel moslimjongeren andere ideeën hebben over persvrijheid en religie. De onderzoekers concluderen: ‘Zowel Turkse als Marokkaanse jongeren zijn veel vaker bereid om een blad dat met godsdienst spot uit de handel te laten nemen dan autochtonen’.

Andere conclusie: ‘Van de allochtonen is slechts een kleine minderheid voor onbeperkte persvrijheid, ook wanneer de godsdienst wordt bespot.’ Dat zijn zorgwekkende gegevens en daar helpt zelfcensuur echt niet tegen.

Het tweede punt gaat over het wankele bestuur.

De verwijten van de overheid dat de media onverdraagzaamheid aanwakkeren en tegenstellingen in de samenleving vergroten, camoufleert een gebrek aan moreel en bestuurlijk gezag. Wat voor indruk maakt onze overheid op moslimextremisten in Nederland, die nota bene in de gevangenissen jongeren ronselen voor de jihad?

Dat Samir A. na zijn vrijlating de eerste journalist die op hem afkomt een dreun verkoopt en daarmee wegkomt.

Dat de AIVD ons wijsmaakt dat opinieleiders in het debat over de islam jongeren in de armen van radicale lieden drijven.

Dat diezelfde AIVD geïnfiltreerd blijkt te zijn.

Dat er binnen deze organisatie bestanden met gevoelige informatie gewist blijken te zijn.

Dat de AIVD al heel vroeg getipt is over de moordplannen van Mohammed B. op Theo van Gogh maar dat er in de woorden van de tweede man van deze inlichtingendienst ‘een taxatiefout’ is gemaakt. En dan heb ik het nog niet eens over het tekort aan infiltranten van de inlichtingendienst, dat in schrijnend contrast staat met de groei van het aantal radicale moslims.

De huidige politici en bestuurders zijn te verdeeld om een eensgezinde visie te ontwikkelen op de gevaren die ons bedreigen en wat we onder terrorisme moeten verstaan.

Ze slagen er maar niet in de coördinatie tussen justitie, politie en inlichtingendiensten te verbeteren, of tussen nationale en lokale bestuurders, die niet in staat blijken cruciale informatie op de juiste momenten met elkaar te delen.

Kabinet na kabinet neemt zich voor de samenwerking op het gebied van migratie en veiligheid met andere Europese landen te verbeteren, maar het is geen een van hen nog gelukt om op bevredigende wijze tot een effectieve aanpak op Europees niveau te komen. Voor mij is dat een van de belangrijkste argumenten om de Europese Grondwet een kans te geven, want dat neemt het excuus weg.

De overlegcultuur in Nederland kweekt bestuurders die veel overleggen en weinig doen. Ik denk dan ook dat het beter is om tot een tweepartijenstelsel te komen, vergelijkbaar met de VS en Engeland. Een stelsel dat de mentaliteit van de polderconcensus weet te overwinnen en meer daadkracht bij politici en bestuurders bevordert.

En ten slotte, wil ik wijzen op de inzet en overtuiging van radicale moslims die alle middelen gebruiken om hun droom van een huis van de islam te bereiken. Naast informatiekanalen zoals de televisie, radio, Internet en andere media worden er mannen en vrouwen ingezet de blijde boodschap te verspreiden.

Elke bekeerling moet anderen bekeren.

Elke born-again-muslim moet anderen zover brengen.

Zo verward en verdeeld als onze politici zijn over de inhoud en de dreiging die de islam eventueel zou kunnen zijn, zo helder en verenigd zijn de radicale moslims over hun doelen en de middelen die ze willen gebruiken.

Het is dus het gelijktijdig optreden van deze drie factoren – de omvang van de beweging, de wankelmoedigheid van onze bestuurders en de inzet van de jihad-beweging – dat voor mij het argument is om een appèl te doen op u.

Deze lezing is meer dan alleen een rituele jaarlijkse lezing waarbij we alle vrijheden opsommen en verklaren ons bewust te zijn van alle bedreigingen van deze vrijheden.

De lezing van vandaag is een oproep tot handelen.

En ik roep u op u sterk te maken voor de bescherming van opiniemakers.

In het belang van het informeren van de burgers over de jihad vraag ik u op te houden met de zelfcensuur.

Een zelfcensuur die ook ingegeven lijkt door terughoudendheid in het bekritiseren van de islam, een angstvalligheid die ten opzichte van het christendom sinds de jaren zestig geheel los is gelaten. Daarbij speelt ook mee dat velen het nog steeds moeilijk vinden om op een onbevangen manier te schrijven over de positie van minderheden, ook al is in deze vorm van zelfcensuur de laatste jaren wel verandering te bespeuren.

Verder beschermen we een cultuur van vrije meningsvorming niet door oude artikelen tegen de godslastering een nieuwe betekenis te geven. Het levensgrote misverstand dat achter zo’n voorstel ligt is dat we de dreiging van het fundamentalisme kunnen afkopen met diplomatie.

Als we maar zacht spreken;

de dingen half maar nooit helemaal bij hun naam noemen; toegeeflijk zijn tegenover hen die het woord compromis niet kennen; als we dat allemaal zouden doen, dan zouden we radicalisering kunnen tegengaan.

De critici van de islam, zoals Paul Scheffer ons eraan herinnert, wordt ook wel huisvredebreuk verweten. Dat doet hem denken aan de houding tegenover de dissidenten van het communisme in de jaren van de Koude Oorlog. De memoires van Havel heten niet voor niets ‘Disturbing the peace’:

ook zij werden als critici van totalitaire denkbeelden veroordeeld omdat ze de ontspanning zouden bedreigen.

Maar duurzame vrede, werkelijke ontspanning kan niet zonder vrijheid en dat geldt evenzeer voor de moslimgemeenschappen in de wereld.

In een levendige democratie is religie – elke religie en elk heilig boek – voorwerp van kritiek en soms ook spot.

Dat kan pijnlijk zijn en moeilijk, want wie het gevoel heeft dat wat hem dierbaar is, niet door anderen wordt gedeeld, moet een gevoel van verlies aanvaarden.

Maar dat is de kern van vrije samenleving: het recht van gelovigen is ook het recht van de ongelovigen en van de afvalligen.

Men kan geen vrijheden voor zichzelf claimen en die niet voor anderen willen verdedigen.

De media in al hun pluralisme spelen in dat leerproces een wezenlijke rol.

Als hoeders van het meningsverschil moeten ze vrijuit oordelen en polemiseren, gevestigde machten bevragen en uitdagen. Veel journalisten zijn te zeer verweven met een cultuur van consensus, met een vrees voor conflicterende ideeën.

Dat is niet goed. Nederland is aan het veranderen en daar horen ook botsingen bij, zolang ze maar met woorden worden beslecht en niet met geweld.

U moet zich er dan ook niets van aantrekken dat politici beweren dat u de verschillen uitvergroot en de tegenstellingen aanwakkert.

U moet het gevaar signaleren en de bedreiging begrijpen.

U moet zorgen dat journalisten en opiniemakers worden beschermd door de overheid.

U bent de waakhond van de democratie.

Tot slot ben ik u nog een antwoord schuldig op de quizvraag. Wat is het verschil tussen de bijbelse Job en de Job in de Koran? Het verhaal in de Koran is kort en vlak. Job wordt beproefd, hij is gehoorzaam en hij wordt beloond. Einde verhaal. Het verhaal in de Bijbel is dramatisch, Job komt in opstand tegen God, hij is wanhopig, hij gaat tekeer tegen God, hij klaagt Hem aan. Dat is een stijlfiguur die in de Koran niet voorkomt, en dat is dan ook een wezenlijk verschil tussen beide godsdiensten.

In de christelijke traditie is wanhoop, ongeloof en kritiek mogelijk. In de film ‘Submission’, die ik samen met Theo van Gogh heb gemaakt, hebben we precies dat geprobeerd uit te beelden. U weet dat ons dat niet in dank is afgenomen.

op 04 05 2005 at 11:10 schreef Peter Breedveld:

Geweldig stuk. Samen met de zakelijke argumentatie die Ad Verbrugge in de NRC inbrengt tegen de Europese grondwet het beste wat ik het afgelopen weekend gelezen heb.

Eigenlijk hoort dit onder ‘Als Normale Mensen’.

op 04 05 2005 at 12:36 schreef ad kolkman:

het is blasfemie om hier gelijk een lap tekst achteraan te donderen, maar dit las ik vandaag in een -zie ik nu pas- paar dagen oude Trouw. vond het erg de moeite waard.

Trouw, zaterdag 30 april 2005

Het spel van de vrijheid
door Luuk van Middelaar

‘Over vrijheid gesproken.’ Maar waar hebben we het dan over? Dat moeten we eerst weten. Dat je alles kunt doen waar je zin in hebt? Althans, zeggen we er dan snel achteraan, voor zover een ander er geen last van heeft. Dat je vrij mag denken en schrijven? Dat je vrij kunt bewegen? Dat je over straat kunt gaan zonder dat je van je fiets wordt geschoten? Dat is misschien al heel wat. Of is vrijheid dat je je kunt ontplooien tot wie je ‘eigenlijk’ bent? Of dat je stemrecht hebt?

Nog een vraag: is vrijheid wel een positief iets? Zelf vergeet ik dat wel eens, maar sommige mensen beweren dat er heden ten dage te veel vrijheid is. De vrijheid zou zijn ‘doorgeslagen’; er is geen solidariteit meer, hoor je dan, geen verbondenheid. Ik denk dat er niet snel te veel vrijheid kan zijn, maar dan moeten we wel weten over welke vrijheid we het hebben.

I VRIJ ZIJN DOE JE NIET ALLEEN

Vrijheid is naar mijn idee een publieke zaak. Ze heeft de adem nodig van het vrije handelen en spreken tussen mensen. Ze gaat verloren als ze verschrompelt tot de vrijheid van gedachte van de enkeling.

Hoe waardevol ook, de vrijheid van gedachte is eenzaam. Ze is het laatste voorrecht van de dissident in zijn cel, de strohalm van de afvallige in haar schuilplaats. Zo was het voor de Romeinse filosoof Seneca, zo was het voor joodse Etty Hillesum, die in Auschwitz kon schrijven: ”Ik heb niet het gevoel dat ik van m’n vrijheid beroofd ben.” Het eigen geweten als onneembare citadel. In die situatie biedt het vrije denken een opening, een loopbruggetje van de ene mens naar een abstracte Mensheid – of God. Maar dit is een uitweg bij gebrek aan beter, bij gebrek aan concrete mensen om de vrijheid mee te delen, bij gebrek aan de wereld van politiek en geschiedenis. Groots is de vrije gedachte, maar ontoereikend.

Strikt genomen is het dus niet de vrijheid van de gedachte die werd herwonnen op 5 mei 1945. Wie ‘innerlijk’ vrij bleef, kon niet worden bezet. De ‘Bevrijding’ gold het vrije woord en de vrije daad. Alleen die konden door laarzen worden vertrapt. Alleen die kunnen een publieke ruimte van vrijheid dragen. Juist die moeten dus worden beschermd.

Nu de vrijheid onder druk staat op een wijze die hier te lande enige tijd niet was gezien, is het goed te herinneren aan de etymologie ervan. Een beroep op het Engels verdubbelt de pakkans, want die taal heeft zowel ‘freedom’ als ‘liberty’ ter beschikking, respectievelijk van Germaanse oorsprong en Latijnse origine. Betekenen ze hetzelfde? Kan het Statue of Liberty ook het Statue of Freedom worden? Nee. ‘Freedom’ is de meest algemene term: daar gaat het om de mogelijkheid van een individu te doen wat hij wil, zowel in de zin van vrije wil als van individuele vrijheid in een politiek systeem. ‘Liberty’ daarentegen heeft een meer precieze politieke en juridische betekenis: de enige beperkingen aan de vrijheid komen er van de wet of het recht. ‘Liberty’ past dus bij het New-Yorkse standbeeld. Opmerkelijk is verder dat met het Latijnse ‘libertas’ en het Griekse synoniem ‘eleutheria’ onder meer verwant zijn ‘liberi’ (Lat., ‘kinderen’) en ‘Leute’ (Duits, ‘volk’). Deze ‘liberty’-vrijheid heeft dus iets te maken met etnische herkomst. ‘Freedom’ op zijn beurt bevat een indo-europese wortel die verwant is met ‘vriend’ (‘freund’, ‘friend’): in deze etymologie is het niet de geboorte maar een gezamenlijke klasse of affectie die de vrijheid bepaalt. Van belang is, in beide gevallen behelst vrijheid behalve individuele ook een element van collectieve ervaring. Vrij ben je niet in je eentje. (Net zomin als je in je eentje vriend bent.)

Juist dit gezamenlijke aspect lijkt uit ons denken weg te zakken. Vrijheid is een publieke zaak, het doel van de politiek. Zoals de Amerikaanse filosofe Hannah Arendt schreef: ”Als we het politieke begrijpen in de zin van de polis, dan is het doel en de raison d’étre ervan een ruimte te vestigen en in stand te houden, waar vrijheid (…) kan verschijnen.” Het zou goed zijn als 4 en 5 Mei iets minder gevierd zouden worden als moreel evenement, als overwinning van het goede op het kwaad – zelfs op het absolute kwaad – en wat meer als politiek feest, dat ons eraan herinnert dat wij in Nederland de ruimte hebben herwonnen waarbinnen we een gemeenschap van vrije burgers zijn.

II VRIJHEID EN ORDE: DE REGELS VAN HET SPEL

Vrijheid, die hoogste politieke waarde, veronderstelt een orde. Dat is simpel maar schijnbaar moeilijk te begrijpen. Het woord ‘orde’ heeft hier te lande een kwalijke geur. Wie ‘orde’ zegt, krijgt ‘Ordnung muss sein’ om zijn oren. Erg jammer, want het betreft een oud en wezenlijk dilemma. Tussen vrijheid en orde bestaat een spanning. Te veel orde, en de vrijheid verschrompelt. Te veel vrijheid, en anarchie is het resultaat. Het blijft dus schipperen. Die spanning moet niet worden ontkend, maar vruchtbaar gemaakt in het democratisch debat.

De beste manier om te begrijpen hoe vrijheid en orde samengaan, is te kijken naar het spel. In Homo ludens (1938) ontvouwt Johan Huizinga een theorie over menselijke cultuur. Terwijl klassieke filosofen de mens graag als een denkend dier definieerden, ‘homo sapiens’, en Karl Marx er een werkend dier van maakte, ‘homo faber’, stelt Huizinga: de mens is bovenal een spelend dier, ‘homo ludens’. Hoewel hij best weet dat hondjes instinctmatig spelen, ziet hij in het spel de grens tussen natuur en cultuur. Met ‘spel’ heeft Huizinga allerlei activiteiten op het oog: kinderspelen, wedstrijden, cultusdiensten, economie, theater en politiek.

De menselijke vormen van spel zijn oneindig gevarieerd. Niettemin zijn drie grondkenmerken die Huizinga noemt voor ons van belang. Ten eerste: ”Alle Spel is vooreerst en bovenal een vrije handeling. Een bevolen spel is geen spel meer.” Of ook: ”Het spel is vrij, is vrijheid.” Ten tweede: het spel speelt zich af buiten de echte wereld, het is begrensd in ruimte en tijd. En ten derde: ”Het spel schept orde, is orde.” Vrijheid en orde dus. Die beide worden verbonden door de regels. ”Ieder spel heeft zijn regels. Zij bepalen, wat er binnen de tijdelijke wereld, die het heeft afgebakend, gelden zal.

Zo haalt Huizinga de vrijheid van het eenzaam denkende hoofd naar de spelwereld tussen mensen. In het schaakspel kun je oneindig veel zetten doen, maar binnen vaste regels. Met een peuter is het niet fijn schaken. In de dichtkunst geldt het sonnet als hoge vorm: twee maal vier en dan twee maal drie regels. Juist ingesnoerd in vormeisen kwam Shakespeare tot grote kunst. Daarmee is niet gezegd dat de experimentele Lucebert geen groot dichter zou zijn: de vrijheid kan soms liggen in het doorbreken van de regel. Want dan schep je – mits je goed bent – een nieuw spel. Maar je kunt – om een laatste aan regels gebonden cultuurvorm te nemen – wel stellen dat wijlen Prins Claus geen goed begrip van vrijheid had toen hij zijn stropdas triomfantelijk afwierp, alsof het een gevangenis was. Heel Nederland was ontroerd: ‘Hij durft zichzelf te zijn!’ Maar de Prins kwam geen stap dichter bij de vrijheid. Integendeel: wie op deze voet doorgaat, eindigt als dier in het rijk van de noodzaak.

Dat is het wonder van het spel: de regels verknopen orde en vrijheid. Dat geldt in het klein op een schaakbord, dat geldt in het groot voor een natie. Zestien miljoen individuen die elk in vrijheid hun eigen verlangens, belangen en idealen najagen: zonder regels kan zo’n samenleving niet functioneren. Sommige regels liggen voor de hand. Gij zult niet doden, bijvoorbeeld. Andere regels zijn tamelijk willekeurig, maar je moet je er wel aan houden. Zoals de spellingsregels of beleefheidsnormen. Bepaalde regels worden van bovenaf door de staat opgelegd (wetten). Andere ontstaan in het sociaal verkeer (gedragsnormen). In dit spel is de staat de hoogste scheidsrechter. Hij handhaaft de regels en moet evidente overtredingen bestraffen. De staat kan tevens regels vaststellen. Hij is de wetgever.

Het mooie van de moderne staat is dat hij democratisch is. De regels en normen van het maatschappelijk spel – hoeveel, hoe hard, hoe duur – worden vastgesteld in het parlement. In de metafoor van het spel gezegd: parlementariërs voetballen niet, maar ze redetwisten erover of het veld moet worden vergroot, of de buitenspelregel moet worden afgeschaft en of je voortaan onbeperkt spelers mag wisselen. Let wel: ze redetwisten daarover volgens vastgestelde regels. Democratie is zelf een spel dat over het spel beslist, een ‘meta-spel’.

Als dus het wonder van het spel is dat het vrijheid en orde verbindt dankzij regels, dan is het wonder van de democratie dat ook die regels in de vrijheid van het spel tot stand komen – en veranderd kunnen worden. (In een notendop ligt daar de verklaring waarom democratische samenlevingen door de bank genomen vrijer, rechtvaardiger, rijker, individualistischer, krachtiger, veranderlijker en stabieler zijn dan niet-democratische.)

III – VALSSPELERS EN SPELBREKERS: DE VRIJHEID OP HET SPEL

Het is tijd om het Nederland van nu, van na 2 november 2004, in beeld te brengen. Hoe is het met het spel van de vrijheid gesteld? Velen maken zich er zorgen over. Het vrije verkeer tussen burgers verliest aan vanzelfsprekendheid. Het vrije woord is bedreigd. De vrijheid van godsdienst wordt gewaarborgd, maar niet de vrijheid van godsdienstkritiek en evenmin de vrijheid van afvalligheid. Politiek geweld deed zijn intrede. Allemaal betrekkelijk nieuwe verschijnselen. Vandaar de vraag: staat de vrijheid op het spel?

Dan gaat het dus – als steeds – over de vrijheid van de samenleving als geheel. Die gaat aan alle andere vrijheden vooraf. We kunnen lang discussiëren over artikel 23 van de grondwet (vrijheid van onderwijs), over artikel 6 (vrijheid van godsdienst) en over artikel 7 (vrijheid van meningsuiting), maar als morgen de Chinezen binnenvallen, of als ons eigen leger een staatsgreep pleegt, of als de Moslimbroeders of de Hell’s Angels de boel overnemen, dan is het met nummertjes 23, 6 en 7 en al die andere grondrechten snel gedaan. In die zin gaat de democratische staat aan de vrijheden vooraf. Eerst de muren, dan de vrije stadslucht.

Dat maakt de vraag preciezer: staat de democratie op het spel?

De discussie die hierover momenteel onder opiniemakers woedt, wordt sterk gevoed door de Nederlandse geschiedenis van Bezetting & Bevrijding. In ’40-’45 stampte de Duitser binnen. Het dambord waarop de Hollandse burgerij haar leventje leidde, werd wreed omvergetrokken; meer dan honderdduizend joodse Nederlandse burgers werden vermoord. Het spel was uit. Donker vijfjarig intermezzo, alvorens de vrije burgergemeenschap zichzelf en haar soevereiniteit hervond.

In Homo ludens van Huizinga staat een prachtige passage over het moment waarop het spel wordt verstoord. De auteur dacht zelf aan kaartspelers, ganzenborders of voetballers, maar laten wij er de grote democratische politiek in lezen: ”Zodra de regels overtreden worden, valt de spelwereld ineen. Er is geen spel meer. De speler, die zich tegen de regels verzet, of zich eraan onttrekt, is spelbreker. De spelbreker is iets heel anders dan de valsche speler. Deze laatste veinst het spel te spelen. Hij blijft de tooverkring van het spel in schijn erkennen. De gemeenschap van het spel vergeeft hem zijn zonde lichter dan den spelbreker, want deze laatste breekt hun wereld zelf. Door zich aan het spel te onttrekken, onthult hij de betrekkelijkheid en de broosheid van die spelwereld, waarin hij zich tijdelijk met de anderen had opgesloten. Daarom moet hij vernietigd worden, want hij bedreigt het bestaan der spelgemeenschap.”[1]

De spelbreker is de boeman. Die plaatst zich buiten de orde. De valsspeler is vergeven en mag blijven. Zijn valse regels kunnen zelfs – bij spelen waar de regels veranderlijk zijn – worden nagevolgd en nieuwe regel worden.

Maar hoe onderscheiden we een spelbreker van een valsspeler? Dat is niet altijd duidelijk. Zeker niet in het spel om de regels, de democratie. Niet alle regels staan daar vast. Je kunt je tegenstander dus betichten van spelbreuk. Daar is een bekend middel voor: je noemt hem ‘fascist’. Dat is sinds 1945 de meest effectieve methode om je tegenstander van de rand van het democratische speelbord te duwen.

Dezer dagen wordt dit middel nogal beproefd. De Goerings en Goebbelsen vliegen je om de oren in columnistenland, om van de NSB’ers te zwijgen. Sommigen trekken daaruit de optimistische conclusie dat ’40-’45 eindelijk uit de taboesfeer is gekomen. Ik geloof dat niet. Het overmatig gooien met bruine modder is een teken dat er een serieus gevecht plaatsvindt over de afpaling van het democratische speelbord. Dat op zich is een teken dat er iets aan de hand is.

Nieuw is bovendien dat het argument van twee kanten wordt gebruikt. Dat was tot voor kort niet zo. Nemen we als contrapunt van 2 november 2004 een andere datum: 20 augustus 1983. De moord op de Kerwin Duinmeijer, een Antilliaanse jongen van vijftien, neergestoken in Amsterdam door een skinhead, omdat hij gekleurd was. Afschuwelijk. Toen wisten wij allemaal heel goed wie de fascisten waren; niemand sprong op de bres voor de skinhead, en terecht niet. Het waren de hoogtijdagen van SOS Racisme in Frankrijk en in Nederland van de angst voor Janmaat als nieuwe Mussert.

Vergelijk dat met het debat na de moord op de 47-jarige Theo van Gogh, neergestoken in Amsterdam door een radicale moslim, omdat hij kritiek had op diens godsdienst. Nu weten we het niet zo goed. Of liever: er is een wezenlijk politiek conflict. Het gaat tussen twee partijen. Met het oog op beide protagonisten in een aflevering van het tv-programma Tegenlicht van 23 januari jl. zal ik ze de ‘Ellianen’ en de ‘Makkianen’ noemen.

De Ellianen zeggen: het nieuwe fascisme wordt vertegenwoordigd door de radicale Islam. Het is een totalitaire beweging, die de vrijheid van onze samenleving ondermijnt en sluipend een greep naar de macht in de oude wijken voorbereidt. Daarbij wordt ze ondersteund door een propagandamachine uit de Arabische wereld, die virulent antisemitisch is. Als islamo-fascisten zeggen: elke sluier op het hoofd van een vrouw is als een vlag geplant in het gebied van de vijand, moeten wij dat letterlijk nemen. Mohammed B. is in deze optiek de Hollandse uitloper van die internationale terreurbeweging en Theo van Gogh een martelaar.

Daartegenover stellen de Makkianen: het fascisme zit in de autochtone Nederlandse bevolking. Moslims worden behandeld zoals de joden in de jaren dertig overkwam. De moskeeën die na 2 november in brand werden gestoken, doen denken aan de Kristallnacht. De politieke elite van voorheen fatsoenlijke rechtse partijen huilt mee met de rechts-extremistische wolven en plaveit de weg naar het nieuwe Westerbork. Theo van Gogh heeft in deze visie zijn dood aan zichzelf te danken – had hij maar niet over ‘geitenneukers’ moeten beginnen – en Mohammed B. is een slachtoffer van xenofobie.

Zo strijden Ellianen en Makkianen tegen elkaar, elk uit zorg om het behoud van onze democratische vrijheid. Dit gevecht is belangrijk voor hoe wij onze vrijheid zien en hoe wij denken haar te handhaven. Dat maakt de strijd intens. Beide groepen beroepen zich op de geschiedenis. De Makkianen waren in politiek en media vanouds het best vertegenwoordigd, maar de Ellianen winnen terrein. Zij hebben naar mijn overtuiging dan ook de beste casus.

Men kan zich ervan afmaken en zeggen dat beide partijen gelijk hebben. Dat was de strategie van presentator Felix Rottenberg, degene die de virtuele aanvoerders Afshin Ellian en Geert Mak in Tegenlicht bijeenhaalde. Rottenberg bezweek voor de verleiding van de symmetrie. Die verleiding is groot. Denkt u maar aan de reacties toen enige weken geleden de media rapporteerden dat Lonsdale-jongeren mogelijk ”potentieel gevaarlijker [waren] dan het moslimextremisme”. Verontwaardiging en opluchting liepen op rare wijze dooreen. Gelukkig, Lonsdale equals Hollands Al-Kaida, allebei even erg, discriminatiedreiging geweken.

Deze symmetrie is misplaatst en Huizinga helpt te begrijpen waarom. In termen van Homo ludens: terwijl Theo van Gogh hoogstens ‘valsspeler’ was, was Mohammed B. zonder meer een ‘spelbreker’. Van Gogh tartte de grenzen van de orde maar hij deed volop mee en genoot van het spel. Hetzelfde geldt voor politici als Wilders en Eerdmans: zij begaan regelmatig een faux pas, maar blijven toch aan de randen van het democratische bord. Mohammed Bouyeri daarentegen radicaliseerde zelf van het bord af. Eerst speelde hij mee – het AIVD-rapport over de moord op Van Gogh meldt dat de verdachte over ‘normen en waarden’ schreef in een Amsterdams jeugdclubblaadje; dan ben je goed geïntegreerd. Maar nu wilde hij het hele spel opblazen: Dood aan Amerika, zegt zijn brief, Dood aan Europa, dood aan Nederland. Dat is ernstiger.

De Makkianen miskennen de kwetsbaarheid van onze politieke orde. Zij zien valsspelers aan voor spelbrekers. In hun domineeswereld is het vrije woord een dreiging en het echte gevaar een spook. De Ellianen hebben een politiekere angst: dat de vrijheid zelf op het spel staat. Zij merken dat niet alles meer kan worden gezegd, onderwerpen worden vermeden. Zo blijkt de vrijheid sluipenderwijs bedreigd.

Een uit communistisch Roemenië naar Nederland gevluchte schrijfster, die schrikt van wat ze voelt gebeuren, somberde eind december 2004 in deze krant aldus: ”Er rust blijkbaar een houdbaarheidsdatum op de vrijheid die een individu en een natie kunnen verdragen. Het moment is kennelijk bereikt waarop het elan, de kracht en de alertheid die nodig zijn om een democratie draaiende te houden, verzwakken. Capitulatie voor strenge denkbeelden biedt dan misschien houvast. Maar de geest is te moe om te bevatten wat er aan het gebeuren is: dat de agressor wint.”[2]

Overdreven? Toch is er elke dag wel weer een gebeurtenis die in dit beeld past. Nu eens een Kamerlid dat bij een Boomplantdag wordt weggehouden, dan weer een afgeblazen signeersessie. Ook viel al te horen: ”Ik ben altijd nog vrij in mijn hoofd.” Straks gaan we nog naar een samizdat-cultuur.

Tegen deze achtergrond wordt het buitengewoon belangrijk hoe wij in dit land 4 en 5 Mei vieren. Drie opmerkingen daarover tot slot.

Ten eerste: het is de bevrijding die we vieren en niet de vrijheid. ‘Bevrijding’ is een moment in de geschiedenis, een gebeurtenis. Het begrip ‘bevrijding’ maakt daarmee duidelijk dat de vrijheid broos is, ze is herwonnen, ze kan verloren gaan. De ‘spelgemeenschap’, zoals Huizinga het noemt, is kwetsbaar.

Ten tweede: 4 en 5 Mei horen samen. Bij het feest van het spel hoort de markering van de grenzen, van de momenten dat het er niet was, van de spelers die ‘gevallen’ zijn.

Ten derde: Bevrijdingsdag zou een politiek feest moeten zijn, een jaarlijks ritueel waar wordt gevierd dat wij in Nederland die ene spelgemeenschap zijn, met democratische regels. Sinds enige decennia vieren we echter vooral de morele overwinning op het absolute kwaad van het fascisme. Dat stootblok kan niet langer de eenheid van de natie dragen. De politieke strijd gaat nu over de vraag waar zich nieuw fascisme bevindt. Wie bij het antwoord op die vraag het verschil tussen valsspelers en spelbrekers veronachtzaamt, zet de vrijheid zelf op het spel.
===========

op 04 05 2005 at 19:00 schreef Peter Breedveld:

Een nieuw stuk over de onverkwikkelijke affaire in de nieuwe editie van Het Vrije Volk:

http://www.hetvrijevolk.com/?pagina=203

elaas werkt de link naar deze site niet.