‘Ik houd mijn mond maar’

Peter Breedveld

Omdat de Amsterdamse studente Samira Lahri (22) een hoofddoek draagt, vond een trambestuurder het vorige week nodig haar publiekelijk, via de intercom, tot op het bot te vernederen. Ze diende een klacht in bij het Amsterdamse vervoersbedrijf GVB, maar kon op weinig sympathie rekenen. Samira is intelligent, bevlogen, extravert en altijd op zoek naar ‘de dialoog’. Haar enthousiasme is aanstekelijk en ze zit vol plannen om de wereld te verbeteren, die ze het liefst allemaal tegelijk uitvoert. Maar soms zakt zelfs haar de moed wel eens in de schoenen.

Vertel eens over dat tramincident. Wat gebeurde er precies?

Ik wil er niet mee koketteren en ik wil ook niet zo’n slachtofferhouding aannemen. Daar heb ik zó’n hekel aan! Al dat geklaag in de media. Iederéén wordt gediscrimineerd, niet alleen moslims. En wat me in de tram overkwam, ik schaamde me dood. Die bestuurder zei een paar dingen, toen ben ik maar weer uitgestapt. Maar waar ik vooral mee zit is dat de GVB, waar ik een klacht heb ingediend, totaal niet geïnteresseerd was.

Is Nederland veranderd?

Zeker! Het is hier een stuk onprettiger. Al die blikken…ik ben alleen nog maar bezig mezelf te bewijzen. Het is vermoeiend, mensen altijd maar weer te moeten voorhouden dat ik hoog opgeleid ben, goed Nederlands spreek, geen bom onder mijn sluier heb, het westen niet haat. Op een gegeven moment heb je daar gewoon geen zin meer in. Dan heb je zoiets van: ik wil niks meer met jullie te maken hebben. Ik trek me wel terug in mijn eigen hoekje, met mijn eigen mensen, die me wél begrijpen.

Hoe komt dat nou, die houding tegenover moslims?

Er staan nu twee groepen tegenover elkaar: moslims en niet-moslims en geen van beide doet een effectieve stap in de richting van de ander.

Wat zou een effectieve stap zijn?

Ik zou het niet weten. Er is veel wantrouwen. Dan kun je zoveel stappen zetten als je wilt, maar dat helpt niks. Het wantrouwen moet weg. Iedereen moet eerlijk zijn tegen elkaar. En er moet de wil zijn om elkaar te begrijpen en nader tot elkaar te komen.

Kun je iets voorstellen bij de wantrouwende houding van veel niet-moslims?

Ik kan dat heel goed begrijpen. Als je berichten in de krant en op TV ziet… Stel dat ik in een moslimland zou wonen waar een christelijke of joodse minderheidsgroep is. Ik zou niets van die religies weten en de enige informatie die ik zou krijgen zou uit de media komen, en uit de wilde verhalen van mensen met slechte ervaringen. Overal op straat zou ik joodse of christelijke jongeren nutteloos zien rondhangen. Dan zou ik ook zoiets hebben van, ‘Lekkere religie is dat’. Maar er worden onterecht allerlei dingen aan de islam toegeschreven, zoals de taalachterstand onder moslimjongeren. Alsof die wordt veroorzaakt door hun moslimidentiteit. En alsof dat rondhangen op straat iets met religie te maken heeft.

Mensen zien daar een afwijzende houding in ten opzichte van de Nederlandse samenleving.

Maar die afwijzende houding wordt niet veroorzaakt door hun moslimidentiteit. Die mensen leven tussen twee culturen. Ze zijn niet in staat dat in balans te houden. Laatst las ik in de krant een klein berichtje over een onderzoekster aan de Erasmus Universiteit, die tot de conclusie was gekomen dat jongeren, die zich met de islam bezighouden, minder gedragsproblemen vertonen. Jammer dat daar niet meer aandacht voor is geweest, want ik vind dat best een cruciale conclusie.

Jij bent zelf zo’n jongere die zich intensief met de islam bezighoudt. Je noemt jezelf een orthodoxe moslim.

Ik zou graag een orthodoxe moslim zijn.

Wat houdt dat in?

Dat je op een heel intensieve manier bezig bent met de islam. Veel in de koran lezen, veel bidden, leven volgens de soennitische voorschriften, of in elk geval daar naar streven.

Je draagt een flinke hoofddoek, die behalve je hoofd ook je schouders en borst bedekt. Waarom?

Puur en alleen omdat dat wordt voorgeschreven.

Ik heb wel eens gelezen dat die hoofddoek moet omdat mannen zich anders niet kunnen beheersen.

Dat is één uitleg. Voor mij is dat niet de reden. Ik ben niet bang dat ik, als ik me zonder hoofddoek op straat vertoon, van alle kanten word besprongen. Ik doe het uit vroomheid.

Ik ken jou als een heel kritische jongedame. Ik vind het niets voor jou om een voorschrift te volgen zonder al te veel bij de reden van dat voorschrift stil te staan.

Ik verdiep me voortdurend in de motivatie achter islamitische voorschriften. Waarom schrijft God ons bepaalde dingen voor? Wat is de wijsheid daarachter? Het feit dat ik een voorschrift navolg, wil niet zeggen dat ik geen vragen stel en op zoek ga naar de antwoorden.

Waarom schrijft God dan die hoofddoek voor?

Eén van de redenen is inderdaad dat mannen zich anders niet kunnen beheersen. Maar wat mij aanspreekt, is dat vrouwelijke schoonheid niet iets is om uit te buiten. Zodra je dat doet, besmet je die schoonheid een beetje. Als je nu kijkt naar het westerse vrouwelijke schoonheidsideaal: maatje 34, prachtige lange haren, volle wimpers, daar verzet ik me een beetje tegen. Mijn schoonheid is van mij, ik bepaal hoe ik er mee omga, door haar voor mijzelf te houden en te verbergen voor anderen.

Klinkt nogal feministisch.

Hèhè, vind je dat feministisch? Op straat sprak iemand me een keer aan, een New Age-achtige vrouw, die zei: ‘Jouw hoofddoek is een teken van verzet en niet van onderdrukking’. Ik dacht: ‘Ja, zo kun je het ook zien’.

Je hebt onder andere kritiek op de Nederlandse moslimgemeenschap. Maar dat lijkt nogal moeilijk te zijn, als moslim kritiek te uiten op andere moslims.

Helemaal niet. Moslims hebben voortdurend kritiek op elkaar. Het gaat om de toon waarop die kritiek wordt geuit en om de bedoelingen die je hebt. Het is heel makkelijk voor mij om me tot de moslimgemeenschap te richten en te zeggen: ‘Jullie zijn te passief’ en kritiek te hebben op de manier waarop met vrouwen wordt omgegaan. Het gaat om de manier waarop ik dat doe. Als ik dat doe met de koran in de hand en moslims wijs op hun verantwoordelijkheden en op de positie van de vrouw, die voor verbetering vatbaar is, staat daar echt de doodstraf niet op, hoor.

Dus je vindt ook dat de positie van moslimvrouwen moet worden verbeterd?

Ik vind dat de positie van alle vrouwen ter wereld moet worden verbeterd.

Maar we hebben het nu over moslimvrouwen. Of zijn er geen specifieke vrouwenproblemen in de moslimgemeenschap?

Er zijn heel veel problemen. Maar die zijn er ook binnen andere gemeenschappen. Niet alleen binnen de moslimgemeenschap.

Maar er zitten vooral heel veel moslimvrouwen in de Blijf van mijn Lijf-huizen. Dan is het toch terecht dat iemand als Hirsi Ali wijst op het specifieke probleem van de mishandeling van moslimvrouwen?

Maar het feit dat die vrouwen moslim zijn is niet de bepalende factor. Ik zag laatst een reportage over een Afghaanse vrouw die was neergestoken door haar man en die nog steeds werd bedreigd. Die man doet dat niet omdat hij moslim is. Hij doet dat omdat hij juist géén besef heeft van zijn verantwoordelijkheden als moslim. De cruciale fout van Hirsi Ali is dat zij de moslimidentiteit als oorzaak beschouwt van het feit dat zoveel moslimvrouwen in Blijf van mijn Lijf-huizen zitten.

Dat vind ik iets te makkelijk. In de koran staat toch dat een man zijn vrouw mag, zelfs móet slaan als ze niet gehoorzaamt en er zijn imams die dat preken.

Dat is ook een van mijn grote punten van kritiek: er zijn maar weinig imams die inzicht hebben in hoe hun woorden overkomen. Er komt nog wel meer kijken bij de functie van een imam dan het houden van een preek en het interpreteren van voorschriften. Het gaat er ook om dat je beseft hoe je woorden overkomen. En wat dat koranvers betreft dat jij aanhaalt: de profeet Mohammed heeft het slaan van vrouwen absoluut verboden. Daar zijn bibliotheken over volgeschreven en er wordt stevig over gediscussieerd binnen de moslimgemeenschap. Maar daar vind je nooit iets van terug in de media.

Hoe komt dat dan? Waarom horen wij niks over die discussie?

Ik vraag me af of er wel belangstelling voor is. Een moslim die niks controversieels heeft te melden, wordt niet gehoord.

Je geeft de media de schuld.

Ik geef niemand de schuld. Ik vind het opmerkelijk. Om mij heen zie ik dat er sprake is van discussie onder moslims, van zelfreflectie, maar dat wordt gewoon niet opgepikt door de media.

Maar neem nou iemand als de Amsterdamse wethouder Ahmed Aboutaleb. Een moslim die kritiek heeft geuit op de moslimgemeenschap enmeteen daarna met de dood werd bedreigd.

Dat zijn debielen, die dat doen. Dat betekent niet dat álle moslims intolerant zijn. Maar ik kan er weinig aan doen.

Dat weet ik niet. Ik mis een groep moslims die roept: ‘Kappen met die bedreigingen!’

Die mis ik ook. Maar ik vraag me af of zo’n groep wel zou worden gehoord. Bovendien word je er op een gegeven moment gewoon moe van dat je jezelf steeds moet verantwoorden en dat je steeds moet laten zien dat jij niet zo bent. Ik ben ervan overtuigd dat een meerderheid van de moslims die bedreiging vreselijk vindt, maar zich afvraagt of het zin heeft om haar stem te laten horen. De moord op Van Gogh is door moslims massaal veroordeeld. Toch is er een stijging van het aantal gewelddaden tegen moslims en worden moslims in een hoekje gedrukt. Dan láát je je stem horen en dan is het nog niet goed!

Ik ben het niet met je eens dat die demonstraties massaal waren.

Kom op! Moslims spraken zich massaal tegen die moord uit. In de krant werd kort na de moord voorspeld dat de moord op websites zou worden toegejuicht en dat viel uiteindelijk heel erg mee. Dat kan je niet ontkennen. Maar nog steeds worden moslims in een hoekje gedrukt. Op een gegeven moment ga je je afvragen wanneer het een keertje genoeg is. Dan ga je denken: ‘Het heeft toch geen zin, dus ik houd mijn mond maar.’

Niet je mond houden! Dat doen die debielen namelijk ook niet.

Dat is ook zo. Maar kun je het begrijpen? Iedere dag doe ik mijn best om een bijdrage te leveren aan de discussie, om iets te doen voor de maatschappij, mezelf te bewijzen, te laten zien dat ik geen terrorist ben. Maar ik zie geen resultaat. Je krijgt te maken met incidenten op straat, met stomme blikken, met onbegrip. Dan denk ik wel eens: ‘Weet je wat, ik ga me nu concentreren op wat het beste is voor mijzelf. Het interesseert me niet wat er met de samenleving gebeurt. Ik vertrek uit Nederland en ik ga trouwen en kinderen krijgen en mijn eigen dingen doen.’ Daarom ontbreekt volgens mij die tegenstem uit de moslimgemeenschap. Moslims denken: ‘We worden toch niet gehoord. Laat maar zitten’.

Tweet

Algemeen, 12.02.2005 @ 12:05

[Home]
 

Δ