Rushdie (2)
Peter Breedveld
Illustratie: Francisco Zúñiga
‘Rushdie steunt imam Rauf’, kopte dagblad Trouw van de week. De voorstanders van het islamitisch centrum bij Ground Zero krijgen daarmee volgens de krant steun ‘uit onverdachte hoek’. Dat is nonsens. Rushdie is altijd een consequente verdediger van de vrijheid van godsdienst en van de vrije meningsuiting geweest. Dat hij zich heeft uitgesproken vóór dat centrum, was dus te verwachten.
Dat Rushdies steun Trouw verrast, tekent de totale verwarring rond Rushdies persoontje in zowel het rechtse islamofoben- als het linkse islamofielenkamp. Rushdie wordt niet begrepen en daarom wordt het nieuws, dat Rushdie zich voor of tegen ‘de islam’ heeft uitgesproken, altijd met zulk kinderachtig triomfalisme gebracht. Iedereen houdt zijn adem in als Rushdie iets over de islam zegt, want dat geldt als het ultieme argumentum ad verecundiam bij de volgende slag in de oorlog tussen islamofoben en islamofielen.
Islamofoben wrijven verlekkerd in hun handjes als Rushdie schrijft dat yes, this is about Islam, islamofielen zien hun gelijk bevestigd als Rushdie het heeft over de ‘brede kerk’ die de islam is, ‘that certainly includes millions of tolerant, civilised men and women’. Niemand leest de brede context van zijn woorden, die eigenlijk altijd dezelfde boodschap behelst: de islam heeft alles in zich om een geloof te zijn van hoop, tolerantie en vooruitgang, juist vanwege de moslims. Als ze zich maar niet laten kapen door de baardmannen, de machtswellustige koopmannen van de haat.
Rushdie heeft bewonderaars aan zowel de linker- als de rechterzijde van het politieke spectrum. Links stond voor een dilemma, toen het ‘islamdebat’ na 9/11 en de afslachting van Theo van Gogh in volle hevigheid losbarstte. Hoe kon je volhouden dat je erom vroeg te worden afgeslacht als je moslims kwetste, en tegelijkertijd je gesigneerde exemplaar van The Satanic Verses koesteren? Vandaar de drammerige koppen in de progressieve media, toen vijf jaar geleden Rushdies roman Shalimar the Clown verscheen: ‘Rushdie haalt uit naar moslimterrorisme’, ‘Rushdie laakt radicale islam in nieuw boek’. Dat niemand mocht denken dat in de roman, over een moslimterrorist, iets kwaads werd gezegd over de islam! Want islam is vrede!
Op de VPRO-televisie zag ik interviewer Chris Kijne zijn stinkende best doen om Rushdie te laten zeggen dat de vrijheid van meningsuiting aan banden gelegd moet worden. Dat vindt u toch zeker ook, meneer Rushdie, dat je niet zomaar kunt zeggen dat moslims geiteneukers zijn? Maar Rushdie weigerde zich voor het karretje van de wanhopige kleinziel te laten spannen. Als Kijne zo nodig een campagne tegen de vrijheid van meningsuiting wilde voeren, moest hij het zonder het icoon doen.
Iedereen probeert zich Rushdie toe te eigenen, maar wie het echt belangrijk vindt wat Rushdie zegt, moet ophouden in zijn stukken te lezen wat hij graag wil dat hij zegt. Rushdie zegt niet dat de islam een ‘fascistische ideologie’ is en Rushdie zegt ook niet dat de ‘vrijheid van meningsuiting niet onbegrensd kan zijn’. Rushdie is voor de vrijheid en het zelfbeschikkingsrecht van moslims en niet-moslims, hij is zelfs een pleitbezorger van de multiculturele samenleving, en daarmee één van de laatsten der Mohikanen, één van de laatste echte liberalen.
Peter Breedveld, 16.09.2010 @ 12:38
19 Reacties
op 16 09 2010 at 12:42 schreef Tjerk:
Triomfantalisme => triomfalisme. Snel, voordat iemand het ziet!
op 16 09 2010 at 12:44 schreef Peter:
Ik wíst dat er iets niet goed zat met dat woord!
op 16 09 2010 at 13:01 schreef Rob:
Ik weet niet of je iemand die van Ortega een held maakt, direct ‘liberaal’ kunt noemen. Ik zie hem wel degelijk als een linkse denker, maar buiten de Nederlandse traditie waar ik hier en hier over schreef. Omdat hij zelf uit die zogenaamde “derde wereld” komt, ontbreekt het bij hem aan het neerbuigende grote-broerdenken dat de Nederlandse linksmens noopt om selectief om te gaan met zijn begrip en zijn verontwaardiging.
op 16 09 2010 at 13:07 schreef mango:
Rushdie lijkt het Centraal Plan Bureau wel, daar kan iedereen ook altijd uithalen wat ie zelf wil
op 16 09 2010 at 13:08 schreef Josje:
Destijds sterk beïnvloed door de mediagekte durfde ik ‘De Duivelsverzen’ nooit te lezen. Zo zie je maar. Nu voeg ik het toe aan mijn verplichte boeken-lijst.
op 16 09 2010 at 13:30 schreef babs:
Ik durf de stelling wel aan dat Rushdie nooit zo populair onder dom-links was geweest als hij de Satanic Verses een jaar of 15 later had gepubliceerd. Destijds werd totaal niet begrepen waarom sommige moslims zo raar op het boek reageerden, terwijl we nu, met 20 jaar meer ervaring met moslimfundi’s precies weten wat wel en niet van hen mag. Dom links voldoet graag aan de wensen van extremisten en Mo-cartoons kunnen dus helemaal niet en Rushdies spot met Mo en Boek gaat wel even wat verder dan een cartoon.
http://www.youtube.com/watch?v=v20VvP19kCI
op 16 09 2010 at 16:50 schreef Jona Lendering:
Leuk dat je erover begint. Wat mij destijds aan de Rushdie-affaire opviel, was het intens domme van de zogenaamde verdedigers van de schrijver. Het zelfbenoemde Nederlandse Rushdie Defense Committee vroeg van het KMAN zich te distantieren van Khomeiny’s fatwa, wat zoiets is als een vakbond van protestantse werknemers vragen afstand te nemen van een pauselijke encycliek. Het KMAN gaf het RDC dan ook lik op stuk: wij soennieten kunnen niets zeggen over sji’ieten.
Nog elke keer als ik RDC-lid Adriaan van Dis zie lopen, denk ik: “Wat wilde jij graag met je morele gelijk op de televisie. Je wilde zó graag aandacht dat je zelfs de tijd niet nam om een encyclopedie-artikel te lezen en te ontdekken dat sji’itische fatwa’s niet door Marokkaanse arbeiders beoordeeld kunnen worden. Je bent gewoon dom.”
(Ik heb een hekel aan de op het internet zo vaak zinledig gebruikte standaardopmerkingen over, naar keuze, de Grachtengordel, babyboomers, de literaire elite of de linkse kerk. Maar dit keer dekken die vlaggen wel degelijk een lading.)
op 16 09 2010 at 16:54 schreef Jona Lendering:
@Josje
Ik zou niet The Satanic Verses lezen, maar Haroun and the Sea of Stories: korter, mooier, ontroerender, beter. Het is gewoon waar dat in der Beschränkung erst zeigt sich der Meister.
op 16 09 2010 at 18:00 schreef MNb:
‘Rushdie steunt imam Rauf’, kopte dagblad Trouw van de week.
Is dit artikel ook in de internetversie verschenen? Want ik heb het niet kunnen vinden.
Hoewel ik mezelf uitdrukkelijk tot links reken heb ik na 9/11 en de afslachting van Theo van Gogh nooit een dilemma ervaren. Terrorisme deugt niet en de slachtoffers hebben er net zo min om gevraagd als slachtoffers van verkrachting die toevallig korte rokjes dragen.
Daarentegen vind ik wel dat de vrijheid van meningsuiting begrensd moet zijn (dat is hij nu ook overigens; smaad is strafbaar). Beweren dat die vrijheid te nauw of te wijd is valt weer onder diezelfde vrijheid.
Ik heb me, een kleine tien jaar na verschijning, aan de Duivelsverzen gewaagd. Niet om doorheen te komen. Nieuwsgierig als ik ben heb ik ook de roemruchte bladzijden gelezen. Ook heb ik deze enkele bevriende moslim(a’)s voorgeschoteld. Onze reactie was unaniem: is dat nu alles?
Sindsdien ben ik bevoordeeld en vindt Rushdie een overschat schrijver. Als ik Haroun tegenkom zal ik die eens proberen.
op 16 09 2010 at 18:12 schreef Rob:
Haroun is bedoeld als kinderboek (maar met kleine grapjes voor volwassenen er in, zoals verwijzingen naar The Beatles) en daarom gemakkelijker te lezen. Ik zou niet willen zeggen dat het beter is.
Niet te versmaden is Midnight’s Children, maar een kleine opfriscursus geschiedenis India/Pakistan/Bangladesh is dan wel aan te raden.
op 16 09 2010 at 19:01 schreef Bookie:
Ik snap het ook nooit. Waarom wordt kritiek op de islam verward met kritiek op moslims. Je hebt bijna meer soorten islam dan dat je moslims hebt.
op 16 09 2010 at 19:14 schreef Peter:
MNb: Ik heb het artikel ook niet online kunnen vinden, het wordt wel aangehaald op een blog van één of ander warhoofd, dat Rushdie ervan beschuldigt een denkfout te maken.
Persoonlijk verlies ik subiet mijn aandacht wanneer mensen hun betoog beginnen met het verwijt dat de ander een ‘denkfout’ maakt. Je weet dan gewoon dat er pedant gezwatel volgt.
Blij dat jij als linkse rakker niet voor hetzelfde dilemma stond, maar ik zal hopelijk niet weer al die mensen moeten aanhalen die in zoveel woorden zeiden dat Van Gogh er zelf om gevraagd had, en dat Hirsi Ali er ook naar zat te hengelen. Het is de reden dat deze site bestaat, want ik werd er woedend en gefrustreerd van, maar mensen als ik mochten niet meedoen met het debat op de opiniepagina’s.
The Satanic Verses was mijn eerste Rushdie, het is een virtuoos geschreven en gecomponeerd meesterwerk, en ik heb daarna meteen alle andere boeken van Rushdie gelezen. Alleen zijn eerste boek, Grimus, vond ik niks aan.
Ik kan me wel voorstellen dat Rushdie niet voor iedereen is.
op 16 09 2010 at 19:40 schreef Jan van Dijk:
Het is volstrekt irrelevant of Rushdie nou wel of niet achter het geweldige idee staat om vlakbij Ground Zero een Islamitisch-oecomenisch centrum te vestigen. Relevant is slechts dat er in Nederland drie visies zijn ten aanzien van de islamisering van Nederland en het westen.
Degenen die daar tegen zijn en zich met hand en tand willen verzetten.
Degenen die vinden dat het zo een vaart niet zal lopen en zich dus niet druk maken en zich wel druk maken over degenen die zich wel druk maken.
Degenen die er voorstander van zijn en dus zelf moslim zijn, of geen dochters en kleindochters hebben.
op 16 09 2010 at 19:54 schreef Jenneke:
Goed stuk, niets op aan te merken of bij te voegen. En aan alle reageerders; Rushdie heeft alleen maar mooie boeken geschreven vind ik zelf, maar als je nog iets wilt wat juist gaat over multiculturaliteit / moslims/ angst / terrorimse: lees Woede, het boekenweekgeschenk (ik denk dat het 2000 was?). Niet zo dik (alhoewel ik nooit snap waarom dat een probleem is, maar goed) en heel sterk.
Haroen is geweldig maar toch vooral een kinderboek.
Hoe dan ook: leest Rushdie!
op 16 09 2010 at 20:09 schreef Peter:
Da’s weer een lekker helder betoog van Jan van Dijk!
op 17 09 2010 at 14:11 schreef MNb:
PB: je hoop komt uit. Ik wilde alleen maar duidelijk maken dat dat dilemma helemaal niet vanzelf sprak en spreekt. Dat er idioten ter linkerzijde van het politieke spectrum rondlopen heb ik de afgelopen 15 jaar of langer ook opgemerkt (Rabbae die een demonstratie van SGP’ers tegen Madonna wil laten verbieden). Domlinks noem je ze geloof ik. Ik had nog wel zo’n hoge dunk van Rabbae.
Ik heb oprecht geprobeerd het stukje van warhoofd te begrijpen. Dat is niet gelukt, onder andere door het overvloedige gebruik van het woordje “niet”.
En in mijn vorige reacie staat weer eens een typo: bevoordeeld moet zijn bevooroordeeld. Soms vermoed ik dat ik aan dylsexie bigen te leijden.
op 17 09 2010 at 14:50 schreef Tjerk:
Jona Lendering maakt zich er wat al te gemakkelijk vanaf, want diezelfde arbeiders met soennietische achtergrond stonden hier wel te joelen en te jouwen dat Rushdie hartstikke dood moest. Dat had natuurlijk ook niets met die fatwa te maken, zeker…
[img]http://geschiedenis.vpro.nl/themasites/images/index.jsp?number=20025154[/img]
op 17 09 2010 at 21:10 schreef Bodewes,J:
Uiteindelijk wil men zijn hoofd. (wat hij ook zegt)
‘De Duivelsverzen’ kan men zien als een stelling tegen de ‘onfeilbaarheid’ van de profeet. Een letterlijke doodzonde binnen de islam.
op 18 09 2010 at 01:32 schreef hj:
Ik vond Shalimar the Clown eigenlijk vooral een tragische liefdesgeschiedenis en een ode aan Kashmir.
Maar het is al een tijd geleden dat ik het heb gelezen, misschien dat iedereen toen nog niet zo geobsedeerd was door het moslimgebeuren.
RSS