Hoe De Correspondent racisten legitimeert en critici de mond snoert
Giorgio Touburg
Scene from Onibaba (watch it in its entirety here)
Soms leidt begripvol contact tussen tegengestelde overtuigingen tot iets moois. Zo ging Abdelkarim El-Fassi voor zijn drieluik over de politieke spanningen in ons land in gesprek met diverse ‘gewone burgers’. Het gesprek met zijn Zeeuwse oud-buurman, die in het verleden op de PVV had gestemd, leidde tot introspectie bij laatstgenoemde. Wat speurwerk deed hem beseffen dat Wilders ‘foute dingen heeft gedaan’. Het invullen van een stemwijzer maakte dat hij dit keer ‘op een van die nieuwe partijen’ zou gaan stemmen (dat kunnen natuurlijk ook het FvD of VNL zijn geweest).
Als El-Fassi de buurman vraagt waarom hij in het verleden op de PVV heeft gestemd, blijkt dat deze hook, line and sinker is gevallen voor het vertoog dat het de schuld is van gelukszoekers dat onze verzorgingsstaat onder druk staat. Op de vraag hoe hij aan zijn informatie komt, antwoordt de buurman dat hij elke dag het nieuws en Teletekst kijkt ‘met een kommetje Cup-a-Soup’. Niet bepaald de op maat gemaakte filter bubble die nogal eens in stelling wordt gebracht ter verklaring van het wereldbeeld van PVV-stemmers.
Islamofoob vuurtje
Wie de berichtgeving op Frontaal Naakt bijhoudt, weet dan ook dat het niet alleen blogs als Geenstijl en sensatiekranten als De Telegraaf zijn geweest die het islamofobe vuurtje hebben aangewakkerd; de Nederlandse ‘kwaliteitsmedia’ hebben het spelletje gewillig meegespeeld. Trouw fabuleerde bij monde van Perdiep Ramesar een Haagse ‘shariadriehoek’ bij elkaar, Jeroen Wollaars van de NOS koppelde op bedenkelijke wijze de instroom van vluchtelingen aan de nieuwjaarsrellen in Keulen en ook de NRC deinst niet terug voor een Sturmer-achtige raciale karikatuur op z’n tijd.
Een vaak gehoorde verdediging van hoofdredacteuren is dat er nu eenmaal bepaalde sentimenten in de samenleving zijn, dat die aan het publiek getoond moeten worden en dat het geen pas geeft als redactie een oordeel te willen vellen over meningen die op geheel natuurlijke wijze boven komen borrelen. Om met Theo Maassen te spreken: ‘er is blijkbaar behoefte aan en wie zijn wij dan om daar niet aan te voldoen?’
Met zo’n houding kun je in de journalistiek helaas behoorlijk ver komen: USA Today-columnist Michael Wolff gaf onlangs nog aan dat je als journalist toch vooral een stenograaf van de gevestigde machten moest zijn en ook Marcel Gelauff, hoofdredacteur van het NOS-journaal, liet zich bij De Wereld Draait Door ontglippen dat het NOS-journaal geen standpunt over het nieuws in wil nemen.
Extreme politicus
De implicatie van een dergelijke journalistieke houding is dat de waarheid wel ergens in het midden zal liggen. Maar als het maatschappelijke debat als geheel een ruk naar rechts maakt, verandert daarmee ook de locatie van het midden: wanneer de meest extreme politicus het heeft over het de-islamiseren van een land en verklaart het aantal Marokkaanse Nederlanders terug te willen brengen, is een participatiecontract opeens een gematigd idee. Dat beide plannen tegen rechtsstatelijke principes indruisen, daar hoeft de journalist-als-stenograaf zich dan ook niet mee bezig te houden.
Vandaar ook dat de column die Correspondent-hoofdredacteur Rob Wijnberg twee maanden geleden schreef, mij uit het hart gegrepen is. Wijnberg stelt in deze column dat
‘Objectiviteit […] misschien wel de slechtst begrepen, hardnekkigste en gevaarlijkste illusie [is] waar de journalistiek ooit in is gaan geloven. Slecht begrepen, omdat het altijd verward wordt met onafhankelijkheid en onpartijdigheid. Hardnekkig, omdat het lui maakt en goedkoop is. Gevaarlijk, omdat het de grootste leugen is die je je publiek kunt verkopen. En een illusie, ja, omdat het niet bestaat.’
Intolerante hoogopgeleide
In het manifest van De Correspondent staat dan ook het volgende:
‘De Correspondent is onpartijdig, maar ook subjectief: de journalist moet uitzoeken welke kant van een verhaal het geloofwaardigst is en waarom. Bovendien is de krant niet alleen podium, maar ook actor in de samenleving. Zo zal een deel van de winst in samenspraak met de lezers kunnen worden gestoken in een journalistiek project, of worden geschonken aan een goed doel of beginnende onderneming.’
Deze grondhouding was voor mij een van de redenen om lid te worden van De Correspondent. Een andere reden was de levendige dialoog tussen lezers en auteurs, die meerdere malen tot interessante artikelen heeft geleid.
Ik was dan ook verbaasd dat uitgerekend De Correspondent aankondigde dat ze een platform ging bieden aan Joris Luyendijks project ‘Kunnen we praten?’, een serie gesprekken met PVV-stemmers, om te kijken wat ze beweegt. Die tegel is de afgelopen jaren namelijk al vele malen gelicht.
Naast het lezen van de interviewverslagen konden leden in gesprek met de geïnterviewde PVV-stemmers. Ik heb dat gedaan en moet zeggen: dat beviel niet echt, niet in de laatste plaats omdat ik twee dagen later door Luyendijk in het Algemeen Dagblad werd weggezet als ‘intolerante hoogopgeleide’.
Karikatuur
Een paar dagen na het stuk in het AD — waarover ik vooraf overigens geen contact met De Correspondent of Luyendijk heb gehad — kreeg ik een mail van Luyendijk met daarin excuses voor het feit dat het onvoldoende duidelijk was dat de discussie openbaar was: hoewel het er alle schijn van had dat het een Correspondent-project was, was het discussieforum van het online medium slechts een vehikel voor de ontmoeting tussen PVV’ers en Correspondentleden. Achteraf bleek zelfs dat via de homepage van het project iedereen die dat wilde onder de eigen naam of middels een pseudoniem een maand lang gratis alle artikelen van De Correspondent kon lezen.
Luyendijk stond in zijn mail niet stil bij het feit dat ik zonder wederhoor geciteerd werd of de karikatuur die hij maakte van mijn bijdrage. Een paar dagen nadat ik hier op mijn blog melding van had gemaakt, werd ik overigens door De Correspondent gebeld: mijn volledige naam en de uitspraken die ik op het forum had gedaan, hadden nooit zonder mijn toestemming in het AD gepubliceerd mogen worden. Niet echt een goede beurt, als privacy een van je stokpaardjes is.
Mijn indruk is dat de hoofdredactie zich vanaf het begin van het project maar nauwelijks raad wist met de reactie van enkele kritische leden, die zich beklaagden over het ondoorzichtige ‘onderverhuren’ aan een extern project, de vrijelijke en ongecontroleerde toegang die werd verleend tot een journalistiek platform waar zij zelf 60 euro per jaar voor betaalden, en de onzorgvuldige wijze waarop Luyendijk met de vaste lezersschare omging in de landelijke pers.
Racistische denkbeelden
Daar komt nog eens bij dat kritiek van leden die minder gecharmeerd waren van de handelswijze van Luyendijk en De Correspondent, steevast werd verwijderd door de moderator, want ‘off-topic’. Enkele leden die bleven volharden in hun kritiek hebben zelfs een tijdelijke ban gekregen. Na mijn blogpost, die op een gegeven moment de rondte deed binnen de discussie op De Correspondent, heb ik dan ook meerdere mails gehad van teleurgestelde leden. Hun informatie heb ik gebruikt ter verificatie.
Wat mij en de leden die met mij contact zochten nog het meeste dwars zit, is de legitimiteit die De Correspondent verleent aan racistische denkbeelden door ze te beschouwen als ‘ook maar een mening’ waar over gediscussieerd dient te worden en niet als de haatzaaiende drek die het is. 1.
Een van de geïnterviewden, Tamara Wulfellé, is een oud-fractiemedewerker van Wilders en houdt zich nu bezig met het WOB’en van asielzoekerscentra (een van de vragen die zij gemeentes stuurt: ‘Wordt in geval van kinderloze gezinnen door de gemeente inspanning verricht om geboortebeperking te stimuleren? A) Zo ja, op welke wijze? B) Zo nee, waarom niet?’). Een andere geïnterviewde is Willem Jan Hilderink, voormalig scribent voor De Dagelijkse Standaard, tegenwoordig in dienst van hetzeblog The Post Online. Willem Jan is auteur van artikelen als ‘Het echte haatzaaien: het NK feminisme’ en ‘Gloria Wekker pleit voor wetenschappelijke apartheid’. Deze mensen lijken in niets op de zachtmoedige buurman waar El-Fassi mee in conclaaf ging, maar hebben zich reeds diep in hun reactionaire loopgraaf verschanst. Een gesprek haalt in zo’n geval niets uit.
Nieuwe inzichten
Toch is er hoop: Correspondent-journalisten hebben zich in het verleden bereid getoond hun standpunten bij te stellen. Zo schaamt Rutger Bregman zich naar eigen zeggen voor een oude, racistische column en gaf Rob Wijnberg onlangs toe tot voor kort nog tot het tut-tut-ho-ho-kamp te behoren als het om racisme in Nederland gaat. Beide mannen zijn – en dat siert ze – tot nieuwe inzichten gekomen na gesprekken met slachtoffers van racisme. Zelf heb ik een zo mogelijk nog langere weg afgelegd. Maar juist daarom is het zo vreemd dat De Correspondent een platform biedt aan iemand die doodleuk met sympathisanten gaat praten in plaats van met de slachtoffers van PVV-retoriek.
Misschien een idee voor een volgende serie?
Giorgio Touburg is socioloog en promoveert aan de Rotterdam School of Management, waar hij lesgeeft over cultuur in organisaties. Hij Twittert ook.
1. [Overigens zijn er Correspondenten die zich hebben uitgesproken tegen dit aanhoudende gedweep met PVV-stemmers.]↩
Gastschrijver, 24.03.2017 @ 16:14
17 Reacties
op 24 03 2017 at 18:05 schreef Murat:
Probleem van de Correspondent is dat het net als alle andere Nederlandse media voornamelijk een witte bedoeling is.
Weinig diversiteit polariseert de mening al gauw één kant op.
Ze verdommen het in Nederland wat diverser te worden. Zelfs een onafhankelijk platform als de Correspondent.
Het begint pathetische trekken te vertonen.
op 24 03 2017 at 20:19 schreef Jarno:
Geheel eens met bovenstaande. Ik heb er 3 mails aan DC aan gewijd (waarvan eentje omdat ik me het leplazerus schrok van de publieke shaming van jou in het AD, terwijl overal staat dat bijdragen alleen voor leden zichtbaar zijn). In 2 jaar lidmaatschap waren dit mijn eerste 3… Gwen verzekerde me nog dat het niet alleen PVVers zouden zijn die aan bod zouden komen. Dat bleek dus ook niet waar.
Belachelijk project. Schandalige uitvoering. Ronduit zielig hoe er met kritiek werd omgegaan.
En is het echt waar dat íedereen toegang had tot de bijdragen? Dat is nóóit verteld.
op 24 03 2017 at 20:19 schreef Aku Soku Zan:
Doet me denken aan wat George Seldes ooit schreef in Facts and Fascism (1943):
“The real Fascists of America are never named in the commercial press. It will not even hit at the fact that there are many powerful elements working against a greater democracy, against an America without discrimination based on race, color and creed..”
op 25 03 2017 at 07:08 schreef Lennart:
Ik moet tot mijn grote spijt het bovenstaande volledig bevestigen.
Er was een openbare webpagina, waarop je een account kon aanmaken waarna je meteen toegang had tot de complete site inclusief alle leden bijdragen. Je moest weliswaar een e-mail adres invullen, maar dat hoefde geen bestaand e-mail adres te zijn en werd dan ook niet geverifieerd. Je kon een willekeurige naam opgeven, zelfs een naam die al in gebruik was op het forum, dus het was prima mogelijk om andermans identiteit aan te nemen. Deze webpagina is geadverteerd onder een groep van 3 miljoen mensen (volgens Rob Wijnberg), vooral lezers van het AD en kijkers van WNL.
Overigens, er was iemand die had gewaarschuwd voor precies dat wat Giorgio is overkomen. Deze persoon had echter nooit gedacht, dat het Luijendijk zelf zou zijn die dit zou doen; dit leek veel meer iets dat een kwaadwillende PVV trol zou doen. Het zal inmiddels niet verbazen, dat de bijdrage waar deze waarschuwing in stond snel is weggejorist, met als reden dat de persoon “teveel op hetzelfde aambeeld sloeg”.
op 25 03 2017 at 09:40 schreef Murat:
Luyendijk, een man die ik heel erg hoog had zitten, is sowieso volledig van het padje af de laatste tijd.
Wat is die man opeens onsmakelijk aan het stigmatiseren.
Hij is bij mij dan ook volledig in aanzien gedaald. Zonde.
op 25 03 2017 at 14:25 schreef Frank L.:
@ Murat –
je staat niet alleen. Ik begrijp werkelijk geen snars van de plotselinge tournure die Luyendijk gemaakt heeft.
Voorlopig krijgt hij van mij het voordeel van de twijfel, maar bij mij geldt zo iets niet voor lang.
Ik houd het er maar op dat hij een ’temporary but quite long fit of absence’ gehad heeft, dat kan de besten overkomen.
op 25 03 2017 at 14:58 schreef Murat:
Frank,
Ik wou dat ik zo vergevingsgezind was als jij. Maar als je als intellectueel (want zo zag ik hem toch echt) onschuldige mensen gaat lopen stigmatiseren terwijl je beter weet, dan ben je af. Helemaal af. Heel simpel.
op 25 03 2017 at 21:38 schreef Bulut:
@Frank L.
Vergeving is voor christenen en voor watjes.
op 26 03 2017 at 09:59 schreef Matthijs:
Hier nog een erg gefrustreerd correspondent lid. Helemaal eens met de punten die hierboven gemaakt worden. Met name de privacy kwestie: binnen de website van de correspondent wordt de suggestie gewekt dat de discussie alleen zichtbaar is voor leden. Dat staat letterlijk bij het reactieformulier. Het idee dat alleen betalende leden zien wat je schrijft geeft nog enigszins ‘bescherming’. Echter als iedereen (of zelfs internet bots) binnen enkele seconden, ongeverifieerd toegang heeft tot het discussiegedeelte, is dat een aanfluiting.
Daarnaast is de reactie van de redactie op legitieme vragen en klachten ver onder de maat. In plaats van serieus ingaan op die klachten is de reactie defensief en worden kritische reacties verwijderd en lang betalende leden geblokkeerd nog mee te discussieren. Over “niet gehoord worden” gesproken …
op 26 03 2017 at 10:45 schreef Erik:
@Matthijs
DC verweert zich door te zeggen dat de aanvankelijke belofte, vanaf de oprichting, nog steeds staat. Die belofte hield in dat commentaren van leden alleen zichtbaar zijn voor voor leden.
Nu blijkt dat je lid kunt worden in 3 seconden, door een (fake) naam in te vullen en een emailadres a la ik@ik.com en je hebt toegang tot alle artikelen+comments van de leden.
DC zegt over het adverteren in bijvoorbeeeld het AD met zo´n cadeau lidmaatschap van een maand dat zij al vanaf het begin maandelijkse cadeau lidmaatschappen weggeven maar dat dat nu op grotere schaal gebeurt en het ons, de betalende leden, nu dus pas opvalt.
Er is in mijn ogen een nuance verschil of je lidmaatschappen weggeeft bij lezingen etc. of ermee adverteert in het AD, bij WNL etc. Maar strikt genomen hebben ze gelijk; De commentaren zijn nog steeds alleen zichtbaar voor leden. Het begrip “leden” is wel enorm opgerekt en dat vind ik niet bepaald netjes. Als lid van het eerste uur heb ik regelmatig comments geplaatst, denkende dat die alleen zichtbaar zouden zijn voor leden zoals ik toen begreep wat het idee “lid” inhield.
Toen ik mijn lidmaatschap vorige maand opzegde stond ik er op dat mijn al comments verwijderd zouden worden want ik die typte ik al die tijd met het gevoel van een soort privacy in mijn achterhoofd. En die is nu te grabbel gegooid vind ik.
DC heeft overigens geweigerd mijn comments met terugwerkende kracht te verwijderen.
Wat Joris Luyendijk naar verluidt heeft uitgehaald door leden met en toenaam te citeren op de AD website is wel erg bont en geeft in mijn ogen aan dat DC de regie een beetje kwijt is kennelijk.
op 26 03 2017 at 14:20 schreef Matthijs:
@Erik: ja die uitleg over toegang van “leden” heb ik ook gekregen. Maar is ook wat mij betreft totaal niet voldoende. Mensen die zonder enige controle, zonder te betalen, binnen enkele seconden toegang hebben noem ik geen “leden”.
Het verweer van de correspondent hierop is dan weer “maar de meeste mensen maken er geen misbruik van”. Dat geloof ik wel, maar het gaat er om dat er wel misbruik van gemaakt kan worden. Zonder dat ik het weet. Iets wat dan ook gebeurt, zelfs door Luyendijk zelf nota bene door leden te citeren in artikelen, zoals je aangeeft.
Alsof je naar een sauna gaat en daar voor betaalt. Zit je ook in je blootje met z’n allen. Tot zover geen probleem, daar kiest iedereen voor. Maar als dan blijkt dat die spiegel een doorkijkspiegel van buiten is, dan voel je je wel te kijk gezet. En belazerd. Dan slaat ook het verweer “maar de meeste mensen kijken niet naar binnen” nergens op.
op 27 03 2017 at 08:44 schreef Sylvia Stuurman:
Mijn complimenten voor dit stuk. Ik zou het niet op deze manier, zonder woede, hebben kunnen schrijven. Voor mij was het aanleiding op m’n lidmaatschap op te zeggen.
Er zijn in mijn ogen op drie manieren de grenzen van de integriteit overschreden:
– De privacy-kwestie: hier is de integriteit ten opzichte van de leden aangetast.
– De manier van journalistiek bedrijven: geen redactionele kanttekeningen bij de interviews, en in tegenstelling met het handvest niet duidelijk gemaakt waar Joris Luyendijk in deze kwestie staat.
– Nogmaals de journalistieke integriteit, waar Luyendijk allerlei conclusies baseert op verdraaiingen van commentaren, terwijl er tegelijkertijd honderden(!) commentaren, die niet in lijn waren met de conclusies die hij kennelijk wil trekken, zijn verwijderd.
Veel mensen hebben hun lidmaatschap opgezegd. Ik hoop dat het een les zal zijn, en dat Wijnberg publiekelijk z’n excuses zal aanbieden.
op 27 03 2017 at 10:14 schreef Murat:
Het is mijns inziens ook schandalig dat ze niet een paar getalenteerde gekleurde journalisten kunnen strikken voor dat platform.
Wat is dat toch met dat ouwe jongens krentenbrood gedoe in dit land. Er loopt genoeg gekleurd talent rond.
Maak die hap verdomme eens wat diverser. Ik word helemaal tureluur van die overwegend witte kijk op alles.
Niet dat die kijk slecht is, maar er is geen tegengas en dan krijg je al gauw die PVV ellende die de hele tijd aandacht moet krijgen (en kritiekloos).
op 27 03 2017 at 13:23 schreef babs:
Dus Marck B kan een maandje lid worden onder valse naam, de site en alle comments downloaden en alles wat iedereen ooit heeft gezegd de rest van zijn leven tegen die persoon gebruiken?
Dat is bijna grappig.
Reageren onder eigen naam is voor mensen die niet in de meningenindustrie (journalistiek, schrijverij, politiek) hun brood verdienen of willen verdienen echt geen optie. Hoe onschuldig je comments ook zijn, uit zijn verband gerukt roep je al snel op tot steniging. Zelfs ‘een front vormen’ wordt uitgelegd als oproep tot geweld.
Leg dat maar eens uit aan je niet-Nederlandse werkgever. En wie weet er nou zeker nooit een niet-Nederlandse werkgever te hebben.
Correspondent mag best echte namen hebben, dat vergemakkelijkt de moderatie nogal, maar zou moeten toestaan en adviseren niet onder eigen naam te reageren.
op 29 03 2017 at 04:35 schreef AB:
Uit de e-mails die ik mocht ontvangen van DC valt niet anders te concluderen dan dat het piepsysteem wordt toegepast. Er wordt NIETS, maar dan ook helemaal NIETS, gecontroleerd tot het moment dat een door DC verstuurde e-mail gebounced wordt. Het privacy systeem van DC bestaat uit het blindelings vertrouwen dat ‘leden’ en ’tijdelijke leden’ zich aan de regels houden. Mijn conclusie is dat de hele boel bij DC zo lek is als een mandje. Dat zou allemaal nog niet zo erg zijn indien DC niet zo prat zou gaan op het respecteren van de privacy van ‘leden’ en dit luid en duidelijk communiceert. Er is zelfs een ‘privacy manifest’ in de maak.
Ik haat overigens het woord ‘lid’ dat DC graag hanteert. Het impliceert dat het om een Vereniging zou gaan met leden die zeggenschap hebben. DC is echter een B.V. en alleen de aandeelhouders ervan hebben melk in de pap te brokkelen. Ik was derhalve geen lid van DC, maar een abonnee.
DC weigert om pseudoniemen toe te laten en dus blijf ik er weg. Dit onderwerp heb ik maanden geleden al aangekaart, maar het was onbespreekbaar. Ook de laatste, uitgebreide e-mail correspondentie heeft mij geenszins het gevoel gegeven dat DC overweegt om op die schreden terug te keren.
Overigens deinst DC er niet voor terug om onwaarheden te e-mailen. In een aan mij gerichte e-mail kreeg ik te lezen dat de door Joris Luyendijk genoemde twee mensen in zijn AD artikel hem toestemming zouden hebben verleend. In een latere e-mail erkende DC dat dit bij één van de twee niet het geval was. In de tussenliggende tijd had ik zowel over deze kwestie als over het niet respecteren van privacy in het algemeen mijn mening op het platform gegeven. Deze bijdrages werden steevast binnen een paar uur verwijderd.
Alles speelde zich af op de website van DC. DC is in mijn ogen dan ook verantwoording verschuldigd aan zowel de ‘leden’ als de ‘tijdelijk leden’ voor de door haar gemaakte fouten. DC had zich er vooraf van moeten vergewissen dat de journalist Joris Luyendijk niet aan de haal zou gaan met bijdrages van ‘leden’ en ‘tijdelijk leden’.
op 29 03 2017 at 18:31 schreef Sylvia Stuurman:
@Murat
Ik heb me ook geërgerd aan het feit dat van dat verhaal dat De Correspondent “divers” wilder worden niets, maar dan ook helemaal niets terecht is gekomen.
Rob Wijnberg presteerde het zelfs om te beweren dat deze niet-kritische interviews met PVV-sympathisanten onder “diversificatie” vallen.
Tsja…
op 01 04 2017 at 04:08 schreef AB:
@Sylvia @Murat
De Correspondent is niet divers. En dan doel ik niet alleen op de achtergrond van de schrijvers, maar ook op de onderwerpen. De waan van de dag viert er vooral de laatste tijd hoogtij. Nogal wat artikelen zijn met de beste wil van de wereld niet te vatten onder de noemer ‘achtergrondjournalistiek’. (Dan kunnen het overigens nog steeds boeiende artikelen zijn.) Het totaalplaatje voldoet gewoon niet aan de beloftes die er gedaan zijn en worden aan ‘leden’.
RSS