Einde van de natiestaat
Frans Smeets
Wie de skylines van steden als Sjanghai, Dubai en andere grote steden ziet, kijkt in feite naar de nieuwe machtsorde van de 21e eeuw. Ooit begonnen in New York, nu moet ieder land haar grootheid uiten in een skyline die symbool moet staan voor economische voorspoed, rijkdom en macht. Een soort haantjesgedrag van wie heeft de grootste en dikste.
Het meest perverse voorbeeld is Dubai, waar de oliedollars in megalomane en wansmakelijke betonconstructies en zandophopingen gepompt worden. Een stukje woestijn dat symbool staat voor een nieuwe wereldorde waarin de winnaars samenklonteren in decadentie en waar met human resources let vooral op de benaming wordt geschoven alsof het een spelletje monopolie betreft. Daar zijn die minaretten- en kerkenbouwers toch echt stumpers bij.
Net als zingeving (religie) en de sociale groep (staat en politiek) zijn de krachten van vrijhandel en consumptie afzonderlijk, mits ze in balans worden gehouden met gezonde tegenkrachten, geen gevaar. Het gevaar van christendom en overheid schuilde ook niet in hun bestaan, maar in de absoluutheid van de macht en de verstrengeling met de krachten die hen in bedwang moesten houden. Het christendom was gevaarlijk, omdat ze de staat en economie ineen waren. Idem als bij de staatsreligies van fascisme en communisme die samenvloeiden met economie en religie. Het was iets waar je niet meer aan kon ontsnappen.
We kunnen in een geglobaliseerde wereld ons steeds meer afvragen of de economische vrijhandelstheorie in staat is tot een totalitair systeem te verworden en het consumentisme tot een totalitaire religie. Een van de redenen hiervoor is dat er geen ideologische tegenkrachten van belang meer zijn. Het communisme bestaat alleen nog in de hoofden van Het Vrije Volk-ers. Das Kapital en de bijbel zijn vervangen door Harry Potter en de werken van de oude Grieken en grote filosofen en sociologen van de 19e en 20e eeuw zijn vervangen door managementboeken. En ach, de islam, wat stelt dat nou voor?
In feite betekent de globalisering het einde van de natiestaat en daarmee eigenlijk ook het einde van de democratie.
In Nederland heeft de overheid zich gewillig in de luren laten leggen en haar wetgevende mogelijkheden overgeheveld naar een supranationaal instituut (Brussel) dat werkelijk geen enkele legitimiteit kent en waarschijnlijk ook nooit zal kennen. Onze collectieve bezittingen zijn allemaal verkocht aan de hoogste bieder en er is werkelijk geen enkel gebied buiten de overheid zelf dat niet aan de tucht van de markt onderworpen is. Op economisch gebied heeft ze zich met de introductie van de euro de belangrijkste economische instrumenten van inflatie en rentepolitiek uit handen laten slaan.
De macht van de staat is geleidelijk via een sluipweg opgeheven. En daarmee is keuze’ ook zinloos geworden. Wat heeft het voor zin te kiezen voor een vertegenwoordiging die de macht niet meer heeft? Kiezen dient nu slechts nog ter legitimatie van gezagsdragers en onze eigen illusie om invloed uit te kunnen oefenen, oftewel, de illusie in een democratie te leven. Dit in de plaats van een democratie die via het stemrecht ideologische sturing aan de samenleving geeft.
Of nou de PVV of de SP in de regeringsbankjes zouden zitten, het zou werkelijk helemaal niets uitmaken. Simpelweg, omdat ze niet meer aan de knoppen van de samenleving draaien.
Als ik naar Nederlandse parlementariërs kijk, dan heb ik niet het gevoel dat deze nog enigszins een gat in een pak boter kunnen slaan. In plaats van dat ik kijk naar wijze oude vrouwen en mannen met een visie die hun leven afsluiten in dienst van het land, zie ik broekies, malloten en opportunisten die het lidmaatschap van de Tweede Kamer wel handig vinden als opstart voor een carrière in het bedrijfsleven of een burgemeesterpostje. En dat zegt genoeg.
Het is de intellectuele armoede van ontsnapte TBS-ers en kut-Marokkaantjes als ideologisch hoogst haalbare, waarbij de enige oplossingen die nog bedacht kunnen worden bestaan uit het ophangen van camera’s en het aanleggen van databestanden, oftewel, de totale fysieke controle van de onderdanen. Een overheid die uit ideologische armoede angstig is geworden en een parlement dat gedegradeerd is tot circus van de samenleving, met Wilders als ultieme clown-act.
We kunnen dan wel heerlijk op de incompetentie van onze overheden mopperen, ze kunnen niet anders. In feite kloppen we aan de foute deur. De economisering van de samenleving kan een keuze zijn, maar we moeten dan vervolgens niet gaan zeuren dat de overheid onze problemen niet oplost’. De staat is een dienend orgaan geworden voor een vaststaande ideologie van economische groei, technische vooruitgang, consumptie en vrijhandel. En met de onmogelijkheid van de keuze is de democratie de facto opgeheven.
De skylines van de wereld symboliseren namelijk niet alleen de voorspoed en welvaart, maar ook het verval en einde van de democratische natiestaat. Er ontstaan machtige economische parallelstaten met eigen elites die niet langer plaatsgebonden zijn, geen enkele democratische verantwoording hoeven af te leggen en zich vooral kenmerken door ondoorzichtigheid. En deze parallelstaten zijn echt niet geïnteresseerd in kut-Marokkaantjes of achterstandsbuurten. Waarom zouden ze? Human resources genoeg.
Groepsvorming die niet langer gebaseerd is op basis van nationale identiteit, ideologie, cultuur of ras, maar op geldelijk gewin als hoogste maatstaf en zelfs zingeving van het menselijk bestaan. Het zijn in feite moderne rechtse Duyvendakjes die, alleen nu dan op globale schaal, van eilandje naar eilandje hoppen en de wereld om hen heen als een onuitputtelijke supermarkt zien die ongebreideld en zonder tegenspraak in dienst behoort te staan van hun eigen consumptie en zelfverrijking. Oftewel plundering
De staat kijkt ernaar, dient en maakt een diepe buiging.
In 1986 beschadigde Gerard Jan van Bladeren met een stanleymes het schilderij Who’s afraid of red, yellow and blue. In 1997 herhaalde van Bladeren zijn actie met de Cathedra. Frans Smeets wil even stilstaan bij deze moedige man.
Algemeen, 29.09.2008 @ 21:48
64 Reacties
op 29 09 2008 at 21:49 schreef bottehond:
Uitzonderlijk goede column, Smeets.
Ik zou eigenlijk iets ter zake doends over jeweetwel willen schrijven, maar dat doe ik nog even niet, omdat je analyse te goed is om van de kern van je betoog af te leiden. Wellicht later. Wil dit kunstwerk van woorden en gedachten niet verstoren!
Hulde!
op 29 09 2008 at 21:59 schreef Jimmy:
Dit is inderdaad een zeer goede column Smeets. Destijds heb ik nog voor de EU-Grondwet gestemd, maar ik ben daar sindsdien steeds kritischer over na gaan denken. De EU en allerlei andere internationale/ supranationale organisaties/instituties zijn zo weinig transparant dat het gewoon niet langer meer verantwoord is om ze meer macht te geven.
op 30 09 2008 at 01:18 schreef Asmodeus:
De skylines van de wereld symboliseren namelijk niet alleen de voorspoed en welvaart, maar ook het verval en einde van de democratische natiestaat. Er ontstaan machtige economische parallelstaten met eigen elites die niet langer plaatsgebonden zijn, geen enkele democratische verantwoording hoeven af te leggen en zich vooral kenmerken door ondoorzichtigheid.
De skyline van New York laat nu een verlies van 1,2 biljoen op de lichtborden zien. Zodra de dollar klapt, ligt de bouw in Dubai stil…
De nationalisering(!) van Wall-Street laat nog even op zich wachten. Ondertussen hoor ik Obama de filosofie van de hebzucht openlijk laken.
Wat vind je van hem, Frank?
op 30 09 2008 at 01:52 schreef Asmodeus:
FranS…
op 30 09 2008 at 08:00 schreef smeets:
Asmodeus,
Je hebt een punt. Vrijhandel kan niet zonder een sterke staat die de spelregels maakt en die stabiel is..En daar loopt het systeem nu tegen zijn eigen hebzucht aan..
Dat doet echter niets af aan het feit dat de politiek uiteindelijk wel een "dienend orgaan geworden is voor een vaststaande ideologie van economische groei, technische vooruitgang, consumptie en vrijhandel". De essentie van democratie is de verscheidenheid in de keuze die je kunt maken….
Het zal een paar jaar crisis opleveren maar dan gaan we gewoon door…
Vindt trouwens al die libertariers ineens zo stil met die crisis.. .
op 30 09 2008 at 09:03 schreef Metatron:
Citylights are all so bright as we go sliding. sliding, sliding, oh, here we go!
op 30 09 2008 at 09:50 schreef Conan:
Vindt trouwens al die libertariers ineens zo stil met die crisis.
Valt erg mee hoor. Kijk eens op Meervrijheid.nl zou ik zo zeggen. Of LewRockwell.com. Met name de Oostenrijkse School, toch een sturende economische denkrichting binnen het Libertarisch gedachtengoed, heeft deze crisis reeds lang aangekondigd. En verklaart een en ander vanuit totaal omgekeerde oorzaken.
Maar een spiegelbeeld heeft de meeste overeenkomsten met de realiteit. En als dat spiegelbeeld beter aansluit bij de heersende gedachtengang, wordt dat makkelijk voor waar aangenomen.
op 30 09 2008 at 10:48 schreef babs:
Er zitten een goede punten in de column, met name over de machteloosheid van parlementariers en het verlies aan democratie.
Toch blijf ik met een paar vragen zitten:
-Wat is er mis met economische groei en technische vooruitgang?
-Dubai en China zijn geen democratie, maar het is er nu een stuk leuker dan 50 jaar geleden en het is in Dubai ook een stuk fijner dan in de buurlanden. Wat is daar nu allemaal zo erg aan?
Wat ik een beetje in de column hoor is iemand die nooit armoede heeft gekend en die niet beseft hoe veel mensen er dankzij economische groei en technische vooruitgang nu fatsoenlijk te eten hebben. Zorgen over verlies van democratie in Nederland zijn terecht, maar klagen over de vooruitgang in China en Dubai vind ik een beetje fout. Moeten die mensen dood blijven hongeren dan?
op 30 09 2008 at 10:52 schreef Jimmy:
Conan,
Tsja, ere wie ere toekomt. Het waren inderdaad de Oostenrijkse economen die deze crisis al lang geleden aan zagen komen, zelfs voorspelden. Nu krijgen zij, als voorstanders van de vrije markt, nog indirect de schuld toebedeeld ook. Beetje triest.
Gisteravond heb ik op youtube nog eens allerlei filmpjes van Peter Schiff bekeken — ook te zien in de documentaire ‘als de dollar valt’ — en hij heeft waarschijnlijk al die tijd gelijk gehad. Zijn voorspellingen zijn in ieder geval wel uitgekomen.
Eric,
"Dat schelden op de EU begrijp ik nooit zo."
Wie scheldt er hier op de EU? Niemand.
Kritiek op de EU lijkt me een teken van gezonde pers en is heel erg nodig om de zaak daar een beetje in te dammen. Dat is veel te lang niet gebeurd. Nu is het volledig onduidelijk hoe de besluitvorming daar plaatsvindt en wat daar überhaupt wordt besloten. Jij wel?
Knap.
op 30 09 2008 at 10:53 schreef Jimmy:
Jij wel? = Is het jou wel duidelijk?
op 30 09 2008 at 11:40 schreef mart:
Het lijkt alsof je zegt dat Wilders de enige serieus te nemen policus is. Alleen zijn geneuzel over kut-marokanen is het enige waar het parlement nog iets over te zeggen heeft.
De overige ‘serieuze’ politici hebben alle macht al jaren geleden uit handen gegeven en zitten er slechts als de koning zonder kleren.
op 30 09 2008 at 12:17 schreef bottehond:
@ Jimmy
Jij blijkt steeds een door mij terecht serieus genomen commenter.
Restecp voor je bewezen intellectuele moed.
op 30 09 2008 at 12:19 schreef Eric:
Dat schelden op de EU begrijp ik nooit zo. Zou Nederland beter af zijn buiten de EU? Daar geloof ik niets van. Kijk naar landen als Noorwegen en Zwitserland: uiteindelijk dansen die naar de pijpen van Brussel. Het lot van kleine landen is nu eenmaal luisteren naar de grote.
op 30 09 2008 at 12:59 schreef Benfatto:
"We kunnen in een geglobaliseerde wereld ons steeds meer afvragen of de economische vrijhandelstheorie in staat is tot een totalitair systeem te verworden en het consumentisme tot een totalitaire religie."
Vrijhandel is de tegenpool van ieder totalitair systeem. Wanneer vrijhandel dus totalitaire trekjes begint te vertonen dan is het automatisch geen vrijhandel meer.
Wat we hebben is corporatisme, waarbij politiek en bedrijfsleven een incestueuze relatie met elkaar zijn aangegaan, ten koste van ‘de gewone man’.
Vrijhandel is wederom de oplossing: vrijhandel waarbij ieder mens vrij is een bank te beginnen of zelfs een heel kredietsysteem op te zetten (zoals bijvoorbeel paypal) Ongereguleerd en de markt bepaalt uiteindelijk wat werkt en wat niet.
Dat zou eveneens de doodsteek zijn voor het ‘grootkapitaal’ en de supranationale politieke instituten als de EU, VN, IMF, wereldbank etc.
op 30 09 2008 at 13:46 schreef Conan:
Nu krijgen zij, als voorstanders van de vrije markt, nog indirect de schuld toebedeeld ook. Beetje triest.
Dat is ook een beetje mijn probleem met het columnpje van Smeets. Hij noemt zeker een aantal rake punten, maar kan het om de een of andere reden niet nalaten te schieten op (vermeend) rechts. De feiten laten wat dat betreft echter slechts losse flodders en klinklare leugens toe (als zouden Libertariërs thans niet van zich laten horen terwijl ik zelden zoveel geluid uit die hoek vernam), zodat dat afdoet aan het geheel van zijn betoog.
op 30 09 2008 at 14:32 schreef Tom:
Deze column leest wel erg zuur
Ik zie het bezwaar er niet in om op tal van tereinen de markt te laten beslissen. Wat is er democratischer dan vraag en aanbod?
In ieder geval niet enkele partijbonzen die bepalen wat het volk bedoeld met het 4jaarlijke stemgedrag.
Internationale samenwerking (zoals de EU) heeft ons 60 jaar vrede gebracht tussen natiestaten die tot dan toe elkaar bij iedere gelegenheid in de haren vlogen.
Er zijn overgens tal van beleidstereinen waar onze vertegenwoordigers nog alle macht hebben, aanpak van kutmarokaantjes is daar een van.
op 30 09 2008 at 15:47 schreef smeets:
Eric,
"Het lot van kleine landen is nu eenmaal luisteren naar de grote""
Let vooral eens op je eigen woorden: NU EENMAAL
Babs,
Er is niks mis met economische groei en technische vooruitgang, noch met welvaartstoename in China of Dubai.. Dat is ook niet mijn betoog als je goed leest.
Benfatto,
Jouw manier van redeneren is wel erg makkelijk..Als iets niet bevalt dan parkeren we het gewoon niet meer onder het begrip vrijhandel…Zo kun je alles wegredeneren.
De menselijke factor is dat de winnaars van vrijhandel vervolgens hun eigen groeps-(staat-)spelletjes gaan spelen..Het doel van de mensen is namelijk nooit vrijhandel, maar geld en macht…
Conan: Over libertariers gesproken..Deze gaan wel erg uit van een utopisch mensbeeld. Zoals ik hierboven al schreef.. Het motief of doel is geen vrijhandel, maar geld en macht..Of dit via de staat, vrijhandel of een combinatie verkregen wordt zal ze werkelijke een worst wezen..
Ik heb de argumentatie van de libertariers op de kredietcrises gelezen..Het slaat kant nog wal en is alleen maar gericht op een droombeeld van de onfeilbaarheid van hun eigen systeem. Ik ben ook blij dat de libertariers vrijwillig afstand doen van de borgstelling van de staat bij omvallende banken…
Tom,
Vraag en aanbod kan ook dwingend zijn, maar is in ieder geval nooit democratisch..
op 30 09 2008 at 16:20 schreef Conan:
Het motief of doel is geen vrijhandel, maar geld en macht..Of dit via de staat, vrijhandel of een combinatie verkregen wordt zal ze werkelijke een worst wezen..
Hier kan ik het mee eens zijn. Opvallend alleen dat je ‘ze’ niet benoemd (lijkt Metallica wel). Ik zie ‘ze’ als de congsi tussen multinationals ÉN overheden (dat lees ik tussen de regels overigens ook wel in je column, maar het primaat van het kwaad leg je mijns inziens ten onrechte bij kapitalisering). Met name met behulp regulering vanuit de overheid zijn monopolieposities ontstaan. Over het algemeen onder mooiste voorwendsels, zoals raciale gelijkheid, sociale vooruitgang voor minderheden, het milieu, noem maar op..
Opportunisme en hebzucht zijn niet voorbehouden aan één bepaalde ideologie of gedachtenstroming, maar betreffen het menselijke eigenschappen. Karaktertrekken waarvan de nare kanten het best beheersbaar zijn als macht zoveel mogelijk is verdeeld. Die verdeling van de macht gaat van nature via de vrije markt. Een inzichtelijk citaatje van John Stossel:
"One reason decentralized markets are preferable to government central planning is that human beings are fallible. Mistakes are inevitable. Some investments will be errors. Mistakes in the market tend to be on a comparatively small scale. If one company invests in plug-in hybrids and it goes bust, only a relatively few people suffer. The assets of the bankrupt firm pass into more capable hands.
But decisions by government, especially the federal government, affect all of us. When government makes a mistake, the bureaucracy can’t go bankrupt. Instead, it will use its failure to justify increased appropriations in the next budget."
http://www.realclearpolitics.com/articles/2008/09/green_jobs.html
Alleen zijn overheden met hun geweldsmonopolie in staat daarboven te staan. Omdat bij overheden overmatig opportunisme gewoon weg te liegen is (zie bijvoorbeeld Obama ten aanzien van de Kredietcrisis), is de logische oplossing de staat zo klein mogelijk te houden (en dus zo min mogelijk verantwoordelijkheid te geven).
Niet direct een utopisch mensbeeld eerder een realistisch mensbeeld en een visie om daarmee een zo prettig mogelijke samenleving te realiseren. Want zonder hebzucht en opportunisme was de mensheid nooit zijn grot uitgekomen…
Tenslotte acht ik de losse constatering: "Het slaat kant nog wal" niet bijzonder overtuigend.
op 30 09 2008 at 16:31 schreef Lugtigheid:
vraag en aanbod, maar je kan ook overvragen en als ze dan niet meer terugkomen dan is het ook niet goed.
op 30 09 2008 at 16:33 schreef Joeri:
Conan, hulde!
op 30 09 2008 at 20:59 schreef smeets:
Conan,
"Die verdeling van de macht gaat van nature via de vrije markt."
De motieven (geld en macht) van de deelnemers leiden altijd tot corrumpering van de vrijhandel. Dat gaat echt niet natuurlijk..
Dit komt omdat geldophoping leidt tot machtsverschillen en daarmee een equal playing field onmogelijk zal blijken. .. Daarmee leidt vrijhandel, hoe mooi de doelstelling ook is, uiteindelijk tot het recht van de sterkste…
Ik hou het zelf liever op een gezond machtsevenwicht..
Ik snap heel goed het gedachtengoed van het libertarisme.. Het maakt echter dezelfde denkfout als het marxisme dat dacht dat de werkende klasse een gelijkheidsideaal zou omhelzen.
De ondernemende klasse heeft net zomin een vrijhandelsideaal.. Ze willen gewoon poet verdienen.
En zonder tegenkrachten is dat levensgevaarlijk..
op 30 09 2008 at 21:51 schreef Conan:
@Smeets,
De ondernemende klasse heeft net zomin een vrijhandelsideaal.. Ze willen gewoon poet verdienen.
Het probleem is: de politieke klasse ook.
En de idealisten die echt wat anders willen zijn levensgevaarlijk..
Hoe vrijer de markt, hoe moeilijker de opeenhoping van geld. Want hoe meer concurrenten. Een te breed inzetbaar geweldsmonopolie staat in de weg aan het equal playing field. Dat faciliteert de opeenhoping onnatuurlijke opeenhopingen van geld. Het is essentieel voor centralisatie.
Overigens ben ik een voorstander van balans, maar de politiek zou moeten streven naar een zo klein mogelijke overheid. Als tegenkracht ten opzichte van de uitvoerende organisatie die van nature eigen groei nastreeft.
op 30 09 2008 at 21:52 schreef Ozymandias:
Hoe vrijer de markt, hoe moeilijker de opeenhoping van geld. Want hoe meer concurrenten.
Ik heb de indruk dat juist in de ultieme vrije markt bedrijven vrijelijk kunnen fuseren en overnemen. En dat we dus Neelie Kroezen nodig hebben om de boel in de gaten te houden.
Plus dat het verstandig is om bepaalde publieke diensten in handen van de overheid te houden. Ik heb liever dat de concentratie van macht ligt bij een partij die wel verantwoording aan het volk moet afleggen, dan dat we aan de wolven overgeleverd zijn.
op 30 09 2008 at 23:30 schreef Knallenburg:
Beetje slechte geluidskwaliteit, maar toch.
op 01 10 2008 at 01:54 schreef Conan:
Ik heb liever dat de concentratie van macht ligt bij een partij die wel verantwoording aan het volk moet afleggen, dan dat we aan de wolven overgeleverd zijn.
De willekeur is wellicht nog groter bij de wolven uit de politiek. Kijk eens naar het gemak waarmee de wereld op zijn kop gezet wordt om een CO2 reductie te bewerkstelligen.
Vergelijk dat met de weerzin (gecontroleerd en experimenteel) fosfaat aan het zeewater toe te voegen voor de visserij. Zoals dat in het verleden, in de hoogtijdagen van de visserij gebeurde. Om eens een lezing aan te halen van Visserijbioloog Dr R. Boddeke aan te halen:
De directe reden voor de achteruitgang van de Nederlandse visserij na 1985 is de sterke vermindering van het natuurlijk productievermogen van de zuid-oostelijke Noordzee, dat in de periode 1960-1980 juist sterk was toegenomen. Na 1960 nam de afvoer door de grote rivieren van fosfaat (de factor die de natuurlijke productie bepaalt) sterk toe om na 1990 weer snel af te nemen. Door fosfaatverwijdering uit het rioolwater in Duitsland en het gebruik van fosfaatvrije wasmiddelen elders. In 1991 voorspelden chemicus Paul Hagel en ik al het onvermijdelijke gevolg van de afgenomen fosfaatlozing, een sterke afname van de natuurlijke productie. De afname is per soort verschillend verlopen maar het uiteindelijke resultaat is nu in zijn volle omvang zichtbaar.
Internationaal accepteerde de wetenschap onze bevindingen direct. Op het World Fisheries Congress in 1992 oogstte ons werk veel waardering. In Nederland ging het veel stroever. In 1997 analyseerde de vakgroep Mariene Biologie van de Universiteit van Groningen ons werk en de onderliggende feiten nog eens grondig. Dit onderzoek bevestigde onze conclusies en gaf het advies om op beperkte schaal fosfaat te lozen om de ernstig verstoorde verhouding tussen fosfor en stikstof in het kustwater te herstellen.
(…)
In januari 1997 drong ik bij de heer van Aartsen, de toenmalige minister van LNV aan op een proef met het gedoseerd lozen van fosfaat ter bevordering van een sterke tongjaarklas in dat jaar. We beleefden toen een strenge winter en na een strenge winter wordt meestal een sterke jaarklas tong geboren. Dat voorstel had een groot economisch belang. Een sterke tongjaarklas brengt ruim 500 miljoen euro op en Nederland mag 80% vangen van de jaarlijkse tongvangst in de Noordzee. De geldelijke winst van het slagen van deze proef had dus al gauw honderden miljoenen euros kunnen bedragen. Na drie maanden (!) kwam de minister met een afwijzing, onder andere gebaseerd op de volgende overweging:
Ik acht experimenten met het Noordzee-ecosysteem niet gewenst aangezien het overheidsbeleid ten aanzien van de Noordzee beoogt om verstoring als gevolg van menselijke activiteiten te minimaliseren. Een gedoseerde fosfaat toevoeging is hiermee in strijd.
De voorgestelde lozing van fosfaat was bedoeld om de balans tussen nitraat en fosfaat, noodzakelijk voor een natuurlijke situatie gedurende het voortplantingsseizoen van de tong, enigermate te herstellen. Mede door de afname van de fosfaatlozing is er in het Nederlandse kustwater nu een groot nitraat overschot dat geheel en al wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten, inclusief de aanleg van de Deltawerken. Dit stikstofoverschot is zeer onnatuurlijk. In het mariene milieu is een tekort aan nitraat wereldwijd de regel. Mijn voorstel om geringe hoeveelheden fosfaat te lozen om tijdelijk de balans tussen nitraat en fosfaat te herstellen, was dus niet in strijd maar precies in lijn met het overheidsbeleid. om verstoring van het mariene milieu als gevolg van menselijke activiteiten te minimaliseren. De Minister van LNV was kennelijk zozeer in de ban geraakt van de prediking van milieufanaten, dat hij zijn eigen beleid uit het oog had verloren. De jaarklas 1997 van de tong werd niet meer dan de helft van een ouderwets sterke jaarklas.
In 2006 is wederom niet tot een experiment gekomen. En ondanks het snoeien in de visserijvloot blijft de visstand teruglopen.
Ongeveer vanaf begin jaren negentig…
op 01 10 2008 at 08:49 schreef Hosseyn:
Ach natuurlijk, we vervuilen niet genoeg!
op 01 10 2008 at 09:31 schreef Jimmy:
@Betaman
Er is inderdaad flink gegoocheld met geld, als ik alle berichten zo goed begrijp.
Ken jij het bedrijf ASB van Dirk Scheringa? Zij verstrekken krediet aan mensen die elders minder kans daarop hebben. Volgens Quote is dit de balans van schulden, winst, leningen, e.d. van ASB de afgelopen geweest de afgelopen tien jaar.
http://www.quotenet.nl/DSB_ev_winst.JPG
Zoals je ziet, is de verhouding tussen eigen vermogen en leningen (of schulden) nogal, uhm.., scheef. (Voormalig minister Zalm is hier aan de slag gegaan en zal bij zijn nieuwe werkgever een flinke uitdaging tegemoet treden.)
DSB voldoet volgens de DNB (centrale bank Nederland) aan de strenge voorwaarden van Nederland. Welnu, als een leenbank met dit soort cijfers — ik ben maar een leek — voldoet aan strenge voorwaarden dan ben ik benieuwd wat er in de VS is gebeurd met leenbanken zonder strenge voorwaarden.
Zeker als daar wetten en overheidsbeleid is geïntroduceerd die risicovolle leningen aan arme, niet-kredietwaardige mensen bevorderden.
op 01 10 2008 at 10:49 schreef Betaman:
Er is in principe natuurlijk niets mis met het verstrekken van riskante leningen aan arme mensen, mits je het risico kunt vertalen in een reële prijs voor financiele producten die zijn geconstrueerd om de aangegane risico’s te spreiden.
Wat de ratio tussen uitstaande leningen en eigen vermogen betreft: hoe bepaalt de overheid wat een redelijke ratio is? Een bepaalde ratio, groter dan één, is ongetwijfeld nodig om de economie te stimuleren, maar een te hoge ratio creert een ‘bubble’ die te sterk drijft op de verwachtingen over toekomstige winsten en productie. Als mensen in de gaten krijgen dat deze verwachtingen te hoog gespannen zijn, kan de ‘bubble’ knappen.
op 01 10 2008 at 11:04 schreef Joeri:
Een vraag over de crisis in de V.S.
Enerzijds lees ik (met name op internet) dat juist de bemoeienis vanuit de overheid funest is geweest. Iets wat ik mij heel goed kan voorstellen.
Anderzijds lees ik in de kranten en hoor ik op televisie dat het juist de deregulering en het gebrek aan toezicht op de markt de boosdoeners zijn.
Hoe zit het nou?
op 01 10 2008 at 11:54 schreef Jimmy:
Joeri,
Ik denk dat iedereen wel wil weten wat er aan de hand is. Wie met zekerheid een van de twee stelt, mag wel eens met gedetailleerde bewijzen komen. Die hebben ze tot nu toe niet laten zien.
Betaman,
"Er is in principe natuurlijk niets mis met het verstrekken van riskante leningen aan arme mensen, mits je het risico kunt vertalen in een reële prijs voor financiele producten die zijn geconstrueerd om de aangegane risico’s te spreiden."
Denk je dat (semi-)banken als Fannie Mae en Freddie Mac dat gedaan hebben? Lijkt me sterk. Het ineenklappen van her-her-her-verzekeraar AIG vertelt me eerder dat banken dachten, dat ze die risico’s op die leningen wel even elders konden onderbrengen. De hete aardappel werd lekker rondgespeeld door het hele systeem.
Vervolgens gingen ze vrolijk door met het verstrekken van zeer risicovolle leningen aan niet-kredietwaardige mensen. Met als gevolg een stroom van nieuwe hot potatoes.
op 01 10 2008 at 11:59 schreef Conan:
@Hosseyn,
Bij fosfaat en CO2 wordt de term vervuiling naar het zich wetenschappelijk laat aanzien wat lichtvaardig gebruikt.
Politiek in de wetenschap is nooit een succes geweest. Een mooi voorbeeld zijn de (Middel)eeuwen waarin de heersende politieke macht bepaalde dat de wereld plat zou zijn.
op 01 10 2008 at 12:26 schreef Paco:
Vakbonden zijn in deze context ook niet democraties, m.n. fnv. De mensen te pas en te onpas lastig vallen alleen omdat ze de zin niet krijgen. Één richtingsverkeer heet dat, overigens een zeer veel voorkomend geval in linkse kringen.
op 01 10 2008 at 12:39 schreef Conan:
@Tjerk,
(Op verzoek van Peter hier verder gaand met een nadere opmerking op je laatste bijdrage onder "Liefde en compassie")
Hebberigheid (opportunisme) is een gegeven. Rationeel dient met dat gegeven rekening te worden gehouden; het valt als menselijke karaktertrek niet weg te reguleren.
Idealen in de politiek zijn – zeker met massamedia – willekeurig en gevaarlijk, maar belangrijker, idealen kun je wel buiten de politiek houden.
op 01 10 2008 at 12:39 schreef Betaman:
Ik heb de indruk dat juist in de ultieme vrije markt bedrijven vrijelijk kunnen fuseren en overnemen.
Ik denk dat het niet veel uitmaakt dat er grote geldopeenhopingen binnen (gefuseerde) bedrijven ontstaan. Als de consument maar kan profiteren van goede- en goedkope producten. Dat is uiteindelijk het doel van de vrije markt.
Als ik het goed begrepen heb, is de huidige bankencrisis niet ontstaan doordat er zoveel fusies en overnames waren, maar omdat de werkelijke waarde van constructies van financiele producten zeer moeilijk is te bepalen vanwege onmogelijk in te schatten risico’s die aan die constructies kleven. Hoe groter een bank, hoe moeilijker het dus is de werkelijke waarde in te schatten. Hierdoor kan het vertrouwen in die bank plotseling verdwijnen.
op 01 10 2008 at 13:03 schreef Tjerk:
Voortgezet van hier
"@Tjerk,
Even je feiten terugbrengen naar de chronologische volgorde:
Significant gains in homeownership occurred in the 1990s when prime lending was offered to low and moderate income and minority borrowers.
Between 1998-2006 over half of subprime mortgage originations were for refinancing.
Opnieuw in herhaling vallend (want ik schreef eerder):
"Door de handel in hele pakketten van die opgedwongen troep is de manier van doen verspreidt en het systeem geïnfecteerd."
De bron van de ellende is daarmee keurig blootgelegd: zieke leningen. De vrije markt is slechts het middel geweest om de kwaal te verspreiden en te vergroten.
I rest my case."
Hm-hmm… dus de Community Reinvestment Act (CRA) stimuleerde woekerhypotheken aan kapitaalzwakke gezinnen? (Lachen man, aangezien die wet van 1977 stamt).
Ligt al niet erg voor de hand natuurlijk, en deze studie (pdf) van advocatenkantoor Traiger & Hinckley, "The Community Reinvestment Act: A Welcome Anomaly in the Foreclosure Crisis" (7 jan. 2008), toont ook aan dat het tegenovergestelde het geval is:
"Our study concludes that CRA Banks were substantially less likely than other lenders
to make the kinds of risky home purchase loans that helped fuel the foreclosure crisis.
Specifically, our analysis shows that:
(1) CRA Banks were significantly less likely than other lenders to make a high cost loan;
(2) The average APR on high cost loans originated by CRA Banks was appreciably lower than the average APR on high cost loans originated by other lenders;
(3) CRA Banks were more than twice as likely as other lenders to retain originated loans in
their portfolio; and
(4) Foreclosure rates were lower in MSAs with greater concentrations of bank branches."
APR = Annual Percentage Rate
MSAs = U.S. metropolitan statistical areas
Kortom: de banken die leningen afsloten volgens de Community Reinvestment Act, sloten juist solide leningen af, die mensen konden betalen, en hielden deze leningen dan ook vaker in hun portfolio.
Ik weet niet wat me meer ergert: het misdadige gemak waarmee woekeraars snelle winsten hebben gemaakt terwijl ze gezinnen ruineerden, of de intellectuele oneerlijkheid van rechtsdraaienden, die om hun heilig de heilzaamheid van de ongereguleerde markt vol te kunnen blijven houden, de schuld afschuiven op een wet die reeds bestond vanaf 1977, en die geresulteerd heeft in solide leningen voor arbeidersgezinnen.
Het is alsof je stalinisten of maoisten de schuld hoort van het falen van het systeem hoort leggen bij ‘verpesters’ of kapitalistische invloeden van buitenaf, maar nu precies andersom.
op 01 10 2008 at 13:05 schreef Betaman:
Denk je dat (semi-)banken als Fannie Mae en Freddie Mac dat gedaan hebben?
Nee, dat lijkt me niet, maar de vraag is hoe je dat kunt voorkomen. Als overheid kun je volgens mij alleen maar hele botte maatregelen nemen die misschien wel kordaat lijken, maar waarvan de implicaties niet gelijk duidelijk zijn. Zo is het naked short-gaan onlangs verboden door Bos. Wederom: waar ligt de grens? Je kan bij wijze van spreken als overheid burgers ook wel gaan verbieden om geld te lenen van banken, want daar zit immers ook risico aan?
Ik geloof niet dat het mogelijk is om een statisch evenwicht te bereiken op de financiele markten door een delicate balans te vinden tussen de invloed van de vrije markt en de overheid. Eerder denk ik dat we slingerbewegingen binnen een zekere bandbreedte moeten accepteren.
op 01 10 2008 at 13:34 schreef Conan:
@Tjerk,
Ik weet niet wat me meer ergert: het misdadige gemak waarmee woekeraars snelle winsten hebben gemaakt terwijl ze gezinnen ruineerden, of de intellectuele oneerlijkheid van rechtsdraaienden, die om hun heilig de heilzaamheid van de ongereguleerde markt vol te kunnen blijven houden, de schuld afschuiven op een wet die reeds bestond vanaf 1977, en die geresulteerd heeft in solide leningen voor arbeidersgezinnen.
Het lijkt erop dat de hiaten in je betoog je ergeren en dat je die irritatie afreageert op degene die je daarop wijst.
Ik stel overigens geenzins dat het (korte termijn) opportunisme van de Amerikaanse economie geen factor van belang is in de huidige crisis. Maar de schuld (puur) bij de vrije markt leggen en spreken van het failliet van het kapitalisme is simpelweg nonsense.
En zelfs als de volgende uitspraak van jou juist zou zijn (vager formuleerde je overigens zelden en je baseren op een rapport, opgesteld met de nodige voorbehouden, van advocaten die hun geld verdienen met het uit de wind houden van bankiers is niet bepaald een betrouwbare bron):
Kortom: de banken die leningen afsloten volgens de Community Reinvestment Act, sloten juist solide leningen af, die mensen konden betalen, en hielden deze leningen dan ook vaker in hun portfolio.
Dan is daarmee dit niet weerlegd:
===
"De reden dat mensen aan geldtoverij doen is omdat het kan, en de reden dat financiele instellingen er in meegaan, is omdat als je het niet doet, jouw vijf miljard winst, behaald met conservatief bankieren uiterst bleekjes afsteekt bij de 25 miljard winst die je concurrent maakt met windhandel. Dus je moet wel mee.
Dat was zo’n beetje m’n punt:
"Natuurlijk hebben creatieve geesten vervolgens getracht binnen de geschapen regelgeving geld te verdienen. Dat doen mensen. Opportunisme. De drijvende kracht van de natuur. Sommigen gaan daar helaas te ver mee."
Die concurrent waar het hier om gaat, werd alleen gefinancierd door de overheid:
"What made this program different from others, the paper added, was the participation of Fannie Mae – which had agreed to buy up the loans."
Want, om nu eens een door jou aangehaald citaat te nemen:
"Also unconvincing is the claim made by some conservatives that the Clinton Administration’s 1995 Community Reinvestment Act (CRA) regulations, which pushed banks to lend in poor communities, caused the subprime mortgage lending binge that sparked the current troubles."
Door de handel in hele pakketten van die opgedwongen troep is de manier van doen verspreidt en het systeem geïnfecteerd. Maar de basis blijft concurrentievervalsing van de overheid."
===
Tenslotte, als die CRA-leningen zulke solide investeringen waren, waar was die wet (en de daaruit voortvloeiende dwang) dan voor nodig? En de verdere actie in die richting? (Met het zwartmaken van Stanley Kurz zijn beslist de door hem aangehaalde feiten niet allen weerlegd.)
Maar ik verval in herhaling. Dat heeft overigens te maken met het feit dat beschuldigingen aan het adres van de vrije markt en het vrijpleiten van het oneigenlijk gebruik van de kredietmarkt (voor sociale doeleinden) allemaal gebaseerd is op dezelfde verdraaiïng van de feiten.
op 01 10 2008 at 14:19 schreef Conan:
@Smeets,
Het communisme bestaat alleen nog in de hoofden van Het Vrije Volk-ers.
Even het begin van een artikel van Martin Masse:
In his Communist Manifesto, published in 1848, Karl Marx proposed 10 measures to be implemented after the proletariat takes power, with the aim of centralizing all instruments of production in the hands of the state. Proposal Number Five was to bring about the centralization of credit in the banks of the state, by means of a national bank with state capital and an exclusive monopoly.
If he were to rise from the dead today, Marx might be delighted to discover that most economists and financial commentators, including many who claim to favour the free market, agree with him.
op 01 10 2008 at 14:45 schreef smeets:
Conan,
Het privatiseren van een enkele bank zie ik nog niet direkt als een opleving van het marxisme.. Simpelweg omdat er werkelijk niemand nog is die gelooft in de collectiviteit van alle bezittingen en de uniformiteit van menselijke relaties….
Het communisme fungeert slechts nog als ultiem vijandsbeeld bij mensen die elk overheidingrijpen direkt zien als de hand van Marx.. Het zegt daarmee meer over deze groep dan over Marx of het communisme..
op 01 10 2008 at 15:07 schreef Conan:
Smeets,
Het gaat dan ook niet om een enkele bank, maar de (verkapte) nationalisatiegolf die door de westerse bankwereld trekt. En de dubieuze rol van centrale banken.
Het ouderwetse totaalplaatje van het communisme is misschien verdwenen, maar op deelfronten wordt nog hard gevochten. Hoewel het (hiervoor door mij aangehaalde) betoog van Boddeke hier en daar wat langdradig en verbitterd is, is het erg overtuigend (en sluit het aan bij mijn eigen ervaring als -door gebrek aan vis- voormalig zeevisser). Zeker afgezet tegen de overheidsactie in het kader van de vermeende negatieve gevolgen van de CO2 uitstoot (en de marginale effecten van de voorgestelde maatregels).
op 01 10 2008 at 15:11 schreef Jimmy:
"Ik weet niet wat me meer ergert: het misdadige gemak waarmee woekeraars snelle winsten hebben gemaakt terwijl ze gezinnen ruineerden, of de intellectuele oneerlijkheid van rechtsdraaienden, die om hun heilig de heilzaamheid van de ongereguleerde markt vol te kunnen blijven houden, de schuld afschuiven op een wet die reeds bestond vanaf 1977, en die geresulteerd heeft in solide leningen voor arbeidersgezinnen."
"Solide" zijn die leningen — sinds de Bush-administratie ze actief ging aanmoedigen op basis van het geloof dat de huizenprijzen alleen maar omhoog konden — dus niet meer geweest. Wie daar op wijst is niet intellectueel oneerlijk, maar heeft, naar alle waarschijnlijkheid, gewoon een belangrijk stukje van de puzzel in handen. Niet alle antwoorden, niet alle oorzaken, niet alle dynamieken, maar wel een belangrijk onderdeel.
Zoals ik in de andere thread al schreef, is het zeer wel mogelijk dat deze wet en/of het aanmoedigen van niet-kredietwaardige leningen aan arme mensen een kredietbubble heeft veroorzaakt. Het internationale fractional reserve banksysteem is nogal instabiel en kan dus in elkaar klappen met relatief kleine tegenvallers.
Nogmaals Middelkoop parafraserend: een bank met leningen t.w.v. 100 miljard, met eigen vermogen van wettelijk minimum van 8% (= 8 miljard) komt in grote problemen als deze slechts 5% moet afboeken van slechte leningen. Dan is er nog maar 3 miljard over en valt de bank om.
Dat principe hoef je niet te geloven natuurlijk, aangezien je het onverantwoordelijke CEO-gedrag als belangrijker inschat, maar in dat geval moet je niet beginnen over ideologische verblindheid.
op 01 10 2008 at 16:10 schreef Tjerk:
Zoals ik in de andere thread al schreef, is het zeer wel mogelijk dat deze wet en/of het aanmoedigen van niet-kredietwaardige leningen aan arme mensen een kredietbubble heeft veroorzaakt. Het internationale fractional reserve banksysteem is nogal instabiel en kan dus in elkaar klappen met relatief kleine tegenvallers.
Het afsluiten van hypotheken met bizarre renteverhogingen een paar jaar later, of onmogelijke secundaire voorwaarden en die leningen vervolgens doorverkopen als commodities iets anders dan wat de projecten van de FNMA (‘Fanny Mae’) in het Clinton-tijdperk behelsden:
"Under Fannie Mae’s pilot program, consumers who qualify can secure a mortgage with an interest rate one percentage point above that of a conventional, 30-year fixed rate mortgage of less than $240,000 — a rate that currently averages about 7.76 per cent." (New York Times, 1999)
Te stellen dat banken (zo’n beetje de machtigste instellingen) door pressiegroepen gedwongen kunnen worden leningen aan te nemen van mensen waarvan iedereen kon zien dat ze van z’n lang zal z’n levensdagen niet terug zouden kunnen betalen, is absurd. Zeker in het licht van het bovenstaande.
Wat in dat project gebeurd is nog conservatief bankieren: je laat debiteuren met een verhoogd risico twee jaar een procentpunt meer betalen tegen een verder langlopende rente. Dat is een wereld van verschil met de dubieuze verstrekking van leningen die in de tijd daarna is ontstaan door een – alweer ideologisch bepaalde – deregulering van de markt.
John McCain kwam onlangs ook met de aantijging dat Fanny Mae en Bill Clinton achter de huidige kredietcrisis zouden zitten. Dit is wat de hoofdredactie van de New York Times er over te zeggen heeft:
"Mr. McCains line that the whole thing is the fault of Fannie Mae and Freddie Mac. Thats nonsense, of course. Fannie Mae and Freddie Mac were badly mismanaged. Thats obvious. And they should have been more carefully regulated. But the idea that Fannie and Freddie on their own caused mortgages to soar and created the real estate bubble, as Mr. McCain says in his ad, is false.
Fannie and Freddie certainly had a part in the mess that led to the turmoil on Wall Street. But the greatest measure of blame lies with the federal governments failure to exercise its regulatory powers, and the systematic shredding of other regulations by Mr. Bush and his party.
Among other things, the Fed, under the man Mr. Bush chose to run it, could have exercised more control over banks and non-banks that lent money to buy homes to people who could not afford them, and to the financial institutions that turned those loans into investment instruments and recklessly traded in them. All in the name of those eight, nine and 10-figure annual bonuses. Those would be small institutions, like Citibank, and Merrill Lynch, and Goldman Sachs and, well, you get the idea.
The very idea that Mr. McCain is quoting former President Bill Clinton (apparently quite selectively) is rich, especially because the McCain folks only showed part of what he said. Asked what responsibility the Democrats have in the current mess, Mr. Clnton did talk about their resistance in the 90s to tightening regulation of Fannie and Freddie.
But then he goes on to say that much bigger contributing factor to todays turmoil was the elimination of the uptick rule that had been in place for many decades to stop traders from short selling a stock whose price is falling. That was a move by the Securities and Exchange Commission during the Bush administration."
Deregulering, deregulering, deregulering van de financiele markt dus. Hee, maar was dat niet juist het tovermiddel van Conan en zijn geestverwanten?
op 01 10 2008 at 16:25 schreef Conan:
@Tjerk,
Als je eerst een ongezond product in de markt zet, creëer je de noodzaak tot regulering, dat wordt ook (verpakt) erkend in het door jou aangehaalde citaat:
Fannie and Freddie certainly had a part in the mess that led to the turmoil on Wall Street. But the greatest measure of blame lies with the federal governments failure to exercise its regulatory powers
Ik zei eerder:
"Maar de basis blijft concurrentievervalsing van de overheid. En niet het gebrek aan regulering om de daaruitvoortvloeiende problemen beheersbaar te houden."
Fanny en Freddie waren en zijn een vorm concurrentievervalsing uit hoofde van sociale motieven. Ik haalde dit citaat van C.S. Lewis ook al eens eerder aan:
Of all tyrannies, a tyranny sincerely exercised for the good of its victims may be the most oppressive. It would be better to live under robber barons than under omnipotent moral busybodies. The robber baron’s cruelty may sometimes sleep, his cupidity may at some point be satiated; but those who torment us for our own good will torment us without end for they do so with the approval of their own conscience.
En het is weer al te waar gebleken. Want je draait en zoekt, Tjerk, je raast en tiert (mijn denkwijze zou niet alleen ergerlijk zijn, maar zelfs misdadig), maar de angel uit mijn betoog heb je nog steeds niet getrokken.
Nu ik opnieuw kan volstaan met terugverwijzen, weet ik het zeker: I rest my case.
op 01 10 2008 at 17:02 schreef Tjerk:
Conan: je hebt slechts een ding bewezen: namelijk dat je heel selectief bent in wat je leest. Zodra een commentator zegt x speelde wel een rol, maar y een veel grotere rol, dan zeg jij: zie je wel, dus x is de oorzaak.
Nee, Conan. Er zit om te beginnen een levensgroot verschil tussen het gecontroleerd helpen van mensen die net onder de criteria van banken zouden zitten aan een betaalbare lening (wat tijdens de Clintonperiode gebeurde) en het lukraak verstrekken van uitermate risicovolle leningen (wat de laatste zes jaar een hoge vlucht heeft genomen).
Daarnaast is voor iedereen duidelijk, dat de huidige crisis van het financiele bestel is veroorzaakt door windhandel die tot stand kon komen vanuit een overheidsbeleid van de markt z’n vrije beloop laten en restricties loslaten.
op 01 10 2008 at 17:21 schreef Jimmy:
"Te stellen dat banken (zo’n beetje de machtigste instellingen) door pressiegroepen gedwongen kunnen worden leningen aan te nemen van mensen waarvan iedereen kon zien dat ze van z’n lang zal z’n levensdagen niet terug zouden kunnen betalen, is absurd."
Jij vindt het absurd.
Wie heeft het over pressiegroepen? Het is gewoon een feit dat F&F door de Bush-administratie zijn aangespoord om leningen te verstrekken aan niet-kredietwaardige mensen. Dat had waarschijnlijk meer te maken met het grote geloof van Bush in de Amerikaanse droom. Iets wat al eerder leidde tot het verspreiden van democratie in Irak en of de ‘No Child Left Behind’ act.
Er zit bij CEO’s/bedrijven niet veel meer achter dan winstbejag en omzettargets. Targets voor CEO’s, zodat ze i.p.v. een karige 100 miljoen als verliespremie/gouden handdruk 200 miljoen meekregen als jaarbonus.
op 01 10 2008 at 17:44 schreef Tjerk:
Er zit bij CEO’s/bedrijven niet veel meer achter dan winstbejag en omzettargets. Targets voor CEO’s, zodat ze i.p.v. een karige 100 miljoen als verliespremie/gouden handdruk 200 miljoen meekregen als jaarbonus.
Denk je dat ze dan nog aansporing nodig hadden van Bush?
op 01 10 2008 at 18:24 schreef Jimmy:
Nou, CEO’s zijn over het algemeen geen domme jongens, slimme jongens dus — en slimme jongens hebben over het algemeen een goed gevoel voor lange termijndenken. In de economie noemen ze dat ook wel een hoge time-preference. (Mensen met een hoge TP zijn sterl op korte termijn georiënteerd, mensen met een lage TP meer op de lange termijn: geld sparen en voorzichtigheid betrachten vs. geld uitgeven en risico’s nemen.)
Grote bedrijven hebben lange termijnbeleid hard nodig en bij vrijwel alle andere economische sectoren waar megabonussen en supersalarissen worden uitgeloofd gaan die salarissen toch prima samen met verantwoordelijk management. Alleen niet in de financiële wereld, hoe kan dat? Wat is daar nu aan de hand?
Wat denk je dat het gevolg is als ze het voor bedrijven/CEO’s bij wet onmogelijk maken (zelfs strafbaar) om leningen aan bepaalde mensen te wijgeren — als risicovol gedrag dus wordt gestimuleerd?
Ik denk dat CEO’s mede dankzij dit soort perverse prikkels — zeker niet de enige perverse prikkel, de andere: ‘hebzucht’ en haantjesgedrag ‘hoogste omzet’ spelen zeker mee — zeer sterk op de korte termijn georiënteerd zijn geraakt. CEO’s die lange termijndenken bezigden verloren op korte termijn het hoogste omzet/winst-spel.
Maar hè, dat is mijn visie tot dusver en er is nog zoveel niet bekend dat ik het echt niet zeker weet.
op 01 10 2008 at 18:25 schreef Jimmy:
WEIgeren
op 01 10 2008 at 18:48 schreef Benfatto:
enigzins off-topic:
Valt niemand het op dat terwijl iedereen zit te schelden op de hebzucht van Wallstreet bankiers dat een andere bron van hebzucht gewoon vergeten wordt: mensen die een te hoge lening afsluiten, gokkend op stijgende huizenprijzen. Een pyramide fond/bubble waar iedereen rijker wil leven dan dat de eigen beurs reikt.
Slechts weinig mensen zijn gedwongen schulden te maken, het merendeel wil ook gewoon die breedbeeld TV van meneer Leen. Snel vingertje wijzen als het fout gaat in plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen daden.
Met betrekking tot de vrije markt: ja Smeets, alles wat niets met vrij verkeer van kapitaal en goederen te maken heeft kan onmogelijk een vrije markt worden genoemd.
De markt van geldcreatie is gecontroleerd door de overheid en een beperkte groep grote banken. Vraag Neelie Smit-Kroes daar maar eens wat aan te doen en dan praten we verder ok?
op 01 10 2008 at 18:48 schreef Conan:
Tjerk: Conan: je hebt slechts een ding bewezen: namelijk dat je heel selectief bent in wat je leest. Zodra een commentator zegt x speelde wel een rol, maar y een veel grotere rol, dan zeg jij: zie je wel, dus x is de oorzaak.
Tjerk je vergeet het kip ei verhaal. X was er eerder, en belangrijker, zonder X zou Y geen probleem zijn.
Tjerk: Nee, Conan. Er zit om te beginnen een levensgroot verschil tussen het gecontroleerd helpen van mensen die net onder de criteria van banken zouden zitten aan een betaalbare lening (wat tijdens de Clintonperiode gebeurde) en het lukraak verstrekken van uitermate risicovolle leningen (wat de laatste zes jaar een hoge vlucht heeft genomen).
Dat Clinton’s rol enorm is in dit drama, blijkt uit de feiten (de eerdere wiki-link van Pamela):
"The number of CRA mortgage loans increased by 39 percent between 1993 and 1998. Other loans increased by only 17 percent."
Daarnaast was Clinton was president tot 2000 en ik haal weer even één van je eigen citaten aan:
"Between 1998-2006 over half of subprime mortgage originations were for refinancing."
Nadat de kop eraf was duurde het even voor het goed op snelheid was, maar de solide basis voor een enorme crisis is door Clinton gelegd. Tenslotte, als er met die leningen gehandeld wordt, is het nooit gecontoleerd. Ik wijs op een artikel van Jeff Jacoby:
"In 1995, under President Clinton, the law was made even more stringent. Lenders responded by loosening their underwriting standards and making increasingly shoddy loans. The two government-chartered mortgage finance firms, Fannie Mae and Freddie Mac, encouraged this subprime lending by authorizing ever more flexible criteria by which high-risk borrowers could be qualified for home loans, and then buying up hundreds of billions of dollars worth of the questionable mortgages that ensued. Some state and local governments added pressure of their own."
http://www.hetvrijevolk.com/files/docs/whosmessjeffjacoby.pdf
"Tjerk: Daarnaast is voor iedereen duidelijk, dat de huidige crisis van het financiele bestel is veroorzaakt door windhandel die tot stand kon komen vanuit een overheidsbeleid van de markt z’n vrije beloop laten en restricties loslaten."
Dus niet.
Je eigen standpunt voor iedereen duidelijk noemen overtuigt allerminst, zeker gezien het feit dat je alleen om de kern van de zaak heendraait. Tenslotte is dezelfde wiki-link tevens aangegeven dat juist de Republikeinen in 2002 en 2005 een rem op de ongebreidelde groei van het beroerde krediet wilde zetten, maar werden geblokkeerd door de Democraten:
"In 2002 there was an inter-agency review of the effectiveness of the 1995 regulatory changes to the Community Reinvestment Act and new proposals were considered.[5] The Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC), the Board of Governors of the Federal Reserve System, and the Office of the Controller of the Currency put new regulations into effect September of 2005.[8] The regulations were opposed by a contingent of Democrats."
Maar nu heb ik het echt gehad. Ik moet al langer doorwerken door al mijn geschrijf vandaag.
op 01 10 2008 at 18:58 schreef Tjerk:
Wat denk je dat het gevolg is als ze het voor bedrijven/CEO’s bij wet onmogelijk maken (zelfs strafbaar) om leningen aan bepaalde mensen te wijgeren — als risicovol gedrag dus wordt gestimuleerd?
Dat is dus nu steeds de claim, dat het strafbaar was, en dat banken iets vreselijks boven het hoofd hing als ze een zwarte staalwerker een lening zouden verschaffen die ver boven zijn paygrade was, maar ik heb daar nog geen schijn van bewijs voor gezien.
Denk je nu werkelijk dat banken zich zouden laten dwingen tot het aangaan van leningen die ze hoogstwaarschijnlijk nooit terug zouden zien? In de VS of all places? Volgens Pamela Hemelrijk werden ze gedwongen "voor Sinterklaas te spelen". Het is te lachwekkend voor woorden, in een land waar verzekeringsmaatschappijen dagelijks redenen vinden om tienduizenden claims af te wijzen. Maar de banken zouden met het pistool op de borst geld hebben moeten weggeven.
De boom in risicovolle kredieten ontstond in de tijd van deregulering van de kredietmarkt, de afgelopen jaren.
En die Community Reinvestment Act bestaat al vanaf 1977. Meer dan dertig jaar is er niets vreselijks gebeurd.
op 01 10 2008 at 18:58 schreef Jimmy:
"Dat is dus nu steeds de claim, dat het strafbaar was, en dat banken iets vreselijks boven het hoofd hing als ze een zwarte staalwerker een lening zouden verschaffen die ver boven zijn paygrade was, maar ik heb daar nog geen schijn van bewijs voor gezien."
Dat is ook mijn bezwaar tegen deze visie en daarom vind ik ook dat termen als "waarschijnlijk", "mogelijk", "zou kunnen", "kans op", "niet uit te sluiten", "weet het niet zeker", etc. noodzakelijk zijn. Wie de oorzaken van kredietcrisis kan ontrafelen is een ware Columbo.
En inderdaad, Pamela Hemelrijk kan het ook niet zeker weten.
op 01 10 2008 at 19:24 schreef Tjerk:
moet natuurlijk zijn: als ze een zwarte staalwerker [g]een lening zouden verschaffen.
@Conan; ik heb al laten zien hoe zo’n financiele constructie onder Fanny Mae eruit zag. Je betaalt de eerste twee jaar een procentpunt meer, en als dat goed gaat, heb je een langlopend krediet met een vast rentepercentage van 30 jaar om je huis af te betalen. Er wordt het beeld geschapen dat banken verplicht zouden zijn elke zwerver of alleenstaande, werkende ouder met twee baantjes een lening te geven.
Of course, basing loans on future earnings expectations is riskier than lending money to prime borrowers at 30-year fixed interest rates. That is why interest rates are higher for subprime borrowers and for big mortgages that require little money down. Sometimes the risks flop. Sometimes people even have to sell their properties because they cannot make the numbers work. NYT
Maar zoals uit het voorbeeld blijkt dat ik gaf van de pilot die Fanny Mae in 1999 uitvoerde in verschillende grote steden, is die lening nu juist langlopend en tegen een vaste rente. Het is dus niet de (semi)overheid die aan de basis staat van zieke leningen, zoals jij beweert.
Bij de gedereguleerde en geliberaliseerde kredietmarkt van de laatste jaren is er sprake geweest van leningen waarbij het initiele percentage laag lag, maar dat na een paar jaar herzien werd, of met allerlei dure extra kosten en schimmige randbepalingen.
Die hypotheken werden vervolgens verpakt in paketten die een samenstelling waren van zwakke en sterke hypotheken en verkocht als bezit. Vervolgens werd de aandelenmarkt ook nog geliberaliseerd, met als gevolg dat een bank die zogenaamd een hoop liquide fondsen ter beschikking had, die fondsen in korte tijd kon zien verdampen.
De huidige kredietcrisis komt dus niet door de overheid die gezinnen met een zwakkere financiele positie ook aan een huisje probeert te helpen, maar door woekerpremies en gedereguleerde windhandel.
ps. je zegt steeds dat het je slotbetoog was, maar dat is al net zo ongeloofwaardig als je pogingen voor een systeem dat het gevolg is van deregulering te schuiven op een teveel aan overheid.
Vandaag in het NRC: John Gray legt uit waarom dit de doodsteek is voor het neoliberale model dat de laatste twee decennia triomferend gedacht werd.
op 01 10 2008 at 20:08 schreef Jimmy:
"doodsteek (..) voor het neoliberale model"
Er is geen alternatief. Ik zou zeggen, dat dit de doodsteek is voor het principe van het eindeloos geld bijdrukken.
op 02 10 2008 at 01:38 schreef dawg:
@ 01 10 2008 schreef Jimmy:
Alternatief of niet, het lijkt mij in ieder geval zinvoller na te denken over mogelijke zwakke plekken in de werking van de mondiale geld- en kapitaalmarkten dan te verzanden in de bekende ideologische riedels overheid versus markt.
Zelf denk ik dat je het ontstaan van de kredietcrisis moeilijk los kan zien van het groeiende tekort op de Amerikaanse lopende rekening en de overheidsbegroting, de bijzondere rol van de dollar als internationale sleutelvaluta en, inderdaad, het goedkoop-geld- beleid van de Amerikaanse Federal Reserve. Typisch macro-economische condities dus die het mogelijk hebben gemaakt dat de V.S. te lang konden wachten met de tering naar de nering te zetten: meer sparen, minder consumeren, kleiner tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans en minder kapitaalinvoer. Dat gaat nu alsnog gebeuren en het gevolg is o.a dat, door de kapitaalinvoer, overgewaardeerde beleggingsobjecten hun waarde beginnen te verliezen waardoor finaciele instellingen in problemen komen.
op 02 10 2008 at 09:46 schreef Conan:
@Tjerk,
De huidige kredietcrisis komt dus niet door de overheid die gezinnen met een zwakkere financiele positie ook aan een huisje probeert te helpen, maar door woekerpremies en gedereguleerde windhandel.
Door puur ideële motieven in een puur zakelijke omgeving een belang te geven, is een onberekenbare factor in elke berekening geïntroduceerd. Er is een indirecte verantwoordelijkheid in een precaire wereld van directe verantwoordelijkheden ingebracht. De term moral hazard is wellicht op op zijn plaats. Actuarisch, juridisiche en wetgevende creativiteit hebben de korte termijnwinsten ten laste van de lange termijn risico’s genomen en vervolgens de risico’s vergroot om uitstel te kopen.
Natuurlijk is het geheel een samenspel van omstandigheden, maar de basis licht in lichtvaardig lenen op politieke grondslag. Politici en ondernemers zijn beiden mensen en dus beiden opportunistisch. Politici nog meer dan ondernemers omdat hun verantwoordelijkheid minder direct is en hun reputatie gevoeliger voor de waan van de dag (zie bijvoorbeeld het verschil in waardering tussen Clinton en Bush terwijl het grotendeels Clintons rommel is waarin Bush verstikt).
$700 miljard dollar per direct is heel erg veel geld; vooral zonder garanties.
op 02 10 2008 at 09:50 schreef Conan:
Ook politici kennen het adagium dat degene met $ 1.000 schuld aan de bank eigendom van de bank is, maar dat degene die $ 1.000.000.000 schuldig is, de bank heeft.
op 02 10 2008 at 10:04 schreef Jimmy:
Tyler Cowen heeft een aantal zinnige observaties gedaan [url=http://www.marginalrevolution.com/marginalrevolution/2008/10/my-views-on-the.html#comments]hier[/url].
Vooral punten 2, 8, 11 & 15 lijken me erg juist.
op 02 10 2008 at 13:43 schreef Aesthetics is for artists what ornithology is for birds.:
"In 1986 beschadigde Gerard Jan van Bladeren met een stanleymes het schilderij Who’s afraid of red, yellow and blue. In 1997 herhaalde van Bladeren zijn actie met de Cathedra. Frans Smeets wil even stilstaan bij deze moedige man."
Moedige man? Hoezo?
op 02 10 2008 at 13:50 schreef Ozymandias:
Gerard Jan van Bladeren heeft er echte kunstwerken van gemaakt.
op 02 10 2008 at 18:47 schreef smeets:
"Aesthetics is for artists what ornithology is for birds"
Zo,n teksten waren ten tijde van Newman leuk, maar worden nu vooral gebruikt om eigen onbekwaamheid te verdoezelen of het imago van de maker op te pimpen.. Maw..gaaap.
De actie van Gerard Jan van Bladeren was in feite een aanklacht tegen een kunstwereld die bepaald werd door geldstromen, narcisme,en egotripperij in plaats van datgene wat gemaakt wordt. Daarmee is zijn actie nog steeds actueel.
Gezien de huidige maatschappelijke situatie was hij zijn tijd ver vooruit al zal de kunstwereld als prehistorische instituut waarschijnlijk dit als laatste gaan inzien..
Succes met de rode wijn…
Ja moedig, Ik zou het niet durven..
op 02 10 2008 at 20:14 schreef Tjerk:
Door puur ideële motieven in een puur zakelijke omgeving een belang te geven, is een onberekenbare factor in elke berekening geïntroduceerd. Er is een indirecte verantwoordelijkheid in een precaire wereld van directe verantwoordelijkheden ingebracht.
Conan, ik reeds aangevoerd dat driekwart van de subprime leningen niet onder CRA-wetgeving zijn geleend.
Maar nu mag je mij eens laten zien hoe een lening die er zo uitziet als het voorbeeld dat ik gaf van een CRA lening door de FNMA/Fannie Mae een significant grotere "onberekenbare factor" voor de bank inhoudt, dan een gewone lening van een huizenkoper. Hier is dat voorbeeld nog eens:
"Under Fannie Mae’s pilot program, consumers who qualify can secure a mortgage with an interest rate one percentage point above that of a conventional, 30-year fixed rate mortgage of less than $240,000 — a rate that currently averages about 7.76 per cent. If the borrower makes his or her monthly payments on time for two years, the one percentage point premium is dropped."
Die manier van hypotheekverstrekking verschilt mijlenwijd van de woekerhypotheken die van 2002-2007 een steeds hogere vlucht namen.
”Fannie Mae has expanded home ownership for millions of families in the 1990’s by reducing down payment requirements,” said Franklin D. Raines, Fannie Mae’s chairman and chief executive officer. ”Yet there remain too many borrowers whose credit is just a notch below what our underwriting has required who have been relegated to paying significantly higher mortgage rates in the so-called subprime market.”
Daarnaast verwijs ik je terug naar de studie van advocatenkantoor Traiger en Hinckley, die jij zonder inhoudelijke argumentatie verwierp, waaruit bleek dat:
"(1) CRA Banks were significantly less likely than other lenders to make a high cost loan;
(2) The average APR on high cost loans originated by CRA Banks was appreciably lower than the average APR on high cost loans originated by other lenders;
(3) CRA Banks were more than twice as likely as other lenders to retain originated loans in
their portfolio; and
(4) Foreclosure rates were lower in MSAs with greater concentrations of bank branches."
APR = Annual Percentage Rate
MSAs = U.S. metropolitan statistical areas
Dus wat nou, "onberekenbare factor"?
op 03 10 2008 at 02:01 schreef Overdenker:
@Frans. Ik kan je wel volgen maar ik ben niet zo somber omdat:
"Groepsvorming die niet langer gebaseerd is op basis van nationale identiteit, ideologie, cultuur of ras."
eigenlijk toch weinig verheven zaken zijn om tot groepsvorming over te gaan. Het zijn min of meer geografische ordeningsmechanismen die nu dus wegvallen. En verheerlijken wij onze democratie niet een beetje? Zoveel invloed hadden de burgers in het verleden toch ook weer niet?
Zie het eens positief. We krijgen nu een marktmechanisme als taal is die wij allen wel kunnen begrijpen. Wie weet ontwikkelt zich nu, bevrijd van alle onzinordeningen uit het verleden, een nieuwe wereldorde van beschaving die vroeger geen kans heeft gehad.
op 04 10 2008 at 15:17 schreef Conan:
@Tjerk,
Ik kwam deze link naar een artikel uit 1999 in de NYT tegen in een column van Duns:
Fannie Mae, the nation’s biggest underwriter of home mortgages, has been under increasing pressure from the Clinton Administration to expand mortgage loans among low and moderate income people and felt pressure from stock holders to maintain its phenomenal growth in profits.
In addition, banks, thrift institutions and mortgage companies have been pressing Fannie Mae to help them make more loans to so-called subprime borrowers. These borrowers whose incomes, credit ratings and savings are not good enough to qualify for conventional loans, can only get loans from finance companies that charge much higher interest rates — anywhere from three to four percentage points higher than conventional loans.
”From the perspective of many people, including me, this is another thrift industry growing up around us,” said Peter Wallison a resident fellow at the American Enterprise Institute. ”If they fail, the government will have to step up and bail them out the way it stepped up and bailed out the thrift industry.”
RSS