Zondagse overpeinzing
Herman van der Helm
Illustratie: Jacob Collins
Stel je eens voor dat je opeens zicht krijgt in wat er achter het leven schuil gaat. Je doorziet datgene wat voor bijna ieder levend wezen verborgen is. Door een toevallige gebeurtenis zoals bijvoorbeeld een bijna-doodervaring, een of andere aangrijpende gebeurtenis, zelfonderzoek of wat dan ook, wordt het ineens helder voor je, welk een bedwelming het leven van geboorte tot de dood biedt. Alle eerdere vragen en angsten in een klap helder.
Je beseft dat dit inzicht niet je pijn en het lijden ontneemt, maar wel de tragiek ervan. Je bent overweldigd door het nieuw ontdekte en je beseft nog niet helemaal wat je overkomen is. Dat dit het belangrijkste is wat je ooit in je leven mee zal maken is je wel helemaal duidelijk, je weet eigenlijk alleen nog niet wat je ermee aan moet en of je er wel iets mee moet.
Je neemt eerst enige tijd voor jezelf om alles een beetje op een rijtje te zetten. Je hebt de behoefte om je een tijdje terug te trekken in een hutje op de hei, of een aantal maanden de steppe of de woestijn in te trekken of je zoekt de stilte op een berg. Je hebt wetenschap van iets dat eigenlijk iedereen op de wereld zou moeten weten. Je hebt de bron en achtergrond van het leven ontdekt en zou dit eigenlijk aan iedereen willen overbrengen.
Je gaat hierom terug naar de bewoonde wereld.
Je vertelt het aan een kennis die je wazig aan gaat zitten kijken. Je vertelt het tegen een ander en die stelt dat je niet helemaal normaal doet. Nog weer een ander geeft aan dat je knettergek bent en dat je maar weer snel gewoon moet gaan doen. Je vraagt je af wat er met die ander aan de hand is en begrijpt eigenlijk niet waarom ze er niets over willen weten. Het is toch het belangrijkste wat er bestaat? Waarom begrijpt nou niemand je? Sporadisch vind je iemand die het ook kent.
Je staat voor de keuze: de wetenschap geheel voor jezelf houden of er, ondanks de scepsis, zoveel mogelijk mensen deelgenoot van maken. De meest moeilijke keuze is het voor jezelf houden, maar je persoonlijke situatie in het leven, je werk, je gezin of je sociale omgeving kan dit van je vragen. Je gaat er dan vanuit dat de tijd om het over te brengen misschien nog weleens komt.
De makkelijkste weg lijkt het om, ondanks de kritiek, je intense ervaring te gaan delen. Je verhaalt er mondjesmaat over en voelt goed aan waar je het wel en niet aan de orde kunt stellen. Door je inzicht straal je een zekerheid uit waar vele mensen niet tegen bestand zijn. Ze nemen aan dat je inderdaad een mooie ontdekking hebt gedaan, maar ze zien het zelf niet. Ze geloven je. Ze geloven jouw verhaal en om dat voor zichzelf en hun omgeving te bewijzen beginnen ze jouw gedrag en je uitspraken te imiteren en het ook aan anderen door te vertellen.
Een andere groep mensen wil niet van je verhaal weten. Ze trekken alles uit de kast om jouw verhaal te ontzenuwen. Ze ontkennen alles wat je zegt. Ze willen bewijzen zien terwijl ze het eigenlijk niet willen horen. Ze beschuldigen je van van alles en nog wat, terwijl jij zeker weet dat je het goede met ze voor hebt.
Beide groepen zijn erg lastig en ontregelen je, want je wilt eigenlijk alleen maar mensen deelgenoot maken van je inzicht. De grootste kans is dat je je terugtrekt uit het openbaar en in stilte van je inzichten gebruik maakt. Je leven voelt ook heel prettig omdat je geen last meer hebt van de onzekerheid die men dood noemt. Je weet nu exact wat dit inhoudt en bent er niet meer bang voor, ondanks dat je wel onzeker bent over de pijn die er met het sterven gepaard gaat. Pijn die onlosmakelijk gekoppeld is aan het moeten stukgaan van je lichaam. Toch verlang je er soms naar en kun je nauwelijks wachten op bevrijding uit de bedwelming.
Als je degene bent die tegen wil en dank toch besluit door te gaan met het uitdragen van je inzicht ontdek je dat er nog een groep zich in het geweer stelt namelijk de gelovigen van iemand anders die ook eenzelfde inzicht heeft gekregen. Ze zien je als een aanvaller van hun geloof en willen dat je je mond houdt. Als je dat dan niet doet, begint er zelfs agressie aan te pas te komen.
Als ook de individuen van de leiding van het landsdeel waar je toevallig woont zich ooit hebben laten omvormen tot een van deze gelovigen wordt het zelfs gevaarlijk voor je. Je kunt dan of je biezen pakken, of ermee doorgaan tot je eindigt aan een of ander martelwerktuig.
Kun je je dit tot nu toe voorstellen? Probeer je dan ook eens het volgende voor te stellen.
Je bent doodgegaan, definitief ontsnapt uit de levenslange bedwelming. Je kijkt nieuwsgierig naar de nieuwe in bedwelming geborenen. Vele generaties na jou is er nog steeds een groep gelovigen die jouw inzicht levend houdt. Ze hebben al jouw gedragingen op schrift gesteld, vertaald en nog eens vertaald en opnieuw geïnterpreteerd. Omdat ze zelf het inzicht niet hebben en ze het toch willen vatten, beweren ze dat jij het gedicteerd hebt gekregen van een of andere aartsengel of onzichtbare vader. Ze denken dat het inzicht in de ware aard van het leven niet voor mensen is weggelegd en kennen jou en je collega daarom hogere machten toe.
Er zijn vele voorgangers opgestaan om uit jouw naam het inzicht door te vertellen. Ze hebben grote gebouwen opgericht met vele torens en tierelantijnen. Ze hebben mensenmassa’s en hele legers en bazen van landen bekeerd tot jouw’ inzichten. Ze hebben boeken vol geschreven over jouw uiterlijke gedragingen en werkwijzen. Ze hebben jouw woorden ondanks dat je vertelt hebt dat het maar parabels en onbeholpen omschrijvingen van een vrijwel niet te beschrijven inzicht zijn, letterlijk opgetekend. Ze hebben er leidraden en wetten, kledingvoorschriften en gedragsregels van gemaakt die ze anderen dwingend opleggen. Ze hebben mensen angst aangejaagd met hun dwingelandij.
Ook de groep gelovigen van de ander, heeft zich niet onbetuigd gelaten. Ze hebben uit hun leiders’ naam allerlei heilige plaatsen gecreëerd en ook grote gebouwen gemaakt. Ze hebben ook legers en instituten met deskundigen opgericht. En ze hebben ook iets bijzonders uit het geloof in het inzicht genomen. Ze hebben het verlangen naar het beloofde inzicht omgezet in het versneld bereiken ervan door middel van de zelfgekozen dood. Hierbij denken ze er goed aan te doen zoveel mogelijk mensen met zich mee te nemen. En bij voorkeur gelovigen van het concurrerende inzicht die ze ongelovigen noemen.
De groep die niets van jouw inzicht wilde weten en ook niet van die ander met eenzelfde inzicht, is zich verder gaan bekwamen in het verzamelen van bewijzen die erop duiden dat jouw inzicht niet mogelijk is en nooit zal worden. Zij blijven meestal in de luwte opereren en gebruiken middelen zoals systematische studies, beschrijvingen, wetenschappelijk onderzoek, en logische redeneringen. Boeken vol zijn er gevuld en de archieven worden steeds groter en omvangrijker. Zij respecteren meestal de visies en gedragingen van de gelovigen, maar hoeven er zelf niets mee.
Jouw en andermans gelovigen zijn altijd op de voorgrond en laten geen moment voorbijgaan om de door hun vermoedde inzichten, door middel van het opleggen aan een ander, aan zichzelf te bewijzen.
Je ziet de verschillen tussen de gelovigen zich manifesteren in geweldige ruzies, met verwoesting van complete steden en landsgebieden en moord op ieder die erin woont. Zelfs kinderen moeten eraan geloven.
Nee, dit kun je je echt niet voorstellen. Je kunt dus je inzicht maar beter voor je houden. Anders maak je de bedwelming alleen maar groter.
Herman van der Helm is de geestelijke vader van de Naturistenwoonwijk Ypenburg.
Herman van der Helm, 08.02.2009 @ 11:55
22 Reacties
op 08 02 2009 at 13:04 schreef B.P.:
De splijtzwam geloof heeft meer slachtoffers gemaakt dan de nu bekende splijtstoffen.
Prachtig stuk.
op 08 02 2009 at 13:07 schreef sbs6:
Mooie column. Laatste zin is wel erg cynisch misschien.
op 08 02 2009 at 13:43 schreef Bert Brussen:
Zij blijven meestal in de luwte opereren en gebruiken middelen zoals systematische studies, beschrijvingen, wetenschappelijk onderzoek, en logische redeneringen.
Het getsie! Wetenschap en logische redeneringen! BAH!
Voor de rest: http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychose
Wil je een Haldolletje?
op 08 02 2009 at 16:10 schreef vander F:
‘Stel je eens voor dat je opeens zicht krijgt in wat er achter het leven schuil gaat. ‘
helaas,
er zit geen achterkant aan het leven.
Metafysische bespiegelingen op een druilerige zondagmiddag?
op 08 02 2009 at 17:36 schreef Geert:
Wat was dat geniale inzicht dan? Dat we lief moeten zijn voor elkaar?
Ik denk dat de oude Grieken honderden jaren eerder vaak dichter bij de waarheid achter het leven zaten. Soms gebruiken wij hun inzichten nog steeds, en dat terwijl er naar mijn weten nooit een oorlog is gevoerd om het woord van Plato versus dat van Aristoteles.
op 08 02 2009 at 17:36 schreef Alf Berendse:
Welk inzicht?
op 08 02 2009 at 18:09 schreef Bert Brussen:
Wat van der F zegt.
Er gaat helemaal niks achter het leven schuil. Op het moment dat je werkelijk denkt inzicht te hebben in datgene wat achter het leven schuilgaat, heb je een geestelijke stoornis. Een psychose, of een beroerte. Het beste kun je dan hulp zoeken bij en psychiater of neuroloog.
Anderen mensen vervolgens lastig vallen met je psychoses is inderdaad niet zo handig en ook niet zo netjes. Het is maar goed dat anderen zich dan kritisch uitlaten en je weer op het rechte pad proberen te krijgen door logisch denken en wetenschap.
Maar het blijft jammer dat geestelijk gestoorden nog altijd menen dat wat zij ervaren hebben ook deel uitmaakt van de werkelijkheid.
op 08 02 2009 at 18:13 schreef Peter:
Nou, nou…
op 08 02 2009 at 18:17 schreef Bert Brussen:
@Peter: ja het is hard . Maar ja, "zicht krijgen op wat er werkelijk achter het leven schuilgaat" is net zo’n psychische afwijking als niet bestaande mensen horen. Of denken dat Jezus nog leeft.
Dat kan heel sterk aanvoelen, maar dat maakt het nog niet waar.
op 08 02 2009 at 18:26 schreef Jan van Dijk:
Een perfecte weergave, Bert, van de practijk in vh het aards paradijs, de Sovjet Unie. Wie andere ideeën had dan dat van de machthebbers was psychisch gestoord en moest dus opgesloten worden.
op 08 02 2009 at 18:29 schreef Bert Brussen:
@Jan van Dijk: in mijn beschreven aardse paradijs hoef je niet worden opgesloten hoor. Een behandeling is alleen wel aan te raden, maar elke geestelijk gestoorde heeft het recht verder te leven in zijn eigen waanwereld. Zolang hij anderen geen schade toebrengt, dan voorziet de strafwet in de kaders.
op 08 02 2009 at 18:31 schreef Jan van Dijk:
Zolang je niets te vertellen hebt, Bert, kun je dat nobel standpunt huldigen, maar je zekerheid over je eigen gelijk blijft een enge dreiging.
op 08 02 2009 at 18:46 schreef leo:
Kunnen we niet afspreken dat het meeslepen van de Sowjet Unie in de discussie evengoed als het ophalen van Hitler als Godwin wordt weggezet.
op 08 02 2009 at 19:41 schreef Alf Berendse:
Van der Helm heeft de diepgang van een puber. Schijnbaar heeft hij net deze zondagmiddag ontdekt dat geloof theater is.
op 08 02 2009 at 21:04 schreef Tjerk:
"Kun je je dit tot nu toe voorstellen?"
Nee, kan ik niet. Maar het is zo indringend verteld dat ik nu denk dat Herman aan een messiascomplex lijdt.
’t Is maar goed dat hij z’n klep houdt over wat die ervaring van ‘m nu behelst, anders zouden we met stokken en rieken naar zijn woning gaan om ‘m te kruisigen (want God wat irritant is die verwaten zelfingenomenheid die er uit dit stukje spreekt, zeg), en dan zouden zijn kennissen hem als martelaar gaan zien en zijn waanideeën als de ultieme waarheid verkondigen. En daar komen – zoals Herman zegt – alleen maar brokken van.
op 08 02 2009 at 21:50 schreef Hosseyn:
En als je zo’n ervaring voor je houdt, loop je nog het risico dat ze je grijpen en je dwingen het alsnog schrift te zetten, zoals Lao Tze.
op 08 02 2009 at 23:11 schreef Bert Brussen:
Wat Leo zegt. Overigens niet alleen Sovjet Unie maar ook diverse dictators (vooral Stalin en Pol Pot) en de Goelag.
@Jan van Dijk: ik leg toch netjes uit waarom het "inzicht krijgen in wat er achter het leven schuilgaat", een geestelijke dwaling is.
Dat je het daar niet mee eens bent, soit, maar beschuldig mij dan niet van niks te vertellen te hebben.
Of ben jij zo’n enge Landmark-cursist?
Dan gaarne zelfmoord plegen.
op 09 02 2009 at 09:47 schreef sabaroth:
Goede raad in de laatse zin, komt ongeveer 2000 jaar te laat, maar ja.
op 09 02 2009 at 11:49 schreef Peter:
Gaat die Onwijsgeer nou zitten zeiken dat ik hier een stuk plaats dat niet over islam, integratie, joden en HVV gaat? De vorige keer zat die te zeiken dat er alleen maar stukken staan over islam, joden, integratie en HVV.
Waarom krijg ik die oliedomme zeikerds toch steeds? Je bant er één, er komen er twee voor terug.
Als je je ogen open doet, Onwijsgeer (wat een zelfkennis, gefeliciteerd), zie je vanzelf dat het hier altijd al over ALLES gaat: multicul, lingerie, strips, de boeken van Hilary Mantel, muziek, fucking Joost Vondel, nota bene.
Als ze maar wat te zeiken hebben. En daar gaan ze dan oneindig mee door.
Weest weggejaagde apen en ga alsjeblieft DOOD. Doe het ergens waar wij geen last van jullie hebben.
Of, ook een mogelijkheid: doe je fucking WERK.
op 09 02 2009 at 12:27 schreef Onwijsgeer:
Ten eerste: hoewel het in deze draad toch ook (helaas) weer in bepaalde mate over geloof gaat, verbaas ik me erover dat van der Helms onderwerp nu ineens niet in het door Peter bij uitsluiting gesanctioneerde rijtje: islam, Joden, integratie, HVV-bashing lijkt te passen. Hij en Bert B. hebben mij er onlangs kort en krachtig op gewezen dat alleen dat de onderwerpen zijn van FN.
Ten tweede: ondanks het tamelijk krakkemikkige Nederlands van Bert B. komt er een buitengewoon onprofessionele, cynische houding uit naar voren die met het ‘nou nou’ van Peter naar mijn idee beslist ondermaats wordt bekritiseerd. De vraag is, waarom mensen elkaar zo genadeloos, moeten afzeiken: geen stijl! Bepaald geen klimaat waarin meningen vrij en ongesluierd kunnen worden uitgewisseld (hoewel je bij weblogs in zekere zin Rawls anonimiteit geniet).
Ten derde: Bert B, geen misverstand; hoewel ze niet van deze wereld zijn, zijn zelfs de goden aan de logica gehouden. Bij de "wetenschappen" ligt het naar mijn idee, ondanks jouw badinerende ‘BAH!’, wel iets ingewikkelder. Die betreffen zeer specifieke, succesvolle taalspelen die je misschien met schaken mag vergelijken: zolang je de juiste zetten doet, komen er nieuwe posities in het verschiet. Maar je moet wel blijven schaken; binnen het spel ligt de winst. Als je een partij zet voor zet zou terugdenken, kom je uiteindelijk bij de beginopstelling uit. Veel mensen hebben dan de neiging om zich af te vragen wat er vóór die beginpositie eigenlijk was ("wat was er vóór de ‘Big Bang’?"). Ten onrechte; zo’n vraag is binnen zo’n spel zinloos want dan schaak je niet meer. Maar er zijn wel degelijk andere ‘spelen’ mogelijk (bijvoorbeeld de kunsten en van mijn part de religie).
Als je je afvraagt op welke manier betekenisvorming tot stand komt, zul je verbaasd zijn dat dat ongemerkt bij conventie gebeurt en niet eens noodzakelijkerwijs door toedoen van mensen met de grootste mond.
op 09 02 2009 at 21:20 schreef Bert Brussen:
" buitengewoon onprofessionele, cynische houding uit naar voren die met het ‘nou nou’ van Peter naar mijn idee beslist ondermaats wordt bekritiseerd. De vraag is, waarom mensen elkaar zo genadeloos, moeten afzeiken: geen stijl! "
Snik! Boehoehoe.
Altijd maar weer dat genadeloze afzeiken. Dat nare cynisme! Laten we toch een lief voor elkander zijn en de boel netjes bij elkaar houden!
*Zichzelf trakeert op schot hagel in het gezicht*
@Peter: psst, Onwijsgeer is stiekem zo’n bekende trol. Ik gok op Lucinda, gezien het zinloze wollige taalgebruik maar het kan ook een van die 1001 andere internettumoren zijn.
op 13 02 2009 at 10:44 schreef herman van der helm:
Is het de inhoud die beoordeeld wordt in de reacties of de "boodschapper"?
Op het eerste wil ik ingaan.
@ van der F zegt: "helaas,
er zit geen achterkant aan het leven."
Leg dit eens uit.
@ tjerk zegt: "Nee, kan ik niet. Maar het is zo indringend verteld dat ik nu denk dat Herman aan een messiascomplex lijdt."
Ik heb me proberen in te leven in de drijfveren van enkele van de oorspronkelijke veroorzakers van het geloof. Dat dat op een messiascomplex lijkt is dan ook logisch
@bert zegt: "@Peter: ja het is hard . Maar ja, "zicht krijgen op wat er werkelijk achter het leven schuilgaat" is net zo’n psychische afwijking als niet bestaande mensen horen. Of denken dat Jezus nog leeft.
Dat kan heel sterk aanvoelen, maar dat maakt het nog niet waar."
Heb jij ervaring in het zicht krijgen op wat er achter het leven schuil gaat Bert? Je bent zo stellig in je overtuiging dat het een psychische afwijking betreft. Ik zou er dan van jou wel meer over willen horen.
@ Saraboth zegt:
"Goede raad in de laatse zin, komt ongeveer 2000 jaar te laat, maar ja."
waarvan akte!
RSS