De Markies de Sade van Neêrlands strip
Theo van Gogh
Strips, gut wat vervelend…
Meestal gaan ze over nix en niemendal op weg naar nergens en denk je: “Dit ken ik al van de film, en beter… Beetje bloed, beetje zombie, weinig lachen, veel gapen… saai hoor.”
‘De Prediker‘, geschreven en getekend door ene Dick Matena, sloeg ik dan ook bevreesd op. Maar m’n bek viel open: “Wat goed is dit!” Alweer een vooroordeel kwijt, helaas, helaas. Voor mijn begerige ogen ontrolde zich een verhaal waarin behalve de Haagse tram niets bekends voorkomt. Een geflipte bijbelvorser brengt samen met zijn dochtertje het Kwaad de wereld rond, verdelgend wie hem voor de voeten komt. De Prediker heeft danig de schurft aan zijn mede-schepselen en je hoeft geen diepte-psycholoog te zijn om in zoveel kille mensenhaat Matena’s eigen afkeer te proeven. Prediker’s wereld is kaal en leeg, dor en verdorven, getekend met de koude passie van een beul die zorgvuldig zijn messen slijpt.
Alleen Prediker’s naakte meisje zonder naam is onschuldig. Zij weet van goed noch kwaad. Zij is a-moreel. Zij doet waar ze zin in heeft en maakt onbekommerd plezier, als enige temidden van dit troosteloos stelletje verdoemden. En als ze haar verraderlijke pandabeertje kust, smakt ze met ongekende hartstocht. Geen wonder dat haar vader af en toe zijn schrale deel in haar steekt want op zoveel levensvreugd krijgt zelfs een Prediker geen vat.. .
Ik vroeg: “Die Matena… Wie is dat?”
“Moet je kijken…” zeiden ze.
Ik kreeg een onaffe strip voorgeschoteld, het verhaal ‘Ik‘. ’t Openingsplaatje is een diarreegroen stilleven. Bolle kikker zit aan een lelievijver. Op z’n kop heeft een kleine Neanderthaler plaatsgenomen, harpoen in de hand, op jacht naar vliegen. ’t Baasje beklaagt zich bij heer Quark over het zware werk, de barre tijden…
Even later snijdt ‘ie met zijn manshoge dolk een vlezige peul open. Ik krabde aan m’n pik, want dit tafereeltje-bloedende peul met lekkende tong was nogal suggestief.
Ik vroeg: “Die Matena… Da’s toch geen feminist of zo?“
“Kijk maar verder… ” zeiden ze.
En ik sloeg de volgende pagina op. Kijk! Kijk! Kijk!
Een welgeschapen vrouwspersoon draait als een varken aan ’t spit (via haar mond binnendoor gespiest naar achter alwaar de speer langs zekere delen weer buiten komt). ’t Ventje draait haar rond en stookt het vuur. Zij beklaagt zich over de hitte, onze Neanderthaler daarmee tot razernij brengend. Gevoel voor humor kun je Matena niet ontzeggen. ’t Oogde allemaal zo helder, zo netjes, zo…clean. IJselijk gewoon. Ik dacht “Je moet wel heel erg bang zijn voor je eigen stijve, wil je een marteling zó afstandelijk in beeld kunnen brengen… en gruwelijk eerlijk tegelijkertijd” Ik ken dat.
Ik vroeg: “Lekkere jongen, die Matena?…”
“Lazarus Stone… “, zeiden ze.
En voor ’t eerst van mijn leven maakte ik kennis met een robofiel… iemand die plastic prefereert boven vlees en bloed… een robotneuker! Ik was aangenaam verrast, zoals ’t de ware fetisjist betaamt. Geen platvloerse hoereloper, poppenaaier, kippeneuker, geen zeiker deze Lazarus Stone… Voor mij stond een gezonde huurmoordenaar, die bloedgeil is van machines in mensenvermomming. Een Lazarus Stone, die dáárvoor al zijn spaarcentjes naar ’t bordeel brengt; na welk genoegen hij natuurlijk weer een klus moet aannemen. Zo blijft een mens bezig!
Matena is allergisch voor geurtjes die op Liefde duiden, terwijl schrijver dezes zich hierin juist zo graag verlustigen mag. (Hoe pregnanter ’t aroma, hoe liever ik neus tussen heur benen… (Hetgeen mij ’n onbegrepen minnaar maakt, een robofiel heeft daar geen last van!)
Maar afgezien daarvan betoont de auteur zich zeer ruimdenkend. Ergens zegt Stone (die juist een lijk gewipt ziet), dat ’t hem siberisch laat wàt je doet… àls je ’t maar doet. Je bent jong en je wilt wat nietwaar? Kom daar ‘ns om bij de NVSH… Als prakkizerend necrofiel sta ik al jaren in de kou, want ook mijn wereld is hardvochtig… niemand die mij binnenlaat. Ik ervoer ‘Lazarus Stone’ dan ook als een hele steun in de rug: ‘Zie je wel, jij bent niet de enige gek… ‘ Al is Matena’s planeet de mijne niet, want waar de rust heerst van het concentratiekamp lijkt ’t mij onaangenaam logies…
‘Lazarus Stone‘ is een verademing. Mijn grootste compliment aan Matena’s adres blijft dat Stone, hoewel S.F., ten ene male de keuteligheid mist die ’t genre doorgaans zo onverteerbaar maakt. En verder; ’t git-zwarte zwart-wit waarin Stone’ is getekend, de op z’n minst levendige phantasie waarmee zijn schepper hem behept, zijn genadeloze humor (van iemand die weet dat alleen een hart van steen niet kan breken) … één en ander vermaakte mij méér dan.
Over vijf jaar vertrekt Lazarus Stone naar Hollywood en raakt verfilmd. Een hit zal ‘ie niet wezen, daar is Matena te zwartgallig voor, maar sommige dingen moeten nu eenmaal gebeuren. Vind ik. Hoop ik.
Matena is de Markies de Sade van Neêrlands strip. Hij schetst ’t recht van de sterkste, op een verlaten aarde waar iedere denkbare lust gebezigd wordt. Zijn moed om zonder knipperen peilloos diep in de afgrond te kijken en te zeggen: ‘Nergens ben je zo alleen als met z’n tweeën‘, verdient ons aller respect. Moge zijn onbehagen omtrent intimiteit U allen tot voorbeeld strekken.
Ik heb gezegd.
Theo van Gogh is dood. Deze column verscheen eerder in Striprofiel 53, april 1985
Algemeen, 22.05.2006 @ 02:22
11 Reacties
op 22 05 2006 at 12:54 schreef Wampie:
Theo van Gogh maakte in die jaren – ik geloof in opdracht van Uitgeverij Espee – een documentaire over Dick Matena.
De VPRO vond ‘m vies en wilde ‘m niet uitzenden. Achteraf is Dick blij toe, want hij deed daarin een aantal uitspraken die de Bezige Bij nu niet chic had gevonden.
op 22 05 2006 at 13:21 schreef Peter Breedveld:
Goh, dat jij dat allemaal weet, Wampie.
Dick is niet sjiek, hij doet niet aan wat Multatuli noemt ‘salondeugdjes’, maar hij heeft wel enorme klasse. Hij is the real deal, één van de echtste mensen die ik ooit heb ontmoet.
Ik ben nu een interview met hem aan het uitwerken, ik doe dat grinnikend. Wat een deugniet.
op 22 05 2006 at 14:56 schreef Wampie:
Dus Dick houdt nog steeds van lijken en jonge meisjes?
Toevallig sprak ik hem laatst over jou. Toen jij dat interview afnam, waar ook Hafid Bouazza bij was, had hij niet de indruk dat je een fan van hem was. Dat merkte hij pas toen Hafid hem het stuk liet lezen!
op 22 05 2006 at 15:25 schreef Peter Breedveld:
Sjezus, ik neem een cadeau voor hem mee (waar ik nog heel veel moeite voor heb gedaan) omdat-ie de dag daarvoor jarig was, ik vertel hem dat ik Dandy de mooiste strip vond in de Eppo, ik geef er blijk van zijn werk zeer grondig te kennen door allerlei details aan te halen uit De Prediker, Lazarus Stone en de Mythen, en dan heeft hij níet de indruk dat ik een fan van hem ben?
Ik kom echt radicaal anders op mensen over dan ik me altijd voorstel. Maar wat had ik nog meer moeten doen?
op 22 05 2006 at 17:40 schreef Paardestaart:
Hm – een bodemloze put dus?
Zou dat soms de reden zijn voor zijn sombere kijk?
op 22 05 2006 at 21:22 schreef Steven:
Ok,nu ben ik dus nieuwsgierg geworden naar "De Prediker."
Maar aangezien hij niet bij Lambiek in de database staat,zal het wel zoeken op beursen worden.Of heeft Peter nog een idee waar deze te kijgen is?
op 22 05 2006 at 21:30 schreef Peter Breedveld:
Hij is niet meer herdrukt, maar op stripbeurzen vind je het album nog wel.
op 23 05 2006 at 10:32 schreef Wampie:
Jeetje, Peter, hopelijk heb je dat misverstand niet met vrouwen!
Maar wat mannen betreft: hard op de schouder slaan wil nog wel eens helpen. En Japanners buigen altijd diep. Veel glimlachen wordt ook vaak opgevat als een teken van betrokkenheid en bewondering.
Toch denk ik dat je op het eerste oog inderdaad wat terughoudend overkomt. Maar dat is bepaald geen diskwalificatie.
Ik denk trouwens dat Dick ook helemaal niet van overdreven slijmerds houdt.
op 27 08 2011 at 18:39 schreef jacco groen:
Zeg Wampie of Peter, weten jullie misschien nog andere dingen uit het leven van Matena die niet makkelijk te vinden zijn? Ik ben bezig met een lange documentaire over Dick (sinds 2003 en probeer alles te verzamelen dat er bestaat. De film moet maart volgend jaar klaar zijn.
op 27 08 2011 at 18:57 schreef Peter:
Er zijn allerlei vermoedens over het geheime leven van Dick Matena. Ger van Wulften weet veel over hem, contactgegevens bij Xtra: http://www.uitgeverijxtra.nl/
op 11 05 2013 at 19:11 schreef janes:
de ongecensureerde versie van de prediker is nog mooier maar ik kan er geen plaatje van op internet vinden. Jammer.
RSS